Prof. Dr.Lisen Bashkurti : ÇAMERIA NJE BRENGE E HAPUR

Ndjehem shumë i lumtur dhe i privilegjuar që, me këtë parathënie t’i bashkëngjitem mikut tim të kahershëm Zef Pergega për librin e tij dedikuar Çamërisë. Tanimë çështja e Çamërisë, nga një muze i harruar historik, po shndërrohet sërish në një realitet të gjallë. Çamëria, pra po rikthehet fuqishëm në jetën politike, akademike, opinionale kombëtare dhe diplomatike ndërkombëtare. Kontributi që po jep studiuesi Zeg Pergega padyshim do jetë vlerë e shtuar në fushën e botimeve publicistiko-historike për Çamërinë, sidomos duke marrë parasysh tregun e Shteteve të Bashkuara të Amerikës, ku libri do shohë dritën e shpërndarjes.

Nuk mund të rri, gjithashtu, pa shkruar në këtë hyrje modeste mendimet e mija që bartin konsideratën më të lartë për studiuesin e botuesin e palodhur, intelektual e patriot me vlera të admirueshme,

Zef Pergega. Për shkaqe gjenerate dhe profesionale, me Zef Pergegën jam njohur shumë dekada më parë. Ai ka qenë nga mendjet më profesionale që ka punuar në Agjencinë Telegrafike Shqiptare,
gazetar i palodhur në Gazetën “Koha Jonë”, botuesi i çmuar i gazetës “Kaltërsia” dhe autor me një nivel gjithnjë në ngritje i një vargu librash që mbajnë firmën e tij, si “Vigan në Krisht dhe Vatan”, “Këmbana e Mërgimtarit”, “Dheu i Atit”, “Deti dhe Peshku”, “Sarajat”, “Kallnori në Detroit”, “Djepi i thyer”, “Ylberet e Shejzave”, “Lereni kohën të flasë”, “Zeri im Prishtinë”, “Ora e Rodit”, “Kristale Dukagjini”,etj. Miku im Zef Pergega është gjithashtu autori i disa dokumentareve televizive me temë historike. Ai është antarë Bordi i Revistës “Illyria” që botohet ShBA, Kosovë dhe Shqipëri. Gjithashtu, Zef Pergega ka themeluar në ShBA Institutin e Kulturës Shqiptaro-Amerikane. Tregues i kualitetit të botimeve të tij është fakti, se dy nga librat e Zef Pergegës kanë hyrë në bibliotekat e Kongresit Amerikan në Uashington D.C.

Pra, kemi të bëjmë me një autor, i cili ka kontribut të gjerë e cilësor në fushën e publicistikës , të letërsisë artistike, të studimeve historike, të vështrimeve teoriko-letrare, me një gamë të gjerë temash, me një pasuri të veçante zhanresh dhe mjetesh shprehëse . Mendoj se autori, në këtë botim për Çamërinë ka sintetizuar gjithë akumulimin e tij studimor e botues dhe e ka pasuruar e ridimensionuar çështjen çame parë nga kënd vështrimi edhe historik edhe letrar. Ky zhanër e bën librin shumë tërheqës, të lexueshëm më një frymë dhe mjaft emocional.

Si studiues i historisë së marrëdhënieve ndërkombëtare dhe i diplomacisë mund të them se sado që të shkruajmë për Çamërinë, gjithsesi i mbetemi borxh asaj kauze. Çështja e Çamërisë është aspekt themelor i dinjitetit kombëtar. Nga vitit 1940, me Dekretin e Mbretit të Greqisë, u shpall Ligji i Luftës me Shqipërinë dhe, në kuadër të tij më pas vijoi dhuna masive mbi popullsinë e Çamërisë nën arsyetimin se “ishin bashkëpunëtorë të nazizmit”. Kjo tezë ë falsifikuar është e manipuluar historikisht dhe e deformuar faktikisht.

Teza për arsyetimin e spastrimit etnik të Çamërisë si “bashkëpunëtorë të nazizmit” është falsifikim historik në kohë. E vërteta e pastrimit etnik të Çamërisë, nis qysh në vitin 1913, përpara Luftës së Parë Botërore. Asokohe as nazizmi nuk kishte lindur dhe as Lufta e Dytë Botërore nuk kishte filluar. Në vitin 1913, pra shumë vite përpara arsyetimit të Mbretit Grek për Dekretin anti shqiptar, Venizellosi, Kryeministri Grek i vitit 1913, parashtroi doktrinën e tij të Vorio-Epirit.

Në kuadër të kësaj doktrine shoviniste e pretencioze territorialisht mbi shqiptarët e Jugut, Venizellosi bëri veprime konkrete për spastrimin e dhunshëm të Çamërisë, fillimisht nga shqiptarët muhamedanë, por më pas edhe nga çamët ortodoksë, të cilët nuk pranuan të tjetërsonin identitetin e tyre autokton shqiptar.

Mbas Luftës së Parë Botërore, Venizellosi në marrëveshje me Turqinë, bënë këmbime popullsie, midis grekëve që jetonin në Turqi dhe shqiptarëve Çamë që jetonin në trojet e tyre në Çamëri. Ky spastrim etnik u shoqërua me tre veprime: së pari, me largimin e dhunshëm të shqiptarëve të Çamërisë nën etiketimin “turq muhamedanë”; së dyti, me popullimin me kolonë grekë që vinin nga Turqia; së treti, me tjetërsimin e pronave të çamëve në tërë krahinën e tyre, duke ia dhënë kolonëve grekë ose duke i përdorur si prona publike të Mbretërisë Greke. Pra, Doktrina e Vorio- Epirit e vitit 1913 është në thelb nisma e spastrimit etnik të Çamërisë dhe jo viti 1940, nën etiketimin “bashkëpunëtorë të nazizmit”. Vitet 1940-1945 e eskaluan në nivelin më të lartë,, deri në shfarosje etnike e gjenocid, luftën e grekëve kundër popullsisë Çame.

