Artisti i filmit më famë botëroreArben Bajraktaraj, mësuesi i rreptë i të rinjve në Kamboxhia

Shkruan Flori Bruqi 

Artisti i filmit më famë botërore Arben (Avdyl) Bajraktaraj nga Isniqi  i Deçanit është i rreptë me të rinjtë, por megjithatë ka një arsye pse ai bërtet, që ata të perfomojnë si duhet.

Arben Bajraktaraj (i lindur më 28 nëntor 1973) është një aktor francez me origjinë shqiptare.


Ai ka luajtur në shumë filma francez, por gjithashtu ka bërë paraqitje në filmat ndërkombëtarë, si për shembull Sex Traffic ose Eden Log. Ai gjithashtu interpretoi rolin e babait hebre të Sarah Starzinsky në filmin Ajo quhej Sarah përshtatur nga romani i Tatiana de Rosnay Ai është i njohur gjithashtu për luajtjen e rolit te Mangemorit Antonin Dolohov në Harry Potter dhe Urdhëri i feniksit dhe Harry Potter dhe të shenjtërit e vdekur - pjesa 1.




Të rinjtë në Kamboxhia, shtet në Azi, janë të talentuar kur vjen puna për performancë para publikut, por kanë frikë dhe ende nuk janë ballafaquar me të kaluarën e shtetit të tyre. Gjyshërit e tyre, prindërit e tyre, kanë vuajtur pasojat e një regjimi të fuqishëm. Në vitet 1975-1979, gati 3 milionë qytetarë në Kamboxhia kanë vdekur nga regjimi Khmer Rouge – i cili ushtroi një gjenocid në vend.

Shqiptari Arben Bajraktaraj është angazhuar që të rinjtë që kanë pasion teatrin dhe performancën të japin më të mirën e tyre. Në dokumentarin “Year Zero36”, i cili u dha këtë javë në një nga kinematë e Berlinit, e pasqyron rreptësinë por edhe profesionalitetin e Arbenit krahas të rinjve.

“Jam vetë me prapavijë nga një shtet ku ka pasur luftë e gjenocid dhe e kuptoj emocionin e këtyre të rinjve” tregon mes tjerash Bajraktaraj, një aktor i njohur tanimë jo vetëm në Francë por edhe në mbarë Evropën, sidomos në shtetet ku flitet gjuha franceze.

“Puna kërkimore në Kamboxhia rreth kujtesës ndërbrezore ( transgjeneratash) ka qenë punë e gjatë, e thellë dhe të ju them të drejtën shumë prekëse” tregon Arben Bajraktaraj .

“Ndjeshmëria është një prej gjërave më të rëndësishme në procesin e krijimit. Duhet ti lëmë anash gjykimet tona për të zbuluar një pikturë të vërtetë të asaj se si e shohim botën. Për këtë, duhet të çlirohemi në tërësi” tregon Bajraktari.

Në Kamboxhia, ai vjen si trajner i trupës së të rinjve në bashkëpunim me Global Arts Corps.

Trupa, pasi bëhet gati për performancë, udhëton për në Ruandë, atje ku në kampin e refugjatëve jepet performanca e parë e trupës. Tanimë, të rinjtë futen thellë në role dhe nga një grup i amatorëve shndërrohen në aktorë. Me anë të aktrimit, ata e zbulojnë dhe ballafaqohen me të kaluarën e familjes së tyre, pjesën tjetër të identitetit.

Bajraktaraj, pjesë e dokumentarit i cili ende nuk ka përfunduar në tërësi, shihet se ka plot emocione për shkak të përvojë personale si një njeri me të kaluarën ku përfshihet lufta e gjenocidi.

Gjatë dokumentarit në fjalë, një prej valltarëve pëson një aksident që gati del të jetë fatal për të. Trupa pengohet nga shumë çështja drejt suksesit, por megjithatë ia del të formohet, me ndihmën e trajnerëve dhe regjisorit të dokumentarit, dhe vetë Arbenit.

Bajraktaraj ka studiuar në Slloveni, ndërsa ka luajtur në filmin “Heroi” dhe në “Woman who brushed off hear tears”, në mes plot filmave tjerë.

Dokumentari “Year Zero36” ende është ëork-in-progres, i papërfunduar.

****

https://www.imdb.com/videoplayer/vi1529652505?playlistId=tt1397280&ref_=tt_ov_vi

Taken është nje film aksion - dramatik nga regjisori francez Pierre Morell i cili për protagonist në rolin kryesor e ka aktorin e mirënjohur të Irlandës Veriore Liam Neeson.


Bryan (Liam Neeson) nje ish-agjent sekret, ekspert i arteve marciale dhe njohes e perdorues i mire armeve, tashme punon si truproje yjeve te skenës.

Jeta e tij private nuk shkon dhe aq mire, i divorcuar, ai takohet rralle me vajzën e tij shtatembdhjete vjeçare Kim, qe jeton me ish- gruan e tij.

Kim një dite vendos te shkoje me shoqen e saj Amanda ne Paris për pushime (por ne fakt vajzat ne menyre te fshehte do te ndjekin turin muzikor neper Evropë te grupit U2). Bryan ne fillim është ne medyshje për te pranuar faktin qe vajza e tij 17- vjeçare mund te lëvize e vetme ne Paris. Pas shume e shume porosive, Bryan vendos ta lere vajzën e tij te niset.

Me te mberritur ne Paris vajzat genjehen nga një student i rreme (qe ne fakt është një trafikant) dhe me vone rrembehen nga një organizate kriminale shqiptare qe merret me rrëmbim dhe trafik femrash drejt vendeve arabe.

Bryan atëherë i duhet te kthehet dhe një here ne detyrën e agjentit, me te mberitur ne Paris ai do te lere mbrapa një rruge te gjate gjaku për te gjetur dhe për te shpëtuar vajzën e tij. Gjate ndjekjes dhe kërkimit ai zbulon se nuk ishte organizata shqiptare qe drejtonte këtë trafik por ishin funksionar te larte te shtetit francez.

Filmat :

• 2000 : Mekanika e grave nga Jérôme de Missolz
• 2005 : Luftëtarët e qiellit : Fredericks
• 2007 : Harry Potter dhe Urdhëri i feniksit, (Harry Potter dhe Urdhëri i feniksit) : Antonin Dolohov (Mangemort)
• 2007 : Eden Log : Teknik
• 2008 : Taken : Marko, bosi Shqiptar
• 2009 : Liria : Darko
• 2009 : Verso : Besim
• 2010 : Harry Potter dhe të shenjtërit e vdekur - pjesa 1 dhe 2 (Harry Potter and the Deathly Hallows) : Antonin Dolohov (Mangemort)
• 2010 : Ajo quhej Sarah : Wladyslaw Starzynski
• 2010 : Burra dhe zota : Puntor kroat 2
• 2011 : Polisse : Jugo i arratisur
• 2012 : Mains armées : Gustav Alana "Trajner"
• 2012 : Superstar : Koleg Lolita 2
• 2012 : The Woman Who Brushed Off Her Tears : Lucien
• 2012 : Dita e bretkocës : burri i nje mbrëmje
• 2012 : Burri që qesh : Hardquanone
• 2013 : La cité rose : Cigan
• 2013 : Woman With No Name de Fabio Soares : Darren Chacal
• 2014 : La Mante religieuse : Stan
• 2014 : 419 nga Eric Bartonio : Verak

• 2005 : Au bout du quai : Ibrahim

Heroi i UÇK-së përfundon në tendë

Filmi që flet për një luftëtar të UÇK-së, cili jetën ia kushtoi atdheut, por që më pas jeton në mjerim, është shfaqur për herë të parë në Prishtinë.

