Mehmet Kraja (majtas) dhe Jusuf Buxhovi
Një ditë pasi akademik Mehmet Kraja, e cilësoi historian diletant, dhe librin e tij “Historia e Kosovës” në shërbim të akademisë serbe, ka reaguar autori i librit Jusuf Buxhovi.
Në një reagim të tijin të postuar në profilin e tij në rrjetin social Facebook, Buxhovi thotë se edhe Kraja hynë në vallen e Akademisë Serbe, e cila më parë kishte hedhur akuza në drejtim të librit të tij.
“Gjuhës pamfletiste kundër ‘Kosovës’, të bërë nga kryetari i ASHAK-së me rastin e Vidovdanit, më në fund, sipas detyrës, iu bashkua edhe ‘akademik’ Kraja”, shkruan Buxhovi. “Vërtet më vjen keq për gjendjen në të cilën ka rënë ‘akademiku’ ynë dhe sejmenët e tij, që nuk po tregojnë pos që janë të detyruar të hynë në vallen e Akademisë Serbe, jo vetëm duke mos punuar asgjë, por për më tepër, duke bërë përpjekje t’i pengojnë ata që punojnë!”, ka shkruar Buxhovi.
Kush është Jusuf Buxhovi?
usuf Buxhovi lindi në Pejë më 4 gusht të vitit 1946. Mësimet e para dhe shkollën e mesme i kreu në Gjakovë. Studioi Gjuhë dhe Letërsi Shqipe në Universitetin e Prishtinës, studime të cilat do t’i kalonte për t’u ndalur tek interesat dhe tërheqja e tij pas historisë. Ai e nisi karrierën e shkrimtarisë si poet dhe gazetar i kulturës në gazetën “Rilindja” në vitin 1967. vazhdon si korrespondent i saj në Gjermani, deri në fund të vitit 1980. Këtu nis cikli i romaneve triologjikë përpunuar vitet e fundit dhe ku prozatori në mbi dy mijë faqe përcjell dramën e mbijetesës, vazhdimësisë dhe jetës. Rreth krijimtarisë letrare të viteve të fundit të autorit, mund të thuhet se me romanet "Prapë Vdekja I, II, III" (1991-1995) pastaj me "Letrat për Kryeprincin" (2002), "Vera e fundit e Gjin Bardhit" (2003), si dhe "Trilogjinë Gjermane" (Vdekja e Kolonelit, Kujtimet e zonjës Von Braun dhe Kodi i Dashurisë) të botuara në vitet 2004-2006, krijon një cikël tematik të eposit të prozës shqipe, i cili mbështetet mbi qenien ekzistenciale të popullit shqiptar që nga antika e deri në ditët tona. Në këtë mënyrë autori shfaqet me një prosede letrar që është i ndërthurur dhe i ndërlidhur organikisht, ku historia kthehet në një fakt letrar. Këtij kundrimi nuk i kanë shpëtuar as ngjarjet e fundit, vecmas ato të viteve të tetëdhjeta dhe nëntëdhjeta, të cilat gjetën një pasqyrim të denjë në romanin "Kodi i dashurisë" i cili në vitin 2006 u nderua me cmimin kombëtar "Azem Shkreli", si vepra më e mirë e vitit.
Në vazhdën e ktij angazhimi duhet parë edhe pjesën e parë të trilogjisë "Libri i Bllacës" që doli nga shtypi në janar të vitit 2007, dhe pritet që pjesa e dytë dhe e tretë e këtij libri të botohet gjatë këtij viti, pasiqë, sipas autorit ato, si tekste letrare, tashmë janë kryer dhe gjenden në fazën e fundit të daljes nga shtypi....Etj.
Punën që do të duhej ta bënte një institucion shkencor apo një ekip studiuesish, shkrimtari dhe historiani Jusuf Buxhovi e ka bërë vetë. Ai sapo ka botuar librin “Kosova” në tri vëllime, që përfshin rreth 2500 faqe. Libri tashmë është duke u përkthyer edhe në gjuhën angleze dhe brenda vitit do të jetë i gatshëm edhe për lexuesit e huaj.