Teza e “bashkëpunëtorëve të nazizmit” është manipulim faktik. Në tërë popullsitë e Rajonit, përfshirë Francën, Poloninë, Holandën, Austrinë, Hungarinë, Kroacinë, Rumaninë, madje edhe Serbinë, Greqinë e vendet të tjera përreth, pati ose Qeveri të mirëfillta naziste, nën presionin e shantazhin hitlerian, ose segmente politike, pra parti e korrente politko-ushtarake të caktuara pro naziste, të krijuara për shkaqe e nën ndikime të ndryshme. Çamëria nuk ishte një mjedis jashtë pushtimit nazist. Edhe Çamëria u pushtua nga nazistët mbasi Italia fashiste dështoi në pushtimin grek. Nga më shumë se 70 mijë banorë që jetonin asokohe në Çamëri, shumica e tyre u bënë pjesë e formacioneve ushtarake antifashiste. Midis tyre kanë bërë pjesë edhe figura që deri në ditët tona qëndrojnë në krye të Greqisë, sikundër është Presidenti Papulias. Vetëm një numër jashtëzakonisht i vogël, jo më shumë se afro 200 persona, u vunë në shërbim të nazizmit. Kjo ndodhte në një kohë kur Kryeministri Grek Metaksa kishte pas qenë i tëri fashist dhe miku më i ngushtë i Musolinit. Pra, fashizmi ishte ulur këmbëkryq në tërë Greqinë përpara ardhjes së pushtuesve gjermanë, ndërsa goditja politike e pastrimit etnik dhe gjenocidit u dha vetëm mbi popullsinë Çame, duke ndëshkuar mbarë popullin vetëm për një grusht kolaboratorësh të nazizmit.

Në dokumente të shumta të kohës, në autorë, dëshmitarë, madje edhe në letërkëmbimin e Konsullit Britanik të Kohës në Janinë, reflektohet shqetësimi i diplomacisë Britanike, që Koloneli Fashist Zerva, po ushtronte reprezalje të papara mbi popullsinë civile të pambrojtur, mbi gratë e fëmijët, mbi pleqtë e të sëmurët, madje edhe mbi mësues e klerikë shqiptarë- nën arsyetimin absurd “të pastrimit të vendit nga kolaborarët e nazizmit”. Në librin tim “Çamëria-Në rrugën e zgjidhjes” kam shqyrtuar pothuajse gjithë autorët e kohës, studimet bashkëkohore, dokumentet autentike të ardhura nga shumë rrugë e drejtime. I kam analizuar në mënyrë krahasuese dhe më rezulton në mënyrë të pakundërshtueshme se politika Greke mbi Çamërinë ka lindur shumë më herët se lindja e nazizmit e fashizmit; ka qenë strategji e pastrimit etnik dhe e kolonizimit të territoreve Çame me grekë nga Turqia si dhe ka synuar të tjetërsojë pronat e shqiptarëve në mbarë krahinën.

Sot çështja Çame shtrohet në kontekste bashkëkohore. Historia nuk restaurohet kurrë tërësisht. As e kaluara nuk mund të riparohet. As gabimet e së shkuarës nuk mund të përmirësohen plotësisht. Ajo çka mund të bëhet sot lidhur me zgjidhjen e çështjes së Çamërisë është konsiderimi i saj, i kompleksitetit të saj, të vendosur në rendin e ri botëror, në normat e parimet e të drejtës ndërkombëtare, të drejtave universal të njeriut dhe ato në kuadër të Këshillit të Evropës dhe Bashkimit Evropian si dhe në respekt të së drejtës ndërkombëtare private.

Shqipëri ka hedhur dy hapa me rëndësi drejt rrugës së zgjidhjes së çështjes Çame. Së pari, Parlamenti Shqiptar ka adoptuar një rezolutë të vullnetit të mirë politik për ta përfshirë këtë çështje në strategjinë e qeverisjes. Së dyti, diplomacia shqiptare , më në fund e ka përfshirë çështjen Çame në dosjen e bisedimeve dypalëshe me Greqinë. Këto dy hapa janë shumë të rëndësishëm. Kjo, sepse, tanimë, çështja Çame nuk është fakultative, sipas konjukturave apo alternativave qeverisës, por është e bazuar në vullnetin politik të Sovranit-Parlamentit Shqiptar dhe është në dosjen e diplomacisë zyrtare të Shtetit Shqiptar. Ky është një fillim i mirë, por vetëm fillimi. Sfida e zgjidhjes së çështjes së Çamërisë, formati i zgjidhjes, aspektet që do ofrojë zgjidhja, rrugët e mekanizmat që do ndiqen – në tërësinë e tyre do të duan kohë, durim, maturitet e, mbi të gjitha, shumë patriotizëm e profesionalitet njëkohësisht.

Shteti shqiptar, qeveria e tij, por edhe vetë komuniteti i Çamërisë kërkojnë një zgjidhje të bazuar në normat e ligjet bashkëkohore, në mundësitë reale të zbatueshme, pa cenuar kufijtë politikë të shteteve ekzistuese në Ballkan, politikën e fqinjësisë së mirë dhe pa cenuar paqen e stabilitetin në Rajon. Madje, faktori shqiptar, kudo që ndodhet, pavarësisht sfidave që kalon, sërish ka qenë dhe mbetet modeli i kontributit për qëndrueshmërinë e stabilitetit Ballkanik, për demokratizimin e Rajonit, por prosperitetin ekonomik dhe përshpejtimin e integrimit në strukturat Euro-Atlantike.
Mendoj se Zef Pergega me këtë studim historiko-letrar e publicistik sjell një vlerë tjetër të shtuar në rrugën drejt zgjidhjes së çështjes Çame, si një prej kauzave më të rëndësishme të realizmit të Kombit Shqiptar. E përgëzoj shumë autorin për këtë libër të mrekullueshëm, të cilin do dëshiroja ta lexonin gjithë shqiptarët e mirë kudo në botë.

