Raportuesi për Ballkanin i Parlamentit të Evropës, Jelko Kacin: Akuzat nuk ndikojnë mbi bisedimet

Raportuesi për Ballkanin i Parlamentit të Evropës, Jelko Kacin, i ka deklaruar BBC-së se Kosovës i duhet sa më shpejt krijimi i qeverisë për shkak të, siç tha, qëndrueshmërisë politike në vend dhe për fillimin e dialogut me Beogradin.

Zoti Kacin ka përmendur mundësinë e kandidimit të kryeministrit në dorëheqje për president të vendit duke e cilësuar këtë hap të mundshëm, pas publikimit të projekt raportit të Dick Marty, si shmangie nga situata aktuale shumë e rëndë dhe bllokuese në rastin e krijimit të Kuvendit të ri, të qeverisë se re të Kosovës dhe më vonë edhe të presidentit të vendit.

Ai tha se akuzat në projekt raportin e të dërguarit të KE-së, Dick Marty, nuk mund të jenë një argument dhe arsyetim për shtyrjen e bisedimeve mes Kosovës dhe Serbisë.

Zoti Kacin e cilësoi gatishmërinë e presidentit Tadiq dhe kryeministrit Thaçi për t’u takuar si manifestim të vullnetit të mirë dhe pozitiv për fillimin e dialogut.

Sipas tij nëse projekt raporti i Dick Marty-t do të miratohet në Asamblenë e Përgjithshme të Këshillit të Evropës, atëherë Shqipëria dhe Kosova do të kenë nevojë për një ndihmë ndërkombëtare në hetimin e akuzave të bëra.

Kryeministri i Kosovës, Hashim Thaçi, ka paralajmëruar padi ndaj të dërguarit të Këshillit të Evropës, Dick Marty, për siç ka thënë, shpifje ndaj tij.

Në një raport të tij, Marty e akuzon zotin Thaçi si “kreun e një rrjeti të krimit të organizuar që trafikonte organe njerëzore të marra nga të burgosurit e vrarë”.

Me Jelko Kacin bisedoi korrespondenti i BBC-së në Prishtinë Arbër Vllahiu.

BBC: Zoti Kacin ndodheni për vizitë në Beograd si raportes i PE-së për Ballkanin. Supozoj se një prej çështjeve më të diskutuara gjatë ditës ishte ajo e raportit të Dick Marty-t për Kosovën. Si e keni parë ju atë?

Kacin: Para së gjithash nuk ka ende një raport. Atë që kemi është një projekt dhe ky projekt duhet të miratohet. Ashtu siç duket tani, kjo do të ndodh në janar të vitit të ardhshëm në mbledhjen e Asamblesë Parlamentare të Këshillit të Evropës. Të gjithë anëtarët e këtij Këshilli do të përfshihen në votimin përfundimtar dhe gjithashtu edhe në debat. Kjo nënkupton se edhe delegacioni serb do të jetë pjesë e kësaj. Deri atëherë ky është vetëm një projekt raport dhe asgjë më shumë.Është e vështirë të pritet që në bazë të projekt raportit ne të bëjmë çfarëdo vlerësimi. Do të thosha se është e parakohshme tani për tani. Por në një aspekt të përgjithshëm, do të thosha se vërtetë këto janë akuza shumë të rënda. Mbi këto baza situata duhet të qartësohet. Njëkohësisht unë besoj se do të jetë e vështirë të pritet që cilido shtet në Evropë kur një kryeministër të akuzohet për një gjë të tillë do ta gjente veten në një pozitë të vështirë. Prandaj unë besoj se në njërën anë Shqipëria dhe institucionet e saj dhe në anën tjetër Kosova dhe institucionet e saj kanë nevojë për ndihmë nga bashkësia ndërkombëtare dhe unë shpresoj se situata do të qartësohet sa më shpejt të jetë e mundur. Në anën tjetër projekt raporti është shumë i përgjithësuar dhe ne presim që të shohim diçka më shumë, diçka më konkrete që do të jetë e mjaftueshme që të nxisin hetimet sa më shpejt të jetë e mundur.

BBC: Ju po bëni thirrje për hetime. Në të kaluarën ka patur hetime në veri të Shqipërisë dhe gjithashtu edhe në Kosovë. Nuk ka patur rezultate. Por tani kush duhet t’i kryej këto hetime?

Kacin: Ashtu siç thash një ndihmë ndërkombëtare do të ishte më se e nevojshme. Kjo varet nga fakti se kur do të jetë i gatshëm raporti përfundimtar dhe atëherë do të jetë koha më e përshtatshme për të marrë vendime përfundimtare dhe të vendoset se kush duhet të ndihmojë. Por sido që të jetë kur flasim për Kosovën aty është EULEX-i i cili është i autorizuar që të merret me këto çështje të ndjeshme, në njërën anë, por gjithashtu ka edhe institucione të tjera. Nëse nuk e kam gabim, ministri i punës dhe i çështjeve sociale në qeverinë e Serbisë, Rasim Ljajiç, ishte në Strasburg në Këshillin e Evropës dhe nëse nuk e gaboj ai u bëri thirrje të gjitha shteteve anëtare të Këshillit që të ofrojnë ndihmë për të filluar sa më shpejt të jetë e mundur këto hetime.

BBC: Zoti Kacin a mund të ndryshojnë akuzat e bëra qëndrimin ndaj Kosovës të vendeve që e kanë njohur dhe të atyre që s’e kanë njohur pavarësinë e Kosovës?