Janë katër mijë vjet histori, 2500 faqe, tre libra dhe një autor. Ky është Jusuf Buxhovi, ndërsa libri i tij më i ri titullohet “Kosova” dhe përfshin historinë e këtij vendi, duke filluar nga pellazgët dhe dardanët për të përfunduar me protektoratin ndërkombëtar.
Libri i parë flet për Antikën dhe Mesjetën, i dyti për Kosovën nën Perandorinë Osmane, ndërsa i treti përfshin periudhën prej Konferencës së Londrës deri te Protektorati Ndërkombëtar. Kur shkruan për periudhën antike, Buxhovi tezën e deritanishme ilire e bart deri te teza pellazge. “Është një kundrim ideologjik i padrejtë që ka dominuar, por meqë gjithçka i nënshtrohet ndryshimit, nuk kemi arsye që edhe ne të mos i nënshtrohemi këtij ndryshimi të historiografisë sonë”, thotë ai, duke shtuar se historiografia jonë lidhet me pellazgët.
Sipas Buxhovit, pellazgët janë fondament i antikitetit. Përpos tij, këtë e thonë edhe shumë autorë botërorë nga shekulli XIX e tutje.
“Pionier i kësaj teze është Hahni, por mbas tij kanë vazhduar edhe shumë e shumë shkencëtarë tjerë dhe sot lirisht mund të thuhet se shkenca gati e ka pranuar tezën se bartës të antikitetit janë pellazgët e jo grekët”, thotë Buxhovi.
Sipas tij, praninë e pellazgëve e pranojnë edhe vetë autorët e antikitetit nga Homeri me ‘Iliadën’ që i quan pellazgët popull hyjnor, popull të mendimit, popull të filozofisë, të mitologjisë, ndërkohë që edhe autorët antikë prej Herodotit e Platonit e deri te Pini dhe Taciti e vërtetojnë që pellazgët janë bartës të antikitetit, që prej pellazgëve është marrë kultura dhe gjuha.
“Shkencëtarë dhe filologë të rëndësishëm botërorë si Mulleri dhe Budimiri në vitet e pesëdhjeta e kanë ngre tezën se edhe shkrimi i antikitetit është shkrim pellazg dhe kjo mund të vërtetohet prej Homerit, prej ‘Iliadës’, mandej ka dëshmi materiale që edhe vet Pisistrati në shekullin e pestë ka urdhëruar që të rishkruhet dhe të riformulohet ajo, pasi që ka qenë në një version johelen.
Ka edhe shumë dëshmi të tjera dhe ne mund të themi lirisht se kjo tezë nuk e dëmton tezën ilire, përkundrazi djalit ia gjen gjyshin, ia gjen stërgjyshin”, shprehet ai. Ilirët, thotë Buxhovi, kanë qenë pasardhës të pellazgëve, por jo drejtpërsëdrejti. Pasardhësit kryesor, sipas burimeve që ai i trajton në pjesën e parë, janë dardanët. “Ata njihen edhe nga autorët antikë por edhe nga autorë tjerë, të cilët Budimiri i quan klasikë të indoeuropianizmit. Dardanët jo vetëm Budimiri por edhe Muller e shumë autorë të tjerë botërorë i quajnë themelues të Trojës. Këtë e vërteton edhe mitologjia greke, mandej edhe Virgjili me themelimin e Romës”, thotë Buxhovi.
Edhe Mesjetën ai e sheh si produkt të vazhdimësisë dardano-iliro-shqiptare. Sipas tij, Bizanti drejtpërdrejt është themeluar prej perandorëve dardano-ilirë. “E kemi Dioklecianin që ka bërë reformën e Perandorisë Romake në shekullin e katërt dhe e ka themeluar Ilirikun me katër pjesë, ku të gjithë kanë qenë dardano-ilirë dhe kjo e tregon fuqinë politike dhe ushtarake të dardano-ilirëve. Pas tij vjen Konstantini, i cili e ka pranuar krishterimin si fe zyrtare. Ai madje krenohet që është dardan.