Tiranë, 25 Nëntor 2013

Vezirët e njohur me origjinë shqiptare të Perandorisë Osmane: Arnaut Haxhi Halil pasha ( 1655- 1733) XVI

Haxhi Halil Pashë Arnauti ka lindur në Elbasan, në vitin 1655 ndërsa vdekur në vitin 1733. Gjatë jetës dhe angazhimit e tij, karrierën ushtarake e filloi duke kryer disa detyra si komandant ushtarak e qeveritar deri sa në vitin 1716 kur edhe u bë kryeministër, apo Vezir i Madh.

Damat Ali Pasha, Veziri i Madh, në përgatitje për luftë kundër Austrisë, Halil Pashë Arnautit i dha gradën e guvernatorit. Ai nuk e dërgoi në Lindje por fillimisht e dërgoi, në Nish për ta riparuar kalanë e tij qyteti, të cilën e kishin djegur jeniçerët, në krye me komandantin më të njohur të jeniçerëve të kohës, Halit Arnauti, i njohur si Halil Patrona, i cili ishte me origjinë nga Hurpishti i Manastirit. Më vonë u emërua guvernatori i Beogradit. Në gusht të vitit 1716, në cilësi të Vezirit të Madh ka marrë pjesë në Betejën e Petrovaradinit, në Banat, ku ishin vrarë shumë ushtarë të Prenadorisë. Haxhi Halil Pasha e kishte çarë rrethimin dhe u kthye përsëri në Beograd. Atë vit osmanët pushtuan Banatin dhe Temishvarin dhe më 21 tetor 1716 morën kalanë e këtij qyteti. Ushtria dhe veziri i Madh Halil Pasha u kthyen në Edrene për të kaluar dimrin, pas humbjeve që kishin goditur rëndë Perandorinë e sidomos ushtrinë e tij dhe furnizimet e shumta, që kishin rënë në duar të kundërshtarëve.

Në qershor të vitit 1717 në Beograd sërish ishte shfaq Veziri i Madh Damat Ali Pasha, por austriakët e mbanin nën rrethim qytetin. Në gusht të atij viti komanda e Haxhi Halil Arnautit u tregua e paaftë për ta mbrojtur qytetin, i cili ra në duar të austriakëve, më 23 gusht të atij viti. Humbja iu kishte përshkruar Vezirit, Haxhi Halil Pasha, të cilin e kishin fyer rëndë edhe komandantët e ushtrisë, duke e akuzuar për paaftësi. Më 26 gusht të vitit 1717 dhe u largua nga detyra e Vezirit të Madh dhe në vend të tij u emërua Mehmed Pasha.

Me qëllim për të shpëtuar jetën, kishte ikur nga Stambolli dhe ishte vendosur në Selanik, në shtëpinë e një kopshtari. Një shërbëtor i kopshtit e kishte hetuar praninë e tij ilegale dhe kishte lajmëruar të besuarit e Vezirit të Madh. Me ndërhyrjen e pushtetarëve të kohës në Selanik, kishte shpërtuar nga ekzekutimi.

Më 22 nëntor të vitit 1720 Haxhi Halil Pashës iu mor grada e Vezirit dhe e syrgjynosën në ishullin Limnos, ku ka qëndruar për 7 vjet, në mërgim. Më 22 dhjetor të vitit 1727, u emërua Mbrikëqyrës i Eubesë. Pastaj në janar të vitit 1728, kaloi në Kretë dhe në Heraklion. Në gusht të vitit 1728 dhe i është dhënë detyra e Guvernatorit të Kretës, ku edhe ka vdekur në qershor të vitit 1733.

Haxhi Halil Pashai nuk kishte marrë pjesë në kryengritjen e Halil Patronës, as e kishte përkrahur atë. Duke qenë i syrgjynosur, ai vazhdimisht kishte bërë përpjekje pët ta ruajtur kokën dhe në vitet e fundit të jetës ishte rehabilituar krejtësisht, në saje të punës dhe besnikërisë që kishte treguar për Perandorinë.

Kërkohet ndriçimi i agjentëve të përfshirë në ngjarjet e Kumanovës

Familjarët e të akuzuarve në rastin e  Kumanovës kërkojnë nga organet e drejtësisë që të hetohet pista e dyshimtë e agjentëve të implikuar në ngjarjet e Lagjes së Trimave me 9 dhe 10 maj të vitit të kaluar. Njëri nga familjarët e të akuzuarve të Grupit të Kumanovës ka kërkuar nga Gjykata që t’i nxjerrin para drejtësisë agjentët sekretë që janë përfshirë në këto ngjarje. 



“Ne apelojmë që gjykata, por edhe institucionet e tjera të ndalojnë këta persona dhe ti nxjerrin para drejtësisë, sepse ata janë dëshmitarët kyç dhe jo të fshihen”, ka thënë ai. Ky familjar ka bërë të ditur se këta agjentë as nuk janë thirrur në seanca, por vetëm policët e njësive speciale në cilësinë e dëshmitarëve të mbrojtur.

Unë Mrika e vogël, e veshur me tirq e xhamadan, këndoja në një skenë gjigante, nga ku kishte drejtuar sytë e gjithë Shqipëria…

(Intervistë ekskluzive e këngëtares së mirënjohur shqiptare, Mrika Trumshi dhënë Radios-Kosova e Lirë)

Përshëndetje e dashur motër, Mrikë Trumshi, faleminderit që ju përgjigje ftesës për të realizuar një intervistë me Ju, është kënaqësi.

RKL: Dëgjuesit e Radios-Kosova e Lirë, Radio që ka lindur në flakët e luftës çlirimtare, e kanë dëgjuar dhe dëgjojnë me respekt e kënaqësi zërin dhe këngët Tuaja. Ata duan të dinë më shumë për ju, kur keni filluar të këndoni, me kë keni kënduar e bashkëpunuar….