Filmi ka emocionuar publikun dhe është cilësuar si medium që nxjerrë në pah të vërtetat e mëdha për kushtet në të cilat jetojnë ish-luftëtarët.

Tanket e ushtrisë serbe po sulmojnë çdo gjë që shohin me sy, shtëpitë e fshatit rrëzohen e digjen një nga një, ndërsa, ushtarët në këmbë po i ofrohen malit – vendit ku janë të strehuar gratë, fëmijët, pleqtë e plakat e fshatit.

Shkëmbi është një ushtar i vetëm i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, që përpiqet me çdo kusht t’i dalë në ndihmë popullatës, por si i vetëm e ka të vështirë.

Me t’iu afruar vendstrehimit të fshatarëve ai kërkon edhe dy burra që e kanë kryer ushtrinë, është fjala për ushtrinë jugosllave, që do të thotë se dinë t’i përdorin dy kallashnikovë, aq sa i ka me vete përpos armës së vet, interpreton me fjalë kultplus përmbajtjen e filmit.

Dhe falë vetorganizimit ai i urdhëron dy fshatarët e armatosur që të gjuajnë sa nga një cep sa nga cepi tjetër i malit për të krijuar përshtypjen se janë shumë ushtarë dhe në këtë mënyrë arrihet që të shpartallohen forcat serbe dhe të shpëtohen civilët.

Kështu nis filmi “Heroi” i cili pasqyron jetën e një luftëtari që ua shpëton jetën të gjithë banorëve të fshatit, por që pas luftës jeton në varfëri të skajshme, në mjerim të thellë, dhe në kushte të pazakonta për jetë.

Heroi i fshatit jeton në tendë të shqyer

Në ditët e para të pas luftës, fshati ku ka luftuar Shkëmbi, që në fakt është artisti kosovar që jeton në Francë, Arben Bajraktaraj, organizon pritje madhështore për të dhe për gruan e tij, të cilët janë çift i ri. Shkëmbi, që duket i bindur se e ka kryer misionin shkon tek varrezat e fshatit dhe varros kallashnikovin e tij.

Por, pak kohë pas pritjes që i bëhet, jeta e tij merr një dimension krejtësisht tjetër. Ai e ngrit një tendë ku nisë jetën me gruan e tij, ndërkaq, pranë saj e bënë një banjë të improvizuar me najlon, në të cilën pastrohet herë pas here.
Emri dhe autoriteti i tij është jashtëzakonisht i madh, gjë e cila ndikon që në ditët e para të jetës së tij në paqe të vizitohet nga një biznesmen, i cili kërkon prej tij që me autoritetin që e ka t’i ndihmojë rreth një “problematike” në Doganë, dhe që më pas i premton se do t’ia ndërtojë një shtëpi.

Dhe ndërtimi i shtëpisë, të cilën veterani i UÇK-së nuk e sheh si opsion të pranueshëm, asnjëherë s’bëhet realitet, meqenëse, biznesmeni më shumë është i interesuar si ta shfrytëzojë ushtarin, madje edhe duke bërë foto me të, sesa për t’i ndihmuar.
Ndërkohë, atij i lindë një djalë dhe siç paraqitet në film, gjashtë vjet pas luftës, djali e ka datëlindjen e gjashtë, për të cilën, ai ia dhuron një pulë me shpresë se i biri do të luaj me të, por që fatkeqësisht pula më pas i humbë, ndërkaq, djali përherë përpiqet që ta gjejë atë duke e kërkuar gjithandej malit.

Tenda në të cilën jeton Shkëmbi së bashku me gruan e tij, që interpretohet nga artistja Adriana Morina, e lëshon ujin, sikurse edhe të ftohtit, ndërkaq, drekën që përherë kjo familje e ka më të dobët sesa ditën paraprake, ata e hanë në një sofër që përreth i ka tre gurë të mëdhenj, që luajnë rolin e karrigeve.

Në çdo vend e kërkon punën që asnjëherë se gjen

Luftëtari i dikurshëm fillon të punojë si arsimtar në një shkollë, por aty nuk i shkon gjatë ngase drejtori i shkollës, që luhet nga aktori Luan Daka, e largon nga puna me pretendimin se në fshatin ku është shkolla janë diplomuar dy persona që tashmë po kërkojnë punë.

Pas humbjes së vendit të tij të punës për të nisin vështirësitë edhe më të mëdha. Ai kërkon punë gjithandej, por nuk gjen askund. Secili biznesmen që e takon vetëm se tallet me të, me luftën që e ka bërë, por asnjëri nuk i ofron punë. Madje, njëri nga ta, që luhet nga aktori Enver Petrovci, i ofron ta bëjë një punë që është e paligjshme, por të cilën ai për shkak të parimeve nuk pranon ta bëjë.

Pak a shumë, në gjendjen të njëjtë janë edhe dy bashkëluftëtarët e tij të dikurshëm. Njëri punon me mermer të varrezave, që luhet nga aktori Çun Lajqi, dhe tjetri mbanë një kafe ku konsumohet alkooli, është aktori Salahudin Bilall. Por asnjëri dhe as tjetri nuk arrin të kenë sukses, dhe të jetojnë një “jetë më të mirë”.

Ndërkohë, Luli i vogël, që është djali i Shkëmbit sëmuret nga një alergji që kërkon barna shumë të shtrenjta, ndërsa, babai nuk ka mundësi t`ia sigurojë as kushtet elementare për jetë.

Teksa banorët ikin nga fshati një pas një, nga një kronikë televizive atij i lind ideja që të shes gjak, gjë të cilën bënë, ndërkaq, arrin të marrë vetëm një sasi të vogël të parave. Me ato para ai sjellë pak gjësende në shtëpi, ndërkaq, në përpjekje për të siguruar pak më shumë të ardhura ai shkon në një klinikë private për të provuar që ta shes njërën veshkë – gjë që nuk bëhet për shkak se njërën e ka të dëmtuar dhe nuk është e siguritë se do të jetojë nëse e largon tjetrën.

Kushtet e vështira në shtëpi, nusja shkon tek i ati

Nga ana tjetër, i ati i nuses së tij, herë pas here i dërgon të bijës nga një thes me qepë, duke pretenduar që t’i ndihmojë, ndërkaq, pas një kohe i propozon asaj që së bashku me djalin të kthehet te prindërit, derisa burri i saj të bënë një zgjidhje.

Kjo gjë nuk i pëlqen atij, që me gjithë mirëkuptimin e gruas së tij për kushtet në të cilat jeton, vendos ta shet uniformën e UÇK-së, gjë me të cilën dështon, pasi që atë ia grabisin dy persona në treg.

Si rrjedhojë, as Ministria e Punës dhe Mirëqenies Sociale nuk i bënë zgjidhje, ndërkaq, zyrtarët e saj përherë e përmendin faktin se “shumë shpejt” do të bëhet Ligji për Veteranët e Luftës, me çka do të trajtohet secili ish-luftëtar.

I mërzitur se tashmë nuk e ka pranë gruan dhe djalin e tij, të cilët pa dëshirën e tij e braktisin tendën ku jetojnë, ai vendosë të bëjë një veprim tjetër. Vishet me tesha të zeza, vendos maskë në fytyrë, e nxjerrë armën nga “varri” dhe del e ndalon një autobus me udhëtar, të cilëve ua merr paratë që i kanë me vete.