Por ai që konsiderohet si themelues i Bizantit dhe bartës i asaj që mund ta quajmë lirisht fillet e shtetit arbëror apo shqiptar është Justiniani, i cili në vitin 523 e ka themeluar kishën e Dardanisë në kuadër të Ilirikumit dhe e ka lidhur drejtpërdrejt me Perandorinë e Romës.
Ai ka dashur që Lindjen t’ia nënshtrojë Perëndimit, pra pjesën më vitale, ku kishin filluar depërtimet dhe rrënimet sllave, t’ia nënshtrojë dardanëve dhe Ilirikumit. Dhe kjo ka vazhduar deri në vitin 870 kur pjesa e Dardanisë dhe Ilirikut do të pushtohet nga bullgarët, të cilët pasi do ta pranojnë krishterimin, për arsye shtetërore, do ta rrënojnë identitetin kishtar dardan, të cilin e kishte vu, tre shekuj përpara, Justiniani”, thotë Buxhovi. Ai shton se këtu historiografia jonë i ka referencat kryesore shkencore, por fatkeqësisht nuk është trajtuar si duhet. Buxhovi thotë se ideologjikisht edhe Bizanti edhe krishterimi janë trajtuar si armiq të shqiptarëve e jo si pjesë e kulturës së tyre.
Ndërsa kur flet për Perandorinë Osmane, e cila trajtohet në librin e dytë, ai thotë se ajo është pushtuese. Sipas tij, beteja e Kosovës, e cila thotë se duhej të quhej betejë e Dardanisë, është betejë kryesisht mes arbërve, ku kanë qenë të pranishëm edhe sllavët dhe hungarezët, kundër otomanëve.
Me interes është edhe pjesa e tretë, ajo e shtetformimit shqiptar, me ç’rast autori sjell një pamje tjetër nga ajo që është parë nga historiografia ideologjike shqiptare.
E kur pyetet se pse e ka shkruar historinë e Kosovës, Buxhovi përgjigjet se kanë qenë dy arsye që e kanë shtyrë ta shkruajë këtë histori. “E para që shteti i Kosovës duhet ta ketë historinë e vetë. Jo një histori e cila do të shikohej e ndarë nga kompleksiteti shpirtëror dhe politik i shqiptarëve. Përkundrazi, Kosova shikohet si bartëse dhe promotor i kësaj historie që nga antikiteti”, shprehet ai.
Buxhovi thekson se historia e Kosovës është histori e Shqipërisë së natyrshme. Pa Kosovë, sipas tij, nuk do të kishte Shqipëri, nuk do të kishte identitet shqiptar.
“Unë përpiqem këtë dimension ta tregoj dhe ky libër kështu duhet shikuar”.
Preokupimi i dytë i tij ka qenë ajo sepse ka parë se historia e viteve pesëdhjetë, të cilën e ka krijuar Shqipëria, ka qenë ideologjike dhe e njëanshme. Skandaloze e konsideron edhe
Rishkrimin e saj në vitin 2002-2009 nga Akademia e Shkencave të Shqipërisë, pasi që ajo e injoron Dardaninë, e injoron Kosovën dhe, sipas Buxhovit, ajo krijon mitin e një të pavërtete tjetër se gjoja historia e Shqipërisë ka lindë më 28 nëntor me ngritjen e flamurit në Vlorë.
“Kjo është një datë historike, pa mëdyshje, shumë e rëndësishme por nëse shikohet e shkëputur atëherë kjo është shumë e dëmshme sepse e përjashton historinë e natyrshme katër mijë vjeçare të popullit shqiptar, ku Kosova është bartëse e saj dhe pikërisht kjo më ka shtyrë më shumë që t’i kthehem kësaj teze dhe e di që s’do ta kem lehtë sepse janë krijuar skema, janë krijuar stereotipe, janë krijuar piramida, për fat të keq, janë krijuar klandestinitete politike që funksionojnë në drejtimin Tiranë-Prishtinë mbi këto baza”, thotë Buxhovi.
