Pse keqkuptohet Gramoz Pashko pas 25 vitesh

Për të dytin vit radhazi Fondacioni për Liri Ekonomike ka hapur aplikimet për Çmimin Pashko 2015, një çmim me vlerë 2500 euro për punimin më të mirë doktoral në ekonomi me frymëzim liberal. Por që nga lançimi i çmimit ka pasur shumë kritika, shumë skepticizëm ndaj Pashkos dhe ndaj ideve të tij.

Pse arrin të shqetësojë Pashko edhe sot pas 25 vitesh, pse keqkuptohet dhe sulmohet ai? Një përgjigje për këtë ekonomisti Dritan Shano, anëtar i bordit të FLE-së, e gjen tek mungesa e kulturës së lirisë dhe mungesës së respektit për inciativën individuale, tek tentativa për të krijuar një shtet të fortë.

“Sot që liria ekonomike është tkurrur, sot kur ekonomia e tregut dergjet e shkelmuar nga korporatat politike, kur zotërinjtë, kur kapitalistët po zëvendësohen me “shokët”, me “o vëlla”, “o flori”, është krejt e natyrshme qe idetë e lirisë individuale dhe ekonomike qe promovonte Gramoz Pashko te kritikohen dhe te shtohet numri i skeptikëve. Idetë e tij shqetësojnë shqiptarët e sotëm sepse trashegimia paternaliste vazhdon të mbetet e fortë dhe po promovohet fort nga Qeveria Socialiste. Sipas një formati oriental per mënyrën e funksionimit të ekonomisë së tregut. Kjo parashikon favorin e drejtorit, deputetit, të ministrit. Shqipëria është e mbushur me njerëz që kanë nostalgji për shtetin totalitar sepse nuk e mbajnë dot peshën e lirisë. Të asaj Lirie që promovonte Pashko. Ai favorizonte marrjen e riskut individual dhe jo sigurinë kolektive. Ai ishte për të nxitur këdo që ka një mendim ndryshe. Një kontribut ndryshe. Pashko promovonte idene ku shteti i hap rrugë individit dhe sipërmarrjes, ku marrëdhëniet ekonomike, politike, shoqërore janë vullnetare dhe nuk kryhen nga autoritarizmi dhe arbitraritetit i shtetit, dhe as nga frika e ndëshkimit shtetëror. Idetë e tij godisnin në zemër ekzsitencën e zvetënuar të individit shqiptar në shekuj sepse Pashko identifikonte kulturën paternaliste si një nga problemet më të mëdha në rrugëtimin tonë drejt ekonomisë së tregut dhe civilizimit perëndimor. Kultura paternaliste që është në themel të etatizmit, duket sikur të mban ngrohtë, të sigurtë, por ajo nuk të le të lirë të kesh sukses individual. Kjo kulturë i buzëqesh vetëm kolektivizmit”, thotë Shano në një reagim ndaj kritikave.

Më tej duke marrë shkas nga sjellja aktuale e qeverisë ndaj ekonomisë, Shano thekson se “në Shqipëri sot kemi njerëz që brohorasin për shprehjen se do bëjmë shtet me çdo kusht. Ka shumë që kënaqen nga kjo gjë, pasi e dinë se kështu mund të rrojnë në kurriz të tjerëve duke qenë besnikë të partisë. Natyrisht që idetë Pashkos do i shqetësojnë gjithmonë këta njerëz”.

Po cilat ishin idetë e Gramoz Pashkos? Për çfarë mbahet mend? A ka ai ndonjë faj për atë çfarë ndodhi me ekonominë shqitare në këto 25 vite tranzicion?

