Shakespeare dramaturgu më i famshëm dhe popullor në botë..., historianët kanë dashur të mbushin boshllëqet midis një numri të vogël të dokumenteve të mbijetuara nga kohërat elizabetiane .

               

                         Shkruan Akademik Prof.dr.Flori Bruqi,PHD

Çuditërisht, ne dimë shumë pak për jetën e Shekspirit. Edhe pse ai është dramaturgu më i famshëm dhe popullor në botë, historianët kanë dashur të mbushin boshllëqet midis një numri të vogël të dokumenteve të mbijetuara nga kohërat elizabetiane .

                                             Shakespeare 

Shakespeare ka lindur ndoshta më 23 prill 1564 , por kjo datë është një mendim i arsimuar, sepse kemi vetëm një rekord të pagëzimit të tij tri ditë më vonë. Prindërit e tij, John Shakespeare dhe Mary Arden, ishin qytetarë të suksesshëm që u transferuan në një shtëpi të madhe në Henley Street, Stratford-upon-Avon nga fshatrat përreth. Babai i tij u bë një zyrtar i pasur i qytetit dhe nëna e tij ishte nga një familje e rëndësishme dhe e respektuar.

Në fund të viteve 1580, Shekspiri bëri udhëtimin katër-ditor në Londër, dhe deri në vitin 1592 e kishte themeluar veten si shkrimtar.

Në vitin 1594 erdhi ngjarja që ndryshoi rrjedhën e historisë letrare - Shakespeare u bashkua me kompaninë vepruese të Richard Burbage dhe u bë dramaturgu i saj kryesor për dy dekadat e ardhshme. Këtu, Shakespeare ishte në gjendje të grihë zanatin e tij, duke shkruar për një grup të rregullt interpretuesish.

Shakespeare gjithashtu ka punuar si aktor në kompaninë e teatrit , edhe pse rolet kryesore ishin gjithmonë të rezervuara për vetë Burbage.

Kompania u bë shumë e suksesshme dhe shpesh u krye para Mbretëreshës së Anglisë, Elizabeta I. Në vitin 1603, Jakovi u ngjita në fron dhe i dhuroi patronazhin e tij mbretëror kompanisë së Shekspirit, e cila u bë e njohur si Burrat e Mbretit.

BOTIME :

• Romeo dhe Xhulieta (1594-1595)
• Ëndrra e natës së një mesnate (1595-1596)
• Shumë hare për asgjë (1598-1599)
• Henry V (1598-1599)
• Nata e Dymbëdhjetë (1599-1600)
• Hamleti (1600-1601)
• Masa për Masën (1604-1605)

• Mbreti Lear (1605-1606)
• Macbeth (1605-1606)
• Tempesti (1611-1612)

Ashtu si babai i tij, Shekspiri kishte një ndjenjë të shkëlqyeshme biznesi. 

Ai e kishte blerë shtëpinë më të madhe në Stratford-upon-Avon nga 1597, kishte aksione në Teatrin e Globe dhe kishte përfituar nga disa marrëveshje të pasurive të patundshme pranë Stratford-upon-Avon më 1605.

Para shumë kohe, Shakespeare zyrtarisht u bë një zotëri, pjesërisht për shkak të pasurisë së tij dhe pjesërisht për shkak të trashëgimit të një stemë nga babai i tij i cili vdiq në vitin 1601.

Vitet e Mëvonshme të Shekspirit

Shakespeare u tërhoq në Stratford në vitin 1611 dhe jetonte në mënyrë të qetë nga pasuria e tij për pjesën tjetër të jetës së tij.

Në vullnetin e tij, ai i la shumicën e pronave të tij Susannës, bijës së tij më të madhe dhe disa aktorëve nga Burrat e Mbretit. Famshëm, ai e la gruan e tij "shtratin e dytë më të mirë" para se të vdiste më 23 prill 1616 (kjo datë është një supozim i arsimuar sepse kemi vetëm një rekord të varrimit të tij dy ditë më vonë).

Nëse vizitoni Kishën e Shenjtë të Trinitetit në Stratford-upon-Avon, ju ende mund të shihni varrin e tij dhe të lexoni epitafin e tij të gdhendur në gur:

Miku i mirë, për hir të Jezusit, moho
Për të gërmuar pluhurin e mbyllur këtu.
Lum ai njeri që i mbron këto gurë,
Dhe ai që lëviz kockat e mia është i mallkuar.