Arsyet për mungesën e një historie të Kosovës deri më tash thotë se janë edhe politike edhe shkencore. Sipas tij, shteti shqiptar nuk ka pasur vullnet dhe nuk ka sot e kësaj dite të heqë dorë prej tezës ilire.
“Shumë shkencëtarë të Shqipërisë mendojnë se duhet të jenë piemont i çështjes shqiptare dhe me këtë pikërisht është heqë dorë prej tezës pellazge dhe asaj bizantine sepse Dardania është epiqendër e antikitetit shqiptar. Lëvizja Kombëtare Shqiptare që u zhvillua në Kosovë në shekullin XIX e prodhoi Shqipërinë”, shton ai.
Ai konsideron se në Kosovë me vullnet është bërë një krim që i është dorëzuar Mesjeta Serbisë dhe Serbia këtu prapë vazhdon të krijojë realitete të reja antishkencore mbi teoritë hegjemoniste serbomëdha dhe prandaj, sipas Buxhovit, ata që e kanë aprovuar këtë sigurisht nuk janë të interesuar për një histori, e cila do të shkonte deri në antikitet sepse automatikisht krijon fajet dhe krimet e një politike, e cila ka lejuar diçka të tillë.
Punën për shkrimin e historisë së Kosovës Buxhovi e ka filluar para gjashtë viteve, por në mënyrë intensive me këtë punë është marrë që katër vite.
Në mungesë të vullnetit të institucioneve kulturore dhe shkencore të Kosovës, atij i ka dalë në ndihmë shtëpia botuese “Jalifat Publishing” nga Houstoni i SHBA-ve, e cila bashkë me shtëpinë botuese “Faik Konica” nga Prishtina e ka botuar librin në 1500 kopje.
Buxhovi tregon se botuesi nga Houston, i cili është shqiptaro-amerikan, menjëherë i ka hyrë punës për përkthimin e librit në gjuhën angleze. Buxhovi beson që më 28 nëntor libri do të jetë i gatshëm edhe në gjuhën angleze.
Çmimi i librit është 40 euro, por botuesit qysh tash janë përkujdesur që për krijuesi dhe për shkencëtarët të ketë një zbritje shumë të madhe.
“Do të jetë diku përgjysmë”, thotë Buxhovi, ndërsa tregon se promovimi i librit do të bëhet më 16 shkurt dhe do t’i kushtohet pavarësisë së Kosovës.
Në gushtin e vitit 2012-të krijuesi dhe historiani ynë i dalluar, Jusuf Buxhovi, pritet të nxjerrë nga shtypi librin e tij historiografik, "Historia e Kosovës", konkretisht në prag të 100- vjetorit të Shpalljes së Pavarësisë së Shtetit Shqiptar. Këtë ai e ka thënë në një prononcim për "Kosova Sot". Buxhovi ka thënë se ka marrë këtë iniciativë duke parë se institucionet tona përgjegjëse pak po bëjnë në këtë drejtim. Ai ka thënë se ka kohë që është duke punuar në një projekt shkencor, që ka të bëjë me historinë e Kosovës. Ndërsa, edhe veprat e fundit nga kjo fushë të botuara nga ai, janë pjesë e këtij projekti në tri libra.
