GODITJET E DIELLIT TEK NJERËZIT

Të nderuar lexues, këtu vjen vera e shumëpritur që kemi ëndërruar gjatë sezonit të ftohtë. Ne nguten për të shijuar jashtë: ne shkojmë në udhëtime të ndryshme, shkojmë në pyll, ne pushojmë në vend ose afër ujit. Por shumë shpesh për shkak të pakujdesisë së tyre, harrojmë masat paraprake elementare, mosrespektimi i të cilave mund të çojë në probleme serioze shëndetësore.

Sot do të flasim për një goditje dielli - çfarë është ajo, cilat janë shkaqet e shfaqjes së saj, cilat janë simptomat, çfarë duhet të bëhet në shenjat e para. Gjithashtu do të diskutojmë me ju se çfarë rekomandimesh duhet t'i përmbaheni për të shmangur një goditje dielli krejtësisht.

ÇFARË ËSHTË NJË GODITJE DIELLI?
Goditja e diellit është një lloj goditje ngrohjes, zhvillohet për shkak të ekspozimit të zgjatur të diellit në sipërfaqen e zhveshur të kokës.

Sunstroke zakonisht ndodh në sezonin e nxehtë gjatë një qëndrimi të zgjatur nën ndikimin e rrezet e diellit direkte djegëse në një mbulesë të pambrojtur të kokës. Por kjo mund të ndodhë në një temperaturë relativisht të ulët, për shembull në male, kur ka kushte për mbinxehje të kokës në diell.

Një tipar dallues i goditjes së nxehtësisë nga nxehtësia është se vetëm kreu, jo i gjithë trupi, është i ekspozuar ndaj mbinxehjes.

ÇFARË ËSHTË RREZET E DIELLIT TË RREZIKSHME

Shumica prej nesh e trajtojnë këtë fenomen si një goditje dielli shumë lehtë. Le të shqyrtojmë se çfarë ndodh në trup me një ndikim të tillë, në mënyrë që të kuptojmë nëse ia vlen të brengoset për këtë apo jo.

Për shkak të ekspozimit të zgjatur ndaj dritës së diellit, të gjitha pjesët e trurit mbinxehen, sistemet e ftohjes dhe djersitja thyhen. Enët zgjerohen, truri rrit volumin e gjakut, stanjacioni, rritja e presionit të gjakut (në disa raste presioni mund të bjerë). edemë cerebrale ndodhë që përmbledh atë, ndoshta duke shkaktuar hemorragji në tru (goditje), ndërpreu furnizimin e të gjitha organeve të oksigjenit.

Si pasojë e gjithë të marrë vendin e mësipërm dëmtuar qendrat nervore të trurit që janë përgjegjëse për funksionet e rëndësishme vitale të trupit: i pari që vuajnë sistemin qendror nervor dhe kardiovaskulare, të frymëmarrjes, dhe të tjerët.

Në raste të rënda ndodhin çrregullime të rënda të veprimtarisë jetësore të organizmit në tërësi, ka një hemorragji masive të trurit, dështimi akute kardiovaskulare, një person bie në një gjendje kome, dhe dështimi i mundur zemrës dhe vdekja.

Edhe në qoftë se një person ka pësuar një gravitetit Sunstroke mesme pa ndërprerje të rëndësishme për trupin, në afat të gjatë mund të ketë dhimbje koke kronike, vështirësi në koordinimin, shqetësime vizuale, sëmundjet e sistemit kardiovaskular, dhe të tjerët. Pasojat serioze përfshijnë shkeljet e funksioneve të caktuara të trurit, të tilla si refleks, ndijor, dhe dirigjent.

Pra, a është me vlerë shqetësuese për rrezikun e gjetjes së një goditjeje dielli apo jo?

Pak më shumë statistika për qartësi. Sipas statistikave të Organizatës Botërore të Shëndetësisë, çdo vit nga një stuhi dielli duke vrarë 60 mijë njerëz. Unë mendoj se këto shifra flasin më mirë se çdo fjalë se sa e rrezikshme mund të jetë ky shtet.

Nxehtësia dhe goditja e diellit janë kushte të rrezikshme që, pa ndihmë në kohë, kërcënojnë drejtpërsëdrejti shëndetin dhe jetën e një personi.

SIMPTOMAT E GODITJES SË DIELLIT NË TË RRITURIT

Prania e simptomave të caktuara të Sunstroke dhe shprehjes së tyre varet nga intensiteti i rrezatimit diellor, niveli i lagështisë së ajrit dhe kohën e qëndrimit në rrezet e diellit direkte.

Mjekët dallojnë tri shkallë të zhvillimit të goditjes së diellit, në të cilën shfaqen simptomat e mëposhtme:

shkallë e lehtë - dobësi e përgjithshme, dhimbje koke, nauze, rritje e impulsit (takikardi) dhe frymëmarrje, nxënës të zgjatur, humbje e koordinimit;
shkallë të mesme - dobësi e papritur, dhimbje koke të rëndë me nauze dhe të vjella, ndjenja habitur, marramendje, mungesa e lëvizjes, ecje tronditëse, i rraskapitur dhe i trullosur / zalisur, puls të shpejtë dhe të marrë frymë, nosebleeds, ethe deri në 38-40˚S;
shkallë të rëndë papritmas ndodh - nuk ka konfuzion, halucinacione, jerm, konfiskimet, shkarkimin e pavullnetshme e urinës dhe stol, fervescence në 41-42˚S, koma e mundshme dhe vdekjes. Vdekshmëria nga kjo shkallë e goditjes së diellit arrin 20-30%.

SIMPTOMAT DHE SHENJAT E GODITJES SË DIELLIT TEK FËMIJËT

Nervozizëm i rritur;
letargji - fëmija humb interes për çdo gjë që ka bërë, ka një dobësi;
temperaturën e trupit të ngritur.
Unë përsëris edhe një herë se fëmijët duhet të jenë shumë të vëmendshëm! Nëse e shihni se diçka nuk është e gabuar me fëmijën, veproni menjëherë! Për to do të flasim vetëm më poshtë.

SHKAQET E GODITJES SË DIELLIT

Përveç kësaj për të drejtuar dhe ekspozimit të zgjatur diellit në sipërfaqen e ekspozuar e kapelë të kokës, një numër i shkaktuar faktorët dukuri Sunstroke. Le t'i konsiderojmë ato.

Në radhë të parë fëmijët vuajnë nga kjo sëmundje moshë më të re (Sidomos në një vit) dhe të moshuarit, si thermoregulation në rastin e parë ende nuk është krijuar, dhe e dyta ka pak për të përmbushur funksionin e tij. Edhe në njerëzit e zonave të rrezikut që vuajnë nga sëmundje kronike të rënda të tilla si dystonia enëve të gjakut, sëmundje të zemrës, hipertensionit dhe sëmundjeve të tjera kardiovaskulare, çrregullime endokrine, sëmundje të sistemit nervor qendror dhe të tjerët.

Faktori tjetër provokues është temperatura e ajrit mbi 30 ° C dhe / ose lagështia e lartë e mjedisit, si dhe rritja e aktivitetit fizik ose kryerja e punës së rëndë fizike.

Rreziku për të marrë goditje dielli si njerëzit të cilët janë mbipeshë (trashë), në fazën e alkoolit ose drogës, me tension nervor dhe stresi.

Lead për sunstroke mund dhe duke marrë medikamente të caktuara, të tilla si stimuluesve sistemit nervor qendror, medikamente alergji, dhe kështu me radhë. D., si dhe në mangësi lëngun e trupit, pirja e duhanit, veshje të tepërt në trup.

NDIHMA E PARË NË RAST TË GODITJES SË DIELLIT

Kur ndeshim me një gjendje kaq të dhimbshme, së pari ne pyesim veten: si ta ndihmojmë një person, çfarë të bësh me një goditje dielli? Dhe veprimi duhet të jetë menjëherë dhe me besim, sepse shëndeti dhe jeta e një personi varet nga kjo.

NE E MBAJMË ATË NË HIJE DHE VENDOSIM NË MËNYRË TË SAKTË VIKTIMËN
Gjëja e parë që duhet të bëhet është transferimi i viktimës në hije, në mënyrë ideale kjo duhet të jetë një dhomë me temperaturë komode të ajrit dhe lagështi normale.

Shtrojeni atë, duke ngritur një këmbë të vogël në zonën e kyçit të këmbës. Për ta bërë këtë, mund të përdorësh gjëra të palosura ose një thes. Nëse një person vjell, atëherë koka e tij duhet të kthehet anash në mënyrë që të mos mbytet në të vjella. Në rast të humbjes së vetëdijes, goja duhet të lirohet për të rivendosur frymëmarrjen normale.

Kur ofroni ndihmë të parë në rast të një goditjeje dielli, kreu i viktimës nuk duhet të ngrihet! Ne heqim vetëm këmbët mbi nivelin e kokës.

NE SIGUROJMË QARKULLIMIN E AJRIT

Sigurimi i qarkullimit të ajrit të mirë. Për ta bërë këtë, përdorni ajër të kondicionuar, tifoz ose hapni dritaret dhe dyert, duke krijuar kështu një draft. Nëse nuk ka mundësi të tillë, atëherë tifozoni viktimën me një gazetë ose një peshqir të lagur. Gjithashtu hapësirë ​​të lirë nga njerëzit.

NE LËSHOJMË NGA RROBAT DËRRMUESE

Lëshoni pacientin nga rrobat dërrmuese, rripa, etj. Këmishë, zhbllokoni unbutton. Nëse rrobat janë të dendura, sintetike ose gome, atëherë ne e heqim atë plotësisht. Me një numër të madh rrobash, duhet gjithashtu të hiqni pak ose të gjithë atë.

PAKO TË FTOHTA

Në anën e pasme të kokës, ballit dhe qafës, ne vendosim ftohtë (temperaturën e dhomës), por jo të ftohtë (jo akull). Akull dhe ujë të ftohtë përdorimi nuk duhet të jetë, sepse në këtë rast, kontrasti i temperaturës krijon një barrë shtesë në trup dhe mund të përkeqësojë gjendjen. Lagur fytyrën tuaj me ujë të ftohtë.

Mbushur në një ujë të ftohtë me një copë rroba (peshqir) për të kapur në gjoks. Në gjendje të rëndë, i gjithë trupi derdhet me ujë në temperaturën e dhomës ose mbështillet në një fletë të lagur.

MASAZH AURICLE DHE AMONIAK

Është mirë të bëni masazh aurikoid. Ka shumë pika aktive në to. Masazh intensivisht!

Nëse personi është i pandërgjegjshëm, atëherë i sjellim atij një leshi pambuku (nga 10-15 cm), i lagur amoniak likuid. Është e mirë për të fshirë dhe uiski.

TË UJIT VIKTIMËN ME UJË

Pastaj pacienti duhet të dehet me ujë mineral të freskët pa gaz apo ujë të zakonshëm, në të cilin të shpërndajë në majë të një lugë çaji kripë. Kjo do të sigurojë rivendosjen e bilancit të kripës së ujit në trup.

Si rregull, këto veprime janë të mjaftueshme për ta bërë gjendjen e viktimës normale. Përndryshe, menjëherë duhet të telefononi një ambulancë.

Para ardhjes së mjekëve, nëse është e nevojshme, bëni frymëmarrje artificiale dhe masazh indirekt të zemrës derisa të shfaqen frymëmarrja dhe impulset.

DUHET TË THËRRAS NJË AMBULANCË?