Romeo dhe Xhulieta, vepra më e mirënjohur e Uilliam Shekpisrit, e shkruar diku midis viteve 1591-1595, është një nga historitë më të mëdha të dashurisë të shkruara ndonjëherë. Ajo është luajtur shumë herë në teatrot e gjithë botës, dhe pasur edhe shumë përshtatje kinematografike.

Por është interesante të zbulohet se “Romeo dhe Xhulieta”, nuk ishte në fakt një histori e trilluar nga shkrimtari britanik, por përkundrazi një variant i një historie të treguar shumë herë që nga vitet 1400 e në vazhdim. Historia e “Romeo dhe Xhulietës”, eksistonte të paktën një shekull para se Shekspiri ta shkruante atë si vepër.

Një përmbledhje e veprës së famshme të Shekspirit

Fabula e veprës është pak a shumë kjo:“Një hasmëri e vjetër midis dy familjeve të fuqishme, degradon në një gjakderdhje. Një grup personash të maskuar nga familja Montag rrezikojnë një konflikt të mëtejshëm, duke u futur fshehurazi në një festë të familjes rivale të Kapuletëve.

Një i ri i dashuruar, Romeo Montag, bie menjëherë në dashuri me Xhulieta Kapuletin, e cila do të martohej me burrin që i kishte zgjedhur babai i saj, Paridin. Me ndihmën e shërbyeses së Xhuljetës, gratë e rregullojnë që çifti të martohet që të nesërmen, por përpjekja e Romeos për të ndaluar një sherr në rrugë mes 2 familjeve, çon në vdekjen e kushëririt të Xhulietës, Tibaltit, akt për të cilin Romeo dëbohet nga qyteti.

Në një përpjekje të dëshpëruar për t’u ribashkuar me Romeon, Xhulieta ndjek këshillat e një prifti, duke trilluar vdekjen e saj. Por mesazhi nuk arrin deri tek Romeo, dhe duke besuar se Xhulieta kishte vdekur vërtet, ai vret veten mbi varrin e saj. Xhuljeta zgjohet, dhe kur sheh kufomën e Romeos përkrah saj vret edhe ajo veten.

Pas kësaj tragjedie të dyfishtë, familjet pranojnë që t’i japin fund konfliktit mes tyre. Është një histori tërheqëse dhe tragjike. Por Shekspiri nuk e përdori i pari këtë histori për dramën e vet. Në fakt, ajo bazohet në disa histori më të vjetra, dhe disa prej tyre kanë elementë shumë të ngjashëm.

Versione të hershme të tragjedisë “Romeo dhe Xhulieta”

Historia e parë mbi këtë ngjarje, është shkruar nga shkrimtari italian Masukio Salernitano (1410-1475). E botuar një vit pas vdekjes së tij, kapitulli i 33-të i librit të Salernitanos ”Il Novellino”, tregon historinë e Mariotos dhe Xhanozës, një çift të dashuruarish që vijnë nga familjet feudale Maganeli dhe Saraçeni.

Në këtë rrëfim, lidhja e tyre e dashurisë vendoset në Siena dhe jo në Verona, dhe besohet se ka ndodhur në kohën kur ka jetuar vetë Salernitano. Ashtu si në versionin e Shekspirit, Marioto dhe Xhanoza bien në dashuri me njëri-tjetrin, dhe martohen fshehurazi me ndihmën e një prifti të quajtur Agustin.

Pas kohë më vonë, Marioto debaton ashpër një qytetar tjetër pjesë e fisnikërisë së qytetit – në këtë rast, kushëririn e të dashurës së tij – dhe e vret këtë të fundit, një akt që solli arratinë e tij për të shmangur dënimin me vdekje.

Xhanoza e shqetësuar, ngushëllohet vetëm nga fakti që Marioto ka familjen në Aleksandri të Egjiptit, dhe ndërton atje një shtëpi të bukur për veten e tij. Gjithsesi, babai i saj – pa pasur asnjë dijeni mbi martesën e të bijës – vendos se është koha që ajo martohet, dhe kjo gjë e vendosi vajzën në një pozitë të tmerrshme.