Shano thotë se Gramoz Pashko ishte dhe mbetet një nga mendjet që mbeten më të qartat për promovimin e ekonomisë së tregut në Shqipëri.
“I vetmi ekonomist me nje projekt dhe vision të ristrukturimit të thellë të ekonomisë, përpara se ekonomistët e tjerë të hynin në autopilot duke thjesht ekzekutuar marrëveshjet me FMN-në. Idetë e Pashkos, në fakt, mbollën farën e kapitalizmit në Shqipëri. Gramoz Pashko i zbatoi idetë et ij për një periudhe shume te shkurter nga 11 Qershori deri ne 6 Dhjetor

Gjatë kesaj kohe u liberalizuan çmimet, tregtia, u lejuan investimet, filloi shpërndarja e tokës dhe u kryen privatizimet e para të dyqaneve. Këto ishin idetë e tij. A mund të ishin bërë ato më mirë? Me mendtë e sotme ndoshta. Por në kohën kur u kryen ato i dhanë mundësi Shqipërisë të mbijetonte. Të ushqehej. Dhe të mësonte se kush guxonte fitonte. Të mësonte se çfarë ishte kapitalizmi. Këtë bëri Gramoz Pashko. U mësoi Shqiptarëve çështë liria ekonomike, mundësia për të zgjedhur. Për të mos pritur nga shteti. Aq i madh ishte impakti i këtyre ideve që u zbatuan në kaq pak kohë, saqë kundërshtarëve të tij, iu bë shumë e lehtë atëherë dhe kështu vazhdon edhe sot, ti faturonin Gramoz Pashkos shkatërrimet e inventarit fizik të aseteve publike që filluan në 1992 1993, kohë gjatë së cilës Pashko nuk ishte në qeveri, dhe nuk kishte asnjë mundësi të vetme të influenconte vendimmarrjen politike dhe ekonomike apo dhe sjelljen e agjentëve ekonomikë dhe shoqërorë që u verifikua në atë koh딝.

Ylljet Aliçka botohet në çekisht

Promovimi i librit në çekisht dhe mbrëmja e leximit në bibliotekën “Vaclav Havel”, një bashkëbisedim me studentë e pedagogë nga Universiteti i Pragës dhe një intervistë në një prej gazetave të rëndësishme të vendit…Ylljet Aliçka flet për rëndësinë e prezantimit të letërsisë shqipe në një vend ku kjo e fundit është pak e njohur…

Për një vend që ka një të kaluar të ngjashme në komunizëm, me drama që mbarten edhe sot e me përpjekje të shoqërisë për të bërë paqe me të, letërsia shqipe është fare pak e njohur për lexuesin çek…

Ylljet Aliçka me përmbledhjen me tregime të shkurtra “Kur Hrushovi kaloi pranë fshatit ton딝, i cili u promovua në Pragë dy ditë më parë, bëhet shkrimtari i dytë shqiptar pas Ismail Kadaresë që përkthehet në gjuhën çeke.

Një mbrëmje leximi dhe diskutimi në bibliotekën “Vaclav Havel” bëri bashkë kritikë, studiues, shkrimtarë e njerëz të medias, përfaqësues nga Ministria e Kulturës dhe Ministria e Jashtme e Çekisë. I pranishëm ishte edhe ambasadori shqiptar në Republikën Çeke, Riza Poda.

Prezantimi i librit u bë nga shkrimtari i njohur çek, Jachim Topol, bashkëpunëtor njëkohësisht i Vaclav Havel-it. Zgjedhja e kësaj biblioteke për prezantimin e librit ishte një befasi e këndshme për Aliçkën, i cili ka pasur rastin ta takojë dhe të bisedojë personalisht me filozofin dhe politikanin e famshëm çek, Vaclav Havel.

Kritikja letrare dhe përkthyesja e shkrimtarit Ismail Kadare, Hana Tomkova bëri një panoramim të krijimtarisë së shkrimtarit Aliçka.

Aktorë nga teatri i Pragës lexuan tregime të autorit, ndërsa gazetari i gazetës më të madhe çeke “DNES”, zhvilloi një intervistë të gjatë me shkrimtarin Aliçka.

Tema për të cilën u diskutua ishte “Të mendojmë, të punojmë, të jetojmë si revolucionar딝.