Pas kësaj, ai i merr paratë me vete dhe i dëshpëruar shkon e shtrihet mbi një varr, me idenë se me paratë që i lë do të paguaj shpenzimet e varrimit, por pasi shtrihet mbi varreza, i parafytyrohet zyrtari i ministrisë, i cili, në varrimin e tij flet në cilësinë e një politikani kosovar, dhe lavdërohet se si janë duke punuar dhe do të punojnë për t’ua përmirësuar kushtet ish-luftëtarëve.

Dhe është pikërisht ky detaj i cili ndikon që Shkëmbi të ngritët në këmbë, të marrë gjësendet e tij dhe të ikë nga fshati.

Filmi pasqyron realitetin kosovar me ish-luftëtarët

Pas përfundimit të filmit, i cili ka filluar të xhirohet shumë vite më parë, dhe i cili hyn në mesin e filmave të metrazhit të gjatë, regjisori dhe skenaristi Luan Kryeziu, thotë se në këtë formë e ka paraqitur realitetin në të cilin jetojnë ish-luftëtarët nga paslufta e këndej.

“Parashikimet e Qendrës Kinematografike të Kosovës kanë qenë që filmi të kushtojë treqindegjashtëdhjetë mijë euro, por kanë dalë parashikimet tona, që do të thotë se filmi ka kushtuar katërqindegjashtëdhjetë mijë euro”, ka thënë Kryeziu duke shtuar se në shumë segmente filmi ka dalë më i shtrenjtë se që është paraparë, siç është rasti tek ndërtimi i njëqind metrave të hekurudhës.

Edhe dramaturgu Haqif Mulliqi, i cili luan në këtë film në rolin e zyrtarit të Ministrisë së Punës dhe Mirëqenies Sociale, e ka vlerësuar lartë filmin, sipas të cilit, asgjë në këtë film nuk është e ekzagjeruar.

Në konferencën për gazetarë ka munguar aktori kryesor, Arben Bajraktaraj, i cili, sipas regjisorit të filmit, e ka pasur të pamundur praninë e tij, ndërkaq, aktorja Adriana Morina ka thënë se nuk e ka pasur të lehtë ta luaj rolin që iu ka besuar, ngase shumë herë është dashur të dalë jashtë vetës së saj.

E faktin se luftëtarët e dikurshëm vazhdojnë të jetojnë në mjerim, e ka vërtetuar një qytetar që ka qenë i pranishëm, i cili me sjelljen e tij ka emocionuar të pranishmit.

Teksa e ka përcjellë konferencën, Liridon Berisha, që është prezantuar si familjar i njërit prej dëshmorëve, është ngritur në këmbë dhe i ka përgëzuar krijuesit e filmit për punën, ndërkaq, iu kanë mbushur sytë me lot kur ka treguar se me vete e ka faturën e rrymës të cilën nuk ka pasur para ta paguaj.

Filmi ‘Home’ tashmë online në BBC iPlayer në Britani të Madhe

Filmi “Home” i cili në një konkurrencë të fuqishme arriti të triumfojë për çmimin Best Short në BAFTA, tashmë po vazhdon me suksese të tjera

Filmi i metrazhit të shkurtër “Home”, me regji të Daniel Mulloy që është koproduksion në mes Britanisë së Madhe dhe Kosovës, në një konkurrencë të fuqishme ky film ka arritur të triumfojë për çmimin Best Short në BAFTA.

Sukseset për filmin po vazhdojnë. Producenti i filmit Shpat Deda sapo ka njoftuar se filmi “Home” tashmë mund të shikohet edhe në UK, online në BBC iPlayer.

Filmi "Home" me skenar dhe regji të Daniel Mulloy, trajton vuajtjet e refugjatëve dhe fatin e një familjeje e cila bëhet viktimë e zhvillimeve pa fajin e saj, duke u gjendur në situatë të njëjtë me refugjatët e vendeve të Lindjes.

Filmi është xhiruar kryesisht në Kosovë, përkatësisht në Janjevë dhe Graqanicë. Ai është kooproduksion i Kosovës dhe Britanisë së Madhe, me Jack O’Connell dhe Holliday Grainger në rolet kryesore. Në këtë film edhe aktorët Arta Dobroshi, Shpat Deda, Zaki Ramadani, Eroll Bilibani, Mrinë Godanci, Elmedina Morina, Sally Campbell, Davud Karbassioun, Andrés des Rochers etj.

Filmi 'Zana' shënon suksesin e radhës në MIDPOINT

“Zana”, është tregimi i një nëne të re kosovare që e ka humbur fëmijën gjatë luftës dhe gjatë 10 viteve pas vuan nga ankthet si pasojë e terrorit që kishte përjetuar. Familja e dërgojnë atë te hoxhallarët e ndryshëm ku i nënshtrohet ritualeve të pazakonta, deri te izolimi për ta shëruar nga magjia e zezë. Ky është projekti i tretë i subvencionuar në konkursin e vitit 2016-të të Qendrës Kinematografike të Kosovës, në kategorinë e filmit të metrazhit të gjatë-artistik, ku skenariste dhe regjisore ka Antoneta Kastratin ndërsa producent është Casey Cooper Johnson e kooproducent, Sevdije Kastrati.

Filmi është në mesin e nëntë filmave të cilët janë pranuar në MIDPOINT – program që nënkupton zhvillim skenari por edhe avancim në tërë projektin filmik.

Nga gjithsej 75 projekte konkurruese, filmi me producent Casey Cooper Johnson ka arritur të futet në këtë nëntëshe të suksesshme, shkruan KultPlus.

“Zana”, është dramë psikologjike me elemente të trilerit dhe horrorit. Personazhet kryesoret janë Lumja, bashkëshorti i saj dhe vjehrra.

Të gjithë filmat në këtë program konkurrojnë tanimë për disa çmime: çmimin MIDPOINT Development, çmimin Coco si dhe Rotterdam Lab/

Nga Edicioni i 24-të të San Gio Verona Video Festival : Kosova me dy filma në Festivalin e Veronës

Nga Flori Bruqi

Në Edicionin e 24-të të San Gio Verona Video Festival, i cili u mbajtë nga data 23 - 27 korrik 2018  në Veronë të Italisë, në konkurencë zyrtare u shfaqen edhe dy filma kosovar të regjisores Lorena Sopi.

Filmi i shkurtër ‘Përjetësisht Fëmi’ /Eternally Child/ i cili deri tani është shfaqur në rreth 50 festivale ndërkombëtare dhe ka fituar 15 çmime kinematografike, si dhe filmi ‘Rreze’ /Ray/ i realizuar sipas një flete të ditarit të famshëm të Rreze Abdullahut dhe i cili në muajin maj të vitit 2018  është shfaqur premierë në Cannes Film Festival – Short Film Corner.

San Gio Verona Video Festival, konsiderohet si njëri ndër festivalet më të rëndësishme të filmit të shkurtër në Itali. I krijuar nga Carlo Rossi dhe Giorgio Trentin, ky festival ka shpërblyer dhe promovuar ndërkombëtarisht regjisoret me famë si Abas Kjarostamin, Aleksander Sokurov, Milto Manchevski, etj.

Në fjalën prezantuese të Edicionit të vitit 2018, drejtori i këtij festivali, Ugo Brusaporco shkruan: ‘Këtu jemi një fletë e bardhë përpara, fjalët që duhet të shkruhen në te, me filmat që ju thërrasin për t'u mbajtur mend, dhe ka shumë, 24 filma të këtij Festivali, imazhet e akumuluara që i kanë thurur së bashku me tregimet e tyre kohore, aq gjatë kohë të kaluar që nga ajo aventurë, e imazheve në lëvizje kur filmi ka filluar si magji.