Shumë njerëz bëjnë pyetjen: A duhet të thërras një ambulancë në rast të një goditjeje dielli? Këtu, opinionet e ekspertëve ndryshojnë: disa besojnë se kjo duhet të bëhet në çdo rast, të tjerë - se ia vlen të përdoret vetëm në një gjendje të mesme dhe të rëndë.

Përkundrazi, ju mund të gjykoni këtu - nëse një i ri i shëndetshëm është plagosur dhe ndikimi është i lehtë, atëherë nuk keni nevojë të thërrisni një ambulancë. Nëse fëmija i plagosur, personi i moshuar ose vuan nga ndonjë sëmundje kronike, atëherë duhet të thirret një ambulancë në çdo rast, edhe nëse gjendja e pacientit është kthyer në normale!

Nuk do të jetë e tepërt që të konsultoheni me mjekun ose specialistin tuaj të cilët ju besoni, pasi keni vuajtur një goditje të ndonjë ashpërsi, në mënyrë që të shmangni zhvillimin e pasojave të mundshme të fshehura negative të kësaj gjendjeje.

Unë propozoj të shoh një video për simptomat dhe për ndihmën e parë në rast të një goditjeje dielli.

SI TË SILLEMI PAS NJË GODITJEJE DIELLI?

Mjekët pas goditjes së diellit këshillojnë pushimin dhe shtratin për një ose dy ditë për të rikthyer funksionin e sistemeve nervore dhe të qarkullimit të gjakut, si dhe nivelin e proceseve metabolike. Ju duhet të vazhdoni të pini ujë të freskët në sasi të mjaftueshme. Temperatura në dhomën ku është vendosur pacienti duhet të jetë e rehatshme, dhe vetë dhoma duhet të jetë e ajrosur mirë.

Ushqimi duhet të jetë i lehtë, ushqimi në temperaturë dhome ose të ngrohtë, por jo të nxehtë.




PARANDALIMI I GODITJES SË DIELLIT

Së fundi, le të shohim masat që ndihmojnë në parandalimin e goditjes së diellit.

Në mot të nxehtë, gjithmonë duhet të mbani një krehje koke, preferohet me hije të lehta, pasi ato reflektojnë më mirë rrezet e diellit. Kur zgjidhni rroba, zgjidhni material natyral jo të dendur me ngjyra të lehta. Rroba të tilla do të lejojnë që lëkura të marrë frymë.

Shmangni ekspozimin e zgjatur ndaj rrezet e diellit direkte. Mos harroni se dielli është shumë aktiv nga ora 12.00 deri në orën 16.00 (korrigjuar për karakteristikat lokale). Në këtë kohë, është më mirë të mos dalësh, dhe nëse nuk ka mundësi të tillë, atëherë rrini në hije.

Kur punoni nën rreze të nxehtë dielli, në qoftë se nuk ka mundësi të shtyjë atë për një kohë tjetër, merrni pushime të shpeshta, të cilat ju kaloni në një vend të ftohtë me hije me qarkullim të mirë të ajrit.

Vizitat në plazh fillojnë me banjot e diellit 15-20 minuta, të cilat gradualisht sjellin deri në dy orë, por është e detyrueshme me ndërprerje.




Dielli nuk është më i mirë, por në lëvizje, duke alternuar me larjen dhe jo më herët se një orë pas ngrënies. Mos harroni për ombrellën e preferueshme tone të lehta, syze dielli dhe sunscreen. Për këtë, ju mund të lexoni në artikullin tim.

Rrini në një dietë të lehtë, mos hani shumë. Jepini përparësi frutave, perimeve, produkteve të qumështit të thartuar. Mos harroni gjithashtu për nevojën për të kompensuar humbjen e lëngjeve të trupit, sepse në verë është e rëndësishme. Në një ditë duhet të përdorni rreth 2.5-3 litra (disa ose më shumë) ujë të freskët, por jo të ftohtë (akull), shpërndani në mënyrë të barabartë pritjen e tij gjatë gjithë ditës. I dehur menjëherë sasi të mëdha të lëngjeve të absorbuara dobët nga trupi.

Për të shuar etjen tuaj, është më mirë të zgjidhni një ujë mineral të thjeshtë (pa gaz). Pijet e ëmbla të gazuara nuk janë të rekomanduara. Gjithashtu, çaji i fortë, kafja dhe alkooli janë kundër-treguar në çdo formë.

Kohët e fundit kemi biseduar. Në këtë artikull kam shkruar për mënyrat e ndryshme të përdorimit të saj dhe se shumë njerëz e preferojnë atë për pije të ëmbla me gaz, kvas dhe madje edhe përzierje në shtëpi gjatë verës për shuarjen e etjes.

Herë pas here, fshij fytyrën me një shami të ngjyhet në ujë të freskët. Bazuar në përvojën time, unë mund të këshilloj - nëse në nxehtësi intensive fillojnë në shenjat e para të mbinxehje (sunstroke), fasha kokën dhe zemrën, atëherë ju duhet të bëni në zonën e pjesës së sipërme të majtë shami gjirit ngjyhet në ujë të ftohtë - dhimbja recedes shumë shpejt dhe në përgjithësi normalizuar.

Nëse është e mundur, gjatë ditës, merrni një dush të ftohtë, lani fytyrën, duart, këmbët me ujë të freskët. Në raste ekstreme, ju mund të fshini të gjithë trupin me një peshqir të lagur.

Dhe për shpirtin, ne do të dëgjojmë sot për një këngë të mrekullueshme të kryer nga





Vera është ndoshta koha më e pritur e vitit. Gjithmonë ngrohtë, dielli shkëlqen, ju mund të shkoni në plazh dhe të bini dielli. Por nuk është gjithmonë e mundur të bëhet pa vështirësi dhe probleme të caktuara. Në këtë artikull unë dua të ju tregoj se çfarë të bëni me një goditje dielli dhe se si të diagnostikojnë siç duhet këtë gjendje.

ÇFARË ËSHTË AJO?

Në fillim ju duhet të kuptoni se çfarë është një sunstroke. Ky është një grup simptomash që lindin nga ekspozimi i zgjatur ndaj trupit të njeriut (kokën më të shpalosur) të rrezeve të diellit të ekspozuar. Nëse flasim për këtë problem, atëherë një person merr një pjesë të nxehtësisë pak më shumë se trupi i saj mund të trajtojë. Shtigjet natyrore të ftohjes nuk funksionojnë dhe ndodh një goditje dielli. Është e rëndësishme të theksohet se ju nuk keni nevojë ta konsideroni këtë shtet si diçka të thjeshtë dhe jo të rrezikshme. Në fund të fundit, ka një stanjacion të gjakut në tru, enët zgjerohen dhe indet grumbullohen radikalet e lira. Ekspertët thonë se kjo gjendje pothuajse gjithmonë kërcënon funksionimin normal të sistemit kardiovaskular, në raste veçanërisht të rënda që çojnë në arrest kardiak. Një tjetër goditje dielli është e rrezikshme për sistemin nervor njerëzor.

SHKALLË E LEHTË

Çfarë ju duhet të dini kur studioni diellore dhe goditje e nxehtësisë? Simptomat, simptomat që tregojnë këtë gjendje, janë diçka që të gjithë duhet ta dinë. Pra, së pari duhet të vihet në dukje se mjekët dallojnë tre shkallë të goditjes së diellit. E para prej tyre është e lehtë. Në këtë gjendje vërehen simptomat e mëposhtme:

Dhimbje koke, shpesh ka përzierje.
Dobësi e përgjithshme.
Gjithashtu ka një zgjerim të nxënësve.
Në pacientët, ka një rritje në puls dhe frymëmarrje.
Çfarë duhet të bëni me një goditje dielli, nëse është shkalla e parë, e lehtë? Pra, viktima duhet së pari të transferohet në hije. Para së gjithash, ajo duhet të zhvendoset në një dhomë të ventiluar dhe domosdoshmërisht të ftohtë. Tjetra, ju duhet të jepni ndihmën e parë. Nëse pacienti është i sëmurë, vendoseni në një mënyrë të tillë që në rast të vjelljes, ai nuk e mbyt me masat që largohen.


ASHPËRSIA E MESME

Cilat janë simptomat që mund të tregojnë se viktima ka një shkallë të moderuar të goditjes së diellit?

Dhimbje koke e ashpër, e shoqëruar me të përzier dhe të vjella.
Marramendje, lëvizje të paqëndrueshme, këmbë të lëkundshme.
Ndjenja e tronditur.
Pulsi dhe frymëmarrja do të jenë të shpejta.
mund të jenë të gjakderdhje nga hunda.
Temperatura e trupit mund të rritet në 39-40 ° C.
Viktima mund të ketë një zbehje.
Një person ka një adynamy të mprehtë, që është, dobësi, një rënie në forcë.

FORMA E RËNDË
Në këtë rast, një tronditje termike ose diellore zhvillohet papritmas. Një person papritmas skuq fytyrën (hyperemia), atëherë ajo bëhet vdekjeprurës i zbehtë. Ndërgjegjja (hallucinations, delirium) mund të ndryshojë deri në koma. Shpesh ka konvulsione (klonike, tonik), mund të ketë shkarkimin e pavullnetshëm të urinës dhe fekaleve. Temperatura e trupit ndonjëherë arrin 41-42 ° C. Përafërsisht në 25-30% të rasteve, çështja përfundon me vdekjen e viktimës.


NDIHMA E PARË

Çfarë duhet të bëni me një goditje dielli, si të ndihmoni një person të përballojë këtë gjendje?

Viktima duhet menjëherë të transferohet ose të transferohet në një vend ku nuk ka rrezet e diellit të hapura. Mund të jetë një hije e një peme ose një ftohjeje, mjaft e ajrosur.
Personi duhet të vihet. Pra, ashpërsia e simptomave do të jetë më pak e gjallë.
Viktima duhet t'i jepet një pije me ujë të ftohtë. Është gjithashtu e mirë për të shtuar një lugë çaji sheqer dhe një kripë të vogël. Kjo është e rëndësishme për rikthimin e bilancit të kripës së ujit në trup.
Personi dhe i gjithë trupi i një personi duhet të deportohen me ujë të freskët.
Në kokë, ju mund të vendosni një kompresë të ftohtë ose akull, të mbështjellë me inde (për të shmangur traumën e indeve).
Nëse është e nevojshme, udhë ajrore të viktimës duhet të lirohet nga vjellja.
Nëse është e nevojshme, pacientit duhet t'u jepet një masazh i zemrës ose frymëmarrje artificiale.
Për të sjellë një person në vetëdije, ju duhet t'i jepni atij një gërhij amoniak prej leshi pambuku ose 10% zgjidhje amoniak.
Çfarë duhet të bëj me një goditje dielli nëse një person është i mbingarkuar? Në këtë rast, rekomandohet që viktima të dërgohet menjëherë në spital. Kjo është mënyra e vetme për ta ndihmuar atë në formën e rëndë të kësaj gjendjeje.

SI TË MERREN ME PASOJAT

Çfarë duhet të bëni pas një goditjeje dielli kur simptomatologjia kryesore ka kaluar? Pra, ekspertët rekomandojnë përdorimin e dhive, pra krem ​​të skremuar. Për të përballuar plotësisht këtë gjendje, ju duhet të pini 2-3 gota këtë produkt çdo ditë.


PARANDALIM

Siç e dini, është më mirë të parandaloni problemin sesa të luftoni. Kjo është arsyeja pse gjithmonë vlen të kujtohesh se duhet të vëzhgosh masa sigurie gjatë qëndrimit në diell të hapur.