Tregimet e shkurtra të Aliçkës sjellin në retrospektivë jetën dhe përditshmërinë shqiptare, komunizmin dhe kolapsin. Autori tregon eksperiencën e tij në shtetin i cili në krahasim me shtetet e tjera europiane kaloi në regjime të ndryshme, në zhvillime politike të rrepta dhe ideologji të llojllojshme. Të lexosh letërsi në vitet e 80-ta në Shqipëri ishte e ndaluar, shumë autorë ishin të ndaluar nga shteti dhe u futën në listën e zezë.

Shkrimtari shqiptar, i ftuar nga Universiteti i Pragës, zhvilloi një bashkëbisedim me studentë dhe pedagogë, ku u fol për veprën letrare, për komunizmin, për çmimin Nobel – Kadarenë e Kunderën. “Kishte mjaft interes. Letërsia shqipe në Çeki është thuajse e panjohur. Është përkthyer Kadare, dhe unë tani. Ka vështirësi për tu njohur e botuar në këto vende”, – shprehet vetë autori.

Kosova dinjitoze në “Frankfurti 2015“

7.100 botues 100 shtete 600 agjentë letraë 10.000 gazetarë 280.000 vizitorë 30 botues nga Kosova MKRS-ja ka ndihmuar me 9.500,00 euro pjesëmarrjen e Kosovës

 Një rekord i ri botëror

Sapo është mbyllur panairi i 67-të i librit, “Frankfurti 2015″, ngjarja më e madhe në botë e industrisë së librit. Morën pjesë mbi 7.100 botues nga 100 vende të botës, përfshi edhe Kosovën, me një stendë simpatike, dinjitoze dhe të pëlqyeshme, e cila në ditët 14-18 tetor 2015 u solli vizitorëve të shumtë rreth 350 tituj, nga të cilët gjysma të rinj, botuar brenda dy panaireve.

Nuk do mend se kjo ngjarje e madhe në fushën e librit radhiti shtete e botues, agjenci të të drejtash të autorit, ofroi larushi botimesh, përkthimesh, promovimesh, por edhe kontraktimesh për një vit të tërë, botime që do shohin dritën e botimit deri në edicionin e ardhshëm.

Më se 10.000 gazetarë të akredituar, ndoqën në vazhdimësi të gjitha ngjarjet e këtij eventi me më se 280.000 vizitorë, shumë afër pritshmërisë së organizatorit, lakuar me të drejtë me shifrën 300-mijëshe…

Kosov a, pa dyshim, ruajti trendin e prezantimit gjithnjë në rritje, qoftë me numrin e botuesve, qoftë me tituj e ekspozuar, cilësinë e tyre, llojllojshmërinë, fizionominë…

Më se 30 botues nën siglën e Shoqatës së Botuesve të Kosovës, e përgjegjshme për afirmimin e duhur në relacione ndërkombëtare, u arrit një prezantim më se dinjitoz, përpos ekspozimit edhe me aktivitete të tjera, si promovime librash, takime me vizitorë të huaj e bashkatdhetarë të shumtë që jetojnë në këtë pjesë të Evropës.

Botimet e botuesve, sipas renditjes alfabetike: Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës, AIKD 99, Alb-Med, Albas, Anton Pashku, Artini, BSS, Buzuku, Cuneus, Dija, Drita, Dukagjini, Faik Konica, Fondacioni Ibrahim Rugova, Instituti Albanologjik, Instituti i Historisë, Koha, KREK, Libri Shkollor, Lidhja e Shkrimtarëve e Kosovës, Mendimi pozitiv, Neokultura, Njeri L.L.C., Pa, Pema, Rugova Art, Tenda, Titanik, Universiteti i Prishtinës dhe Universum press.