Mrika Trumshi Hoxha:  Përshëndetje Radio Kosova e Lirë! Faleminderit  duhet  t`ju  them  unë, pasi është krenari, vetëm kur dëgjon emrin që mbartni, emrin e një zëri  flakadan,  që buron pikërisht aty ku janë plagët, aty  ku lindën burrat e dheut, aty ku është historia  dhe fisnikëria e një kombi.  E si pikërisht ju,  ndër personazhet  tuaj  të intervistuar  më zgjodhët edhe mua, sinqerisht  jam e befasuar, e mbushur, pasi  Mrika nuk është nga ata këngëtarë  që kanë namin   e sotëm me bume  albumesh,  ku  ndoshta numri i tyre është pyetja e parë që përdoret  si kriter gazetaresk,  nëpër intervista të tilla  artistesh. Por megjithatë,   që këngën e kam të lindur, që këngën e kam në shpirt, që kjo  është dhe do të jetë  bashkë me mua  gjithë jetën time, ketë e ndjej dhe e  di fort mirë…

Të flas për  zanafillën e saj, nuk është e vështirë  sepse më duket se kënga lindi bashkë me mua… Kam kënduar që e vogël. Në moshën 7-vjeçare  unë këndoja  me  çifteli , ku kjo e fundit dukej me e madhe se unë vetë. Ishte një instinkt,   një dashuri  për ta mësuar  me çdo kusht  ketë instrument, edhe pse atëherë të rralla ishin ata vajza,  por si ëndrrat e një fëmije duke  menduar në çdo rast,  Fatime Sokolin, idhullin e gjithë atij brezi.   Doja shumë edhe këngët e festivaleve për fëmijë, por edhe këngët e festivaleve të muzikës se lehtë për të rritur. Nuk mund të ndaja  kush ishte ajo që me nxiste më shumë, por e rëndësishme është ajo që isha e dashuruar me të.  Një radio e vogël ishte primare për të mësuar këngët, orët e muzikës  në shkollë, aktivitetet  e larmishme që  duhet pranuar që ishin të shumta, por skenat vazhdonin të ishin vetëm  ata  të  voglat  nëpër komunitete dhe Pallati i Kulturës në Rrëshen ku finalizoheshin konkurrimet. Isha soliste këngësh  e festivaleve  për fëmijë, ose këngëve  rapsodike  në të gjitha koncertet, sidomos  deri në mbarim të 8-vjeçares. Vjen një pauze   në vitet e para të shkollës së mesme, pjesëmarrëse  aktive,  por jo soliste   dhe  as  e evidentuar  se mund të kisha premisa të tilla për të vazhduar. Ndryshe rrodhën gjerat më vonë. Ishte një kthese e papritur…

 RKL: Xhamadani i trimërisë, që i kushtohet Mic Sokolit dhe Betejës së Koshares së vitit 1881 është kënga, të cilën e  keni interpretuar me zemër dhe  pasion të veçantë  në Festivalin e vitit 1978, në Gjirokastër. A ishte ajo kënga e Juaj e parë?

Mrika Trumshi Hoxha:  E tregova se ishte kënga që më dha zë, por jo kënga ime e parë…Unë dua t`i mëshoj fort  idesë,  se  Mrika  ishte dhe është  askush  në ketë lloj historie, në qoftë se shikojmë të shkëputur  nga ‘’Ansambli Emblemë i Mirditës”. Do të ndalem pak këtu, me falni,  pasi  nuk mund ta perceptoj përgjigjen e  pyetjes tuaj  pa këtë lidhje të rëndësishme. Viti 1978 ka shënuar një kthesë rrënjësore  në  themel  të formatit  si dhe të konceptimit në kompleks  të materialeve  të shkruara,  muzikës, kostumografisë, regjisë, të gjithë janë të lidhura fort  duke shënjuar majat e  arritjes, si kurrë ndonjë herë tjetër pikërisht në Fest Folk 1978.  Këngët e ‘’Ansamblit  Mirdita’’ morën dhenë në gjithë  trojet ku flitej shqip. Dhe kjo ka një domethënie… Të mos harrojmë  se pikërisht në ketë festival,   hyri në historinë e vargut të lavdishëm  poeti, Gjokë Beci…Këto janë këngë afro 40-vjeçare, por tingëllojnë aq bukur, si atëherë, sepse vargu i tij  shihte shumë më larg, përtej të nesërmes, përtej viteve, sepse vargu i tij kapërcente  shekuj… Një këngë ka volume në histori  e kjo do të thotë shumë.   Fjalët  prej shpirti, kushtrimi i gjakut  që nuk  thahej,  por që  ndizej përditë e më shumë,  preknin pikërisht aty ku ishte dhimbja , aty ku kombi ziente, aty  ku    asgjë nuk mund të arrihej  pa kushtrim në të gjitha anët, aty   ku  edhe vaji edhe   kënga  kishin dhe kanë  misionin e vet… Sa më  jetë gjatë të jetë një këngë,  aq më shumë ka vlerë… Le të bëhen “hite” sot , “hite vere” e” hite dimri “, të nesërmen nuk dëgjohen  më… Atëherë  pse duhet t`i quajmë kështu?