Me ndihmën e priftit që e kishte martuar me Marioton, Xhanoza pi një ilaç gjumi për t’u dukur sikur kishte vdekur, dhe në këtë mënyrë ajo mund të largohej fshehurazi nga Siena për t’u ribashkuar me burrin e saj në Aleksandri. Plani shkoi shumë keq, dhe letra e saj drejtuar Mariotos ku shpjegonte dhe planin e arratisë nuk mbërrin kurrë në destinacion, ndërsa lajmi mbi “vdekjen” e saj po.

Kështu ndërsa ajo niset drejt Aleksandrisë, Marioto rikthehet i pikëlluar në Siena, duke rrezikuar jetën e tij për të parë për herë të fundit trupin e pajetë të së dashurës së tij. Por ai arrestohet dhe ekzekutohet me vdekje për krimin e tij të mëparshëm, dhe kjo vetëm 3 ditë para se në qytet të kthehej vetë Xhanoza.

Shumë e dëshpëruar nga ajo që merr vesh, Xhanoza vendos të vetëvritet, për t’u bashkuar më te dashurin e saj në parajsë. Ashtu si rrëfimi i Shekspirit për Romeon që e gjeti Xhulietën duke fjetur, por që ai besonte se kishte vdekur, edhe historia e hershme e Salernitanos, përmban një skenë në të cilën Mariotos e gjen Xhanozën në gjumë të thellë, duke besuar se ajo ka vdekur.

Siç mund të shihet, ka shumë elementë të ngjashëm midis historisë së Shekspirit dhe saj të Salernitanos. Çështja e familjeve në konflikt, dashuria e ndaluar, ilaçi i gjumit, dhe mungesa e komunikimit, çojnë në një fund tragjik për të dy të dashuruarit.

E shkruar vetëm 100 vjet më pas, Shekspiri mund ta ketë gjetur diku veprën e Salernitanos, ose një nga shumë variantet e tjera që ishin shkruar, përpara se kjo histori e veçantë të arrinte në tryezën e Bardit anglez. Luixhi da Porta shkroi në vitet 1530 një përmbledhje të ngjashme, duke rrëfyer historinë e Romeo Montekit dhe Xhulieta Kapeletit, dhe zhvendosur ngjarjen nga Siena në Verona, ngjashëm me Shekspirin.

Sërish çifti martohet në fshehtësi me ndihmën e një prifti, vetëm për t’u ndarë nga vrasja aksidentale që Romeo i bëri kushëririt të Xhulietës, dhe vdekjeve të tyre pasuese: Romeo nga ilaçi i gjumit i Xhulietës, dhe Xhulieta duke e mbajtur frymën e saj, në mënyrë që të mund të vdiste bashkë me të dashurin e saj.

Frymëzimet më të mëdha të Shekspirit për “Romeo dhe Xhulietën”

Pas da Portës erdhi Mateo Bandelo (1480-1562), një murg dhe një shkrimtar që i çoi edhe më tej tregimet e da Portës dhe Salernitanos. Ai ishte shkrimtari italian, që vlerësohet se ka ndikuar më drejtpërsëdrejti tek Shekspiri. Kjo pasi Bandelo prezanton shumë nga temat specifike, që e bëjnë aq të njohur sot dramën e Shekspirit.

Versioni i Bandelos, edhe pse në shumë mënyra i krahasueshëm me tekstin e Salernitanos, siguroi mbiemrat e mirënjohur Montag dhe Kapulet për 2 personazhet kryesore. Ai shtoi edhe elementin e ballos ku takohen për heerë të parë Romeo dhe Xhulieta, dhe gjithashtu edhe momentin në të cilin Xhulieta vret veten me thikën e të dashurit të saj, në mënyrë që ajo të bashkohet me Romeon në jetën e përtejme.

Historia e Bandelos, besohet se është ndjekur nga afër nga shkrimtari francez Pier Buasto, versioni i të cilit u përkthye më pas në anglisht në vitin 1562nga Arthur Bruk, si një poemë me titull ”Historia tragjike e Romoes dhe Xhulietës”. Ky përkthim në anglisht, ishte teksti

që lexoi edhe Shekspiri.

A bazohet “Romeo dhe Xhulieta” në një histori të vërtetë?