Stendën e Kosovës gjatë katër ditëve e vizituan Ambasadori i Kosovës në Gjermani, Z. Skender Xhakaliu, Konsulli i Kosovës në Frankfurt, Astrit Zemaj, Vehbi Miftari dhe Nysret Krasniqi, këshilltarë të lartë të Ministrit të Kulturës së Kosovës, Fazli Gajraku, drejtor i Bibliotekës Kombëtare të Kosovës, përfaqësues e anëtarë të Shoqatës së Shkrimtarëve dhe të Poetëve të Mërgatës , botues të shumtë e delegacione të vendeve mike, disa edhe të rajonit, biblioteka e librarë vendesh të ndryshme, gazetarë e përfaqësues mediesh elektronike dhe të shkruara, por e veçanta është numri i madh i bashkatdhetarëve që ndoqën këtë ngjarje të madhe të librit, sidomos gjatë fundjavës.

Nga titujt e ekspozuar do të kenë zgjuar interesin pa dyshim monografitë dhe albumet shteruese të Kos ovës si “Kosova” shqip e anglisht e Akademisë së Shkencave dhe të Arteve të Kosovës, “Majestic – Kosova Madhështore” e Arben Islamit, nga i cili album është marrë edhe imazhi përfaqësues i stendës, tejet mbresëlënës, duke e radhitur stendën e Kosovës ndër stendat tejet simpatike të panairit, pastaj monografitë albumet: “Bekim Fehmiu, Odiseu i Kosovës” përgatitur nga Fahri Musliu, “Kosova – Vend për tu zbuluar A Land to Discover” e Ismail Gagicës, “Monumentet, 1-2″ të Artan Krasniqit,

Botuesi Buzuku solli Nobelin e vjemë, Patrick Modiano, me 11 tituj nga të cilët 7 qenë ekspozuar ndërsa të tjerët, sipas botuesit Besian Zeneli, pritet të dalin së shpejti nga shtypi, i cili bëri të ditur edhe për mundësinë e marrjes së të drejtës së botimit në shqip të Nobelit 2015, Svetlana Aleksieviç, një dëshmi kjo e të qenit koherent të botuesve të Kososvëme rrjedhat botërore të letërsisë dhe të përkthimit.

Tituj e autorë të tjerë që duhet veçuar: “Emri i autonomis딝 dhe “Ambasadori i Melkizedekut” të Veton Surroit , poezitë e Xhevdet Bajrajt shqip e spanjisht, “Copa ime e qiellit Mi Cachito de Cielo”, “Veç Pavarësi, asgjë më pak Ibrahim Rugova në shtypin gjermanofon “ përzgjedhur e përkthyer nga Enver Robelli botime këto të Kohës; Dan Fante,Janis Ricos, Kujtim M. Shala, Jean-Paul Sartre, August Strindberg, Elisabet Kaestli, Roland Gjoza, Veli Karahoda, Adem Gashi, Albanë Mehmetaj, Xhavit Beqiri, etj. të Buzukut, “Diferentia specifica” e Ibrahim Rugovës, botim i Fondacionit Ibrahim Rugova, “Shqiptarët dhe shqipja” e Qemal Muratit, botim i Institutit Albanologjik, romani i Rexhep Murtez Shalës “Anonim profan word , “Rrëfimet e maestros” i Agron Y. Gashit, “Porosia ime për shqiptarët”e Mark Krasniqit, “Nga grupi revolucionar te Fronti i Republikës” me autorë Mehmet H ajrizi dhe Gani Sylaj, një bashkëbotim i Institutit të Historisë dhe Shoqatës së të Burgosurve Politikë të Kosovës, “Mashtrimi i Madh” i Bardhyl Mahmutajt, botime të ndryshme universitare si ato të Universum Press, etj.

Mbështetja e MKRS-së me 9.500,00 euro mundësoi që Kosova të prezantohet dinjitetshëm gjë që nuk mund të thuhet për Shqipërinë, e lënë në mëshirë të fatit, me një stendë modeste, për tu vlerësuar megjithatë, e botuesve Onufri, Minerva dhe Botimpex.

Gjatë këtij panairi u arrit edhe një rekord i ri botëror nga Patrick Sinner,i shtetit gjerman Hesse,me dymbëdhjetë vullnetarë të tij, duke ndërtuar një zinxhir dominojemë të gjatin deri më tani me më se 10.200 libra, të botimit aktual Rekordet Botërore Guinness.