Filmi Përjetësisht Fëmijë trajton raportin e rrënuar familjar mes babasë autoritar dhe fëmijut të mitur. Moni, një djalë dhjetë vjeçar, jeton me të atin Xhemën në varfëri të madhe. Gjatë një dreke fatale, i ati Xhema vret aksidentalisht djalin e tij, Monin. Gjatë gjithë jetës së tij, Xhema do të ndjenë peshën e mallkimit, duke bartur mbi vete fajin për atë që ka ndodhur. Në ditët e tij të fundit, në moshë të shtyer, Xhema kthehet në shtëpinë ku ka ndodhur vrasja për të kërkuar falje nga djali i tij i vdekur,me shpresë se do të liroj shpirtin nga pesha e fajit dhe do të pushoj i qetë në jetën e përtejme.

Në rolin kryesor paraqitet aktori i njohur Xhevat Qorraj, kurse në rolin e fëmiut Miran Zymberaj. Në rolet e tjera vijnë Sheqerije Buqaj, Beslidhe Bytyqi, Kosovare Hoti, Joni Thimi, etj.

Dejtori i fotografisë është Latif Hasolli. Kompozitor Naim Krasniqi. Montazhier Nexhmi Mehmeti. Kostumografe Samka Ferri. Mjeshtër zëri Gëzim Rama. Skenograf Uran Duli.

Ndërsa f ilmi Rreze, trajton një ditë të vetme të ditarit të mrekullueshëm të Rreze Abdullahut, e cilësuar si Ana Frank e Kosovës. Pikërisht, në ditëlindjen e nëntë, gjatë vitit të luftës 1999, Rreze Avdullahu kishte shkruar Ditarin e Frikës. 

Atë ditë të shenjuar, ajo nuk kishte pritur dhurata e as festë. Ajo kishte vetëm një dëshirë: Nuk donte të vdiste. Atë ditë, Rrezja shkon te ushtari serb që bënte roje dhe i thotë: unë sot e kam ditëlindjen dhe nuk po due me vdekë! Veq po due me mbetë gjallë... 


Ushtari nis e qan. Rrezja befasohet sepse kishte kujtuar se ushtarët nuk qajnë. Tetëmbëdhjetë vjet më vonë, mbi gërmadhat e së kaluarës, Rrezja shfaqet e dëshpruar me botën që nuk është bërë më e mirë...

Filmi prej 12,30 minutash me titull ‘Rreze’ /Ray/ është prodhuar nga AS Film Production nga Prishtina. Filmin Rreze, gjatë muajve në vijim, e presin edhe shumë evente të tjera të rëndësishme.

Në rolet kryesore paraqiten Agron Shala, Glorioza Shala dhe Aurita Agushi. Në rolet e tjera vijnë Beslidhje Bytyqi, Selman Lokaj, Uran Duli, etj. Drejtor i fotografisë është Besnik Hasolli, mjeshtër zëri Gëzim Rama, skenograf Uran Duli, kompozitor Mendi Mengjiqi dhe producent Agim Sopi.

Lorena Sopi, është studente e regjisë dhe produkcionit në Toronto Film School, njëren ndër shkollat më prestigjioze të botës. Deri më tani ka realizuar disa filma të shkurtër. Filmat e saj ‘Mona’, ‘Më e bukur se pranvera’ dhe ‘Përjetësisht Fëmi’, kanë qenë pjesë e më shumë se 50 festivaleve ndërkombëtare dhe kanë fituar më shumë se 20 çmime kinematografike.

Filmi “Përjetësisht Fëmijë” fiton dy çmime ndërkombëtare

Filmi i metrazhit të shkurtër “Përjetësisht Fëmijë /Eternally Child”, me skenar e regji të Lorena Sopit, prodhim i “AS Film Production” dhe Fakultetit të Arteve të Universitetit të Prishtinës, ka fituar çmimin “Best Foreign Drama Short” në Texas Short Film Festival që ka përfunduar ditën e diel në San Diego të Shteteve të Bashkuara ë Amerikës.

Po ashtu, filmi ka fituar edhe çmimin “Best Drama Short” në Wendy’s Short Film Festival.

Gjatë muajve në vijim, filmi “Përjetësisht Fëmijë”, do të jetë pjesë e disa festivaleve të njohura, si “Pune Short International Film Festival”, i cili do të mbahet në Pune të Indisë, pastaj në “Los Angeles Cine Fest”, i cili mbahet në Los Angeles, për të vazhduar në “Roma Short Film Festival” që do të mbahet në Romë të Italisë, pastaj në festivalin e njohur “Sunlight International Film Festival”, i cili do të mbahet në Teatrin Olimpik në Moskë të Rusisë.

Po ashtu, filmi do të marrë pjesë edhe në festivalin prestigjioz “Regina International Film Festival”, i cili do të mbahet në Pedreson Crescent të Kanadasë si dhe në “Bangalore Shorts Film Festival” në Indi.

Filmi “Përjetësisht Fëmijë” trajton raportin e rrënuar familjar mes babit autoritar dhe fëmijës së mitur. Moni, një djalë dhjetë vjeçar, jeton me të atin Xhemën në varfëri të madhe. Gjatë një dreke fatale, i ati Xhema vret aksidentalisht djalin e tij, Monin.

Gjatë gjithë jetës së tij, Xhema do të ndjenë peshën e mallkimit, duke bartur mbi vete fajin për atë që ka ndodhur. Në ditët e tij të fundit, në moshë të shtyrë, Xhema kthehet në shtëpinë ku ka ndodhur vrasja për të kërkuar falje nga djali i tij i vdekur, me shpresë se do të lirojë shpirtin nga pesha e fajit dhe do të pushojë i qetë në jetën e përtejme.

Në rolin kryesor paraqitet aktori i njohur Xhevat Qorraj dhe Miran Zymberaj. Në rolet e tjera vijnë Sheqerije Buqaj, Beslidhe Bytyqi, Kosovare Hoti, Joni Thimi, etj.

Drejtor i fotografisë është Latif Hasolli, montazhier Nexhmi Mehmeti, mjeshtër zëri Gëzim Rama, skenograf Uran Duli dhe kompozitor Naim Krasniqi.

****

Çmimet:

Accolade Global Film Competition – La Jola, USA 2017 – Award of Merit

Wendy’s Short Film Festival – Austin, USA 2107 – Best Drama Short

Texas Short Film Festival – San Diego, USA 2017 – Best Foreign Short

Bangalore Short International Film Festival – Bangalore, India 2017 – Special Jury Prize

Gold Movie Awards – London, UK 2017 – Best Short Film

Hellfire Film Festival – Kent, UK – Best Short Film

Pink City International Film Festival – Jaipur, India – Best Director

Montecatini International Short Film Festival – Montecatini, Italy 2017- Special Prize

“Një tregim Prishtine” takon dramën familjare me atë kolektive

Aurora dhe Beni janë një çift relativisht i ri që ka nisur ta ndërtojë jetën familjare. Të ardhurat u kanë mundësuar të marrin një kredi për të pasur një banesë në Prishtinë. Ata bëjnë jetë mesatare së bashku me vajzën e tyre Fionen.

Jeta e tyre duket të jetë tejet normale dhe goxha e hareshme. Por gjërat nisin ta marrin tatëpjetën kur dyshja zbulon se e bija përballet me leukemi. Kushtet e spitaleve vendore dalin të jenë të mangëta për trajtim. E kurimi që duhet bërë jashtë vendit kushton 85 mijë euro.