Këto fjalë  prej ari,  u ndërthuren  aq bukur  me motivet  tona  të Mirditës, të mbledhura  nga çdo  zonë e kësaj treve. Nuk mund të arrihej këtu  pa formacionet e reja që u krijuan, dhe këtu do të theksoja më të rëndësishmin, që mori jehonë  në gjithë Shqipërinë, “Grupin e Burrave të Mirditës”, një zë shkëmb, një zë tamam “gjëmim topash në një fushëbetejë’’, zë me të cilin  unë kam qenë dhe jam  shumë e lidhur dhe që i dha peshën absolute këngës time, por edhe këngëve të tjera të këtij  grupi … Por si arritën në këtë stad  kaq profesional këto këngë?. Edhe kjo nuk është rastësi  absolutisht, por falë punës se palodhur  të krijuesve vendas të këngës folklorike, skalitës  të denjë të këtyre motiveve si:   Fran Vorfi, Mark Gjoka, Servet Cara, Kolë Zefi , Dodë Prendi, etj dhe në fund  për t`u certifikuar  artistikisht, për të arritur  në atë kulm ku s`kishte arritur ndonjëherë kënga e kësaj treve, pikërisht  nga mjeshtri  i palodhur, kompozitori i paharruar,   i  ndjeri, Dorian Nini, i cili nuk ishte nga Mirdita, ishte me origjine nga jugu, por  që  u njësua  me  këngën e Mirditës.  Atëherë këtu dal te pyetja juaj direkt.  Kush ishte bashkëpunimi? Mua  me ka evidentuar   si soliste në këngën e Xhamadanit…, pikërisht, Dorian Nini, i panjohur atëherë për ne të gjithë, që e kishin sjellë  si të dënuar  nga Festivali i 11-të,   i RTSH, për të punuar në  përgatitjen e Fest Folk 78.  Duhet theksuar se këtu atij i  dhanë një autoritet  të padiskutueshëm si udhëheqës artistik i këtij festivali. Dori e ka dhënë të parën ide, e kanë mbështetur edhe të tjerët pasi kanë dëgjuar versionin e të kënduarit, por qe ishte surpriza me e bukur në jetën time,  surprize edhe për të tjerët, pasi siç e theksova unë nuk isha ndonjë e njohur dhe nuk kisha as edhe një mbështetje. Duhet pranuar se, ashtu si edhe sot, mbështetja ka rendësinë e vet. Ishte thjeshte  një provë e  të kënduarit  të një këngë çfarëdo, nga të gjithë pjesëmarrësit, pasi ai nuk na njihte.  Menjëherë ka kërkuar, që Mrika do të këndojë ‘’Xhamadanin e Mic Sokolit “  Më duket në temperament, në timbrin e zërit, e duhura për ketë këngë. Parafytyroni gëzimin tim. Ishin pikërisht të tilla këngë që unë i doja shumë. Kujtoj këtu  se të gjitha këngët e Arif Vladit  të asaj kohe, unë i këndoja me vete kushedi sa herë, dhe ai e kapi ketë  fakt, me një të dëgjuar të  një kënge që nuk kishte lidhje  absolutisht me natyrën epike. Me kujtohet që e  këndova kot, sa për të kaluar radhën, pasi  nuk prisja përzgjedhje solo. Ai shënjoi me mjeshtëri te gjithë solistet, të gjithë të spikatur në përshtatje me këngët që do të këndonin. Ishte zgjedhja më e mirë.  Megjithatë  këngët ishin me dublim dhe deri ne fund  nuk dihej përfundimi, por thjesht që isha një kandidate e këngës që me rrëqethi  sapo e dëgjova në fillim, ishte një fitore  që as nuk e kisha ëndërruar. Duhej të punoja shumë dhe ndoshta habiteni sot, që çdo fjalë  të kësaj kënge  është mësuar  e ndarë me rrokje, ku do ishte theksi, ku do ishte vibratoja, si  të mposhtja emocionet, që shpesh e zbukurojnë këngën por ka raste që e dëmtojnë atë, ndërsa që shpirtin ta   kisha  te kënga s`kishte nevoje të ma mësonte askush. Përfundimi u  vendos  nga  juria qendrore  për të gjithë  këngët dhe solistet. Nuk  ka qenë kaq e thjeshtë, por nuk dua të ndalem këtu sepse  nuk është objekt i kësaj interviste.

Ishte një ëndërr që kalonte  nga dallga në dallgë,  në atë që jo gjithçka varej nga unë, ose nga kënga, por  rëndësi ka finalizimi, finishi. Emocioni më i fortë  ka qenë kënga në kalanë  e Gjirokastrës. Edhe tani që po shkruaj  jam   e përlotur,  pasi e ndjej veten pikërisht në atë skenë të gurtë, ku Mrika e vogël, e veshur me tirq e xhamadan,  këndonte për herë të parë në një skenë gjigante, nga ku kishte sytë e gjithë Shqipëria. Emocion për vete, emocion për krijuesit e këngës, emocion  për ata që më kishin besuar , emocion për Mirditën time që përfaqësoja. Nga fundi i skenës, ku ishte gjithë grupi, duhet  të ecja krenare  duke i rënë çiftelisë  së bashku me   kreshniket e këngës mirditase,  që sinqerisht  me dukeshin sikur ishin mburoja ime,  dhe duke llogaritur hapat që të mbaronte introdukti deri tek arritja e mikrofonave në qendër të skenës. Aty do fillonte menjëherë kënga  dhe Mrika do  të magjepsej nga duartrokitjet e papritura të publikut që në strofën e dyte të këngës, kur filloi ndërthurja e heroizmave nga brezi në brez,  për t`u finalizuar në një breshëri të menjëhershme  të të gjithë të pranishmeve kur kam kënduar vargun e fundit  ‘’Gjithë shqiptaret janë, “Mic Sokola”.  Nuk e di, nuk isha me vetja, çdo gjë më dukej një ëndërr…të gjithë në këmbë, ku duartrokitjet nuk kishin te mbaruar. Mbaj mend Gjokë Becin që më përqafonte i përlotur,  këngëtaren e madhe, Vaçe Zela… ishim aq të lumtur. I gjithë grupi kishte arritur majat e suksesit. E  them me bindje që grupi pas nesh në konkurrim, ka qene krejt i pafat. Shumica e të pranishmeve kanë mbërritur pas nesh në sheshin e Çerçizit, ku ne  kemi dhënë përsëri  programin nga fillimi deri në fund. Mirdita do të zinte  vendin e parë në këtë festival … Nuk kishte qytet, ku të mos kërkohej Mirdita, nga veriu në jug, në të gjithë koncertet kombëtare të asaj kohe, pikërisht  këngët tona do të ishin përfaqësimi më dinjitoz.  Një arritje ku historia e këtij grupi flet vetë. Sot ‘’Ansambli  Mirdita është dekoruar nga Presidenti i Republikës  me titullin ‘’Mjeshtër i Madh”, fryt i një historie brezash të përkushtuar krijuesisht, solistësh, drejtuesish për të arritur deri këtu.

RKL: Këndimi Juaj është i veçantë, meqë kur këndoni i  përkushtoheni këngës me tërë qenien. Si arrihet kjo?