Shumë studiues shekspirianë, të mirë-informuar mirë mbi këto vepra të mëparshme letrare, kanë mbledhur prova që Bardi anglez mund të jetë frymëzuar për personazhet e Romeos dhe Xhulietës nga jeta e tij. Një financues i Shekspirit, Henri Rajëtsli, Ërli i Tretë i Sauthemptonit, mendohet se ka frymëzuar Romeon e Shekspirit, për më tepër që njerka e tij e kishte origjinën nga Viskonti Montag.

Henry Rajëtsli kishte ndërkohë një marrëdhënie të fshehtë me Elizabet Vernon. Dhe kur lajmet mbi martesën e tyre arritën në veshin e Mbretëreshës britanike Elizabet I, ajo i burgosi që të dy pasi bashkimi i tyre përbënte një kërcënim politik për mbretërimin e saj.

Në dallim nga Romeo dhe Xhulieta e vërtetë – në çdo histori – Ërl dhe Vernon ishin më vonë në gjendje të jetonin “lumtur përgjithmonë” jashtë mureve të burgut, megjithatë ky bashkim politik i padëshirueshëm vlerësohet shumë se ka ndikuar edhe në shkrimet e Bardit.

Vepra që e shndërroi rrënjësisht letërsinë romantike

Megjithë versionet e shumta të historisë së “Romeo dhe Xhulieta”, që i paraprinë asaj të Uilliam Shekspirit, nuk mund të mohohet se ishte vepra e këtij të fundit, ajo që e shndërroi lidhjen e tyre të dashurisë në një nga historisë më të mëdha të dashurisë të njohura ndonjëherë.

Bardi mund të ketë huazuar shumë gjëra nga Salernitano, Bandelo dhe Bruk, por ishte ai që preku fort audiencën që e ndoqi në skenë dramën e tij. Dashuria dhe vetëvrasja e Romeo Montag dhe Xhulieta Kapuletit, e kanë bërë këtë histori pasionante të pavdekshme, duke mbetur ende sot një nga frymëzimet më të mëdha të letërsinë romantike moderne. 

Romeo e Zhuljeta (titulli i shkurtër anglisht  Romeo and Juliet) është një  tragjedi  e publikuar në vitin 1597 nga Uiliam Shekspirit. Ajo tregon historinë e dy të dashuruarëve, fiset e të cilëve janë armiq. Drama   që mbaron me vetëvrasjen   e Romeos dhe Zhuljetës është një nga veprat më të njohura të William Shakespeare-it dhe një nga historitë dashurie më të famshme të letërsisë botërore.

 Tragjedia luan në qytetin italian  të veronës   dhe vepron mbi dashurinë të Romeos dhe Zhuljetës, që bëjnë pjesë në dy fise armiqësorë, atyre të Montague-ve (Romeo) dhe të Capulet-ve (Zhuljeta). Gjakmarrja shkon aq larg, saqë pjesëmarrësit rregullisht të kushtohen me pasion në fyerje dhe luftëra shpate të përgjakshme sapo takohen në qytet. Për këtë arsye Romeo dhe Zhuljeta e mbajnë lidhjen e tyre të dashurisë të fshehtë nga prindërit. Pa njohurinë e tyre martohen nga prifti Lorenco, që fshehurazi shpreson të ndihmojë në zgjidhjen e konfliktit.

Megjithatë Romeo dhe Tybalt, një Capulet dhe kushëri i Zhuljetës, hynë në luftim, gjatë të cilit ai vritet nga Romeo. Romeo dëbohet nga Verona dhe duhet të largohet në Mantua . Zhuljeta, e cila sipas vullnetit të prindërve duhet të martohet me ngut me një farë Paris-i, i kërkon priftit Lorenco përsëri ndihmë. Ky e bind atë të pijë një skufje nate, e cila do ta lëvizë Zhuljetën për 42 orë në një gjendje të ngjashëm me vdekjen, për t'iu ikur martesës. Romeo duhet të lajmërohet për planin me një letër, e cila për shkak të një belaje nuk e mbërrin kurrë. Në të përkohshmen, shoku i Romeos e shikon Zhuljetën ndërkohë të varrosur në dhomën e nëndheshme të fisit, nxiton tek Romeo dhe i tregon për vdekjen e pretenduar të dashurës së tij. Romeo shpejton për në Veronë tek varri i gruas së tij, për ta shikuar për herë të fundit, merr një helm dhe vdes në krahun e saj. Në të njëjtin moment, Zhuljeta zgjohet nga gjumi i saj të ngjashëm me vdekjen, shikon, se çfarë ka ndodhur, merr kamën e Romeos dhe e vret po ashtu veten nga dëshpërimi.