Këtu edhe fillon drama e një familjeje kosovare në filmin “Një tregim Prishtine” me regji të Burbuqe Berishës, që u dha premierë të premten mbrëma në kuadër të edicionit të dhjetë të festivalit ndërkombëtar të filmit në Prishtinë, “Pri Fest”.

Gjendja emocionale e Aurorçs (Teuta Krasniqi) dhe Benit (Donat Qosja) shpërfaqet fort vetëm në çehre e doza të rënda u shtohen mimikës së tyre gjatë dialogjeve. Drama e tyre pçrçohet direkt tek spektatorët.

Regjisorja, Burbuqe Berisha ka thënë se gjatë rrugëtimit të saj nga shtëpia në zyrë e anasjelltas shoqërohej nga zërat që kërkonin mjete për fëmijë të sëmurë. Rastet e tilla për të ishin motiv që ta trajtojë një temë të tillë në film. Këtë e ka bërë pikërisht në filmin me skenar të Getoarbë Mulliqi-Bojajt...

Fletërrufetë kundër Akademik Prof.Dr.Eqrem Çabejt, sulmet e kolegëve në vitet ’67-‘68

Historianë dhe arkeologëve të njohur synonin shkatërrimin e tij. Tekstet e fletërrufeve me firmat e Hasan Cekës, Dhimosten Budinës, Muzafer Korkutit, Zhaneta Andreas e të tjerë i sjell Shqiptarja.

Në të dalë të dimrit të 1967-ës, në Shqipëri ndodhi një revolucion i vërtetë kulturor, si pasqyrim i Revolucionit kulturor kinez. Shqipëria qe atëherë në kulmin e miqësisë me Kinën. Dy vende aq të largëta gjeografikisht e kulturalisht, lidhën miqësinë mbase më të ngushtë e të çuditshme në krejt kampin komunist. Më 6 shkurt Enver Hoxha mban të ashtuquajturin "Fjalimi i 6 shkurtit". Fill pas këtij në shkolla, në qendra pune e kudo shpërtheu një stuhi e vërtetë revolucionare, e shoqëruar me dhunë verbale e psikologjike kundër të ashtuquajturave shfaqje të huaja, borgjeze etj. Kjo dhunë në shumicën e rasteve bëhej me shkrim dhe afishohej publikisht, në rrugë, sheshe, shkolla, ndërmarrje, lagje e kudo. Befas gjithandej nisi të dëgjohej një fjalë e çuditshme, kurrë e dëgjuar më parë: "fletë-rrufe", fjalë e cila shpejt, nga përdorimi i shpeshtë, u përngjit në "fletërrufe". Kjo fjalë, si u mor vesh shpejt, ishte përkthim i kinezes "dacibao", pak a shumë me të njëjtin kuptim. Fletërrufeja ishte zakonisht një letër e madhe si afishe, kishte në krye, me shkronja thuajse gjithnjë të kuqe e si titull, vetë fjalën "Fletërrufe" dhe më pas emrin e personit të cilit i drejtohej. Fletërrufeja varej zakonisht në mur, në hollet e hyrjes së shkollave e ndërmarrjeve, por edhe jashtë, nëpër rrugë e sheshe, ndonjëherë edhe në trungje pemësh. Shumë njerëz u vunë në shënjestër e u nxorën thuajse në bankën e të akuzuarve për "krime" nga më të ndryshmet, nëpërmjet fletërrufeve.

Persona të caktuar viheshin në shënjestër natyrisht "me urdhër nga lart". Por kishte gjithashtu edhe shumë raste kur njerëzit përfitonin nga rasti për të shfryrë mllefe e xhelozira të vjetra e të reja. Nganjëherë sigurisht gërshetoheshin të dyja. Për "t'ia hedhur" e për të mos rënë viktimë e ndonjë mase të rëndë, fletërrufesë i duhej përgjigjur flakë për flakë, duke pranuar si të drejtë kritikën e bërë në të, sado absurde që të ishte, sidomos po të kishte ngjyrime politike. Shpesh kjo ecte, bëje një "autokritikë" se "i kishe kuptuar gabimet", zbuloje "shkaqet" nga të vinin ato "lakra në kokë" etj. dhe ia hidhje. Por kishte raste kur kjo nuk ecte.

Kishte në ato vite të stuhishme fletërrufe efemere, që shfaqeshin një ditë të bukur, merrnin një përgjigje dhe pas dy-tri javësh hiqeshin e zëvendësoheshin nga të tjera për të tjerë njerëz. Kishte pastaj dhe raste të rënda, si ndodhi me fletërrufetë kundër Çabejt, kur autorët e tyre këmbëngulnin deri në fund, nuk "kënaqeshin" nga përgjigjja, nuk hiqnin dorë dhe të përndiqnin pa u lodhur me muaj të tërë, me këmbëngulje gjahtari. Dhe kënaqeshin vetëm po ta shihnin viktimën e tyre të dergjej përdhe...

Fletërrufetë kundër Çabejt filluan më prill 1967 e u shtrinë në një kohë më se njëvjeçare; u pasuan një vit më vonë, më 28 prill 1968, nga një mbledhje "kundra autoriteteve të huaja" në shkencë, mbledhje që me sa duket synonte t'i jepte goditjen përfundimtare atij. Kjo mbledhje nuk ka qenë e vetmja, kanë qenë me sa kuptohet tri të tilla, por datat e tjera nuk i caktoj dot hë për hë. Ashtu si me tekstet e fletërrufeve, të cilat i ka kopjuar me dorën e tij, edhe gjatë këtyre mbledhjeve Çabej ka mbajtur shënime në trajtën e një proces-verbali me shkurtime. Besoj se këto shënime në radhë të parë i duheshin për t'i pasur parasysh kritikat e për të marrë masat mbrojtëse. Por fakti që i ka ruajtur do të thotë se i ka lënë edhe si një dëshmi. Të gjitha këto tekste, shumica me dorëshkrimin e tij, i ka futur e ruajtur në një zarf me format gjysmë A4, me shënimin sipër: Fletërrufetë. Kjo fjalë shkruar me të kuqe!

Vetëm pak javë pas "fjalimit të 6 shkurtit", pra në prill 1967 "varet" fletërrufeja e parë kundër Eqrem Çabejt. Ai ishte atëherë punonjës në Institutin e Gjuhësisë dhe pedagog në Fakultetin Histori-Filologji, dega e Gjuhë-Letërsisë. Këto institucione ishin në atë kohë që të dyja në të njëjtën godinë, pra Instituti i Gjuhësisë ishte edhe ai në godinën ku është sot Fakultetit Histori-Filologji.

Fletërrufeja e parë nuk ka datë, por nga ato që shkruhen në vijueset thuhet se ajo "qe varur" në prill 1967. Nga bisedat e dëgjuara më vonë shtëpi, di se fletërrufetë kanë qenë me përmasa të mëdha, "sa një bojë njeriu", "sa një çarçaf", e binin në sy sapo hyje në godinën e Fakultetit e më pas të Institutit. Sepse kur Instituti i Gjuhësisë u bart nga godina e Fakultetit në tjetrën, ku ndodhet edhe sot e gjithë ditën, bashkë me orenditë e raftet e librave u bartën edhe fletërrufetë kundër Eqrem Çabejt, të cilat u varën më pas në muret e Institutit të ri. Bartja besoj ka qenë aty nga vera e vitit 1967. Im atë tregonte më vonë pak me shaka e pak me hidhërim një ngjarje me mikun e tij Skënder Luarasi, pikërisht në këtë kohë. Luarasi shkonte hera-here për të pirë kafe sëbashku, si shokë të vjetër që ishin qysh nga studimet në Vjenë. E gjen duke punuar në zyrë dhe i thotë: "Ç'po bën i mbyllur këtu?" "Ja, po i shes shpirtin shejtanit" i gjegjet Eqremi. "Ah, kjo shprehje meriton një fletërrufe", i thotë Skënderi gjoja me të rreptë, por me humor. "Shko, vëre një dhe ti, ka mbetur edhe pak vend," ia kthen Eqremi. Luarasi mërzitet shumë dhe shfajësohet njëqind herë që e lëndoi mikun: Aq kohë kishin fletërrufetë varur aty në korridorin e hyrjes, sa Luarasi hynte e dilte në Institut pa i vënë re më.