Mrika Trumshi Hoxha:  Kjo thjeshtë, është e lindur. Mjafton të këndosh një këngë që e do me gjithë shpirt. Unë e dua këngën time  dhe këndoj vetëm ato këngë  që mua më rrëmbejnë  dhe më bëjnë të jem pjesë e tyre. Ndoshta është  një nga faktorët  që unë kam kënduar pak këngë. Nuk kam aktruar asnjëherë në  skenë, kam qenë gjithmonë vetja  e përfshirë  brenda saj, sepse kështu jam unë  dhe s`mund të jem ndryshe. Skena e festivalit shënoi  të parin emocion  të fortë, por  kur këto këngë janë kënduar ne vitin 1979 në stadiumet  e qyteteve     të  Malit  te Zi , ku për here të parë  shkonte një grup nga Shqipëria,  pikërisht me të tilla këngë, parafytyrojeni  emocionin e këtyre skenave, sa e sa  të përlotur, që thërrisnin me ovacione të fuqishme ‘’Rroftë shqiptaria”,  “Jemi shqiptarë dhe s`mund të bëhemi kurrë serbë as  malazez”. Sa e sa arrestime në sytë tanë  vetëm për të tilla ovacione.  Si mund të këndosh kot, si mund të aktrosh e të mos e ndjesh këngën?. Aty vlonte thirrja historike  e një kombi të  ndarë si mos më keq, të shtypur si mos më keq, vlonte liria e mohuar  brez pas brezi. Ne jepnim 2-3 koncerte në dite, vetëm live dhe nuk e ndjenim lodhjen. Publiku i përpinte. I kishin mësuar përmendesh,  këndonin bashkë me ne,  varg për varg.  Atëherë unë    këtyre u them hite, sepse   shqiptareve  këto këngë ua këndonte shpirti, prandaj i kishin mësuar aq shpejt, pasi nuk kishte kaseta si sot. Mos  të harrojmë se në vitin 1981 plasën demonstratat e para në Kosovë.  Gjokë Beci, e theksoj  ketë fakt, i ka paraprirë me vargun e tij këtyre  dufeve që zienin  si kazan, e që një dite  patjetër  do te shpërthenin…

 RKL: Në Radion Kosova e Lirë dhe në Radio të tjera në vendit, kënga: “Mirë se vjen dita e shqiptarit”, që i kushtohet Pavarësisë se Kosovës me vargjet e bukura te Gjok Becit, muzika, Edmond Zhulali, vlerësohet si një lloj Himni që i keni kushtuar çlirimit të Kosovës. Po ashtu vërehet se e keni kënduar po me aq përkushtim sikur edhe “Xhamadanin e trimërisë”, por edhe këngët e tjera. Ku e gjeni forcën shpirtërore për të shënuar majat e këndimit? Është e lindur kjo ndjenjë apo e fituar, e arsimuar?

Mrika Trumshi Hoxha: O, sinqerisht nuk di t`i diferencoj këngët e mia. Sado pak, secila prej tyre ka një histori te veten. Më ngelen peng koncertet për Kosovën. Kanë qenë koncertet më të bukura që janë realizuar ndonjëherë,  me këngëtaret më të spikatur të shqiptarisë. me  vargun  Gjokë Becit,  Agim Doçit  si dhe  të kompozuara  me aq ndjenje e profesionalizëm  nga mjeshtri i këngëve shqipe,  Edmond Zhulali.  Aty në ata koncerte  doja me shpirt të isha, e kush nuk donte, po  përsëri e panjohur, tepër e vogël me dukej vetja, para atyre qe morën pjesë në atë skenë.  Ndjehesha  krejt e harruar. Që të njihesh sot, do shumë investim nëpër vidioklipe, të jesh e fokusuar vetëm këtu, por unë në jetën e përditshme kisha tjetër profesion. Isha  e shkëputur edhe  nga grupi im  pasi banoja  ne Durrës. Të gjitha  këto ndikuan jo për mirë  tek dëshira për këngën. Pikërisht në atë kohë unë isha e angazhuar direkt në terren me  fluksin e kosovareve që erdhën në komunitetin tim, pasi   në profesion isha punonjëse në administrimin social. Isha e njësuar  me  dramën që ato  përjetonin, me historitë e tyre, këndoja nëpër shpi bashkë me fëmijët e Kosovës  që i kishim strehuar  këngët e Leonores , Ilirit e Arifit e ndoshta  me po aq shpirt sa ato.  Unë vetëm tek shtëpia ime e njerëzit e mi, nuk kam menduar  si do ja dilnim,  kam marr furgonin aq sa kishte, burra, gra, fëmijë,  dhe  hapem dyert pa e ditur se kush ishin, u dhamë një strehë, ndamë përgjysmë atë qe kishim për vete.

E  që këtu  e kisha vendosur, që në rastin më të parë që do i kthehesha këngës, atëherë kur  do ta gjeja përsëri veten, unë do të doja një këngë për Kosovën. Për poetin  nuk kisha mëdyshje, por kompozitorin nuk e njihja  vetëm se e kisha të fiksuar nga koncertet e famshme të  Kosovës. Me ndihmuan shumë, më dhanë shumë kurajë për të vazhduar, nuk gjej fjalë falënderimi, pasi më dhuruan një këngë po  kaq të bukur  dhe me të vërtetë  me dukej si   një rilindje  apo vazhdim i jehonës   se  ‘’Xhamadanit”…  por  tashme xhamadanin e  një epoke tjetër. Është një këngë qe është pritur furishëm kudo që ka pas fatin të jetë e pranishme, në të gjitha trojet shqiptare, Kosovë, Maqedoni, Mal të zi etj.    I thashë poetit të ndritur, si të falënderoj unë ty poeti im. Më fale një “Xhamadan të Përflakun”, nga  Luvri  mbi krye një Plis Shqiptarie”, me the -vishe edhe  ” Shqiponjën me Pesë Flatra”, se ky është kostumi me i bukur i   ‘’Mëmës së Dheut  Tim’’.  Por më duket, vazhdova, se këto këngë, sikur nuk po e gjejnë më veten. Nuk e di ku të fokusohem, pasi në këto që ecin sot në treg, vetëm do të shtiresha. Ti mos u mërzit, më tha  poeti i madh. Unë kam menduar,  që çdo varg imi, çdo varg i këngëve të tua, të mbetet, s`ka rëndësi pëlqehet sot apo jo.   Këtu po më tregonte historinë e Plisit në Luver , para se të shkruante librin e tij me këtë titull. “E kam shkruar këtë tekst për ty”.  Më tregoi   vizitën në këtë muze  dhe plisin që dukej sikur ja bënte me sy, “Unë jam  yti këtu në Luver, çdo objekt tjetër është i huaj dhe ti patjetër që do shkruash diçka për mua”. Kur e këndoja në fillim  pak kush e kuptonte se ku donte të dilte kënga. Sot në çdo ngjarje kombëtare, të gjithë me plisa.  Dhe  plisat e shqiptarisë, do të përfaqësojnë sivjet kombëtaren tonë në Paris. Kush s`e kishte vizituar Luverin , asnjë nuk foli për Plisin. I pari ishte Gjoke Beci. “Jam mik I Luverit në Paris, Unë shqiptari me plis”.