Kur prindërit armiqësorë mësohen për lidhjen e dashurisë midis fëmijëve të tyre, e njohin bashkëfajësinë dhe pajtohen mbi varrin e fëmijëve të tyre.Megjithatë e kaluara,dhe flijimi i tyre per hir të dashurisë nuk harrohet dhe qe ndërkohë mbetet njëra ndër tragjeditë më me interesim nga lexuesit apo edhe shikuesit nëpër teatro.

HAMLETI

Babai i Hamletit mbytet nga vëllai i tij Klaud për të marrë në dorë pushtetin mbretëror. Pasi merr pushtetin në dorë ai po ashtu martohet me nënën e princit Hamlet, Gertruden. Mbreti Klaud i bind të gjithë se kjo ishte një vdekje natyrore, por pasi fantazma e babait të Hamletit e lajmëron se kjo nuk ishte një vdekje natyrore, por mbreti Klaud e kishte mbytur atë me helm.Pas disa kohësh në qytet vijne disa aktor të huaj ku Hamleti i thotë të luajnë një ngjarje si ajo që i kishte ndodhur të atit. Pas kësaj ngjarjeje Hamleti vërtëtohet për vdekjen jo natyrale të babait. Ai kishte të dashur Ofelinë,bijën e Pollonit dhe motra e Laertit. Ai fillon të sillet si i marrë për të gjetur një mënyrë sa më të mirë se si ti hakmerret Mbretit. Gjatë këtij roli ai vret edhe babain e Ofelisë, Pollonin. Pas kësaj ngjarjeje Ofelia ishte shumë e tronditur dhe një ditë mbytet në lumë. Kur i vëllau merr vesh për vdekjen e babait dhe të motrës së tij i vërsulet mbretit. Mbreti me dinakërinë e tij e bind Laertin se Hamleti ia kishte vrarë babanë dhe e bind që të ndeshen. Gjatë ndeshjes, Hamleti u plagos me një thikë të helmuar që Laerti dhe Mbreti e kishin përgatitur për Hamletin. Pastaj ndërrojnë armët dhe Hamleti e plagos për vdekje Laertin. “Hamleti”, pa dyshim, është tragjedia më e famshme në gjuhën angleze. E shkruar ndoshta në vitin 1601 ose 1602, kjo tragjedi përbën një moment domethënës në zhvillimin dramatik të Shekspirit; dramaturgu e arrit pjekurinë artistike në këtë vepër përmes përshkrimit brilant të luftës së heroit mes dy forcave të kundërta: ndershmërisë morale dhe nevojës për të shpaguar vrasësin e babait. ^[1] Gjatë dyluftimit Mbretëresha pi verën e helmuar dhe vdes. Hamleti i tërbuar e godet mbretin me thike dhe e vret.

• Fan S. NOLI për përkthimin e Shekspirit ne shqipː “Otellon”, botuar në shqip më 1916 e që u ndoq pas dhjetë vjetësh nga “Hamleti’, “Jul Cezari” dhe “Makbethi” që është më i miri, pasi u përkthye i fundit, dhe deri atëherë unë e kisha mësuar pak më mirë atë punë të vështirë. Më vjen mirë të them që disa nga të rinjtë shqiptarë po e vazhdojnë punën për përkthimin e Shekspirit.^[2]

Per HamletinːKarakteri i Hamletit, jo vetëm që është një figurë e tejskajshme, gjithë përfshirëse, plot ngjyrime artistike, por ai me gjenialitetin që shprehë, fuqinë poetike, rrëfimin modular të ngjarjeve dhe elokuencën, e përmbushin aspektin kontekstual të përshkrimit që Shekspiri ka aloduar në katër tragjeditë e tij të famshme “Hamletin”.

OTELLO 

Otelloja një arap i Mauritanisë dhe gjeneral i Republikës së Venedikut , bie në dashuri me Desdemonën , të bijën e senatorit Brabant të kësaj Republike , e rrëmben dhe martohet fshehurazi . Jagoja , nënoficer i Otellos,i fut idenë që e shoqja e turpëron me një oficer të tij të quajtur Kasi dhe ia mbush aq mirë koken , sa Otelloja e mbyt në shtrat të shoqen e tij dhe pastaj vret dhe veten , kur e merr vesh që e shoqja qe fare e pafajshme . Rolet e para të kësaj tragjedie i luajnë Otelloja , Desdemona dhe Jagoja.