Kacin: Unë nuk jam i ngarkuar për të folur në emër të të vendeve të tjera, posaçërisht të atyre vendeve anëtare të BE-së që e kanë njohur ose nuk e kanë njohur pavarësinë e Kosovës. Kjo s’ka të bëjë asgjë me pavarësinë. Nëse këto krime ose ngjarje tragjike kanë ndodhur vërtetë, ashtu siç do të mund të besonte dikush bazuar në projekt raport kjo çështje e ndjeshme duhet të zgjidhet. Në këtë rast është një sfidë e jashtëzakonshme në njërën anë për institucionet e Kosovës dhe anën tjetër për partinë udhëheqëse në Kosovë. Prandaj po them se në rast se kryeministri në largim do të donte të kandidohej për postin e presidentit ai nuk do të mund të jetë më në pozitë që të drejtoj partinë e tij. Kjo për shkak të një vendimi të fundit të Gjykatës Kushtetuese që thotë se presidenti i Kosovës nuk mund të jetë më udhëheqës i partisë.

BBC: Mos po me thoni se atëherë do të jetë më e lehtë të zhvillohen hetime të drejta?

Kacin: Ajo që po them është se Kosova ka nevojë për një qeveri në një afat të shkurtër. Kjo është e nevojshme për qëndrueshmërinë politike, është e nevojshme për fillimin e dialogut ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës dhe ne thjeshtë duam të shohim zhvillimet e ardhshme. Ajo që thash është një prej mënyrave të mundshme për të shmangur këtë situatë aktuale shumë të rëndë dhe bllokuese në rastin e krijimit të Kuvendit të ri të Kosovës dhe pas kësaj koalicionit për qeverinë e Kosovës dhe menjëherë pas kësaj do të ketë edhe zgjedhje të presidentit të vendit në Kuvend.

BBC: Ju ishit në Kosovë gjatë zgjedhjeve. Shumë parti politike e kanë akuzuar PDK-në e zotit Thaçi për mashtrim në zgjedhje dhe manipulim me votat. Si e shihni tani situatën?

Kacin: Vlerësimet e mia nuk janë aq të gjëra siç e përshkruat ju. Ne jemi në dijeni të akuzave që kanë të bëjnë me dy komunat, njëra e Drenasit dhe tjetra e Skënderajt. Në këto dy komuna ka patur akuza por ajo që ne kemi thënë në atë rast, të delegacionit të vëzhguesve të Parlamentit të Evropës, se u takon partive politike që të ankohen dhe gjithashtu u takon institucioneve të Kosovës që të merren me to. Në këtë rast KQZ dhe organi që merret me ankesat duhet të reagojnë sepse këto zgjedhje do të duhej të ishin një mundësi e mirë për të forcuar shtetin ligjor dhe institucionet e Kosovës. Në fund të fundit ata do të vendosin se si dhe çka të bëjnë bazuar në këto akuza. Nëse këto akuza janë serioze dhe dëshmohen atëherë nuk shoh zgjidhje tjetër përveç se të përsëriten zgjedhjet në këto dy komuna. Me sa jam unë në dijeni ankesat vijinë kryesisht për këto dy komuna.

BBC: Kur flisni për dialogun ndërmjet Prishtinës e Beogradit pas gjithë këtyre akuzave për krim të organizuar, prisni që këto zhvillime të ndikojnë në shtyrjen e tij?

Kacin: Mendoj se akuzat nuk mund të jenë një argument dhe arsyetim. Unë jam i kënaqur bazuar në deklaratat e fundit të presidentit Tadiq i cili tha se është i gatshëm për të takuar Hashim Thaçin pavarësisht akuzave, sepse përderisa nuk dëshmohen ato ai nuk ka asnjë arsye për të mos e takuar Thaçin. Në anën tjetër Hashim Thaçi, shumë shpejt pas kësaj, u përgjigj duke thënë se ai është gjithashtu i gatshëm për të takuar Tadiqin nën organizimin e BE-së. Nëse kjo ëhstë e vërtetë atëherë kemi manifestim të vullnetit të mirë dhe pozitiv nga të dyja palët dhe takimi ndërmjet presidentit dhe kryeministrit mund të jetë një kontribut i madh për të filluar dialogun ndërmjet Prishtinës e Beogradit.

Stacy Sallivan: Akuzat për trafikim organesh nga UÇK-ja janë shokuese

Një gazetare amerikane që ka mbuluar periudhën e luftës dhe pas luftës në Kosovë, thotë se akuzat e raportit të Këshillit të Evropës për UÇK-në dhe Hashim Thaçin janë shokuese. Stacy Sullivan, autore e librit “Nënë mos ki frikë, se ke djemtë në Amerikë”, thotë në një intervistë për Zërin e Amerikës se UÇK-ja ishte një organizatë shumë hermetike dhe kishte elementë kriminalë. Kur sheh pas ajo mendon që disa shenja në Burrel ishin shqetësuese. Por megjithëse zonja Sullivan kishte qenë në gjendje të konfirmonte vrasjen e serbëve nga UÇK-ja, ajo nuk kishte dëgjuar as nga serbët dhe as nga kontaktet e saj brenda UÇK-së, që organet e tyre të ishin trafikuar. Stacy Sullivan iu përgjigj pyetjeve të koleges Keida Kostreci nga Jeruzalemi ku jeton aktualisht. Zëri i Amerikës: Stacy, si gazetare juve mbuluat luftën në Kosovë në fund të viteve 1990. Cili është mendimi juaj mbi akuzat e përfshira në raportin e anëtarit të Këshillit të Evropës, Dik Marti?