Për pyetjen direkt, po ju them se majat e këndimit, jo, jo, unë nuk i kam arritur. Ata duan shumë, shumë, por them  se jam krenare për çfarë kam kënduar, pasi  e kam menduar mirë  përpara  zgjedhjen time. Nuk kam mbaruar shkollë profesionale për kanto, edhe pse doja shumë. Kështu ishte atëherë. Fatin e jetës tënde e përcaktonin të tjerët. Jam ekonomiste  në atë që jam diplomuar, shumë larg nga kënga në  këtë profesion. Kënga  tek unë  e theksova që në fillim,  është e lindur,   fat  që kam punuar me profesioniste të mirëfilltë, një experiencë e gjatë në skenë, pasi sidomos në atë kohë  ne vetëm me  koncerte  merreshim, si   dhe  përkushtimi absolut për secilën prej tyre. Kjo do të thotë se  shpirtin  unë e kam këtu, e atje veçse punoj sepse  me duhen leket  patjetër, është një bazë ekonomike se cilës  i  përkushtohemi.

RKL: Po thuajse të gjitha këngët që ju i këndoni janë këngë kushtrimi me motive patriotike. A do të thotë kjo se e keni vazhduar traditën e hershme të këngës heroike, që dikur është kultivuar me aq respekt e dinjitet në Shqipërinë e kohës, apo ndoshta besoni edhe ju ashtu sikur besojmë edhe ne, se  vjen koha dhe “Xhamadani” i kënges patriotike sërish do t’ i vishet kombit?

Mrika Trumshi Hoxha: Si te them. Patjetër që kam vazhduar  traditën e këngës patriotike, pa u mburrur se unë jam patriote, pasi te gjithë kështu thonë sot. Them se historia nuk mbaron këtu. Gjithmonë do te ketë një ‘’Mirë se vjen ‘’ më të mirë, për Kosovën e mbarë shqiptarët. Varet nga ne, varet sa jemi të motivuar  në ketë drejtim,  por vetë historia jep shtytjen e vet drejt asaj që akoma nuk është zgjidhur. Ajo që na mundon të gjithëve  është  se  ku janë  ‘’Baballarët e Kombit’’ , ku janë “Burrat e Dheut”  që të ngrehin zërin si dikur. Nejse, nuk dua  të flas më këtu, sa për të mos  anashkaluar pyetjen tuaj. Unë vetëm do të këndoj  dhe do të zgjedh vargun që dua. Unë kam zgjedhur të jem kjo, le të jem e ‘’humbur”. Shumë prej atyre që këndonin kështu e kanë lënë ose kanë devijuar. Nuk  kam pse të bej komente,  pasi  kjo është jeta e sotme  që na kanë servirur, “luftë për të ekzistuar”. Por ajo që ja vlen të përmendët është  që pikërisht  këngë  zhgarravina  me fjale të ndyra, që këndohen po  nga i njëjti soj, janë këngët më fitim prurës  dhe që gjejnë promovim absolut  në ekranet  tona ‘’prestigjioze’’,ose ose, kur një këngë  patriotike  këndohet nga  një përformance që të vjen të vjellësh kur e shikon të veshur ashtu në skenë.   Këtë fakt nuk mundem ta perceptoj , ose me tepër  pse ne arritëm deri  këtu?

RKL: Dëgjuesit e Radios-Kosova e Lirë, besojmë se edhe  të gjithë shqiptarët liridashës, kudo ku janë  u dëgjojnë me kënaqësi e respekt. Keni ndonjë porosi për ta apo mund të na  befasoni më shpejt edhe me ndonjë këngë tjetër?

Mrika Trumshi Hoxha: Vetëm kaq. Së shpejti  një këngë tjetër…

RKL: Mrikë e respektuar, ju faleminderit për kohën, ne të urojmë shëndet, sukses, urojmë  këndosh sa më shumë këngë trimërie e heroizmi, këngë tipike të botës shqiptare, kudo ku ajo gjallon.

Mrika Trumshi Hoxha: Një falënderim prej zemre për ju,  për atë që u transmetoni  brezave, për atë që u transmetoni  shqiptareve. Kemi shumë nevojë  për zëra të tillë mediatikë, që të mos zbehet, që të mos lejohet të hidhet pluhur, që  të mos transformohet kënga burimore dhe e pastër shqipe sipas interesave. Kjo histori për të cilën me të vërtetë, kemi pse të krenohemi. Është jona, është historia e shqiptareve…

Tomë Gashi: Azem Syla ndodhet për pushim në Shqipëri por së shpejti do të kthehet në Kosovë

Avokati i mirënjohur Tomë Gashi ka bërë të ditur se deputeti i Partisë Demokratike të Kosovës, Azem Syla, i cili po kërkohet nga Policia e Kosovës pasi për të është lëshuar fletarrest nën dyshimin për krim të organizuar, aktualisht është jashtë Kosovës. Ai ka treguar për mediet se pak më herët ka biseduar me Azem Sylën në telefon, ku edhe i ka thënë se shumë shpjet do të kthehet në Kosovë, për tu ballafaquar me akuzat. Tash për tash ai është në një pushim që është planifikuar kohë më parë dhe ka filluar që dje. Nuk qëndron fakti që ai po ikë nga Prokuroria qe 10 ditë sikur kanë raportuar disa medie të vendit.