Otelloja , një arap i Afrikës së Veriut , i lindur nga një familje mbretërore , që ka shëtitur tërë botën dhe ka shkuar tërë jetën në luftëra . Është trim, besnik, i ndershëm , i drejtë , i padjallëzuar dhe kryelartë. Por të gjithë Venedikasit e quanin te zi . E nderojnë dhe e qasin ne shtëpitë e tyre po asnjëherë nuk e quajnë shok , ngaqë ka lindur zezak.

Desdemona , si e përshkruajnë dhe personazhet "më i bardhi dhe më i ëmbli pëllumb që fluturoi në këtë botë. E rritur mirë, muzikante e mbaruar , luan me delikatesë dhe me një elegancë aristokrate . Flet me ëmbëlsi dhe mirësi , nikoqire dhe e zonja në gjilpërë , e qetë dhe e urtë. Të gjithë trimat e Venedikut vdisnin për të por ajo s'u kthen syrin aspak dhe s'do të martohet me asnjë.

Jagoja, një intrigant, molla e këtij sherri. Një njeri i lig ,i poshtër dhe shpirtzi. Një djall në formë njeriu. Ligësia e tij ishte e paduruar. Një njeri ziliqar dhe xheloz .

Kasi, një njeri i hijshëm . Një njeri i drejtë dhe besnik ndaj të zotit.

Përmbajtja

I ati i Desdemonës e ftonte shpesh Otellon në shtëpinë e tij për të dëgjuar trimëritë dhe aventurat e tij. Desdemona sa herë që ky arap tregonte historitë e tij ajo dëgjonte fshehurazi çdo trimëri të tij me aq dashuri.Asaj i vinte keq për këtë të huaj të arratisur që kishte vuajtur dhe po vuante kaq shumë.Arapi për të ishte burri i duhur.Po kishte një ndalim të pakapërcyer për martesën e tyre. Brabanti, senatori i Venedikut nuk do ta jepte kurrë vajzën e tij një arapi të arratisur.Këtë ndalim e kapërceu Desdemona , duke ikur natën nga shtëpia duke vajtur në krahët e Otellos.Kjo mund të ishte një martesë shumë e bukur dhe e lumtur po Otelloja kishte një armik të fortë.Ky qe Jagoja.Ai mendonte se gruaja e tij Emilia kishte fjetur me të.Ai ishte xheloz për të dhe kjo është arsyeja e kësaj tragjedie.Jagoja thur planin për ti futur idenë në kokë Otellos se e shoqja e tij e ka tradhëtuar me mikun e tij më të ngushtë Kasin.Otelloja ngarkon Jagon ta vrasi Kasin dhe ai vetë e mbyt Desdemonën.Ndërkohë Roderigoja një njeri i dashuruar marrëzisht pas Desdemonës bashkohet në intrigen dhe planin e keq të Jagos.Otelloja është një njeri i drejtë dhe i padjallëzuar dhe nuk i shkon në mendje që shoku i tij Jago ta tradhëtojë.Dyshimet e Otellos shtohen më shumë nga fjalët që i ati i Desdemonës thotë që një vajzë që gënjen të atin gënjen dhe të shoqin.Dhe duke qënë se Kasi është i ri, i hijshëm dhe i ka të gjitha gjërat qëu pëlqejnë grave atij i shtohen edhe më shumë dyshimet.E gjitha kjo gjë shkaktohet nga një shami e bardhë që Otello ia kishte dhuruar Desdemonës si shenjë dashurie e cila më e marrë na Emilia dhe pa asnjë qëllim të keq ia jep Jagos, i cili e fut në shtëpinë e Kasit.Otello e shikon dhe të gjitha dyshimet e tij kthehen në të vërteta.Në fund Desdemona vdes nga duart e te shoqit të saj Otellos i cili mendonte se ajo kishte humbur nderin e saj.Kur e vërteta merret vesh Otelloja vret veten se jeta tani është një mundim për të.Fjalët e Otellos mbyllen duke shprehur pendimin e tij sesi e puthi vetë dhe e vrau po përsëri vetë.Veç, pasi u vrava , të të puth edhe të vdes.