Stacy Sullivan: Këto akuza janë shokuese. Nuk ka diskutim që situata ishte jashtëzakonisht kaotike në Kosovë, që nuk kishte një kufi real mes Shqipërisë dhe Kosovës, që UÇK-ja kishte elementë kriminalë, por nga çfarëdo standardi, ideja e vrasjes së njerëzve, dhe marrjes së organeve për t’i shitur është shokuese.

Zëri i Amerikës: Ju mbuluat luftën dhe shkruat edhe një libër më pas për UÇK-në. Gjatë udhëtimeve tuaja atje, a mendoni se po të kishte ndodhur një gjë e tillë, do të kishit qenë në gjendje të vinit re, të shihnit diçka?

Stacy Sullivan: Do të më pëlqente të mendoja se do ta kisha vënë re, por UÇK-ja ishte një organizatë shumë hermetike. Unë kisha mbuluar luftën në Bosnje para luftës së Kosovës dhe atje ushtria boshnjake thoshte: “hajde me ne, shiko se çfarë po ndodh, ne po masakrohemi nga forcat serbe” dhe na ftonte të shihnim se çfarë po ndodhte. Me Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës ishte krejt ndryshe. Të gjithë ne gazetarët që mbulonim luftën në Kosovë, i shihnim shqiptarët si viktima dhe unë ende besoj se ata ishin viktimat. Ne përpiqeshim t’i thoshim UÇK-së se ne donim të njoftonim për atë që po ndodhte, të tregonim mizoritë që po kryheshin, por ata e bënë pothuajse të pamundur për ne. Ata ishin krejtësisht të mbyllur, rrallë na linin që të intervistonim ushtarë, ishin shumë dyshues ndaj anëtarëve të huaj të medias, pra ishte shumë e vështirë. Prandaj nuk më befason. Dukej sikur gjithmonë po fshihnin diçka. Ne nuk kishim gjithmonë mundësinë që t’u afroheshim dhe nuk do më habiste që ata të ishin të përfshirë në aktivitete kriminale. Por nuk do më kishte shkuar mendja kurrë që mund të ishin duke bërë heqje dhe trafikim organesh.

Zëri i Amerikës: A mendoni se ndoshta fakti që media perëndimore vinte me një ide të formuar se cilët ishin viktimat dhe cilët shkaktarët, mund t’i pengonte ata që të kishin një qëndrim më dyshues?

Stacy Sullivan: Unë edhe sot besoj se shqiptarët ishin viktimat. Ata ishin nën pushtimin serb për vite me radhë, iu ishin mohuar të drejtat civile dhe njerëzore. Ata trajtoheshin si qytetarë të dorës së dytë dhe unë akoma mendoj se në thelb lufta e UÇK-së për pavarësi nga Serbia ishte fisnike. Vetëm se mendoj që nuk mund të mohohet që kishte elementë kriminalë në UÇK. Nuk besoj që ata anëtarë të UÇK-së për të cilët unë shkrova librin ishin të përfshirë në gjëra të tilla. Unë mendoj që ata ishin imigrantë që kishin punuar për të ndërtuar një jetë në Shtetet e Bashkuara, por besoj se është dokumentuar që prapa UÇK-së kishte elementë kriminalë, që kishte kontrabandë armësh dhe drogoe, dhe trafikim grash, por nuk do ta kisha menduar se bëhej fjalë edhe për trafik organesh.

Zëri i Amerikës: A kishit në atë kohë kontakte me Hashim Thaçin, apo me njerëz të tjerë që akuzohen se kanë qenë të përfshirë në këtë lloj aktiviteti?

Stacy Sullivan: Jo. Dhe në fakt isha përpjekur vazhdimisht që të kisha kontakt me Hashim Thaçin dhe grupin e Drenicës dhe çdo herë që isha përpjekur, nuk isha lejuar. Në Nju Jork isha takuar me Florin Krasniqin që ishte një nga personat kryesorë që mblidhte fonde dhe ai ishte i lidhur me grupin e Pejës, që nuk është akuzuar. Unë nuk pata kontakte me Hashim Thaçin deri pas luftës, kur ishte kryeministër dhe unë e intervistova. Ishte një bisedë formale por unë nuk pata asnjë shenjë se mund të kishte qenë i përfshirë në ndonjë gjë.

Zëri i Amerikës: A kishit parë, apo dëgjuar gjëra në atë kohë që tani mund t’ju bëjnë tani të mendoni se diçka po ndodhte?

Stacy Sullivan: Një gjë që kisha parë më shqetëson sot. Në Burrel, ku ishte një bazë e UÇK-së, ishte një grup shqiptaro-amerikanësh, që kishin shkuar atje për t’u sërvitur para se të bashkoheshin me luftën, me brigadën e Atlantikut. Unë u përpoqa për disa ditë në Burrel, në përpjekje për t’u futur në këtë kamp, për të intervistuar disa nga ushtarët e rinj amerikanë. Mbaj mend që pashë shiringa dhe artikuj të tjerë mjekësorë në territorin e kampit. Po ashtu, të rinjtë shqiptaro-amerikanë që do të shkonin të luftonin me UÇK-në, më treguan për këto shiringa dhe artikuj mjekësorë. Atëherë mendova – dhe mund të jetë e vërtetë – që ishin artikuj të vjetër mjekësorë që ishin ruajtur në një magazinë. Sot më trondit ideja që mund edhe të kishin qenë mjetet e para të atij që mund të ishte operacioni i trafikimit të organeve. Megjithatë unë nuk e di se për çfarë u përdorën ato që pashë unë.