Kreu duhet të jetë i fshehur nën një dritë të ajrosur mirë. Ju duhet t'i fshehni sytë me syze me xham të errët.
Duhet të mbahet mend se është e ndaluar të qëndrosh nën rrezet e hapura të diellit për një kohë të gjatë (nëse është një pyetje, për shembull, për plazhin). Ju duhet të lyeni në mënyrë periodike në ujë për të ftohur trupin.
Ju nuk mund të qëndroni në diell nga 11 në 16 orë. Në këtë kohë është shumë aktive dhe e dëmshme për një person.
Nëse dëshironi të bëheni në diell, bëni mirë që të mos gënjeni, por të jeni në lëvizje (për shembull, të luani volejboll në plazh). Pra, trupi do të ftohet më mirë.
Duke qenë në rrugë në një ditë të nxehtë me diell, ju duhet të mbani veshje të lehta të lehta të bëra nga pëlhura natyrale.
Nëse ju duhet të qëndroni në diell për një kohë të gjatë, ju duhet të mbani një ekuilibër të ujit-kripë. Për ta bërë këtë, duhet të pini ujë në sasi të mëdha.
Nëse ndodhin simptomat e para të mbinxehjes, duhet të kërkoni ndihmën e mjekut.

Ose merrni pacientin në spitalin më të afërt. Që në procesin e mbinxehjes mund të vuajë sistemi nervor, mos prisni që gjithçka do të kalojë në vetvete.

Ndërsa presin për ardhjen e personelit mjekësor ose në rrugën për në spital, ofrojnë ndihmë të parë për viktimën. Vendoseni në hije ose mbrojeni atë nga rrezet e diellit direkte, për shembull, mbuloni perdet në dritare makinën ose të bëni një kulm të rrobave në qoftë se jeni jashtë. Nëse në makinë ka një kondicioner, e ktheni atë në fuqi të ulët.

Nëse një person është i ndërgjegjshëm, jepni ujë të ftohtë, mundësisht me akull. Shikoni se çfarë keni me vete në kabinetin e ilaçeve. Nëse gjeni një tinkturë të mjekësisë valeriane, atëherë hidhni rreth 20 pika në ujë të ftohtë. Për t'i dhënë një mjet tableta e pakuptimtë, ata janë të zhytur shumë gjatë trupi.

Vendoseni në gjoks dhe kokën e peshqirit të prekur, të lagur ujë të ftohtë. Pasi të jetë e ngrohtë, shpëlarje përsëri në ujë. Gjithashtu fshij trupin. Rrokulliset nga kovë ose vendosja në një pellg nuk është e nevojshme, mund të ketë një tronditje, e cila shpesh rezulton në një hemorragji në tru. Kini kujdes, kapja e diellit nuk është vetëm një dhimbje koke, por një humbje e sistemit nervor nga mbinxehja.

Nëse humbni vetëdijen, bëni frymëmarrje artificiale dhe indirekte masazh zemrat . Gjithashtu masazh gjymtyrët, në mënyrë që gjaku qarkullon më shpejt, prandaj ftohur. Mos e ndalni fshirjen e trupit me ujë të ftohtë.

Nëse një person ndihet mirë, ka pasur vetëm një dobësi të lehtë, ju duhet të merrni një banjë të ftohtë, të pini shumë lëngje dhe një tabletë aspirine ose paracetamol . Është e nevojshme të pajtoheni me pjesën tjetër të shtratit, dhe në rast të përkeqësimit, thirrni një ambulancë.

KËSHILLË 2: PIKA DIELLORE DHE E NXEHTËSISË: SI TA NDIHMONI VIKTIMËN

Duke ecur nën dielli i nxehtë në mungesë të një flokësh mund të çojë në një goditje dielli. Si rezultat i zgjerimit të enëve të gjakut, qarkullimi i gjakut në tru rritet, duke çuar në ënjtje dhe hemorragji të vogla. Sidoqoftë, në mot të nxehtë dhe në një dhomë të zënë, madje edhe me një kokë të mbuluar, një person nuk është i imunizuar nga mbinxehja e përgjithshme, gjë që mund të shkaktojë goditje të nxehtësisë. Në rastet e para dhe të dyta, është e rëndësishme të sigurohet ndihma e parë në kohën e duhur.

Një goditje dielli është një gjendje e dhimbshme, me një periudhë të zhvillimit të shpejtë që ndodh kur dielli ekspozohet në sipërfaqen e ekspozuar të kokës për një periudhë të zgjatur kohe, duke shkaktuar mosfunksionim të funksioneve të trurit.

ÇFARË ËSHTË NJË GODITJE DIELLI?

Një goditje dielli është një lloj goditjeje e nxehtësisë. Shoku termik është çdo mbinxehje e trupit (shkelja e termoregulacionit) me ekspozim të zgjatur në temperaturë të lartë, pasuar nga paraqitja e një gjendje të dhimbshme. Nga ana tjetër, një goditje dielli mund të ndikojë vetëm në mbinxehjen e kokës dhe goditjen e nxehtësisë - në të gjithë trupin.
Shumë besojnë se një goditje dielli mund të merret vetëm në verë, por jo. Një stuhi dielli është e mundur në mot të nxehtë, e cila mund të jetë në pranverë dhe në vjeshtë.


Me një goditje dielli, një person përjeton një sëmundje dhe ai madje mund të humbasë ndërgjegjen. Është shumë e rëndësishme të sigurohet ndihma në kohë e viktimës, përndryshe pasojat mund të jenë më të paparashikueshme. Në një shkallë më të lartë, fëmijët dhe njerëzit me një sistem të dobët vegjetativ-vaskular ndikohen nga dielli.

ARSYET

Sunstroke ndodh kur ju qëndroni në diell për një kohë të gjatë, pa flokë të kokës. Me një goditje të gjatë në kokën e rrezet e diellit, temperatura e kokës ngrihet, enët fillojnë të zgjerohen dhe, së bashku me çfarë, rritet presioni në to, duke shkaktuar rrjedhjen e gjakut në tru.
Shkaku kryesor i goditjes së diellit është rrezet e diellit direkte në sipërfaqen e pambrojtur të kokës. Me fjalë të tjera, personi është një kohë e gjatë në diell të nxehtë me pa kapele, kapele, shalle dhe Headwear tjera, dhe një kohë mjaft të gjatë, në nxehtit ekstrem - gjendja dhe të provokojë një sunstroke.

Probabiliteti i marrjes së goditjes së diellit rritet me ngushtësinë e rrugës dhe motit pa frymë. Kontribuoni jo vetëm faktorët e jashtëm dhe të motit, por edhe të brendshëm: overeating, pije, përdorimi i ushqimeve të nxehta.

Është shumë e rëndësishme të theksohet se shumica e diellit bie mbi pushuesit në plazh. Kjo kategori e njerëzve është në një grup të veçantë rreziku, veçanërisht nëse ata bien në gjumë në plazh.

SHENJAT E GODITJES SË DIELLIT

Përcaktoni praninë e goditjes së nxehtësisë në viktimë mund të jetë për shenja të caktuara.
Dobësi dhe dobësi
Është dobësi dhe shfaqja e një dredhi të mprehtë janë shenjat kryesore që japin arsye për të dyshuar për një goditje dielli nga viktima. Në këtë rast, është e vështirë për një person të qëndrojë në këmbë, ai ndihet i keq dhe shumë i guximshëm.
Frymëmarrje dhe puls
Përcaktoni praninë e goditjes së diellit mund të jetë me frymëmarrje të shpejtë dhe puls. Rritja e frymëmarrjes, ju mund të përcaktoni me anë të veshit dhe pulsin - duke e hetuar atë në dore ose në qafë. Çfarë duhet të jetë puls - ju mund të gjeni.
Nxënësit e zgjeruar
Gjithashtu, një goditje dielli shoqërohet nga një zgjerim i nxënësve, kjo mund të përcaktohet edhe me sy të lirë.dhimbje koke
Natyrisht, me rritjen e presionit të gjakut në enët e gjakut dhe një rritje të gjakut në tru, kokën mund të jetë e dhembshme.

Viktima gjithashtu mund të vjellë, madje mund të largohet. Por të vjella ndodh vetëm me forma komplekse të goditjes së diellit.
i dobët
Në një shkallë më serioze të goditjes së diellit, humbja e vetëdijes është e mundur.

NDIHMA E PARË

Pra, tani le të shqyrtojmë se çfarë të bëjmë me një goditje dielli dhe si t'i ndihmojmë viktimës.
Lëvizni viktimën në hije
Para së gjithash, personi i dëmtuar duhet të zhvendoset në hije, është e dëshirueshme të vendoset dhe të sigurohet ajri i freskët.

Sillni vetëdijen
Nëse viktima, atëherë duhet të sillet në të. Për ta bërë këtë, le të nuhatje atë me amoniak ose të spërkasë ujë të ftohtë në fytyrën e tij.
Ftojeni viktimën
Nëse është e mundur, lëvizni personin e dëmtuar në një dhomë me ajër të kondicionuar, ose sigurojeni atë me një tifoz të ventilatorit në rrugë. Jepini viktimës ujë të ftohtë, në mënyrë që ai ta qetësojë trupin dhe ai nuk u tha.
Së bashku me këtë, ju duhet të përdorni një peshqir për të lagur fytyrën tuaj me ujë të ftohtë dhe, nëse është e mundur, vendosni një shishe me ujë të freskët në kokën e tij.

Pa pagesë nga veshja
Nëse është e nevojshme, zhbllokoni butonat e sipërm të veshjeve në qafën dhe gjoksin, ose tërësisht hiqni këmishën ose bluzën.
Telefononi një ambulancë
Nëse viktima nuk ndihet më mirë, thirrni një ambulancë.
Gjithashtu kjo video do t'ju ndihmojë, e cila do t'ju tregojë për rregullat e përgjithshme të ndihmës së parë në rast të goditjes diellore dhe termike:

SHMANGIA E GODITJES SË DIELLIT

Përkundër faktit që ne të gjithë e duam diellin dhe ngrohtësinë e tij - ajo ka rreziqe të mjaftueshme. Ekspozimi i zgjatur ndaj rrezeve të diellit mund të jetë shkaku i shfaqjes dhe rrezet ultravjollcë shkaktojnë zhvillimin e sëmundjeve kanceroze të lëkurës.
Shkencëtarët po fryjnë alarmin, aktiviteti diellor po fiton vrull çdo vit, në këto kushte të ngrohjes globale dielli bëhet me të vërtetë i nxehtë. Si rezultat, numri i njerëzve që marrin goditje nga dielli rritet çdo vit. Kjo është arsyeja pse ju duhet të kujdeseni për veten dhe të jeni jashtëzakonisht i kujdesshëm ndërsa jeni në diell, dhe gjithashtu t'i përmbaheni rregullave themelore të sigurisë dhe parandalimit.

Gjithkush, sidomos prindërit, duhet të njohë rregullat e sigurisë që do të parandalojnë shfaqjen e një goditjeje dielli.


Kujdesuni për veten dhe fëmijët tuaj!

Një goditje dielli është ndikimi në trupin e një sasi të madhe të nxehtësisë që trupi nuk është në gjendje të kontrollojë dhe nuk mund ta neutralizojë atë. Shkatërroi jo vetëm djersitje, por edhe qarkullimin e gjakut (anijet zgjerohen, ka një "stagnim" të gjakut në tru).