Subjekti :

Mbreti Lir eshte mbreti i Anglise. Ai vendos te lere fronin e tij dhe t’a ndaje mes tre vajzave te tij, Gonerilit, Reganit dhe Kordelias. Ai i vendos ato para nje prove ku do te shihte se cila nga vajzat do t'a donte me shume. Dy vajzat e medha  nisin ta manipulojne me fjale, ndersa Kordelja, vajza e vogel thote se ajo e do babain e saj ashtu sic do femije. Prandaj ai nuk i jep asaj nga tokat e veta, por e mallkon  dhe  e debon ate nga shtepia. Nderkohe  Kordelja shkon ne France pasi mbreti i Frances ishte ne dashuri me te. Me pas Liri e kupton se c’gabim te rende kishte bere pasi dy vajzat e debojne nga shtepia dhe e lene ne shi.

Nderkohe  Konti I Glosterit  ka gjithashtu probleme familjare. Djali i tij i madh, Edmundi, eshte i adoptuar. Ai nuk e pranon dot kete dhe thur nje intrige sikur djali tjeter, Edgari do te vrase babane e tyre. Ndaj Glosteri e debon Edgarin dhe mban prane vetes Edmundin. Kur Glosteri merr vesh qe Lirin e kane braktisur te bijat, ai e ndihmon ate. Regan dhe I shoqi I saj e masakrojne per kete, dhe ai perfundon serisht tek Edgari, ku shkoi dhe Liri.

Nje ushtri franceze niset kundra Anglise, e kryesuar nga Kordelja. Edmundi lidhet me dy motrat, dhe Albani, i shoqi i Gonerilit eshte shume i shqetesuar rreth ceshtjes se Lirit, dhe per pasoje ate e vrasin. Nderkohe ushtria e Kordelias mundet dhe ajo dhe i ati mbahen peng. Nga ana tjeter ushtria angleze e Edmundit dhe motrave thyhet nga ajo e Edgarit. Glosteri tenton te vrase veten, Edgari vret Edmundin, Gonerili vret motren e saj per shkak te xhelozise ndaj Edmundit dhe me pas kryen vetevrasje , Glosteri vdes, Kordelja ekzekutohet dhe Liri vdes i thyer ne zemer me trupin e saj nder duar.

Personazhet:

Mbreti Lir - ka nje karakter te dyfishte e kontradiktor ku spikasin: despotizmi mizor me humanizmin e thelle, mendja cinike me ate plot kureshtje, dyshimi me pastertine shpirterore. Ai eshte nje karakter qe eshte formuar nen ndikimin e raporteve te caktuara shoqerore. Edhe ne moshe te madhe, mbreti ka nje krenari te tepruar, e vetem me dinakeri mund t’ia fitosh zemren. Kjo ka ndikuar keq e ne edukimin e vajzave, dhe vete Shekspiri thote keshtu. Edhe ato jane impulsive e i binden mbretit sa per sy e faqe, dhe kur u cenohet interesi  bejne veprime ekstreme. Mbreti Lir vetem kur mbetet jashte kupton te verteten. Ai peson nje goditje aq te tmerrshme, saqe cmendet. Gjate zhvillimit te ngjarjeve ndryshon dhe mendimi I lexuesit per mbretin. Ne fillim mbretit duket sikur i intereson me shume aparenca se  e verteta. Kordelja eshte vazja e tij e preferuar ne fillim, dhe ai ndoshta e di qe ajo e do me shume, por nuk mund ta pranoje pergjigjen e saj indiferente. Me vone ai meson nga gabimet e tij.

Kordelja – Karakteristikat e saj jane bukuria fizike e shpirterore, ndershmeria, perkujdesja, dashuria etj. Ajo kontraston me karakteret e dy motrave. Ajo eshte personifikimi I virtytit, dhe nga ana tjeter nje viktime e pafajshme e padrejtesive te botes.

Edmundi – eshte antagonisti I tragjedi. MEgjithate karakteri I tij eshte kompleks, pasi ai nuk vepron vetem per interesa te tipit dedhira per pushtet, ambicja per sa me shume, por sepse nuk mund te lejoje qe shoqeria ta shohe si nje bastard, sic e cilesoi dhe vete babi I tij. Ai eshte shume I ftohte, porsi dhe shoqeria  ka trajtuar ate, dhe vetem ne fund te tragjedise shfaq nje shenje dobesie, kur sheh qe Gonerili dhe Regani kishin vdekur per te.