Panairi i ardhshëm, i 68-të,”Frankfurti 2016″ do të mbahet nga 19-23 tetor 2016, ndërsa mysafire nderi do të jenë Holanda dhe Flandra .

Akademik Prof.Dr.Rexhep Qosja: Shqiptarët i vetmi komb, ku ajka kritikon gjuhën standarde

Nga Rexhep Qosja

Prej se është shpallur e krijuar, në Kongresin e Drejtshkrimit të Gjuhës Shqipe, në vitin 1972, në Tiranë, dhe e pranuar prej shqiptarëve në të gjitha trojet e tyre, gjuha e njësuar letrare kombëtare, tani e quajtur më shpesh, gjuha standarde, vazhdon të jetë e kritikuar apo, madje, e mohuar prej dy anësh, në të vërtetë prej dy fronteve: prej frontit që mund të quhet politik e ideologjik dhe prej frontit që mund të quhet krahinor e dialektor. Megjithëse partizanët e këtyre dy fronteve, argumentet e tyre me të cilat i kritikojnë qoftë edhe parimet themelore të saj apo, madje, e mohojnë në tërësi dhe kërkojnë Kongres të ri, megjithëse, pra, partizanët e këtyre dy fronteve argumentet e tyre i quajmë kur shkencore, kur historike e kur thjesht kulturore, është e padyshimtë se ato kanë karakter në njërën anë politik e ideologjik, kurse në anën tjetër krahinor e dialektor. Partizanët e frontit të parë politik dhe ideologjik, që e kritikojnë apo, madje, e mohojnë gjuhën e sotme standarde të krijuar në Kongresin e Drejtshkrimit vijnë prej së djathtës, por, nuk ndodh gjithnjë kështu: një numër i tyre, sado më i vogël, vjen edhe prej së majtës. Kështu mund të thuhet edhe kur është fjala për frontin krahinor e dialektor. Sado mund të hamendësohet se partizanët e këtij fronti, të cilët e kritikojnë apo, e mohojnë gjuhën e sotme standarde, të krijuar në Kongresin e Drejtshkrimit, vijnë prej krahinave të Veriut dhe prej dialektit të gegërishtes, prapë nuk mund të thuhet se gjithnjë ndodh kështu: një numër i tyre, sado shumë i vogël, vjen edhe prej Shqipërisë së Mesme.

Nyja e kundërthënieve në jetën tonë kulturore kombëtare, jo rrallë, ndodh të jetë e ndërlikuar po aq sa nyja e kundërthënieve në jetën tonë politike kombëtare. Këto dy fronte midis të cilave gjëllin, zhvillohet, pasurohet dhe përsoset gjuha e njësuar letrare kombëtare nuk janë krijuar pas shpërbërjes së institucioneve politike dhe shtetërore komuniste në Shqipërinë shtetërore dhe në Kosovë, që konsiderohen krijuesit të gjuhës së sotme standarde: ato janë paraqitur, natyrisht me numër më të vogël partizanësh se sot, menjëherë posa është shpallur e krijuar gjuha e njësuar letrare kombëtare, domethënë gjuha e sotme standarde. Dhe, janë paraqitur në diasporë: në Europë dhe në SHBA. Kritika dhe, madje, mohimet që i janë bërë gjuhës standarde në diasporë gjatë nuk janë marrë seriozisht prej krijuesve të kësaj gjuhe, prandaj, po ashtu gjatë, nuk u janë dhënë përgjigje as politike, as shkencore. Janë parë qartë dhe janë dendësuar me përgjigje edhe politike, edhe shkencore pas rënies së komunizmit, kur është parë se numri i kritikëve apo, madje, i mohuesve të kësaj gjuhe po shtohej dhe po përshtrihej, sidomos në Shqipërinë shtetërore një herë e pastaj edhe në Kosovë. Kronika e kritikës apo e mohimeve që i bëhen gjuhës së njësuar letrare kombëtare gjithsesi është interesante dhe ajo do të jetë dikur një krye i veçantë, gjithsesi i çuditshëm, i historisë së gjuhës shqipe në përgjithësi. Do të jetë kronikë interesante, madje, e çuditshme, jo pse është shkencore, po pse është çka është: politike e ideologjike, në njërën anë dhe krahinore e dialektore, në anën tjetër. Pse them kështu? Njohuritë e mia mbi historinë e gjuhëve letrare, domethënë të gjuhëve standarde të popujve europianë nuk më bëjnë të mundshme të pohoj se këto gjuhë janë kritikuar apo janë mohuar me të ashtuquajturat argumente politike e ideologjike dhe krahinore e dialektore. Kritika apo mohimi i gjuhëve letrare, domethënë i gjuhëve standarde, të disa prej këtyre popujve mund të jetë mbështetur në argumente etnike apo fetare, po jo politike dhe krahinore.