Eqrem Çabej ishte 59 vjeç kur nisi historia e fletërrufeve. Kur mbushi 60 vjeç, më 1968, fletërrufetë ishin ende në muret e Institutit. Pas kësaj ai nuk dha më mësim në Universitet.

Eqerem Çabej me kolegët Mahir Domi, Gjovalin shkurtaj etj.

FLETËRRUFEJA 1* PRILL 1967

Fletë-rrufe Prof. Eqrem Çabejt

Ne çuditemi pse vazhdoni të mbani qëndrim të rezervuar karshi rezultateve të arkeologjisë sonë, në lidhje me sqarimin e problemit të lashtësisë ilire, aq më tepër për epokën prehistorike (Eneolith dhe bronx) ku të dhëna gjuhësore nuk ka? (Hyrje në historinë e gjuhës shqipe, dispensë, kumtesa: Disa probleme themelore të historisë së vjetër të gjuhës shqipe, Konferenca I e studimeve albanologjike, dhe në diskutimin tuaj të fundit.)

Në dispensën tuaj "Hyrje në historinë e gjuhës shqipe" ju flisni gjerësisht për shkencëtarët e huaj që janë marrë me gërmime arkeologjike, kurse për rezultatet e arritura nga arkeologjia shqiptare mjaftoheni me një paragraf të thatë e të përgjithshëm. Pse ky qëndrim?

A vazhdoni të mbani mendimin tuaj se koha e këtij shtegtimi dhe e vendosjes së tyre në Gadishull (është fjala për prehistorinë e popullit shqiptar) nuk mund të caktohet më qartë as historikisht as me mjetet e arkeologjisë? (kumtesa f. 91)

Pse ju vazhdoni të konsideroni qytetet ilire Amantinë, Byllisin, Foiniken koloni greke (kumtesa f. 105) kur të dhënat arkeologjike dhe burimet e tjera tregojnë të kundërtën?

Kolektivi i Sektorit të Arkeologjisë

Skënder Anamali / Hasan Ceka / Dhimosten Budina / Bep Rebani Hëna Spahiu /Muzafer Korkuti / Zhaneta Andrea

prill 1967

PËRGJIGJE 1 MAJ 1967

Përgjigje Kritikën që më bëhet nga ana e Kolektivit të Sektorit t'Arkeologjisë, pavarësisht nga pikat e veçanta që preken në të, e gjej në përgjithësi e në parim të drejtë në këtë vështrim, që unë nuk kam ndjekur sa duhet sukseset ku ka arritur arkeologjia e vendit në studimin e prehistorisë së popullit shqiptar e të kulturës ilire në vendin tonë. Për hir të së vërtetës do të them ndërkaq se unë punën që ka kryer arkeologjia shqiptare gjatë viteve të pushtetit popullor për ndriçimin e së kaluarës së popullit tonë, duke u udhëhequr nga direktiva e drejtë e Partisë që t'u jepet prioritet gërmimeve për zbulimin e kulturës ilire në Shqipëri, e kam çmuar dhe e çmoj shumë lart, shumë më lart nga sa duket të kenë përshtypjen shokët e sektorit t'Arkeologjisë. Në dispencën e vitit 1960 (f. 14, 32) kam vënë në dukje sukseset e kësaj pune të madhe. Atje dhe në punime më të vona kam shprehur njëkohësisht shpresën që "vetë trualli i Shqipërisë ndërkaq mundet që ruan fshehtësirën e burimit të gjuhës së saj; shati i arkeologut mbase edhe këtu do të vërë një ditë gjuhëtarin përpara një gjëje të papritur" ("Studii si Cercetari lingvistice" X 4, 1959, shqip te "Buletini i Universitetit Shtetëror të Tiranës", Seria Shkencat Shoqërore 3, 1963, 101). Më shprehimisht kam thënë në një kumtesë të vitit 1964 (sh. "Revue roumaine de linguistique" X, 1965, Nos 1-3, f. 104 v.) që "është me rëndësi që në disa stacione prehistorike të vendit vërtetohet një kontinuitet (vazhdimësi) i kulturës, i cili mund të flasë për një kontinuitet të popullsisë, e në çdo rasë vjen e u shtohet argumenteve me karakter linguistik", në lidhje me autoktoninë e popullit shqiptar. Në këtë drejtim jam shprehur edhe në kongresin e Sofjes të vitit të kaluar, khs. Les problèmes fondamentaux de la linguistique balkanique, 1966, f. 51v.

Unë s'ka si të mos njoh rezultatet ku me mjete të tjera arrihet aty ku ka arritur prej kohësh gjuhësia shqiptare në lidhje me autoktoninë ilire të popullit tonë. Etnogjeneza shqiptare, puna e autoktonisë, çështja sa i lashtë është populli shqiptar në viset e tij historike dhe prej cilës gjuhë ballkanike të vjetër buron gjuha e tij, këto janë probleme të përbashkëta për historinë, për gjuhësinë, për arkeologjinë prehistorike e për etnografinë shqiptare. Këto disiplina kanë rrugë të ndryshme për të zgjidhur ose për t'i afruar zgjidhjes këto probleme të vështira.

Secila nga këto, njëkohësisht duke punuar me metodën e vet, duhet që në një masë adekuate t'i bëjë të vetat rezultatet e disiplinave të afra. Gjuhësia duhet të nxjerrë më shumë dobi nga rezultatet e arkeologjisë nga ç'ka bërë gjer më sot. Më anë tjetër rezultatet - qofshin edhe modeste - të gjuhësisë shqiptare në ndriçimin e problemit të autoktonisë e të burimit të gjuhës shqipe prej ilirishtes mendojmë se mund të jenë me dobi edhe për arkeologjinë shqiptare. Do të jetë mirë që në të ardhmen të ketë një bashkëpunim më të ngushtë midis disiplinave që në fund të fundit synojnë në një qëllim të përbashkët. Me këtë rrugë mund të kapërcehen edhe disa pikëpamje të trashëguara prej së kaluarës, të cilat do të zhduken në dritën e zbulimeve e të studime ve tona të reja.