Shumë gabimisht besojnë se nxehtësia dhe goditja e diellit janë e njëjta gjë. Mekanizmi i zhvillimit është, në të vërtetë, mjaft i ngjashëm, por një goditje e nxehtësisë mund të merret nga veprimi i çdo nxehtësie dhe diellore - nga ngrohja e trupit nën diell. Ndihma e parë me një goditje dielli është një aftësi që çdo njeri duhet të zotërojë për të ndihmuar të tjerët dhe veten e tyre, nëse është e nevojshme.

ARSYET

Në mjekësi, koncepti i "goditjes së diellit" përkufizohet si një gjendje e dhimbshme, e shkaktuar nga mbinxehja e organizmit, në veçanti, truri, për shkak të veprimit të rrezet ultravjollcë direkt në kokë.

Shkaku i goditjes së diellit është efekti i drejtpërdrejtë i energjisë diellore në trup. Efekti më i madh patogjen, së bashku me të tjerët, ka një pjesë infra të kuqe të rrezatimit diellor, dmth. ngrohjes radiative.

Kjo e fundit, në kontrast me konvekcionet dhe nxehtësinë përçuese, në të njëjtën kohë ngroh të dyja sipërfaqet dhe indet e thella të trupit.

Përveç kësaj, rrezatimi infra të kuq, duke vepruar në të gjithë trupin, ngroh intensivisht indin e trurit në të cilin ndodhen neuronet e qendrës së termoregulacionit. Në këtë drejtim, goditja e diellit zhvillohet me shpejtësi dhe është e mbushur me pasoja fatale.

Prania e faktorëve të jashtëm dhe të brendshëm të mëposhtëm rrit probabilitetin e goditjes së diellit:

temperatura e ajrit mbi 30 ° C;
lagështia e lartë e ajrit;
veshje të tepërta në trup;
mungesa e lëngjeve në trup;
punë fizike aktive;
mbipesha;
cNS (sëmundje qendrore);
marrja e medikamenteve të caktuara (stimulues CNS, droga antiallergjike);
prania e sëmundjes së zemrës hypertensive ose ischemic në një person;
papjekuri e mekanizmave të transferimit të nxehtësisë (në fëmijë).

SIMPTOMAT E GODITJES SË DIELLIT TEK NJERËZIT

Me një goditje dielli nën ndikimin e nxehtësisë, enët e trurit zgjerohet dhe në to, në përputhje me rrethanat, hyn më shumë gjak. Kjo çon në faktin se buzët dhe thonjtë në një person mund të kthehen pak blu.

Gjithashtu, zakonisht ka një rritje të shkallës së zemrës dhe vështirësisë së frymëmarrjes, mundësisë së shkurtë frymëmarrjesje dhe përzierjeje, si dhe nxënësve të zgjatur dhe koordinimit të dëmtuar të lëvizjes. Në situata të vështira, një person mund të humbasë vetëdijen, herë pas here ka edhe konvulsione.

Nuk është e nevojshme të presësh për shfaqjen e një tablo të plotë klinike për të konstatuar goditjen e diellit. Në simptomat e para është e domosdoshme të bëhet ndihma e parë ndaj viktimës.




SHENJAT NË TË RRITURIT:

apati;
etje e fortë;
duke tërhequr dhimbje në muskujt;
rritet temperatura e trupit (mund të arrijë në 42 C);
skuqje e lëkurës;
lëkura e nxehtë në prekje;
në raste klinike, lëkura bëhet shumë e thatë;
dhimbje koke e fortë në rritje, gumëzhimë në kokë;
të përzier, të vjella;
norma e zemrës në rritje;
gjallërimi i frymëmarrjes;
humbja e vetëdijes;
halucinacioneve;
konvulsione.
Masat e nevojshme: hiqni / daljen nga zona e mbinxehjes, ofroni asistencë. Nëse ka të përzier dhe të vjella, jepni pacientit një pozicion të tillë që ai nuk e mbyt vjelljen.

SIMPTOMET E GODITJES SË DIELLIT NË NJË FËMIJË

Me zhvillimin e goditjes së diellit, enët në kokë zgjerohen dhe për shkak të kësaj fluksi i gjakut në këtë zonë rritet. Një goditje dielli mund të ndodhë si pasojë e mungesës së lëngjeve, kur një fëmijë merr pak lëngje në një mot të nxehtë dhe pa erë. Posaçërisht, ia vlen t'i kushtohet vëmendje fëmijëve që vuajnë nga mbipeshë, sikurse fëmijët nën moshën 3 vjeç, ato përfshihen në kategorinë e rrezikut.

simptomat:

Para së gjithash, kjo është nervozizëm i tepruar.
Pas kësaj vjen faza e dytë, kur fëmija bëhet i ngadaltë, dhimbjet e kokës janë të mundshme.
Temperatura e trupit të një fëmije që ka marrë një goditje dielli mund të arrijë deri në 40 gradë, dhe, rritet shumë shpejt.
Mundësia më e keqe është kur një fëmijë humbet vetëdijen. Nga fainting zakonshme, ky rast do të ndryshojnë në atë që lëkura e fëmijës merr një hije cyanotic.
Simptomat e goditjes së diellit në një fëmijë nuk ndryshojnë shumë nga një i rritur. Fëmijët gjithmonë janë më të vështirë të tolerojnë mbinxehje, të bëhen të zymtë ose, anasjelltas, apatike, të refuzojnë të pijnë dhe të hanë.

Me një formë mesatare të goditjes së diellit, mund të rritet vjellja dhe fryma, dhe gjithashtu ndryshon edhe temperatura e trupit. Humbja e vetëdijes dhe dhimbje koke janë gjithashtu të mundshme.

Trupi i fëmijëve me mekanizmat e termoregulimit ende të formuar nuk është e mjaftueshme dhe një qëndrim 15 minutësh nën rrezet e diellit për të marrë një goditje dielli!

NDIHMA E PARË NË RAST TË GODITJES SË DIELLIT

Kur vëzhgoni simptomat e para, duhet të reagoni shpejt duke ndihmuar viktimën. Ne nuk duhet të harrojmë se kjo është vetëm ndihma e parë, dhe kjo është më mirë për të thirrur një ambulancë, sepse personi mesatar është e vështirë për të lundruar nga shkalla e shteteve të prekura, dhe sidomos në qoftë se është një person i moshuar apo fëmijë.

Rregulli më i rëndësishëm kur ofrohet ndihma e parë është të veprohet shumë shpejt.

SI DUHET TË SIGUROJMË NDIHMËN E PARË NË RAST TË GODITJES SË DIELLIT?

Në rast të shenjave të goditjes së diellit nga njëri prej njerëzve rreth jush, veprimet tuaja duhet të jenë si më poshtë:

Menjëherë lëvizni viktimën në një hije ose dhomë të ftohtë.
Hiqni veshjen nga personi ose liroj kapëset - zhbllokoni këmishën, rripin në pantallona, ​​zgjidhni kravatën, etj Hiqni këpucët.
Mbytni një peshqir me ujë të ftohtë dhe vendoseni në kokën e pacientit, peshqir i njëjtë mund të vihet në gjoks. Rub ujin e ftohtë në parakrah, duart dhe këmbët.
Pasi pacienti të rifitojë ndërgjegjen, sigurohuni që ta pini me ujë mineral të ftohtë (jo të karbonizuar), ose me ujë të zakonshëm pak të kripur, çaj. Pirja, e cila i jepet pacientit gjatë periudhës së pritjes për kujdes mjekësor, duhet të jetë në temperaturë dhome.
, Shoqëruesi i shpeshtë i Sunstroke, zona e prekur duhet të lubrifikuar Burns agjent (Panthenol, bepantenom), nëse ata nuk e bëjnë - kos, salcë kosi.
Për të rimarrë nga një goditje dielli, viktima ka nevojë për disa ditë pushimi (në rast sëmundjeje të rëndë, personi vendoset në spital deri në rimëkëmbjen e plotë). Këtë herë do të jetë e nevojshme për të normalizuar qarkullimin e gjakut, për të përmirësuar funksionimin e sistemit nervor dhe për të neutralizuar efektet negative.

Në qoftë se një person ka rënë të fikët, ndihma e parë është si vijon: për të sjellë në shtupë pambuku zhytur në hundë amoniak të lëngët, një përkëdhelje në faqe, sasi e vogël pak ujë në fytyrë. Në pozicionin e prirur, kokën duhet të rritet lehtë.

KUJDES MJEKËSOR

Kujdesi mjekësor i specializuar konsiston në rivendosjen e funksioneve vitale të trupit. Nëse është e nevojshme, kryeni frymëmarrje artificiale. Për të rivendosur ekuilibrin e ujit-kripë, një zgjidhje e klorurit natriumi është injektuar intravenoz.

Kur rënda Sunstroke e nevojshme në spital dhe një gamë të plotë të reanimim, duke përfshirë - infuzion intravenoz, intubim, pacing, stimulimi i diuresis, terapi oksigjeni, etj ...

Nëse nuk ofrohet asistencë në kohë, pasojat e një goditjeje dielli mund të jenë mjaft të rrezikshme:

çrregullime të trurit;
trazirat e qarkullimit;
përçarje të CNS.

SI TË SHMANGNI GODITJEN E DIELLIT

Para së gjithash, dielli duhet të jetë vetëm në kapelë, nëse koha e qëndrimit nuk kufizohet në 10 minuta. Në mot të veçantë të nxehtë, kapelet dhe kapelet e materialeve të lehta janë të përshtatshme, sepse reflektojnë rrezet e diellit më mirë.
Është e rëndësishme të shmangni ekspozimin ndaj rrezet e diellit direkte. Kjo duhet të mbahet mend, si kur zgjedh kohën për një shëtitje, dhe kur organizon një udhëtim. Është mirë të dalësh në mëngjes ose pas darkës, kur dielli është i ulët dhe temperatura e ajrit nuk është aq e lartë.
Shmangni rritjen e aktivitetit fizik në nxehtësi.
Ndihmon në shmangien e tretjeve të diellit dhe ujit. Nëse kaloni shumë kohë jashtë, atëherë duhet të lahet në mënyrë periodike, për shembull, nën një dush të ftohtë.
ujë, pije të pastër ose ujë mineral paksa alkaline;
nuk çaj të nxehtë me limon;
lëngje me përqindje të ulët të sheqerit;
qumështi dhe produktet e qumështit (është e rëndësishme t'i kushtohet vëmendje kushteve dhe kushteve të magazinimit, në temperatura të larta mjedisore, produktet e qumështit shpejt përkeqësohen)
Çfarë është më mirë të refuzoni:

pije të gazuara (të ëmbla)
pije alkoolike, përfshirë birrën;
çaj të fortë, kafe;
pije energjike
Kini kujdes, mos lejoni sunstroke nga vetja dhe të dashurit tuaj. Kur shfaqen simptomat e para të përkeqësimit, shko në hije ose në një dhomë të ftohtë.

Batalioni “Atlantiku” nuk ka kaluar në Listën Shqipëria Natyrale

Pas disa lajmeve që të gjithë ish-ushtarët e Batalionit "Atlantiku" që veprojmë brenda organizatës Shoqata Atlantiku - Atlantic Association si veteranë të UÇK-së kanë aderuar në organizimin politik Lista Shqipëria Natyrale, kanë reaguar anëtarë të kësaj shoqate, të cilët thonë se kjo nuk është e vërtetë.

"Ish- ushtarët dhe anëtarët e Shoqatës "Atlantiku" mirëpresim respektin e secilit që nderon me vizitë si Shoqatën si varrezat e Tre Vëllezërve Bytyçi, ushtarë shqiptaro-amerikanë të Batalionit dhe të ekzekutuar nga shteti serb si robër lufte, por kolektivisht Atlantikasit asnjëherë nuk do të mbajmë anën e ndonjë organizate apo partie politike.