Dhe, kjo ka ndodhur te popujt e shteteve të përbëra, federative, po jo te popujt e shteteve kombëtare. Kështu, fjala vjen, gjuha letrare ruse, domethënë gjuha standarde ruse në Rusinë cariste dhe më vonë në Bashkimin Sovjetik është kritikuar apo është mohuar prej pjesëtarëve të etnive të tjera të shtetit rus, në të vërtetë të federatës së quajtur Bashkimi Sovjetik. Gjuha letrare, domethënë gjuha standarde, serbokroate është kritikuar apo është mohuar prej kroatëve e më vonë prej myslimanëve dhe prej malazezve po ashtu me të dhënë etnike, por prej kroatëve dhe myslimanëve edhe me të dhëna fetare. Shqipëria shtetërore dhe Kosova janë shtetet e vetme kombëtare në Europë sot, domethënë shqiptarët janë kombi i vetëm në Europë sot, në gjirin e të cilit paraqiten intelektualë, gazetarë, gjuhëtarë, zyrtarë politikë, që gjuhën letrare kombëtare, e kritikojnë apo, madje, e mohojnë me argumente politike e ideologjike dhe krahinore e dialektore Prej viteve të nëntëdhjeta të shekullit të kaluar e deri sot është shkruar jo pak si për shkaqet e paraqitjes së këtyre kritikave e mohimeve, ashtu edhe për të dhënat politike e ideologjike dhe krahinore e dialektore në të cilat mbështeten ato kritike dhe mohime. Nuk e quaj të nevojshme ti përsëris, i bindur se i dini të gjithë, kurse disa prej jush edhe më mirë se unë. Pa qëllimin që tia mohoj kujt të drejtën e paraqitjes së lirë qoftë edhe të mendimeve më profane, më sektare, apo më separatiste, lejohem të them se mohimi i gjuhës së njësuar letrare kombëtare, domethënë i gjuhës së sotme standarde, që bëhet prej dy fronteve të sipërpërmendura prej frontit politik e ideologjik dhe prej frontit krahinor e dialektor, është shprehje e krizës së përgjithshme morale, të mos them e patologjisë shoqërore, që e rëndon jetën shqiptare sot. Dhe, kjo krizë jo vetëm se vërehet, por pasojat e saj i përjetojmë në të gjitha fushat e jetës: më së pari e më së shumti në fushën e jetës politike e pastaj edhe në fushën e jetës kulturore.