Zëri i Amerikës: Dhe gjatë asaj periudhe a patët kontakte me serbë që mund të kishin shprehur shqetësimet për një gjë të tillë?

Stacy Sullivan: Unë pata kontakte me serbë, anëtarë të familjes së të cilëve ishin zhdukur. Ata ishin të dëshpëruar të merrnin vesh se ç’kishte ndodhur me ta. Unë isha në gjendje të konfirmoja që UÇK-ja ishte e përfshirë në zhdukjen dhe vrasjen e tyre, por asnjëherë ndonjë nga serbët nuk shprehu akuza për heqje organesh. Nga ana tjetër unë kisha kontakte të brendshme në UÇK që më ndihmonin të zbuloja se ç’kishte ndodhur, por askush kurrë nuk me la të kuptoja që këta njerëz u vranë për t’iu marrë organet.

Shikisti Fatos Klosi: Akuza absurde të Martit dhe Del Pontes

Fatos Klosi, ish-kreu i Shërbimit Informativ Kombëtar (SHIK), në Shqipëri.

Nëse serbët u treguan të ashpër dhe kriminelë me popullsinë, tash përpiqen të tregojnë se edhe gjoja shqiptarët kanë pasur gjëra të tilla, dhe meqë afrohen bisedimet, t’i vënë dy shtetet në një nivel, thotë për Radion Evropa e Lirë, Fatos Klosi, ish-kreu i Shërbimit Informativ Kombëtar (SHIK), në Shqipëri.

RADIO EVROPA E LIRË

Në një raport të raportuesit të Këshillit të Evropës, Dik Marti, thuhet se gjatë luftës në Kosovë, Shqipëria ka shërbyer si vend për trafikun e organeve njerëzore. Organet që u merreshin të burgosurve serbë që mbaheshin rob në veri të Shqipërisë nga Ushtria Çlirimtare e Kosovës. Ju, gjatë kësaj periudhe, drejtonit Shërbimin Informativ Kombëtar. A gjeni diçka të vërtetë në këto akuza?

FATOS KLOSI

Për mua s’janë akuza. Normalisht, akuzat duhet të mbështeten në ndonjë argument, më duken më shumë muhabete që bëhen. Për mua është absurde akuza, qoftë për trafikun e drogës për atë periudhë, qoftë edhe për trafikun organeve.

Më duket e pamundur, po e them që është akuzë e nisur nga zeroja, meqenëse kam parasysh të gjitha vështirësitë teknike që kërkohen për ta zgjidhur atë problem. Të sillje robër serbë të gjallë në Shqipëri në atë kohë, ishte praktikisht e pamundur. Kufiri serb ishte i blinduar, kufiri midis Kosovës e Shqipërisë kontrollohej nga ushtria serbe.

Ishte një territor 10 kilometërsh nga ishin larguar edhe vetë banorët dhe ishte i minuar i tëri. Unë e di që ai transport armatimi që është bërë në atë kufi për nevojat e luftës, është bërë me çmimin e gjaku, domethënë janë vrarë njerëz dhe ata kalonin midis mijëra vështirësive dhe ishte e pamundur të sillnin robër serbë nëpër atë kufi - kjo është e para.

Dhe, e dyta, edhe për drogën që akuzohet, unë e them me përgjegjësi që ndalimi i trafikut të drogës dhe mosfinancimi i luftës nga droga ishte një nga kushtet e marrëveshjeve që kanë bërë ata me perëndimorët. Kjo ka qenë e kontrolluar, madje hap pas hapi, kështu që dalin tani dy zviceranë - unë habitem, sepse do të dilnin serbë po të ishin gjëra të vërteta, ata e kanë ndjerë në kurriz, ata ishin shumë më afër, ishin në terren, prej atje edhe do të kishin informacione.

Qoftë Karla del Ponte, qoftë ky zotëria tjetër, le të na thonë nga ç’burim i kanë informacionet - nga perëndimorët nuk janë, absolutisht. Për këtë unë jam i sigurt dhe vë dorën në zjarr. Le ta thonë një fakt, që pastaj ne t’u përgjigjemi. Unë e quaj të panevojshme që të jap argumente të tjera jo s’ka qenë e mundur për këtë ose për atë. Është absurde vërtet.

RADIO EVROPA E LIRË

Duke pasur parasysh situatën asokohe, mendoni se Shërbimi Informativ Kombëtar kishte nën administrim gjithë territorin për ta mbuluar me informacion?

FATOS KLOSI

Sigurisht që kishim, atëherë ishim goxha të tensionuar nga efektet e luftës dhe e kishim atë kontroll në tërë territorin. Vërtet, situata ka qenë e vështirë, por nuk ishte aq e lehtë të bëheshin gjëra të tilla. Madje, unë njihja dhe kisha nën kontroll edhe situatën në territorin e Kosovës për atë periudhë, sepse bashkëpunimi me Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës ka qenë i mirë. Nga kjo pikëpamje them i bindur që nuk kanë ndodhur gjëra të tilla në Shqipëri, është krejt absurde.

RADIO EVROPA E LIRË

Ju thoni se Shqipëria edhe sot e ka të pamundur të bëjë transplantim organesh. Por, a jeni po kaq i sigurt se në territorin shqiptar nuk janë mbajtur të burgosur serbë të luftës gjatë konfliktit në Kosovë?

FATOS KLOSI

Absolutisht asnjëherë. Nuk kishte kuptim, nuk i mbanin dot. Ata ( UÇK-ja), ishin gjithmonë në mbrojtje, ata ishin forca që ne i quajmë guerile, partizane; forca që ishin vazhdimisht në lëvizje dhe përballeshin me një ushtri që ka qenë ndoshta nga më të fuqishmet në Evropë.