Pjesëtarët e "Atlantikut" jemi shqiptarë nga Republika e Kosovës, Republika e Shqipërisë, Republika e Maqedonisë dhe Republika e Malit të Zi dhe individualisht mund t’u përkasim partive të ndryshme shqiptare në Ballkan, por si shoqatë– partia jonë e vetme është atdheu.

Çdo tentim instrumentalizimi dhe keqpërdorimi i mikpritjes sonë është i gabuar.

Si ish-ushtarë në luftë dhe aktivistë në paqe ne natyrisht që përkrahim aspiratat e popullit shqiptar për zhvillim, integrim dhe bashkim, mirëpo këto synime duhet të materializohen dhe realizohen nga mekanizmat shqiptare si prej së larti ashtu edhe prej së poshtmi dhe në koordinim me institucioneve shtetërore. Bashkimi i shqiptarëve është qëllim për të cilin duhet të punojmë të gjithë", deklaron Kryesia e Shoqatës "Atlantiku"

Kur bijtë e shqipes fluturuan nga Amerika drejt Kosovës

Vehbi Bajrami

19 vjet më parë, Batalioni Atlantiku u nis nga Yonkers, New York, për t’iu bashkuar UÇK-së – Marrë nga libri “Shqiptarët e Amerikës” i autorit Vehbi Bajrami

YONKERS – Gjenerali i Ushtrisë Shqiptare, Asllan Bushati shqipton urdhërin “Gatitu” për ushtarët. Pastaj, udhëheqësi i batalionit “Atlantiku”, Hysni Syla dhe ish komandant i Flotës Ushtarake Detare Shqiptare (FUDSH), Skënder Doçi parakalojnë para ushtarëve. Më pas, si në kor, dëgjohet zëri i fuqishëm: “UÇK, UÇK”, një thirrje kjo e dëgjuar shpesh në mbledhje e demonstrata të shqiptarëve që kur kjo ushtri rroku armët dhe i doli përballë armikut shekullor.
Ditë e ftohtë prilli e vitit 1999. Aleanca ushtarake e NATO-s vazhdon bombardimet e trupave serbe nga ajri, ndërsa në tokë Ushtria Çlirimtare e Kosovës lufton ballë për ballë me armikun dhe thërret bijtë e vet nga diaspora për t’i dhënë grushtin e fundit forcave serbe që kanë zbrazur gjysmën e Kosovës. Sot është një ditë e veçantë për gjithë diasporën e Amerikës: ajo nis ushtarët e vet për në luftë. Sot bijtë e shqipes marrin fluturim drejt vendlindjes. Ajo deri tani i ka parë djemtë në demonstrata, në mbledhje e në fushata për të mbledhur ndihma për ushtarët tanë në frontin e luftës. Të gjithë këta njerëz që kanë ardhur sot në Yonkers nuk kanë asistuar kurrë më parë në një ceremoni të tillë, të ngarkuar me kaq shumë emocione e krenari.
Në oborrin e restorantit “Royal Regency” në Yonkers të New York-ut, ushtarët e veshur me uniforma të bukura të batalionit “Atlantiku” janë rreshtuar në kolona të gjata dhe përcjellin fjalimet e urdhërat e eprorëve, për të bërë betimin para se të lënë Shtetet e Bashkuara të Amerikës, për t’iu bashkuar luftëtarëve të UÇK-së. Janë çaste me të vërtetë solemne. Pranë janë të afërmit e tyre që kanë ardhur këtu t’i përcjellin. Deri para pak çastesh ata qenë njëlloj. Thirrja e atdheut i veshi një pjesë me uniformën e ushtarit. “Vullnetarët që sapo bënë betimin, qysh sot numërohen ushtarë të UÇK-së dhe e ndjejnë veten krenarë që po shkojnë për të luftuar për çlirimin e Kosovës kreshnike nga bisha gjakatare serbe”. Janë fjalët e ish komandantit të FUDSH-së, Skënder Doçi, i cili pasi i hedh një vështrim kolonave të batalionit falënderon ushtarët dhe familjet e tyre për ndjenjat e larta patriotike që po shprehin në këto momente historike.
– Ne shkojmë në luftë për të fituar dhe do të fitojmë, sepse ne luftojmë në tokën tonë, për atdheun tonë, për lirinë e popullit tonë-, thotë ai me një ton ushtarak të lartë dhe, më pas, jep premtimin: – Duke kujtuar historinë e popullit tonë, luftërat e pandërprera të të parëve tanë, amanetin e martirëve të rënë për çlirimin e atdheut, ju premtojmë se do të tregohemi trima të zgjuar, të pamëshirshëm ndaj armikut gjakatar, të shkathët e dinakë dhe do të bëjmë të pamundurën për çlirimin e Kosovës. Të rinjtë e përfshirë në urdhërin për mobilizim të Shtabit të Përgjithshëm të UÇK-së, të paraqiten për regjistrim dhe për të filluar përgatitjen ushtarake me moton: “Sa më shumë djersë në stërvitje, aq më pak gjak në luftë”.
Batalioni “Atlantiku” përbëhet nga shqiptarë të të gjitha trojeve tona etnike, siç është e përbërë edhe vetë UÇK-ja, siç e ka vënë në dukje edhe kryeministri i qeverisë së përkohshme të Kosovës, Hashim Thaçi në letrën drejtuar ushtarëve.









UÇK-ja që në fillim qe bërë objekt sulmi nga një pjesë e gazetarëve dhe politikanëve të huaj, mjerisht edhe të disa shqiptarëve. Ndërkohë që në malet e Kosovës, ushtarët tanë po jepnin jetën duke mbrojtur vendin, nga zyrat e disa politikanëve e redaksive dëgjoheshin sulme e etiketime kundër tyre. Banda kriminale e Millosheviçit kishte marrë disa mesazhe nga jashtë: “Është çështje juaj e brendshme se si do të përballoni këta terroristë”. E merr fjalën komandanti i batalionit “Atlantiku”, Hysni Syla. Me një ton të lartë ushtaraku ai u jep përgjigjen e merituar atyre që akuzojnë djemtë trima të UÇK-së, të cilët, siç thotë ai, nuk rrokën armët e as morën vdekjen në sy për mjekrën e Marksit e as të Leninit, as për “lodrat” terroriste të Bin Ladenit; as për bashkimin e vëllazërimin e rremë e as për internacionalizmin e mallkuar proletar. I vetmi flamur i tyre ishte dhe është flamuri kuq e zi me shqiponjën dykrenare. I vetmi ideal i tyre ishte dhe mbetet liria e demokracia, çlirimi dhe pavarësia e Kosovës nga regjimi më barbar që ka njohur historia e njerëzimit në këto 50 vjetët e fundit.
Elinda Muriqi, më e vogla në radhët e “Atlantikut”, është vetëm 16 vjeç. Ajo ishte nxënëse në një shkollë të Bronx-it. Babai i saj Ramizi, tashmë gjendet në luftë. “Vendlindja na thërret”, thotë kjo vajzë e brishtë, moshataret e së cilës kanë problem se si ta kalojnë sa më këndshëm kohën e lirë e si të vishen sa më bukur. Ndërsa ajo ka veshur uniformën ushtarake.
Kush më shumë se nëna brengoset për fëmijën?
Por këto nëna që po u rrinë afër djemve të tyre sot, kanë vënë atdheun mbi gjithçka, ndaj po i përcjellin bijtë e tyre për t’i sjellë atij lirinë e pritur prej shekujsh. Aishe Shala, nipi i së cilës Isa Kodra ka veshur sot uniformën e UÇK-së, duke folur në emër të nënave shqiptare të Amerikës shpreh krenarinë dhe lumturinë që ndjejnë ato duke lindur e rritur djem e vajza trime e patriote, të gatshme për të mos kursyer sa jetën e tyre.
Ushtarët nisen. Bëjnë gati plaçkat. Ata po lënë paqen dhe shkojnë drejt luftës pikërisht për të fituar paqen. Ndarje, lot, krenari, të gjitha ndjenjat janë bashkuar këtu.
-Mirupafshim bir! – thërret nëna përmes lotëve.
– Mirupafshim nënë!- ia kthen i biri duke u përpjekur të mbajë lotët.


Varret e tyre – përmendore e lirisë


Yonkers, tre vjet më vonë duke përcjellë tre arkivole të tri shqipeve…

Në të njejtin vend prej nga u nisën ushtarët e batalionit “Atlantiku” për të luftuar në Kosovë, mërgimtarët tanë, me numër më të vogël janë mbledhur sot për t’u dhënë lamtumirën tre heronjve të rënë dëshmorë të këtij batalioni: Ylli, Agron dhe Mehmet Bytyçi. Menjëherë pas përfundimit të luftës, siç u mor vesh më vonë, forcat serbe i kishin zënë ata dhe i kishin pushkatuar.
Deri në shtator të vitit 2001 familja jetoi me shpresë. Shpresa të mban gjallë, por edhe të mashtron…Shpresa u thoshte prindërve se ndoshta ata mund të ishin diku në burgjet e Serbisë e ndoshta dikur do të dilnin. Por, pritja e gjatë një ditë mori fund. Lajmi mori dhenë e u përhap me shpejtësinë e rrufesë: vëllezërit Bytyçi u gjetën në një varr në Serbi. Në fund të shkurtit të vitit 2002 trupat e tyre u sollën në Kosovë dhe në fillim të marsit, u prunë në Shtetet e Bashkuara.
Se ç’ma pushton një brengë shpirtin e bërë akull nga dhimbja. Një pyetje po ma çpon trurin si me tryelë: Ç’po ndodh kështu me shqiptarët e Amerikës? Pse kaq pak njerëz sot në varrimin e tyre? Vëllezërit Bytyçi nuk luftuan për asnjë parti apo grup politik, por për mbarë popullin e Kosovës që të jetonte i lirë. Në Yonkers shoh bashkatdhetarë të ardhur nga Dallas-i e Detroit-i, por shumë nga ta që banojnë në New York nuk kanë ardhur. Po klerikët tanë ku janë? Imam Muhamet Osmani ka ardhur i vetëm. At Arthur Liolini ka dërguar një letër… Po të tjerët? As kanë ardhur, as kanë dërguar letra e as kurora. E po ku janë pra sot shqiptarët tanë? Pse nuk kanë ardhur sot këtu të ngushëllojnë babain e nënën e dëshmorëve për t’ua lehtësuar sado pak dhimbjen që po u çan zemrat?
Dëgjoj Ahmet Bytyçin, babain e dëshmorëve tek flet para mërgimtarëve tanë:
– Nuk kam lot se dëshmorët nuk qahen, – thotë ai. – Dy lot që derdha në Kosovë, i derdha për lirinë e saj këto ditë që shkova atje, pas 23 vitesh mërgimi. Djemtë e mi janë dhe djemtë tuaj se ata e flijuan jetën për lirinë e të gjithë shqiptarëve të Kosovës.
Skënder Doçi, ish – komandant i FUDSH-së që pat përcjellë tre ushtarët tanë në Kosovë para tri vitesh, ndodhet edhe sot në krye të ceremonisë ushtarake për t’u dhënë nderimet e fundit heronjve të lirisë. Fjalët e tij të fundit “Lavdi” përsëriten njëzëri nga ish ushtarët e batalionit “Atlantiku”.