Eqrem Çabej

FLETËRRUFEJA 2 3 MAJ 1967

Përgjigje

Prof. Eqrem Çabejt

Në përgjigjen tuaj, në parim pranoni si të drejtë kritikën e kolektivit tonë në vështrimin që NUK KINI NDJEKUR SA DUHET SUKSESET që ka arritur arkeologjia e vendit në studimin e prehistorisë e të kulturës ilire në vendin tonë. Më poshtë thoni se: "UNË S'KA SI MOS TË NJOH REZULTATET ku me të tjera mjete arrihet aty ku ka arritur prej kohësh gjuhësia shqiptare në lidhje me autoktoninë ilire të popullit tonë" d.m.th. në lidhje me këtë problem SIMBAS JUSH ARKEOLOGJIA NUK DHA ASGJA TË RE, në fillim thoni se "NUK KINI NDJEKUR SA DUHET SUKSESET E ARKEOLOGJISË", kurse më poshtë thoni S'KA SI MOS TË NJOH REZULTATET. Si t'i kuptojmë këto pohime të kundërta? Përveç kësaj, A MENDONI JU SE ARKEOLOGJIA E JONË KA DHËNË REZULTATE QË SHKOJNË MA TEJ SE KUFIRI "ku ka arritur gjuhësia" për problemet e etnogenezës? Të paqarta kanë mbetë në përgjigjen tuaj evazive edhe këto çështje për të cilat kërkojmë të dijmë veçmas edhe një herë: - Në dispensën tuaj (f. 14) citoni një varg arkeologësh të huaj që kanë bërë kërkime arkeologjike në Shqipëri para çlirimit. Së pari aty ka pasaktësira, së dyti ata nuk flasin aspak për problemin e lashtësisë dhe autoktonisë së ilirëve, prandaj ÇUDITEMI PSE I CITONI, ÇDO TË PROVONI ME KËTË? - A vazhdoni të mbroni mendimin tuaj se koha e këtij shtegtimi dhe vendosja e tyre në Gadishull nuk mund të caktohet më qartë as historikisht, as me mjetet e arkeologjisë? - A vazhdoni t'i konsideroni Amantinë, Bylisin, Foiniken (Finiqin) koloni greke? Tiranë, 3.V.1967 NGA KOLEKTIVI I SEKTORIT TË ARKEOLOGJISË

FLETËRRUFEJA 3, TETOR 1967

Shokut Eqrem Çabej

Më 3 maj ne varëm një fletë-rrufe në të cilën shkruanim se përgjigja juaj nuk na kënaqi. Nga 3 pyetjet, 2 ju nuk ju përgjigjët fare, kurse çështjen sesi i vlerësoni rezultatet e arkeologjisë, në thelb i shmangeni, sepse pohimet tuaja "se nuk i kini ndjekur sa duhet sukseset e arkeologjisë" dhe "s'ka si të mos i njoh rezultatet e saj" s'kanë të bëjnë fare me atë që ne kërkojmë. Ne nuk synojmë t'i imponojmë askujt pikpamjet tona. Në shkencë diskutimi dhe rrahja e mendimeve është ligj e metodë pune. Fletë-rrufetë tona të mëparshme dhe kjo e sotmja kanë për qëllim të sqarojnë disa probleme me karakter shkencor. Duke vështruar çështjen nga kjo anë nuk na duket korrekte që edhe pse kanë kaluar 5 muaj, ju akoma nuk keni denjuar t'i epni përgjigje fletë-rrufesë sonë të 3 majit. Si ta shpjegojmë sjelljen tuaj: me mungesën e kohës apo me ndonjë arsye tjetër? Po ju shokë të sektorit të gramatikës dhe punonjës të tjerë të Institutit si i shikoni këto çështje? Pse nuk merrni pjesë në këtë diskutim shoqëror? Kolektivi i sektorit të Arkeologjisë.

PËRGJIGJE KOLEKTIVIT TË SEKTORIT T'ARKEOLOGJISË

2 NËNTOR 1967

Në vijim të përgjegjes sime të majit të kaluar, po duke hyrë këtu vetëm në disa çështje të veçanta që preken në fletërrufetë e ndryshme të kolektivit, po prek sidomos këto pika.

1. Meritat e arkeologjisë shqiptare i kam vënë në dukje në vendet që citohen në përgjegjen time të parën. Ndërkaq kam rezervimet e mia parimore lidhur me barazimet: kulturë prehistorike = etnos = gjuhë, sidomos përsa i përket fushës së gjuhësisë.

2. Lidhur me citimet. Pa mohuar aspak meritat e dijetarëve të huaj, nuk kam në parim asnjë preferencë për ta. Punën e arkeologjisë vendëse e kam cituar pa dhënë emra, sepse e kam marrë si një punë kolektive në përgjithësi. Unë e kam zakon t'i citoj edhe ata që më kanë dhënë të dhëna të reja me kumtime me gojë. Më anë tjetër rezultatet e gjuhësisë shqiptare nuk citohen prej arkeologëve me asnjë rresht: me gjithë se ajo ka thënë një fjalë të re në lidhje me autoktoninë e popullit shqiptar e me rolin jo vetëm marrës po edhe dhënës të këtij populli ndaj fqinjve të tij. Këto rezultate kanë gjetur edhe njohje zyrtare (sh. A. Kostallari Mësuesi VII Nr. 41, 13. X. 1967, f. 3). Me këtë nuk kërkoj aspak që këto të citohen nga arkeologët.

3. Mendimit që koha e shtektimit dhe e vendosjes së stërgjyshëve të shqiptarëve në Gadishull të Ballkanit nuk mund të caktohet më qartë as historikisht as me mjetet e arkeologjisë unë i mbahem edhe sot e gjithë ditën. Gjuhësinë shqiptare ndërkaq e intereson më fort puna e autoktonisë së popullit shqiptar sesa ajo e ilirëve, megjithë se kanë lidhje në mes të tyre. Ajo nuk pëson ndonjë dëm, edhe po të vërtetohet që ilirët janë të ardhur në Ballkan në një periodë historike. Autoktonia nga pikëpamja e kohës është gjithmonë relative.

4. Qytetet Amantia e Byllis janë ilire nga emri dhe për kohën e parë pas themelimit të tyre. Me kohë dihet se u bënë qytete të përziera

iliro-greke-romake. Si të helenizuara më vonë i jep edhe "Historia e Shqipërisë" vëll. I f. 107; ashtu më parë edhe S. Anamali (Buletin 1949, Nr. 4 f. 63): "Ma vonë Amantia e Byllis ranë nën influencën e Apollonis dhe u helenizuen". Kështu cilësimi i këtyre qyteteve si ilire është poaq i njëanshëm sa dhe cilësimi i tyre nga ana ime (për një lapsus) si qytete greke-dorike. Ndryshe qëndron puna me Foiniken. Kështu edhe te vepra "Iliria dhe ilirët" botuar nga Kolektivi i Arkeologjisë në ff. 522 e 532 Amantia e Byllis jepen si qytete ilire, po në f. 542 Foinike jepet si "qytet". Këto janë shkurt disa mendime të miat rreth këtyre çështjeve, për të cilat nuk kam gjë tjetër për të shtuar.

9. XI. 1967

Eqrem Çabej

*****

Eqrem Çabej (Eskishehir, Turqi 6 gusht 1908 - Romë, 13 gusht 1980) ka qenë arsimtar, gjuhëtar dhe albanolog shqiptar.

Lindi në Eskishehir, djali i dytë i Hysenit dhe Lisheshit pas Selaudinit.I ati ishte gjykatës i diplomuar në "Dar-ul-Hukuk" të Stambollit.

Shkollimin fillor e kreu në shkollën qytetëse në vitin 1921 në Gjirokastër, nga ishte edhe prejardhja e familjes. Për të vazhduar studimet u dërgua në Austri.

Para se të hynte në ndonjë shkollë, iu desh të qëndronte një vit pranë familjes Reinmyler, në St. Pölten afër Vjenës, për të mësuar gjermanishten.

Kreu gjimnazin në Klagenfurt (1923-1926), për shkollimin e lartë pati një fërkim me synimin që i ati i kishte vënë që të bëhej mjek.