Mos ta harrojmë se serbët vinin nga ushtria jugosllave dhe ushtria jugosllave kryesisht përbëhej nga oficerë serbë dhe nuk ishte një ushtri dosido, kurse të përballeshe me të nuk ishte një gjë e lehtë. Prandaj, përballimi i represionit serb është bërë me stërmundime të mëdha në lëvizje të vazhdueshme, por në lëvizje guerile.

Nuk ka baza të sigurta një lëvizje guerile ku të mbajë robër, nuk mban dot robër, edhe në qoftë se ka robër, o do t’i lirojë o do t’i asgjësojë. Ishte praktikisht e pamundur të mbaje robër.

RADIO EVROPA E LIRË

Megjithatë, zoti Marti dhe së fundi edhe ish-prokurorja e Hagës, Karla del Ponte kanë pohuar se nuk është hetuar ndonjëherë seriozisht mbi këto fakte që ata pretendojnë se disponojnë dhe, madje, disa fakte të administruara më herët, sipas tyre, janë shkatërruar.

FATOS KLOSI

Këto janë akuzat e tyre. Ata mundohen t’i largohen përgjegjësisë për të pasur prova, nuk bëhen akuza pa prova, aq më shumë prokurorja, se ky, në fund të fundit, është një politikan - thotë ndonjë gjë pastaj janë të tjerë ata që duhet t’i vërtetojnë thëniet e tij, ose të tregojnë që ato thënie janë bosh.

Por, të paktën prokurorja, ajo nuk mund të flasë, ajo është profesioniste, në qoftë se është vërtet prokurore. Të përhapësh tymnaja të tilla, flluska, tullumbace të tilla është absurde. Për mua qëllimi është i pastër politik.

Në qoftë se serbët u treguan të ashpër, kriminelë me popullsinë kosovare, tani përpiqen të tregohen se gjoja edhe shqiptarët kanë pasur gjëra të tilla, domethënë, si të thuash vihet shenja e barazisë midis serbëve dhe shqiptarëve meqë tani po afrohen edhe bisedimet dhe duan t’i vënë të dy shtetet në të njëjtin nivel - nuk e di qëllimin e tyre që për mua është absurd.

RADIO EVROPA E LIRË

Të presupozojmë se pas këtij momenti do të niste një hetim ndërkombëtar që do të prekte edhe Shqipërinë?

FATOS KLOSI

Le të vijnë, pa problem fare! Unë nuk shoh ndonjë shqetësim. Përkundrazi unë këtë e quaj zgjidhje më të mirë. Të bëhen të gjitha ato gjëra që duhen bërë - jam i sigurt që nuk u del asgjë, edhe në qoftë se sajohen provat, të cilat nuk e quaj lehtë të sajohen, kanë kaluar 10 vjet tani dhe jam gati që edhe unë vetë t’u përgjigjem, sepse akuzohet shërbimi që ka ndihmuar Qeveria shqiptare, nëpërmjet SHIK-ut sigurisht.

Në qoftë se akuzohet shërbimi akuzohem unë, sepse unë e kam drejtuar atë shërbim. Vërtet, do të ishte rruga më e thjeshtë për mua. Nuk kam nevojë për presione për këto gjëra, absolutisht “u tha për një shtëpi në Mat”, praktikisht është e pamundur, janë absurditete. Unë e di që vetëm vitin e kaluar, pas dhjetë vjetësh, arritëm të bënim transplantim veshkash me pajisje që kishin ardhur nga Italia dhe me asistencë të profesorëve italianë.

Dhe, tani ne, a nuk e di kush, në ato kondita që ishte Shqipëria në ‘99-ën, paskemi bërë çudira të tilla?! Teknikisht, unë si fizikan që jam dhe e njoh paksa teknikën e laboratorit, e them që është e pamundur.

RADIO EVROPA E LIRË

A mendoni se keni argumente të mjaftueshme për t’u përballur me këto akuza?

FATOS KLOSI

Jo s’është detyra ime të kem argumente, është detyra e tyre të m’i tregojnë argumentet dhe unë pastaj t’u përgjigjem atyre argumenteve. S’kam pse t’u them unë që jam i pafajshëm, të jap unë argumente se jam i pafajshëm. Ata akuzojnë, le të m’i tregojnë akuzat e tyre dhe unë, pastaj, sigurisht se do t’u përgjigjem.

Jam i sigurt dhe unë e di çfarë ka ndodhur dhe e di që s’ka absolutisht asgjë të vërtetë. Prandaj edhe them kaq i sigurt, le të vijnë! Edhe qeverinë tonë e këshilloj, lëri le të vijnë në qoftë se do të ketë vërtet përpjekje serioze dhe zyrtare, e jo të vijnë gazetarë e të thonë se gjetëm një njollë gjakun një dërrasë të asaj shtëpisë edhe sigurisht ka lidhje me të, se e kam dëgjuar edhe këtë.

Le të vijë kush të dojë, por të vijnë dihet se kush ka për detyrë, janë prokuroritë, nuk e di në këtë rast cila prokurori, le të themi e Hagës dhe le ta shqyrtojë.

Dick Mart-i, baza në Beograd

Bisedë me autorin e Monografisë për dëshmorët, “Bardhësitë e atdheut”, Afrim Mustafa

Z. Mustafa, si publicist dhe biograf i dëshmorëve, cili është opinionin juaj për ngjarjet aktuale pas deklarimeve të hetuesit zviceran për gjoja, trafikim me organe të njeriut për krerët e UÇK-së?