Regan dhe Gonerili- jane personazhe negative. Ne fillim ato duken te zgjuara, aq te zgjuara sa t’ia hedhin babait te tyre. Me pas ato tregohen te pashpirta dhe shume ambicioze, te pangopura. Nuk kane meshire as kur perzene babain e tyre dhe as kur verbojne Glosterin. Ne fund ato duan te kenaqen me Edmundin, por e keqja I kthehet mrapsht duke I vrare ato te dyja nga duart e njera tjetres.

Temat :

Drejtesia  

Autoriteti kunder kaosit – Liri nuk eshte vetem nje baba, por edhe nje mbret. Ai ia le trashegim fronin e tij vajzave, por nga ana tjeter kjo qeverisje i sjell kaos Anglise.

Pajtimi – Edhe pse Liri e deboi Kordelian, ajo vazhdoi ta doje babain e saj dhe madje ta mbroje ate. Edhe Liri I cili u tregua aq i ashper me te, u lidh me shume se me cdo njeri tjeter.

Motivet :

Cmenduria -  Nga vuajtet  dhe tronditjet e medha, Liri cmendet dhe kjo cmenduri e shoqeron tere tragjedine. Personazhit te tij tragjik i bashkangjitet dhe persnazhi komik i Lolos. Nen pamjen e tij qesharake fshihet nje dituri e urtesi dhe nje zemer e madhe. Ai misheron urtesine popullore dhe e sheh jeten me sy te mprehte dhe e di te verteten.

Tradhetia – fillimisht mes femijeve dhe babait, dhe vellait me vellain. Ne marredhenien e Kordelias dhe te atit forcohet ideja qe zemra e tradhetise eshte  mospasja e  nje gjykimi te drejte.

Simbolet:

Shiu dhe shtre:ngata e madhe - simbol i krimit me te tmerrshem : uzurpimi i pushtetit dhe mosmirenjohja ndaj prindit. Ky krim I dyfishte ka prishur gjithe ekuilibrat natyrore mbi te cilet ngrihet jeta shoqerore dhe ajo individuale. Gjendja shpirterore e mbretit te shperfillur jepet pikerisht me kete shtrangate. Ajo mund te jete gjithashtu simbol i natyres qe i ben thirrje mbretit te shohe te vertetat, simbolizon drejtesine hyjonore qe eshte e thyer nga veprimet e njerezve, por edhe gjendjen ne te cilen Liri po le vendin e tij.

Verbimi -  verbimi fizik i Glosterit eshte gjithashtu metaforik. Si ai si Liri kane te dy femije te ndershem dhe te pandershem, dhe ata jane te verbuar per sa kohe nuk shohin te verteten, por mbajne anen e te keqinjve. Ato jane te verbuar nga fjalet, dhe nuk mund ta shohin te verteten.

Mesazhet :

Vepra percjell ide humaniste. Liri nis te ndieje dhimbje per te varfrit dhe urrerjte e zemerim te thelle kunder krimineleve, hipokrizive dhe sistemit shoqeror. Fataliteti i pashmangshem e heronjve  lidhet me denimin e tyre per te ikur nga bota e se keqes qe u solli aq shume vuajtje sa qene gjalle. Kjo tragjedi eshte kunder erresires se despotizmit te kishte pushtuar Europen ne Rilindje, dhe kjo shfaqet me kundershtimin e hapur ndaj mbretit te Kordelias dhe Kentit. Ne fund ka shprese dhe kjo jepet me fjalet “Ju miq te dashur, te dy tok sundoni, Dhe rregullojeni shtetin e percare.”

Antoni dhe Kleopatra 

Në Antoni dhe Kleopatra Shekspiri riprodhon mesaktësi të çuditshme ngjarje dhe fakte, duke iu përmbajtur me besnikëri subjektit, hollësive nga jeta e Lindjes dhe e Romës, anekdotave deri dhe tipareve të personazheve kryesore dhe të dorës së dytë....

Jul Çezari

Gaius Iulius Caesar, i njohur si Jul Çezari. ushtarak dhe burre shteti i Perandorisë romake, u vra nga kundërshtarët e tij politikë. Ka luajtur rol të rëndësishëm në transformimin e Republikës Romake, në Perandori.