Arbër Muriqi dhe Ukë Lushi, ish ushtarë të këtij batalioni, flasin për herozimin e vëllezërve Bytyçi atje në fushën e betejës për të çliruar Kosovën. Sot gjendet me ne edhe miku i shquar i shqiptarëve, ambasadori William Walker. Ishte ky që denoncoi botërisht masakrën e Reçakut. I shoqëruar nga një grup bashkatdhetarësh ai shkoi në Kosovë për të sjellë këtu trupat e heronjve.
– Gjatë vizitës sime të fundit, – thotë ai, – unë shkova në Kosovë për një arsye krejt tjetër nga të mëparshmet. Unë shkova atje si simbol i njërit prej miqve të shumtë të Kosovës në Amerikë, duke sjellë me vete edhe një mesazh, jo për lirinë e arritur, por për dhimbjen që ndjej për të rënët. Jo një premtim për të ardhmen, por një brengë të së shkuarës. Jo sa shumë është fituar që nga dëbimi i së keqes, por sa shumë vuajtje dhe dhembje ka kushtuar dëbimi i saj.
Fjalët e tij ngjallën emocione të fuqishme tek të afërmit dhe tek miqtë e tre martirëve, si edhe tek të gjithë përfaqësuesit e organeve të ndryshme të shtypit që kanë ardhur për të pasqyruar këtë ceremoni prekëse.
Ambasadori Walker ndalon për një moment. U hedh një vështrim të ngrohtë pjesëtarëve të familjes Bytyçi dhe bën një krahasim ndërmjet tre heronjve dhe djemve të tij.
– Unë, – tha ai, – jam baba i tre djemve që kanë pak a shumë moshën e tre të rinjve që ne po u japim lamtumirën e fundit. Thjesht, unë nuk mundem ta imagjinoj dot se çfarë do të ndodhë me mua e me familjen time, sikurse të humb djemtë e mi: sikur të na i marrin ata në kulmin e rinisë, pa e ditur se ku janë e si janë për muaj të tërë, e jo më të marrësh vesh një ditë, me kthimin e tyre që duket pranë, se janë ekzekutuar pamëshirshëm dhe barbarisht nga kasapët e tyre. Kush nuk mund të nderojë kujtimin e tyre?- pyet ambasadori Walker. – Kush nuk mundet të vajtojë humbjen e pazëvendësueshme të familjes, të komunitetit, i cili u kujdes për ta dhe të shtetit në të cilin ata u rritën dhe e donin aq shumë? Kosova ka përjetuar shumë histori tragjike, por të rralla janë ato që krahasohen me tragjedinë e vëllezërve Bytyçi, këta tre vëllezër trima, të dashur dhe vetëmohues.
Pas fjalimeve turma e njerëzve përkulet e heshtur mbi arkivolet e heronjve para se të vendosen përgjithmonë në tokën e bekuar të Amerikës.
Pastaj, kortezhi i gjatë, me në krye ish ushtarët e UÇK-së, me flamuj shqiptarë dhe amerikanë, niset drejt varrezave.
Toni Vulaj me trumpetë interpreton muzikë funebre, ndër të tjera dhe melodinë e njohur, “Zoti e bekoftë Amerikën”.
Momentet e fundit të ndarjes me heronjtë. Aty është nëna e tyre që deri në këto çaste ka qëndruar si burrë. Por, edhe qëndresa ka një kufi. Bahrije Bytyçi, nuk përmbahet dot më. Kërkon të thotë diçka. Sytë e të gjithëve janë drejtuar nga ajo. Dhe nëna shpërthen:
– Ikët vullnetarë bijtë e nanës dhe dhatë jetën për liri. A doni që edhe nana juaj të vijë me ju?
Varret e dëshmorëve tanë u njomën me lot e u mbuluan me lule. Varret e tyre qysh sot e tutje – përmendore të lirisë.
Lavdi!…

Luftëtari i Batalionit “Atlantiku” Isa Kodra nga Nju-Jorku, hoqi dorë nga benificioni i luftëtarit të UÇK-së

NGA: TOMË PALOKA

Batalioni "Atlantiku"

Kur forcat terroriste serbo-okupatore në vitin l998 bënin masakra ne Kosovë, në Nju-Jork u formua Batalioni “Atlantiku” nga djemt më të mirë te kombit, të cilëve u rrahte zemra flake qe ti dalin Zot vëllëzërve të vet në Kosovë me moton: "Liri ose Vdekje”.

  

Kur numri i këtyre luftetarëve që gëzojne këtë benificion të luftetarit të lirisë së Kosovës eshte manipuluar dhe trefishuar, nga ca matrapazë nga Mitrovica që po jepnin çërtifikata të rrejshme te gjoja veteranit të luftës në Kosovë,kur dëgjon për këtë luftëtari i ri i lirisë së Kosovës, Isa Kodra e revolton kjo pa masë dhe heq dorë nga ky benificion i veteranit të luftës Çlirimtare në Kosovë si rast i vetedijes së lartë morale e nacionale për çka kishte shkuar të vdes për Kosovën.

Nëna e Isa Kodrës, Ylfete (Shatri) Kodra,në përcjellje të djalit të saj më të ri, Isës si heroinë e rrallë nuk iu shihte në sy asnjë pikë loti,duke i deshiruar djalit të saj që të kthehet ai bashkë me lirinë. Dhe,ashtu siç i kishte dëshiruar nena Ylfete ashtu edhe ndodhi, ngase ,këtyre forcave të UÇK-së në Kosovë iu bashkua edhe Aleanca me e fuqishme në botë NATO-ja, duke e sjellur lirinë e shumpritur ne Kosovë dhe duke u kthyer Isa Kodra në shtëpinë e tij në Nju- Jork bashkë me lirinë.



Ështe tejet simtomatike së Isaja, djali me i ri i Dr.Skender Kodrës kishte shkuar në atdheun e tij te luftoi kundër njërit diktator Sllobodan Milloshevi? që terrorizonte popullin e Kosovës, kurse djali tjeter, ushtaraku i Armates se SHBA-ve, Rexhep Kodra gjendej ne të njejtën kohe duke luftuar kunder diktatorit tjeter, Sadam Hysenit në një kontinent tjeter. Sëkendejmi, luftetarin e ri e trim, Isa Kodren e kishte shqetesuar pa mase rënija heroike e bashkluftetarit te tij të lavdishëm, Iljaz Kodres, të cilin edhe kishte patur fatin ta takojë dhe te ketë edhe njëherë me shumë forcë edhe trimëri në frontin e luftës kundër pushtuesit sërb në Kosovë.

Nderkaq, ky rast i heqjes dorë nga benificioni i veteranit të luftetarit të lirisë së Kosovës,Isa Kodres duhet të shërbejë si rast pozitiv edhe për të tjerë në Kosovë dhe në diasporë si rast më i mirë se si i ndihmohet atdheut ne konsolidimin dhe fuqizimin e shtetit të ri të Kosovës, ngase manipulanteve shumë shpejt do tiu hiqen maskat e keqpërdorimit me Emrin,”Veteran i Luftës në Kosovë.


*****

Floripress


http://articles.baltimoresun.com/1999-06-25/news/9906250234_1_kosovo-kodra-ethnic-albanians

Kosovo carries costs but no regrets for N.Y. volunteers

An ethnic Albanian loses a foot, another innocence to a war against the Serbs
Peace In Yugoslavia

June 25, 1999|By NEW YORK DAILY NEWS

NEW YORK --

Haxhi Dervisholli lost a foot to a Serbian mortar. Isa Kodra lost his innocence.

Both were among several dozen New York City volunteers who went to fight for Kosovo as part of the Atlantic Brigade.

Neither has regrets.

"People I know feel sorry for me," said Dervisholli, 29, holding the stump where his right foot used to be. "But I feel proud of what I did."



Kodra was a 17-year-old from Brooklyn when he left two months ago to fight the Serbs. He returned home a battle-hardened 18-year-old man with Serbian blood on his uniform and horrific tales from his time fighting with the Kosovo Liberation Army.

Kodra, an ethnic Albanian and high school graduate, was a National Guard cadet considering a career in the U.S. Army when he decided to fight for his homeland. Because he had some knowledge of weaponry from his brief stint as a cadet, Kodra found himself leading rebels into skirmishes.

In phone calls home, he described how the Serbs tortured unarmed ethnic Albanians -- and the rebels' revenge.

"He told me how he found some girl who'd been raped by a Serb and how the KLA found the guy who did this and cut his fingers off," Kodra's sister Kymete said.

The war also took a psychic toll.

"He said he had to bury hundreds of people," Kymete said. "He can't look at his fingers because he sees the dirt under his fingernails and it reminds him of burying the dead."

Dervisholli moved to Brooklyn two years earlier from a Pristina suburb and found work as a roofer. But with the Serbs engaged in "ethnic cleansing" in Kosovo, Dervisholli joined the rebels. After two weeks of training, he was sent to the front.

For the first few weeks, the war consisted of skirmishes with Serbs. At night there were sing-alongs by bonfires accompanied by mandolins when the rebel fighters would marvel at the "beauty" of NATO's aerial assault.

"It's beautiful to see cluster bombs in the night," Dervisholli said.

On June 2, near Prizren, the rebel forces were trying to take Mount Pastrik, drawing Serbian forces out of their bunkers and making them easy targets for NATO bombs.

"They [the Serbs] started shelling, and the first shell hit my leg," he recalled. "I saw my boot opened from the bottom. The sides were peeled out. I tried to tie it because it was bleeding."

Dervisholli said fellow soldiers dodged Serbian sniper fire as they carried him to safety. "When I woke up the next morning I saw my leg was gone," he said.

Now, as Kosovo begins to rebuild, the two men will try to resume their lives.

Kymete Kodra said her brother says he's OK, but he sounds "like someone who has been to war."

Dervisholli said his insurance won't pay $15,000 for a prosthetic leg, and he's not sure how long he can afford to pay for his thrice-weekly rehabilitation sessions. "I knew this could happen," he said.

Time may dull their memories of Kosovo, but it won't erase them, an expert warned.

They will "always be living with these memories," said Yehuda Nir, an associate professor of psychiatry at Cornell University Medical College, who counsels Holocaust survivors and Vietnam veterans. "Time does not heal."