Reagimi i plotë i Azem Sylës me rastin e fillimit të ndjekjes nga EULEX-it dhe policia e Kosovës


Pasi ka marrë lajmin se Policia e EULEX-it dhe ajo e Kosovës i kanë bastisur shtëpinë dhe kanë kërkura ta arrestojë, Azem Syla përmes një afishimi ka deklaruar: Me shqetësim të thellë kam marrë lajmin për bastisjen e shtëpisë sime në orët e hershme të mëngjesit, nga policia e Eulexit dhe policia e Kosovës. Njoftoj opinionin e gjerë se unë deri ditën e djeshme kam qenë në Republikën e Kosovës, duke kryer te gjitha aktivitetet e mia publike si deputet i Parlamentit të Republikës së Kosovës.– Unë nuk kam pasur asnjë fletëthirrje nga organet shtetërore dhe nuk kam qenë në dijeni se ka qenë duke u zhvilluar ndonjë hetim ndaj meje.– Prandaj unë qysh dje pasdite kam lëvizur jashtë vendit me një agjendë time personale.– Vlen të theksohet se sot gjatë bastisjes së shtëpisë sime, unë kam qenë në kontakt përmes telefonit me organet kompetente që kanë marrë pjesë në bastisje, dhe kam shprehur gatishmërinë time për t’u kthyer në Kosovë dhe për të bashkëpunuar me organet e drejtësisë, në çdo kohë kur ata e shohin të nevojshme.– Unë Azem Syla dua t’i garantoj familjarët e mi, miqtë, bashkëluftëtarët dhe të gjithë qytetaret e Republikës së Kosovës, se asnjë nga pretendimet e ngritura ndaj meje, nuk qëndrojnë, janë të pavërteta, tendencioze dhe qëllimkëqija. Unë absolutisht jam i pastër, dhe kjo pastërti do të dëshmohet shumë shpejt nga organet e drejtësisë.– Një jetë të tërë ja kam kushtuar krijimit dhe ndërtimit të shtetit të Republikës së Kosovës, prandaj jam i prirë fuqishëm të besoj në organet e drejtësisë së vendit tim.Me respekt! Azem Syla.




Policia e EULEX-i dhe Policia e Kosovës kanë bastisje dhe arrestime, në fushatën për sikur thuhet krim të organizuar. Po ndiqen për t u arrestuar 40 veta në 42 lokacione në tërë Kosovën. Prokuroria e ka konsideruar këtë grup të madh të organizuar kriminal, i cili paska qenë aktiv nga viti 2006 dhe tani pas 10 viteve është vënë në veprim. Në këtë fushatë kundër UÇK-së EULEXi po kërkon edhe deputetin e PDK-së, Azem Syla, ish-komandanti i Shtabit të përgjithshëm i UÇK-so i cili aktualisht ndodhet, në Shqipëri. Prokuroria e konsideron si të arratisur Sylën dhe ka thënë se nuk ka arritur ta gjejë vendndodhjen e tij. Grupi, në mesin e të cilëve ka ish-udhëheqës të Gjykatës, ish-zyrtarë komunalë të Prishtinës, zyrtarë të AKP-së, avokatë e të tjerë me vendime të jashtëligjshme ka shpronësuar prona shoqërore. Gjatë ditës, ndërkaq janë arrestuar vetëm 6 persona, në mesin e tyre edhe Nuhi Uka, ish-kryetar i Gjykatës Komunale të Prishtinës. Në këtë grup janë të përfshirë shumica e të dënuarve në rastin Bllaca.

Gjenerali David Goldfein është nominuar për postin e zyrtarit më të lartë të Forcës Ajrore të Shteteve të Bashkuara të Amerikës

Gjenerali David Goldfein është nominuar për postin e zyrtarit më të lartë të Forcës Ajrore të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, pothuajse 17 vjet pasi i mbijetoi goditjes së aeroplanit luftarak F-16, përderisa po merrte pjesë në një mision luftarak që bombardonte mbi Serbi.

Vendimi i sekretarit amerikan të Mbrojtjes, Ashton Carter, u bë i ditur dje nga Pentagoni. Nëse miratohet nga Senati, Goldfein do ta zëvendësojë gjeneralin Mark Welsh, i cili do të dalë në pension në muajin korrik, pas shërbimit si shef i Forcës Ajrore që nga gushti i vitit 2012.

“Nëse konfirmohet ky nominim, unë zotohem që t’u shërbejë pjesëtarëve tanë dhe familjeve të tyre pa hezitim dhe do ta respektojë trashëgiminë e jashtëzakonshme të integritetit, shërbimit dhe përsosmërisë”, citohet të ketë thënë gjenerali Goldfein, pas shpalljes së nominimit, transmeton Rel.

Përveç gradave të larta në Forcën Ajrore, Goldfein ende njihet për përvojën e tij në pilotimin e aeroplanëve ushtarakë.

Ai shpesh e ka rrëfyer tregimin për natën kur një raketë shpërtheu në afërsi të aeroplanit të tij luftarak në Beograd, më 2 maj të vitit 1999, në kohën kur Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe aleatët e NATO-s po kryenin sulmet ajrore kundër forcave serbe, për shkak të krimeve të mëdha të tyre në Kosovë dhe Ballkan në përgjithësi.

Atë natë, Goldfein kishte dalë nga aeroplani i tij F-16 dhe ishte lëshuar me parashutë në një fushë të hapur në Kosovë. Dy orë më vonë, ai ishte gjetur nga një ekip shpëtimtar dhe ishte marrë me një helikopter.