A.Mustafa: Është shpifje e nivelit kriminal, ne kemi dëgjuar edhe më herët për këto akuza dhe të gjitha janë kundërshtuar fuqishëm. Për mua nuk është ndonjë befasi, sepse mendoj sigurt se prapa gjithë këtij skenari qëndron vetë Beogradi me liderët e vet, të cilët bashkë me disa kundërshtarë të Kosovës dhe të pavarësisë së saj, duan të ndikojnë në ndalimin e njohjeve të radhës për Kosovën. Pra, qëllimi i këtij shkatërrimtari është minimi i Pavarësisë dhe shtetit të Kosovës dhe tendenca për të komprometuar Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës dhe luftën e drejtë çlirimtare të viteve 1998- 1999. Por, me rrena, mashtrime e deklarime të tilla të DIC Martyt as nuk ndalet Pavarësia e Kosovës e as s’mund të lëkundet kurrë përjetë fuqia dhe lavdia e UÇK-së. Popullata gjithherë është dhe do të jetë e bashkuar për të mbrojtur, gjakun, lirinë dhe vlerat çlirimtare …

Ju jeni biografi i vetëm që keni shkruar një libër, e ku përfshihen 2073 dëshmorë të kombit të tri ushtrive çlirimtare: UÇK- Kosovë, UÇPMB-Kosovë Lindore dhe UÇk- në Maqedoni. Si veteran i luftës së UÇK-së dhe fitues i mirënjohjes për punën tuaj të veçantë nga Ushtria Çlirimtare Kombëtare në Maqedoni, sa ju ka shqetësuar ky veprim i Dick Martyt?

A.Mustafa: Padyshim se shumë. Është interesante se si, ky farë Dick Marty, nuk heton krimet monstruoze serbe, të cilat i ka kryer Serbia edhe mbi gra dhe fëmijë në Kosovë, e të cilat kanë tronditur botën, por ka tendenca për ta inkriminuar UÇK-në për qëllime të tij përfitimi e marrëzie. Në Monografinë time, “ Bardhësitë e Atdheut” unë kam bashkuar 2.073 dëshmorë të kombit, të cilët gjatë periudhës 1997- 2002 kanë rënë nga të gjitha hapësirat shqiptare në Kosovë, Kosovë Lindore dhe në Maqedoni. Në libër, që është dokumenti prezantues i parë dhe i vetëm i këtij lloji, kam prezantuar edhe dy masakra serbe dhe maqedonase të kryera në Kosovë dhe në Maqedoni. pse Dick Marty nuk merret me masakrën e Reçakut, Izbicëz, Rakocit, Lybeniqit, Stagovës, Loxhës në Kosovë, si dhe masakrën e familjes Zymberi në Kumanovë (Sllupçan ) ??? A e di Dick, se në Stagovë të Kaçanikut, midis të masakruarve nga Serbia më 21 maj 1999 është edhe vogëlushi 7 vjeç, Fitim Rrustem Gudaçi nga ky fshat ? A e di Dick matrapazi se, në Abri të Drenicës, është masakruar me cucëll në gojë vogëlushja dyvjeçare, Diturie Deliu nga ky vend? A e di Dick se, në Sllupçan të Kumanovës më 21 maj 2001 janë vrarë e masakruar dhjetë anëtarë të familje Zymberi, midis të cilëve edhe vogëlushët, Fitore, (2 vjeç), Fitim, (2 vjeç), Hisnije, (3-vjeç), Valbona ( 4 vjeç), dhe Mersim Zymberi, (3vjeç )!!! ??? Në anën tjetër, kemi edhe 1827 të kindapuar dhe të zhdukur nga Serbia gjatë luftës, e për fatin e të cilëve tash e 12 vjet nuk dihet gjë. Çfarë t’I themi Dick Martyt, atëherë, përveç se, ai është një mashtrues i madh, i lidhur ngushtë me Serbinë, dëshiron të minojë përpjekjet e mëdha për njohjet e shtetit të Kosovës, gjë që nuk do t’ia arrijë kurrë …Unë e kam quajtur, Dick Mart-dreqi i verdhë, sepse askund në Kosovë dhe në Shqipëri nuk ka asofarë “ shtëpie të verdhë”, siç pretendon ai.

Si do të duhej të reagonin institucionet tona lidhur me këtë rast ?

A.Mustafa: Reagimi i institucioneve tona është paksa i vonuar, kur dihet se kjo çështje nuk është vetëm e këtyre ditëve, por Marty këto rrena dhe insinuata i kishte publikuar edhe më herët. Mendoj se të gjithë faktorët politikë, ushtarakë dhe ish – ushtarakë dhe krerët e vendit duhet të nxjerrin një rezolutë përkatëse, e ku institucionalisht duhet të hedhin poshtë çdo tendencë e daklarim shpifës të Dick Mart-yt. Kështu, këto veprime antishqiptare të luftohen në mënyrë shtetërore, si dhe po në këtë mënyrë institcuionale të paditet Dick Marty për këto rrena e dezinformata të qëllimta e me bazë kryeore në Beograd./Linda Gjakova

Qosja: Raporti i Dik Martit është një skandal politik

Raporti i Dik Martit është një raport i blerë, pasi që Serbia bënë shumë përpjekje të llojeve të ndryshme që të njollosë luftën çlirimtare të shqiptarëve, figurat e shquara të kësaj lufte dhe të njëmendësisë së sotme politike e shoqërore të shqiptarëve, pasi nuk e duron dhe nuk e gëlltit lehtë pavarësinë e Kosovës dhe sovranitetin e saj, ka thënë në një intervistë për Kosovapress akademik Rexhep Qosja.