Pub Date: 6/25/99

"Gjurmët" si dëshmi e një jete vitale Libri"Gjurmë nëpër udhë" të Murat Z.GECAJ (ese)

Nga Përparim Hysi

Kur mbarova librin e MURAT GECAJT "Gjurmë nëpër udhë", vetvetiu më shkoi mendja tek një thënie e GORKIT që thotë diku:" Edhe gurët e udhës,po t'i shtrydhësh, janë të mbushur me kujtime". Edhe libri,i sapodalë (nuk pranoj që të jetë i fundit),i PROFESOR MURAT GECAJ është krejtësisht si një alamanak apo si album kujtimesh. Bukuria dhe vlera e tyre qendron në faktin se janë si një "blic" i një jete vitale. Kushdo që e njeh ( unë besoj që jam veç njëri) Professorin që ne, në intimitet, e thërresim BABUSHI, ka parë tek ai një njeri të kudogjendur, të papërtuar dhe i gatshëm që të të ofrojë çfarëdo ndihme. Nuk është bërë kund një promovim,event kulturor apo dhe historik ku të mos e shihje atë. Jo vetëm pjesëmarrës,por orator prudent e racional. E ndjen si detyrim, gati i ha trupi, nëse nuk reklamon me penën e tij, në median e shkruar apo internet, vetëm e vetëm që autori apo autorja e re, të bëhet sa më shumë i njohur për lexuesin. Nuk e zë gjumi, po nuk dogji nja 30 litra vajguri me hallet e botës. Dinamik si një djalosh nuk e ka për gjë që të jetë në gjithë evente kulturoro-shkencore, brenda Tiranës, po se po, po deri në Kamëz apo kudo që ka evente të tilla.
Nuk është fluturak, por me këmbë në tokë: i ditur dhe i urtë si një SOKRAT dhe i paepur dhe neveritës për çdo puthadorë partiakësh a liderësh.
E njeh dhe të mban mend sikur të ka njohur prej kohësh dhe, mjafton t'i bësh një zile,dhe ja tek e ke ballas. Kur i ndjek këto"gjurmët" e BABUSHIT, them me vete:-Ah, mor mik i mirë, këto nuk janë gjurmë npër udhë; këto janë bash jeta jote, më dinamike se kushdo: mbushur me miq e mikesha që ti u ke blatuar shpirtin e zemrën qelibar dhe ata ( jo të gjithë,se ka dhe mosmirënjohës dhe ti ata as që i zë në gojë,se je zemërmadh), janë munduar që sadopak të ta kthejnë atë kontributin tënd me vlerë.
Të thuaj se ke shkruar 17-libra, por vlera e një njeriu dhe krijuesi nuk matet me numra, por matet nga ajo se si vepron ai në jetë; si i ka raportet me njerëzit; a i shikon dot njerëzit drejtpërdrejtë në sy: a u bë mburojë kur deshën ta nëpërkëmbin dhe në një emrues të përbashkët, nëse zbres në fushën e mathematikës për të vlerësuar ty, PROFESOR; po ta them ballaçik: e ke ballin të bardhë e të bukur. Sado i ditur, bëhesh një me bashkëbiseduesin,për mos u mbajtur i rëndë. Je gati ta bësh shpirtin"fli" për dikë që ka hall. Sikur të bësh një anketim për njerëzit që ke ndihmuar gjatë jetës, atëherë duheshin tri shifra dhe, në vazhdim të"analogjisë", gjithmonë në fushën e matemati
kës, sikur për çdo ndihmë e kontribut, po të merrje nga një lek, sot do të haje me lugëfloriri dhe nuk do rrije atje tek kati i katërt, së bashku me KATERINËN (përfitoj nga rasti ta përshëndes,ZONJËN TUAJ TË NDERUAR) tek ca shkallë që,po të biesh, shkon drejt e në FERR. BABUSH ti je IDEALIST dhe idealistët kanë fatin e "SOKRATIT të vuejtun".
* * *
Kur them që "Gjurmët nëpër udhë" janë dëshmi e një jete vitale, unë jam krejt i saktë dhe nuk shkruaj me apriori.
Ke bredhur gati tërë EVROPËN dhe, veç EVROPËS, deri në AMERIKË. Sado që ke shkuar si vizitor, kudo ke lënë gjurmë. Kudo është ndjerë ai lapsi i mprehtë prej gazetari profesionist dhe jo vetëm kaq: ana më e shndritshme e kësaj "medaljeje shkrimesh", nëse shprehem kështu, është ajo e ATDHETARIT. Pse ke lënë gjurmë të tilla, porfili yt i bukur ka një shtrirje të madhe gjeografike që nuk e hedh dot në hartë. Për ty flitet tek"Vatra" dhe "ILIRIA" në Amerikë; për ty mund të botohet një libër me shkrime tek"Fjala elirë" në Londër; tek"Zemrashqiptare"; tek"Albemigrant" në Kanada; tek "Dituria" në Suedi; tek"Diellidemokrat" në Austri; në Zvicërr, në Itali dhe lëre, mandej, në KOSOVË apo në gjithë trevat shqiptare në Mal të ZI apo Maqedoni. Kudo... kudo. Adoleshencës kam parë një film gjerman"Muku i vogël". Mjegullash zë e më shfaqet (duket regjisori këtë kishte qëllim) që ky,MUKU i vogël ua kalonte të gjithëve me shpejtësi. Edhe ti,BABUSH, tërë jetës ke"bredhur me vrap", vetëm për t'u gjendur aty ku ofroje me zemërgjerësi çdo ndihmë. Por ç'të them më për ty, BABUSH? Më duhet një ditë e tërë dhe nuk mabroj dot. Le ta vazhdojnë shkrimin për ty, ato krijueset që ti, enkas për to,ke botuar tri antologji. Edhe tash, që, për fat të keq nuk ndihesh fort mirë, dukesh nëpër faqet i nternetit vetëm e vetëm që të reklamosh autorë apo autore.
Këto"Gjurmë", more BABUSH, le të zmadhohen në kohë se ti,vital siç je, ende për shumë kohë do lësh gjurmë me penë,po se po, por dhe me praninë tënde që zbukuron çdo mjedis. Urime, BABUSH! Ky shkrim të të bëhet shëndet dhe, së afërmi, do"festojmë" tek "GALAXI".

Milori i dasmës "Po bëre mirë, do të gjesh keq"

BET'HOVEN

Tregim

Nga Përparim Hysi

Kur ia tregova një plaku myzeqar këtë tregim që është ndërtuar mbi një ndodhi të vërtetë, ai m'u përgjigj flakë për flakë:" Këtej nga anët tona,për këta ropë që të mirën ta kthejnë me të keq, themi:" Fukarait që nuk njeh të mirën, kur e sheh që bëhet me "dy kupa", thyeja njërën që mos të harrojë të kaluarën". Dhe them që miku im myzeqar ka shumë të drejtë,po të nisesh nga shumë ndodhi në jetë Edhe Gjeniu i muzikës,BET'HOVEN, e vuajti mbi supe mirësinë e tij,sa e la me shkrim si një testament me vlerë.
* * *
Gjyshi im nga nëna ishte i pasur. Askënd nuk grabiti apo shfrytëzoi. Kurrë nuk la pa përkrahur fukarenjtë dhe ca më shumë, të varfër që kishin qoftë dhe një pikë gjak në pemën gjenealogjike të familjes së tij. E bënte të mirën dhe kurrë nuk ta zinte në gojë atë. "Në i zë në gojë,ç'ke bërë për të, kot që e ke bërë,"-thoshte. Qe sa babaxhan, aq dhe impulsiv.
Me shtatin sa një lis, tërë energji dhe i kudogjendur për miq e farefis. U bë një baba i vërtetë,për dy jetimë nga fisi i tij dhe, njëri prej tyre, kur u rrit apo siç thonë në Myzeqe"kur i zuri dhëmbi bukë", i ktheu shpinën dhe bëri sikur nuk e njihte fare. Gjyshi,ngaqë fëmijët i kish të vegjël, punën e bënte duke pajtuar punëtorë të cilëve ua paguante hakën një për një.
Jo vetëm kaq: në shtëpinë e madhe të gjyshit, një dhomë rrinte me derëhapur për çdo muhaxhir që kalonte asaj ane.
Muhaxhir? Këtyre anëve (gjyshi im ishte skraparli dhe shtëpinë e kishte mu në rrëzë të "TËNDËS SË QYPIT") mund të kalonin o sharrokë,o kallaisësh enësh prej bakrri dhe kurrë nuk kish ndodhur që ta gëdhinin jashtë.Jo vetëm kaq: të ngrënë e strehim,falas. Sheh ZOTI dhe mban shënim,- thoshte Gjyshi.
* * *
Nazif,- i thirri gjyshi njërit prej barinjëve. Shko zërë atë "Milorin" e shëndoshë, vëre mbi samar të mushkës dhe zbrit nja dy orë më tej në fshatin N... Martohet ZENUN fukarai dhe mos turpërohet me miqtë. E ke peshqesh i thuaj dhe të trashëgohesh!Pastaj kish nxjerrë nga porotfoli dy napoleonë flori si dhuratë të veçantë. Dhe urdhëri i GJYSHIT as që diskutohej. U tha, u bë! Epo me trashëgime, more ZENUN!
* * *
Kjo martesa e Zenunit ndodhi para lufte dhe, për të thënë të drejtën, Zenuni kish kohë me partizanët dhe erdhi koha që të luftohej dhe tek"TENDA e QYPIT". Epo kush nuk e ka dëgjuar atë këngën:" Në Tëndën e Qypit, lufta seç u ndez/ komandant Mehmeti: sulm po thërret"... Gjyshi im në luftë nuk mori pjesë, po ca furrabukë për ata të"Tëndës së Qypit" i pat pjekur. Jo vetëm kaq:por me kohë,djali i madh i gjyshit kish shkuar partizan me Brigadën e shtatë sulmuese. Kur mbaroi lufta, djali i gjyshit,dajua im,Enveri, jo vetëm filloi punë në Polici, por e mbajtën në Tiranë. Atje u bë dhe anëtar partie. U bë dhe me familje në Tiranë, ndërsa Gjyshi atje në atë fshatin malor dhe nuk ia çonte keq.
Po,kur mendon se çdo gjë e ke broth e për së mbari, atëherë duhet t'i ruhesh ndonjë të papriture me pasoja të mëdha. Jo më kot në BIBËL shkruhet:" Mos u gëzo,o i gëzuar! Mos u hidhëro, o i hidhërruar!".
* * *
Ka ndodhur aty pragvitit '50-të të shekullit të kaluar. Në fshatin e gjyshit partia e pushteti popullor kishin vendosur që të ngrinin një shkollë. Shkolla do ngrihej me kontributet e fshatit dhe pushteti kish dërguar një kuadro për ta shtruar problemin para fshatit. Ç'është e vërteta, njerëzit qenë fukarenj dhe,sado që buxheti për t'u ndërtuar nuk qe kushedi sa,por,megjithatë,askush nuk u ngrit të mbeshteste thirrjen e partisë e pushtetit. Koha kalonte dhe gjyshi im e humbi durimin.
-Me leje,- tha. Sa harxhe duhen,domethënë sa lekë duhen për ta ndërtuar këtë shkollën?
I deleguari që mezi priste,i hodhi sytë mbi shkresën e preventivit të shpezimeve dhe tha:-E gjithë ndërtesa bën tetëdhjetë mijë lekë!
Mirë,- tha gjyshi,- a ke njeri tjetër për të marrë paratë?
-Po ku do t'i marrë?- pyeti i deleguari.
-Tek unë, po ku tjetër?
-Po cili je ti që paske gjithë këto para?
-Jam Hekuran Pëllumbi,- tha gjyshi.
-Po qysh? Të gjitha?
-Të gjitha dhe dërgo këtë policin të vijë me mua.
Tërë fshati sikur u çlirua nga një barrë e rëndë dhe,ndërsa polici ndiqte gjyshin pas,i deleguari u bë zok me pendë,se ia kish arritur qëllimit.
* * *
Sa mbrritën në shtëpi, gjyshi e futi policin atje tek "dhoma" e tij (atje nuk futej kush tjetër). Në murin e dhomës ishte një kasafortë nga ato që kanë bankat. Por gjyshi "bankën" e kish ngritur me djersën e tij dhe, babaxhan siç qe nga shpirti, në sytë e mysafirit, nxori nga "vendi sekret" çelsin dhe hapi kasafortën. Tërhoqi pakon e parave dhe ia numëroi policit.
Ky,pasi mori paratë, kur po i dorëzonte, tha:- Ai, HEKURAN PËLLUMBI, e kish kasafortën dingas me para dhe zor se ka banka aq lekë sa ai.
Fjala? Po kot nuk thonë:-Doli fjala nga dhëmballa, mori 27 mëhalla! E kush nuk mori vesh për paratë e gjyshit tim të mirë. E kish marrë vesh dhe ai,Zenuni i"Milorit". Se Zenuni pas lufte qe ngritur me detyrë e kishte pushtet. Po veç luftës,Zenuni qe edhe vital dhe më kish bërë,kur thonë në Myzeqe,një qerre me fëmijë. E dëgjoi Zenuni dhe bëri si bëri, kur takoi gjyshin tim,e kish falnderuar për kontributin dhe, pak me terezi, i kish qarë hallin. Se vërtet qe zyrtar,po ja nuk ia dilte dot në kut dhe, nëse kish mundësi ky,"miku i tij" (është fjala për gjyshin tim), që t'i "huante" aty nja dyqind napolona. Natyrisht, që gjyshi ia dha si"hua" ato dyqind napolonat Zenunit,se nuk është turp të marrësh hua,-thoshte gjyshi. Hua merr dhe mbreti dhe jo Zenuni,- tregonte ai. Mirëpo kjo"huaja" e Zeunit u bë si ajo"qemania e Nastradinit" që avazin e kishte nga prapa. Pa u"ftohur pilafi i huasë së Zenunit", në shtëpinë e gjyshit tim ra mandata:gjyshin tim e shpallën kulak. Ia morën ç'kishte në kasafortë dhe e ngarkuan me taksa të rënda. Të birin që kishte në Polici në Tiranë, thirrën tek ministri dhe i thanë:- Babai yt nga sot është kulak.I ka pirë"gjakun popullit" dhe ty po të bëjmë thirrje:- Je me partinë apo me baban?
Unë,- paska thënë dajua,- po nuk desha babanë, nuk kam se si ta dua partinë?!!!
Ashtu, ë?!!! NGa sot, bëj dorëzimet dhe mbathja me gjithë familje tek babai-kulak. Babagjyshi nuk e duroi dot këtë"njollë" që për kohën të bënte pis. Iu kujtua Zenuni që,për kohën, qe goxha i madh për këto punërat e qeverisë.
Tani Zenuni qe në rreth tjetër, po ku pyet për rreth një mik?- mendonte gjyshi.
Shkoi, e gjeti dhe Zenunin i "Milorit", e priti me këmbët e para.
-Pse ke ardhur?- pyeti rëndë- rëndë.
-Po, ja,- kish folur gjyshi,- ndoshta e ke marrë vesh që më kanë shpallur kulak, pa të drejtë.
-Ashtu,ë? Pa të drejtë,- kishte shkërbyer fjalët e gjyshit,Zenun"PUNËRËNDI",- ti që më ke një bankë më vete atje në shtëpi dhe, ky pushteti i popullit, të të bëjë sehir,ë? Jo more?
Një më një do të t'i marrim ç'të kesh e mos të shoh më këtyre zyrave! Kjo përgjigje e vrau shpirtërisht gjyshin tim, ashtu siç ndodh që një vetëtimë shkrep për së kthjellti. Nuk kishte zhgënjim më të madh. Tri vjet me radhë,kulaku Hekuran Pëllumbi, pagoi atë që nuk kishte. Edhe,kur ia hoqën kulakllëkun, u pa me syrin e njerkës. Nga 15 fëmijët e dy djemëve të tij,asnjëri nuk u lejua të shkollohej.
Megjithatë, gjyshi im rroi gati 100-vjeç dhe ne, të gjithë nipërit dhe mbesat e tij, ishim gati ta mbaninm në krah.Kur e"ngacmoja" për"Milorin" dhe,veçanërisht,për"huanë e Zenunit", më thoshte:- I kam lënë"shahit" Zotin dhe unë nuk vdes pa e parë që t'I ndodhi ndonjë gjëmë. Sado pak paradoksale, por, kur gjyshi im, ish në vitet e fundit të jetës,këtij Zenunit të"MILORIT" i ndodhën dy gjëma njëra pas tjetrës. Dy djem të tij,humbën jetën aksidentalisht. Këtë gjëmë,- tha gjyshi,- nuk ia doja,se në fund të fundit, paratë letër janë dhe vihen prapë. Por ZOTI,- thoshte gjyshi,- lart është dhe poshtë shikon: të goditë atje ku të dhembë më shumë!.