Pse them kështu? Them kështu sepse nuk mund të quhet racional, as natyrisht, etik jo vetëm mohimi, por nuk mund të quhet racionale, as, natyrisht etike as kritika që një gjuhë letrare kombëtare, domethënë një gjuhë standarde, i bëhet për shkaqe politike, domethënë pse është krijuar në një rend politik dhe kushtetutar juridik të caktuar. Të gjitha gjuhët letrare kombëtare, të gjitha gjuhët standarde, në këtë botë janë krijuar në një rend të caktuar politik e ideologjik dhe kushtetutar juridik, i cili ose është përmbysur prej revolucionit, ose është tejkaluar në procesin e zhvillimit historik. Por askush te këta popuj nuk është ngritur që me të dhëna të shtira politike e ideologjike të mohojë atë gjuhë. Po tu nënshtroheshin gjuhët standarde pikëpamjeve politike e ideologjike të partive grupeve e vetjeve të ndryshme, atëherë numri i gjuhëve letrare, domethënë i gjuhëve standarde, në historinë e popujve të veçantë do të ishte i pafund, kurse dëmet kulturore shoqërore në përgjithësi po ashtu të pafund. Në qoftë se nuk mund të quhet racionale, as natyrisht etike, kritika aq më pak mund të quhet racionale a etik mohimi që gjuhës letrare kombëtare i bëhet për shkaqe krahinore e dialektore: domethënë pse është krijuar duke u mbështetur në përparësitë qoftë objektive, qoftë të supozuara gjuhësore, kulturore, historike të një dialekti karshi dialekteve a të folmeve të tjera. Krizat shoqërore, qoftë edhe kur paraqiten në trajtë të patologjive më afatgjata, zakonisht, janë dukuri kaluese. Dhe, janë kaluese jo pse merr fund njëherë e përgjithmonë paraqitja e tyre. Ato, siç dihet, zëvendësojnë njëra tjetrën në rrjedhën e kohës. Ne sot kemi një luftë politike e ideologjike dhe krahinore e dialektore për ndryshimin e parimeve të gjuhës së njësuar letrare kombëtare, domethënë të gjuhës standarde apo, madje, për krijimin e dy gjuhëve standarde dialektore; dhe kemi përpjekjet e shtuara për krijimin e një kombi të ri brenda kombit ekzistues shqiptar! Pas shtjellimit të mësipërm për shkaqet e kritikës apo, madje, të mohimit të gjuhës së njësuar letrare kombëtare, domethënë të gjuhës standarde, dhe për karakterin e tyre politik e ideologjik dhe krahinor e dialektor, është e arsyeshme, madje e domosdoshme, tani të shtrohet pyetja: ku na çojnë përpjekjet e partizanëve të këtyre dy fronteve që kërkojnë ndryshimin e parimeve themelore të gjuhës së njësuar letrare kombëtare, domethënë të gjuhës standarde apo, madje, krijimin e dy gjuhëve dialektore standarde? Sikundër na mëson historia, politikat separatiste në jetën e një populli në shumicën e herëve kanë çimentuar themelet e ndarjeve apo të shpërbërjeve të tyre. Rrjedhimisht del përfundimi se përpjekjet për ndryshimin e parimeve të gjuhës së njësuar letrare kombëtare apo për krijimin e dy gjuhëve letrare, domethënë të gjuhëve standarde dialektore përfaqësojnë konkretizimin e politikës dhe të ideologjisë së shpërbërjes në fushën më integruese të jetës kombëtare në fushën e kulturës. Në qoftë se ky pohim është i saktë, e unë tjetër përgjigje nuk di ti jap pyetjes së shtruar, atëherë vetvetiu shtrohet edhe një pyetje: a kemi ne sot një ide kombëtare. E me togfjalëshin ide kombëtare unë kuptoj idenë integruese në jetën e popullit shqiptar siç ishin gjatë 150 vjetëve të fundit ideja e ruajtjes së tërësisë së tokave etnike në vitin 1912, kur krijohet shteti shqiptar jashtë të cilit mbesin gati gjysma e trojeve etnike dhe më tepër se gjysma e popullit shqiptar dhe ideja e bashkimit kombëtar pas këtij viti. Po ta mbështesim përgjigjen në krizën që e jeton Shqipëria tani e njëzet vjet dhe në disa ide të prodhuara prej intelektualëve në Shqipërinë shtetërore dhe në Kosovë atëherë do të përgjigjem: jo. Neve sot na mungon Ideja kombëtare. Kjo përgjigje na shpie në fusha të tjera të kërkimeve që do të duhej të bëheshin në jetën politike e kulturore shqiptare sot. Është në të mirën e kombit shqiptar sot dhe nesër që këto kërkime të bëhen sa më parë.