"Siç shihet, në këtë projekt do të përfshihet historia pesëmijë vjeçare e shqiptarëve. Vendi i Kosovës në të jo vetëm që nuk e përjashton këtë tërësi, por e forcon atë edhe më shumë, meqë dihet se nga antika e tutje roli i Dardanisë ishte tejet i madh, ndërkohë që edhe gjatë Perandorisë Romake, Bizantit dhe mesjetës, Kosova paraqet bërthamën e lëvizjeve shoqërore dhe politike të shqiptarëve në këto zhvillime historike si pjesë e rëndësishme e tyre", ka thënë Buxhovi. Ndërsa, ka theksuar se ka zgjedhur gushtin për ta nxjerrë librin nga shtypi për shkak sepse pavarësia e shtetit shqiptar dhe të gjitha ngjarjet dinamike që do t'i paraprijnë atij, nga shkurti i vitit 1912-të e deri më 28 nëntor 1912, lidhen me Kosovën dhe kryengritjen gjithëshqiptare që do të organizohet nga prilli i atij viti e deri më 23 gusht kur do të aprovohen 14 pikat e Memorandumit të Hasan Prishtinës. Ai ka falënderuar Komunën e Prishtinës dhe kreun e saj, Isa Mustafa për ndihmën e ofruar për botimin e librit "Nga Shqipëria Osmane te Shqipëria Evropiane" dhe premtimin e tij për të ndihmuar projektin për historinë e Kosovës. Buxhovi ka thënë se deri tash nuk ka hasur në përkrahje të institucioneve të Kosovës. Nisma e tij për të hartuar historinë e Kosovës është pritur në mënyra të ndryshme, duke marrë edhe fjalë miradije.
Historiani Sylë Ukshini, në një prononcim për "Kosova Sot", është shprehur se nisma e Buxhovit duhet mbështetur nga institucionet vendore, pasi historiografia shqiptare tani më shumë se kurrë, ka nevojë për prurje të reja të nivelit evropian e ndërkombëtar. "Unë jam i impresionuar me energjitë dhe vullnetin që po shpërfaq z. Buxhovi, jo vetëm në fushën e historiografisë", ka thënë ai.
Kurse Dr. Frashër Demaj, Sekretar shkencore në Institutin e Historisë së Kosovës, duke mos dashur të komentojë pohimet e Buxhovit rreth mosmbështetjes institucionale për projektin e tij, ka shutuar se IH-ja është e hapur për bashkëpunime, duke përmendur edhe projektin "Historia e Kosovës", i cili është projekt i hartuar nga Instituti i Historisë tash e 4 vjet. "IH-ja gjithmonë ka mirëpritur dhe mirëpret bashkëpunimin me individë dhe institucione. Buxhovi një herë ka konkurruar me një kumtesë (130- vjetori i Lidhjes Shqiptare të Prizrenit) dhe atëherë është pranuar", ka thënë Dr. Demaj.
Kush është Mehmet Kraja?
Bibliografia
Romane
“Gjurmë në trotuar”, “Rilindja”, Prishtinë 1978;
“Portali i perëndive të fyera”, “Rilindja”, Prishtinë1980;
“Moti i Madh”, ““Rilindja”, Prishtinë1981;
“Udhëzime për kapërcimin e detit”, “Rilindja”, Prishtinë 1984; “Naim Frashëri”, Tiranë 1987;
“Sëmundja e ëndrrave”, “Rilindja”, Prishtinë 1987;
“Net bizantine”, “Rilindja”, Prishtinë 1990;
“Muri i mjegullës”, “Toena”, Tiranë 1998;
“Edhe të çmendurit fluturojnë”, “Onufri”, Tiranë 2004;
“Im atë donte Adolfin”, “Onufri”, Tiranë 2005.
"Selvitë e Tivarit", "Onufri", Tiranë 2008
"Hotel Arbëria", "Onufri", Tiranë 2010
Tregime
“Dritat e mesnatës”, “Rilindja”, Prishtinë 1974;
“Vdekja pa emër”, “Eurorilindja”, Tiranë 1995; “Dukagjini”, Pejë 1996;
“Portat e qiellit”, “Toena”, Tiranë 1996; “Buzuku”, Prishtinë 1997;
“Njëzet tregime për kohën e shkuar”, “Dukagjini”, Pejë 2001;
“Hija e qershisë nën dritën e hënës”, Toena”, Tiranë 2006.