Kosovapress: Z. Qosja, tani po bëhen tri vjet që Kosova është shpallur shtet. Si i vlerësoni të arriturat dhe gjendjen aktuale politike në vend?

Qosja: Ne jemi shtet i ri. Tani po bëhen tri vjet prej që Kosova është shpallur shtet, është shtet i posa lindur. Kur lind njeriu vjen duke u rritur, i duhen shumë vite, dikur edhe plaket, por gjithë kohën vjen duke u forcuar, duke fituar përvojë, duke pasuruar jetën dhe mendimin e vetë. Edhe shteti vjen duke u rritur, duke u zhvilluar, duke u pasuruar, duke ngritur përvojë. Njerëzit tonë në politikë po mësojnë, po ngritën. Unë po i vërejë, ata që i kam dëgjuar para shtatë vjetësh, pesë vjetësh apo tri vjetësh, apo atë ditë që është krijuar Kosova shtet dhe sot po i vërejë sa shumë kanë përparuar për këto tri vjet të Kosovës shtet, janë ngritur, janë aftësuar politikisht, kanë një përvojë më të madhe. Kryesorja është që Kosova është bërë shtet, shtet i pavarur me një ardhmëri të shkëlqyer dhe ky shtet do përparohet, do ngitet, do forcohet. Kjo është ardhmëria e Kosovës dhe krejt popullit shqiptar. Fillimi i shekullit XIX ka punuar për popullin shqiptar, ne jemi komb në ngritje, ne jemi komb për të cilin për herë të parë fillojë të punojë historia drejt dhe ndeshem e si duhet. Populli shqiptar po ngrihet, po forcohet e zhvillohet dhe për herë të parë është bërë subjekt i vërtet historik, e jo objekt siç ka qenë gjatë, ne nuk jemi më objekt, jemi subjekt dhe e kemi shtetin tonë, bile si komb modern. Kemi dy shtete sot në Ballkan, sepse na janë bërë padrejtësi shumë të mëdha dikur, nuk e durojnë lehtë këtë disa, nuk e durojnë lehtë këtë Serbia, fatkeqësisht mund të mos ta durojnë lehtë këtë edhe disa fqinjë, por ky është realiteti, kjo është historia, kjo është ardhmëria e popullit shqiptar, kemi arsye të jemi shumë optimistë.

Kosovapress: Po raporti i Dig Martit, sa ka dëmtuar proceset pozitive në Kosovë?

Qosja: Nuk është çështja më e rëndësishme për zhvillimet tona, raporti i Dig Martit. Raporti i Dig Martit është një skandal politik që ka ngjarë në lidhje me zhvillimet tona dhe pavarësinë tonë. Të rëndësishme janë ato që po ngjajnë në jetën tonë, në Kosovën e pavarur. Me rendësi janë ato që po punohet dhe po arrihet në jetën tonë, investimet në Kosovë, zhvillimi i përgjithshëm ekonomik, kulturor dhe shoqëror, punësimi i njerëzve dhe të arriturat tjera që po ndodhin në jetën tonë.

Kosovapress: Dihet që patëm zgjedhje të përgjithshme në Kosovë, ndërkohë po kërkohet që të formohet një qeveri teknike. Si e vlerësoni ju këtë?

Qosja: Si qeveri teknike, kur janë mbajt zgjedhjet dhe dihet fituesit në zgjedhje, dihen ata që kanë fituar më së shumti vota. Unë po çuditem kur po i dëgjojë disa media pse kanë nevojë të ngatërrojnë punët. Zgjedhjet janë mbajtur, janë cilësuar si zgjedhje të qeta, të lira dhe demokratike prej faktorëve ndërkombëtar, prej vëzhguesve të Shteteve të Bashkuara të Amerikës e Bashkimit Evropian, prej një numri të madh të vëzhguesve tanë dhe të huaj. Ka pas disa parregullsi, po aty ku ka pas parregullsi do të përsëriten zgjedhje të reja, pse të ngarrohen punët. Do të formohet qeveria e re prej atij që ka fituar dhe dikujt tjetër me të cilën ai, fituesi, krijon koalicion.

Kosovapress: Kanë qenë disa emra të përfolura siç është Demaçi, e disa tjerë për postin e presidentit të vendit. Sipas mendimit tënd, cila është figura adekuate që duhet të jetë president?

Qosja: Nuk është e imja tani të jap mendimin, cila është figura e përshtatshme për president. Adem Demaçi është një figurë e madhe e jetës, kulturës, letërsisë, politikës, historisë të popullit të Kosovës dhe të popullit shqiptar në përgjithësi. Adem Demaçi do të rrinte mirë me dinjitet kudo, në çdo pozitë, në çdo vend, në çdo institucion. Po ky është një problem që tani iu përket atyre që kanë dal në zgjedhje, domethënë partive politike, që ta diskutojnë çështje e kryetarit të Kosovës.

Kosovapress: Po kthehemi sërish te raporti i Dik Martit, a mendoni që është bërë në kohën kur pritet negociata me Serbinë, në mënyrë që të njolloset lufta e UÇK-së dhe të bëhet presin te kryeministri aktual Hashim Thaçi.