*Çdo përkim me emrin Zenun është veç rastësi.

FRA NDUE VILA NUK U DORZUE

Nga Fritz RADOVANI:

                   

17 NANDOR 1946...

24 QERSHOR 1879 Oroshi i Mirditës së armëve të vjetra dhe të pakthyeshme të Atyne Maleve të mbushuna me heroi trima, i fali Kuvendit Fretenve një nga Martirët e nderuem dhe besnik deri në diten e vdekjes Fra Ndue VILEN. E njoha në vitin 1951, kur shkova tek Kisha Françeskane e Gjuhadolit me i ndihmue Meshë At Marjan Prelës...

Fra Ndou ishte një Burrë i shkurtë, i pafjalë, i heshtun dhe me një ecje të kujdesëshme, që shihej gjithnjë në orët e caktueme kur shkonte me i ra kumbonëve të Kishës. Shihej se kishte vështirsi në ecje, po nuk mund të kuptohej nga ne fëmijët kurr vuejtja që Fra Ndou kishte kalue pak vite perpara në hetuesinë e degës së mbrendshme të Shkodres në netët e mnershme të mesit Nandorit 1946, kur krimineli Zoji Themeli me Pjerin Kçiren, dy katila të pashpirtë i kishin shkue tek banesa ku flente per me i kerkue çelsat e Kishës per me futë arkat e armëve nder Elterë, bash ato ditë kur kishin arrestue fretnit At Donat Kurti, që ishte Drejtor i Gjimnazit, dhe Provinçialin At Mati Prennushi, me 15 Nandor 1946, të dy të njohun per qendresë e guxim të veçantë. At Donati u ndodh në Drejtori të Gjimnazit kur shkuen me e arrestue, dhe porsa i pau katilat e sigurimit të shtetit hyni në zyre dhe doli tek dera me çekiq në dorë e kur xhullijtë po afroheshin me armë në dorë, tue kujtue se At Donati don me u vetmbrojtë, At Donati u ul dhe me çekiq theu copa e grima vulen e Gjimnazit, tue ua pre perfundimisht rrugen e fallsifikimit të dokumentave.

Dy netë mbas, pra me 16 Nandor, Fra Ndou i kishte mësheh çelsat e Kishës dhe u thonte katilave se, “unë nuk i kam mbajtë kurr çelsat, prandej as, mos i kerkoni tek unë!”...

Nuk i besuen fjalës së Tij, po e moren dhe e masakruen në sigurim, aso kohe tek shtëpia e Pjeter Çiurçisë. Edhe pse flitet pak e aspak edhe per Fra Ndoun, dihet e sigurtë nga ata që e kanë pa me sy të varun aty nder ullinjë që pak janë torturue si e sa Fra Ndue Vila... E ato masakra i kanë vazhdue deri kah viti 1950, kur u sëmurë per vdekje...

Po, çelsat nuk i dorzoi se, nuk i dorzoi deri në vdekje!  Ka vdekë me 4 Maji 1956 pranë Vllazenve të vet, që nuk i preu në besë kurr, tek Kuvendi i Fretenve tek Arra e Madhe..

Asht kenë vorrosë në Vorrezat e tyne tek Kisha e Fretenve, dhe pësoi fatin e Tyne në vitin 1968, kur i tretne Eshtnat e Tyne në lumin Drinaz, pranë Urës Bahçallekut, me vendimin e drejtuesëve të “Revolucionit Kultural 1967”... Vrasësit e të vdekunve!

Vitët e fundit të jetës Fra Ndou shpesh persëriste: “Gjithë jeten time nuk njoha asnji Frat budallë, ishin Burra. Besë e Bujari e shperndanin kudo venin kamben e tyne me sandale.

Armët në Kishë i kanë futë vetë ‘ata’, se mi kanë kerkue çilsat mue e nuk ua dhashë...”

Vertetë që ka kalue kohë e gjatë dhe ajo ma e keqja që po na shoqnon në jeten tonë, edhe pse nuk e duem aspak asht “harresa”! Veprat e dobta ose edhe ata të kqijat, asht tue u punue vazhdimisht me ua lidhë gryken e thesit... “Mësheftësia dhe harresa” janë motrat e bakëqijve, që mbas vitit 1944, nuk dinte njeriu kujt me i vue gishtin per Burrni!

Mirditori i Oroshit Fra Ndue Vila e mbylli jeten e Vet me nder e Burrni.

Historia e pergjakëshme dhe njëherit e lavdishme e Françeskanëve të Shqipnisë, ka fillue njëheri me ardhjen e Tyne në Shqipni. Asht shumë interesant perkushtimi i Tyne në Trojet e Arbërit, ku me një zell e dashuni të pakufi Ata ngulitën nder zemrat e trunin e Shqiptarëve Formulen e pavdekshme nder shekuj “Fe e Atdhe”...E vdekja ishte si me le!

Këte e provoi Ajo Derë që shihni foton e saj nalt... Asht Dera e Burgut të Kishës! Ishe i vogel kur shkojshe me Nanen time tek Ajo Derë...E, Ajo Derë më tregoi komunizmin!

Fatkeqsisht, një kopje të çelsave të Asaj Derë të ngjitun me Kishen, prej ku u shkonte tek menca e Kuvendit, ose tek dera e kompanjelit të Kishës, e kishte kuzhinjeri Martin Tarri, i cili nga frika ua dorzoi oficerave të sigurimit në darkë me daten 16 Nandor 1946.

Atë natë mbasmesnate në të dalun të dritës së datës 17 Nandor, ngjau tragjedia e madhe e Kishës Fretenve, ku sigurimi i shtetit i drejtuem nga Zoji Themeli, Hulusi Hako, Dilaver Sadiku, Ali Xhunga dhe Pjerin Kçira me grupin e hamajve t’ arkave me armë, mbushën Elterët me ato armë, tue fillue nga Elteri i Shna Ndout...Ku shperndahej “Buka e Shna Ndout” e që agjenti Pjerin Kçira, e njihte ma mirë se të gjithë tjerët... Prandej edhe e vrau Ajo Bukë, per të cilen e pat paralajmërue me daten 15 Nandor, kur Dul Rrjolli me Pjerin Kçiren i vune prangat Provinçialit t Françeskanve At Mati Prennushit.

Armët u patne futë nder disa Kisha dhe çela Klerikësh Katolik në Veri të Shqipnisë, dhe mjaft prej Tyne u pushkatuene nga shteti diktatorial i terroristit Enver Hoxha, i cili me ata armë zbatoi urdhnin e shokut Stalin, të cilin e njoftoi pernjëherë per zbatim urdhni.

Gjithë Ai Kuvend në oborr ka një pemë blini... Ai bli asht dishmitar i masakrave që ka perjetue per sa vjetë e vjetë me Fretnit e Shqipnisë të gjakosun, të varun në degët e tija..

Ai Kuvend punoi per shumë shekuj per Shqipninë Europjane. Pikrisht sot, asht tue u punue per shkatrrimin perfundimtar të Asaj Ideje që sllavokomunistët me tradhtarët e vendit, po kerkojnë groposjen e Shtetit Shqiptar, tue hapë dyert e shkombtarizimit!

Kjo veper tradhtare dhe antifetare ndaj Klerit Katolik në Shqipni, ishte edhe dëshira e shumpritun e komshijve sllavo komunist të Titos, që per sa e sa shekuj u perpoqën dhe e vazhdojnë perpjekjen e tyne antishqiptare edhe sot per zhdukjen nga harta e Ballkanit të Shqipnisë së Shkambijve të Herojt të Perjetshem Gjergj Kastriotit Skenderbeut.  

            Melbourne, 22 Qershor 2018.