Drama
“Tri drama” (“Princi i hijeve”, “Onufri i Neokastrës”, “Hëna prej letre”), “Rilindja”, Prishtinë 1987;
“Pesë ide për lojë skenike” (“Muri I, ose ora e shiut”, “Muri II, ose lavjerrësi i rërës”, “Muri III, ose fluturat e bardha”, Muri IV, ose ëndërr qeni”, “Muri V, pse një hënë tjetër prej letre”), “Toena”, Tiranë 1999;
“Krishti qëndroi tri ditë në Kosovë”, “Jeta e Re”, Prishtinë 2002;
“Grafitet”, “Jeta e Re”, Prishtinë 2005;
“Im atë donte Adolfin”, dramatizim, Prishtinë 2007;
"Drama" ("Grafitet", "Hëna prej letre II", "Rekuiem"), PEN Qendra e Kosovës, Prishtinë 2008
Kritikë dhe publicistikë
“Shoqërime”, “Rilindja”, Prishtinë 1997;
“Vite të humbura”, “Eurorilindja” Tiranë 1995, “Rozafa”, Prishtinë 2003;
“Mirupafshim në një luftë tjetër”, “Rozafa”, Prishtinë 2003.
"E shtuna ime", PEN Qendra e Kosovës, Prishtinë 2009
Skenarë
“Sëmundja e ëndrrave”, 1989
“Kurrë më”, 2000
“Fluturat e bardha”, 2001
“Muri i mjegullës”, 2002
“Kukumi”, 2003 (i realizuar si film artistik i metrazhit të gjatë, në regji të Isë Qosjes)
Shfaqje të realizuara
“Princi i hieve”, realizuar në Teatrin Popullor Krahinor në vitin 1984, me regji të Agim Sopit dhe në Teatrin e Gjilanit në vitin 1985;
“Hëna prej letre”, realizuar nga Teatri i Gjakovës në vitin 1988, në regji të Fadil Hysajt;
“Onufri i Neokastrës”, nga Tetari Amator “Emin Duraku” i Gjakovës në vitin 1987 në regji të Nimon Muçajt;
“Ëndërr qeni”, realizuar në Teatrin Kombëtar të Prishtinës në vitin 2001, në regji të Isë Qosjes;
“Grafitet”, realizuar në Teatrin “Oda” të Prishinës, në vitin 2005, në regji të Isë Qosjes;
“Onufri i Neokastrës” (version i ri), realizuar nga një grup artistësh të lirë të Gjakovës, në vitin 2006, në regji të Nimon Muçajt;
“Hëna prek letre” (version i ri), realizuar në Teatrin Kombëtar të Prishtinës, në vitin 2007, në regji të Fadil Hysajt;
“Im atë donte Adolfin”, i realizuar si shfaqja e parë profesioniste e Teatrit të Prizrenit, në vitin 2007, në regji të Agim Sopit.
Çmime
Çmimi vjetor i Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës për veprën më të mirë (për romanin “Moti i Madh”, 1981);
Çmimi “Hivzi Sulejmani” i Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës për prozën më të mirë (për përmbledhjen e tregimeve “Vdekja pa emër”, 1995);
Çmimi i shtëpisë botuese “Toena” për prozën më të mirë nga pesëqind titujt e botuar (për romanin “Muri i mjegullës”, 1998);
Çmimi “Pjetër Bogdani” i Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës për veprën më të mirë (për romanin “Muri i mjegullës”, 1999);
Çmimi “Pjetër Bogdani” i Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës për veprën më të mirë (për përmbledhjen “Njëzet tregime për kohën e shkuar”, 2001);
Çmimin “Azem Shkreli” të Ministrisë së Kulturës së Kosovës për veprën më të mirë (për romanin “Edhe të çmendurit fluturojnë”, 2004).
Çmimi “Mitrush Kuteli” i Ministrisë së Kulturës të Shqipërisë (për përmbledhjen e tregimeve “Hija e qershisë në dritën e hënës”, 2007).
Çmimi "Petro Marko" i Ministrise se Kultures te Shqipërise (per romanin me te mire te vitit, "Selvite e Tivarit" 2008)