Emigrantët shqiptarë në SHBA para 100 vitesh

Këto portrete prekëse tregojnë fytyra e emigrantëve që zbarkuan në Amerikë përpara 100 vitesh për të ndihmuar në ndërtimin e një shteti modern.
Imazhet janë shpërndarë nga Libraria Publike në Nju Jork.

Mes tyre është edhe një ushtar shqiptar, që mbërriti në Ellis Island diku mes viteve 1906-1914.

Lideri i AKR-së dhe biznesmeni, Behgjet Pacolli zbulon tempullin e rrallë shqiptar në Dubrovnik

Lideri i AKR-së dhe biznesmeni, Behgjet Pacolli, thotë se në Dubrovnik të Kroacisë ekziston një tempull shqiptar që u ndërtua mes viteve 1216-1238 për Mbretin e Albanisë.
Pacolli këtë lajm e ka bërë të ditur përmes një postimi në facebook, të shoqëruar me një fotografi të këtij tempulli.



Lexojeni të plotë postimin e Pacollit:

Dua të ndaj me ju një foto nga dita e djeshme në Dubrovnik të Kroacisë, të një tempulli shqiptar që u ndërtua mes viteve 1216-1238 për Hasan Djalalin, i quajtur ndryshe Mbreti i Albanisë (Roi dAlbanie). (Në atë kohë nuk ishte Arbëria apo Shqipëria).

Në këtë Tempull kam parë edhe shkrimet e para me gërma shumë të ngjashme me alfabetin shqiptar. Siç duket, gjuha shqipe është përdorur më herët se “Meshari i Buzukut”, ose shenjat e para të shqipes të gjetura në Dubrovnik të viteve 1286.

Në këtë Tempull kishte shenja të ngjashme me ato që dëshmonin ekzistencën e Albanisë së Kaukazit tre shekuj e gjysmë para erës sonë.

I ftoj historianët e Kosovës të vizitojnë vendet ku ishte instaluar Albania Kaukaziane, gjegjësisht, pjesën jugore të Azerbaixhanit, Karabahut dhe pjesën Iraniane të Kaspikut jugperëndimor. Një sponsorizim të eksploruesve kosovarë për këtë çështje do ta mbështetja me shumë dëshirë.
dubrovnik-e1445979576234

Nju Jork “Java e filmit shqiptar”

Muaji nëntor do të sjellë për të tretën herë në Nju Jork “Javën e filmit shqiptar”, ngjarje kjo që promovon kinematografinë shqiptare dhe që synon të bëhet traditë e shqiptarëve që jetojnë në këtë metropol.

Prej datës 30 tetor deri më 5 nëntor, në mesin e 32 filmave që do të shfaqen në kategori të ndryshme 9 prej tyre janë filma të mbështetur nga Qendra Kinematografike e Kosovës.



Filmat e QKK-së që do të shfaqen në kategorinë e filmave të metrazhit të gjatë janë “Tri dritare dhe një varje” dhe “Bota”, kurse ata të metrazhit të shkurtër që do të shfaqen ndër të tjerë janë “Çlirimi” nga Burim Haliti, “Kali” nga Alban Ukaj, “Shkurta” nga Arzana Kraja dhe filmat e studentëve, “Dita e pensionimit” nga Fisnik Muji, “Sonata” nga Durim Kryeziu, “Untold Story” nga Arbër Krasniqi.

Në mesin e dokumentarëve që do të shfaqen është edhe dokumentari i mbështetur nga QKK, “Toka e Grave” nga Orhan Kerkezi.

Pas edicionit të parë të zhvilluar për nder të 100 vjetorit të pavarësisë së Shqipërisë, në të cilin u shfaqën 100 filma të prodhuar në periudha të ndryshme kohore dhe nga regjisorë nga të gjitha trojet etnike shqiptare, në edicionin e dytë festivali mori karakter garues, të cilin do ta bartë edhe këtë vit.