 Por pas këmbënguljes për gjuhësinë, regjistrohet në Grac për vitin akademik 1927-1928 dhe mbasandej kaloi në Vjenë (1930-1933), ku ndoqi mësimet e Paul Kretschmer, Karl Patsch, Nikolai Trubetzkoy dhe Norbert Jokl.


Nën drejtimin e Joklit, Çabeji filloi të kishte interes të madh në zhvillimin historik të Gjuhës Shqipe. Në 1933, ai dorëzoi disertacionin e doktoraturës mbi Italoalbanische Studien (Studime Italo-Shqiptare).

Çabej u kthye në Shqipëri ku edhe punoi si mësues gjimnazi dhe nëndrejtor i konviktit "Malet Tona" në Shkodër (1934) ku dha letërsi shqipe. Në vitin shkollor 1935-'36 Çabej u transferua në shkollën Normale të Elbasanit, ku edhe atje ndenjti një vit. Që andej u transferua në Ministrinë e Arsimit për t´u marrë me drejtimin e arsimit të mesëm. Me sa kuptohet nga qëndrimi i tij, ai nuk e kishte mirëpritur një emërim të tillë.


Me një lutje më datë 17. 12. 1936, drejtuar Ministrisë së Arsimit, ai kërkon që për arsye shëndetësore të transferohet nga ai dikaster e të riemërohet si profesor i letërsisë në liceun e Tiranës. Kërkesë që nuk i plotësohet, duke e emëruar në Shkollën e Plotësimit Ushtarak.

Me "çështjen Çabej“ u mor më në fund edhe Këshilli i Ministrave të asaj kohe, i cili vendosi që Çabej, pas mbarimit të Shkollës së Plotësimit Ushtarak, të transferohej si profesor në Gjirokastër. Më 1938-'39 e gjejmë përsëri arsimtar, kësaj radhe në Gjirokastër, ku vazhdoi të jepte mësimin e letërsisë të bashkërenduar me elemente të gjuhës shqipe.

Në vitin shkollor 1939-'40 Çabej u transferua në gjimnazin e Tiranës ku u ngarkua me drejtimin e shkollës. Më 1940 dërgohet në Romë nga min. i Arsimit Ernest Koliqi për të punuar mbi Atlasin Gjuhësor Shqiptar, i cili nuk u krye për arsye të ndryshimeve politike përgjatë Luftës së Dytë Botërore. Në shtator të 1943 u emëruar min. i Arsimit në qeverinë Mitrovica, post të cilin nuk e pranoi. Më 25 janar 1944 i pushkatohet vëllai, Selaudini, nënprefekt i Malësisë së Gjakovës. Në Shqipëri u kthye vetëm pas korrikut 1944.

Në 1947, ai u caktua anëtar i Institutit të Shkencave, instituti paraardhës i Universitetit të Tiranës. Nga 1952 deri më 1957, ai shërbeu si profesor i historisë së Shqipërisë dhe fonetikës historike. Në 1972, ai u bë anëtar themelues i Akademisë së Shkencave.



Veprimtaria shkencore

Çabej u specializua në gjuhësinë krahasuese indo-evropiane. Veprimtarinë shkencore e shtjelloi në gjuhësi, por edhe jashtë saj, në folklor, etnografi dhe histori të letërsisë. Vend zenë studimet etimologjike dhe leksikologjike historike, dialektologjia e onomastikës si edhe kodifikimi i gjuhës letrare.

Eqrem Çabej ka dhënë një ndihmë të çmuar me një varg sqarimesh etimologjike gjatë hartimit të Fjalorit të gjuhës shqipe të botuar në Tiranë më 1980.

Tituj të veprave


Fonetikë historike e gjuhës shqipe : hyrje në historinë e gjuhës shqipe II - 2012

Diana dhe Zana - 2011

Elemente të gjuhësisë dhe literaturës shqipe - 2009

Hyrje në Indoeuropianistikë - 2008

Sonete - 2008

Shqipja në Kapërcyell 2006

Studime gjuhësore I-VIII. Rilindja, Prishtinë 1986

Studime etimologjike në fushë të shqipes. Akademia e schkencave e RPS të Shqipërisë, Tiranë 1976-2006

I - 1976; II: A-B - 1982; III: C-D - 1987; IV: Dh-J - 1996; VI: N-Rr - 2002; VII: S-Zh - 2006; V: K-M - 2014. - ISBN 978-99956-35-20-6

Hyrja në historinë e gjuhës shqipe. Fonetika historike e shqipes. Rilindja, Prishtinë 1970
Meshari i Gjon Buzukut (1555). Botim kritik. Pjesa e parë. Universiteti Shtetëror i Tiranës, Tiranë 1968

Hyrja në historinë e gjuhës shqipe. Pjesa e parë. Tiranë 1958

Shqiptarët midis Perëndimit dhe Lindjes

Fjalor i gjuhës shqipe i vitit 1954, (Bashkautorësi)

Odiseu dhe Konstandini

Mirënjohjet

Urdhrin "Nderi i Kombit", Shqipëri 10 maj 2003

Medalja e Artë e Lidhjes së Prizrenit Kosovë

Universiteti i Gjirokastrës mban emrin e tij, pra Universiteti Eqerem Çabej

Burime

^ Elsie R., Historical dictionary of Albania (2nd ed.). Lanham: Scarecrow Press. 2010. fq. 67. ISBN 9780810873803.

^ Imaj A., Dosja e Sigurimit, Mehmet Shehu: Çabej, eksponent kryesor i reaksionit antishqiptar, Panorama, 29 tetor, 2009.

^ Rexha E., Zhvarroset në Gjakovë Selaudin Çabej, vëllai i Eqrem Çabejt, islamgjakova.net, 10 tetor 2011.

^ a b c d Demiraj Sh., Eqrem Çabej, një jetë kushtuar shkencës, Tiranë: Akademia e Shkencave, 2008.

(Floripress/Flori Bruqi)

Sot në Vërmicë është arrestuar aktivisti i LV z. Shkëlqim Morina.

Shkelqim Morina

Policia e Kosovës ka konfirmuar se është arrestuar në Vërmicë një person me inicialet Sh.M., 31 vjeçar, i cili ka qenë në kërkim nga Gjykata Themelore në Prishtinë.

Lëvizja Vetëvendosje, përmes një postimi në faqen zyrtare në Facebook, ka njoftuar se është arrestuar aktivisti i tyre Shkëlqim Morina.

“Pushteti do të tregojë se nuk dorëzohet në gabimet e tij. Kështu sot, aktivisti Shkelqim Morina është arrestuar në kufirin me Republikën e Shqipërisë, derisa shkonte në pushime me gruan e tij. Arrestimi i tij është bërë për shkak të aksioneve të mëhershme politike. Shqetësimi i aktivistëve për projektet e dëmshme politike në Kosovë është treguar i drejtë, angazhimi i tyre i dobishëm, kurse instalimi përdhunshëm i atyre projekteve nga ana e Qeverisë është vërtetuar si i rrezikshëm për shtetin e Kosovës. Kjo është dëshmuar edhe me vendimin e Gjykatës Kushtetuese”, thuhet në reagimin e VV-së.

Kurse Policia ka thënë se ai ka qenë person në kërkim, pa treguar se për çfarë rasti.

“Sot me 23.07.2018, para dite, në PKK Vërmicë është ndaluar shtetasi i RKS-së, Sh.M. 31 vjeçar, pasi që i njëjti ka qenë duke u kërkuar nga Gjykata Themelore ne Prishtinë”, thuhet në njoftimin e Policisë së Kosovës.