Qosja: Raporti i Dik Martit është një raport i blerë. Serbia bënë shumë përpjekje të llojeve të ndryshme, përpjekje që sa është e mundshme të njollosë luftën e shqiptarëve,Ushtrinë Çlirimtare, luftën çlirimtare të shqiptarëve, figurat e shquara të kësaj lufte dhe të njëmendësisë së sotme politike e shoqërore të shqiptarëve. Serbia duhet të dini ju dhe duhet të dinë të gjithë, se nuk e duron lehtë dhe ajo po tregon kudo, këtu dhe në botë, se nuk e duron lehtë pavarësinë e Kosovës, sovranitetin e Kosovës nuk e gëlltit lehtë dhe bënë çmos që ta njollos këtë. Ky raport është fryt i zi, i them unë, i këtyre përpjekjeve të Serbisë të dështuar.

Kur këmbehet viktima me xhelatin!

Shkruan:Bahri M. Gashi

Dinastia fantastike e Dick Marty!

Dick Marty në vend se të hetojë krimet e dekadave të fundit kundër popullit të Kosovës të një karakteri total kriminal të dimensioneve gjenocidiale me një gjithpërfshirje nga krimi në barqet e nënave tona, mosha e posalindur e deri tek vrasja dhe masakrat makabre të pleqëve të moshuar që në total mijëra shqiptarët e Kosovës iu nënshtruan një gjenocidi të llojit klasik kriminal nga Serbia që prej kur këta të fundit erdhën nga karpatet ruse. A mos vallë siq thoshte Naimi “janë verbuar e nuk shohin të vërtetën nuk e njohin” apo çmenduria ka tejkaluar cdo përmasë, të pamoralshëm, të një reagimi ekstrem kundër të gjitha arritjeve të Kosovës dhe popullit të saj. Shtrohet një pyetje e thjeshtë, pse tash ky Dick-u duhet të ndezte motorët e tij të mplakur përpara vdekjes së sigurtë së idesë serbe për ta penguar procesin e konsolidimit të shtetësisë, të ringriste përsësri cmenduritë e tij për ngjarje që veq propaganda serbe dhe servilët e tij si dick-u etj., janë të gatshëm për çmimin e ultë material të njëllosin një popull të tërë liridashës. Kombi shqiptarë dhe historia kurrë nuk do t’ia falë intrigat Dick-ut.

Raporti i indoktrinuar pa fakte, inekzistente në akte, tani më i sajuar nga senatori zviceran, Dick Marty, në emër të tij i mishëruar edhe nga libri i zonjës Del Ponte, drejtuar Këshillit të Evropës me një përmbledhje të disa përshkrimeve gazetareske, kryesisht të mediumeve serbe me akuza krejtësisht të pabaza se gjoja, pjesëtarët e UÇK-së kanë pasur kamp-burgje ku janë torturuar, vrarë e rrëmbyer civilë serbë, janë të pakuptuara nga unë si pjesë aktive e kësaj lufte për clirimin e vendit tim dhe tërësisht propagandistike me të vetmin qëllim njëllosjën - diskreditimin që pas dhjetë vjetëve të fyhen vlerat më sublime të popullit paqedashës dhe luftës së drejtë të UÇK–së. Çmenduria e gjuhës së Dick-ut vazhdimisht ka qenë gjuha e urrejtjës dhe mohimit të cdo gjëje që ishte arritur në Kosovës, ai si tillë po provonte kohë paskohe të plasonte raporete ta trilluara me motive edhe nga “libri i gjahut” libër ky që i mbeti errësira e drejtësisë ndërkombëtare dhe zonja që dikur predendonte të ndante drejtesi mbi krimet e kryera, u shantazhua për qëllime jo humane dhe përfitime materiale nga shërbime sekrete serbe, madje u mundua të orkestrojë edhe montime se gjoja me të vërtetë kishin ndodhur transplante me veshka në kohën e luftës së drejtë të UÇK –së. Këta agjent serbë katër sish prej tyre në vitin 2009 tani më edhe publikisht janë bërë të ditura nga Policia e Kosovës për tentimet e tyre me pagesa të majme për të dëshmuar rrejshëm se dinin apo kishin qenë pjesë e tregëtimit apo trafikimit me organe trupore. Ky rast i arrestimit të katër agjentëve serb është arguemti më i fuqishëm për të tregurar se cila është e vërteta e “shtëpisë së verdhë” në raportit të Dick Marty –tit.

Gjithashtu akuzat tjera të drejtuara kundër kryeministrit Thaçi, gjoja si bosi i mafias në Ballkan, i quajmë akuza të pabazuara në fakte. Thjeshtë janë praktika propagandistike dhe mediatike që në mënyrë të drejtpërdrejtë vijnë nga qarqe “mike” të Dick -ut nga Serbia, e cila akoma nuk ka hequr dorë nga logjika e vjetruar e ekspansionit dhe hegjemonisë, kundrejt popujve që në thelb kanë vlera paqedashëse. Kështu ka ndodhur edhe në të kaluarën dhe po vazhdon të paraqiten edhe tash, por tani me forma dhe implikime nga jashtë Serbisë me insistim të saj dhe aktor horror si Dick –u që pretendon ta fitojë çmimin oskar “os-dick” në mungesë të shfaqjes!

Tendencat e tilla janë thellësisht provokative, fyejnë rëndë dhe prishin kohezionin e rifillimit të ndjenjës së krijimit të këtij realiteti të ri në rajon që tani i vrari, vuajtësi na paraqitet sikriminel, pra i vuajturi, i gjenociduari, i masakruari e jo bartësi i gjithë këtyre veprimeve, që është Serbia. Shtrohet një pyetje e thjeshtë si mundet që në të njëjtën kohë pas dhjetë vjetëve të iniciohet një insinuatë ilogjike, me përmasa çmedurie fantastike nga një evropian, senatori zviceran, Dick Marty, i cili me çdo kusht tentoi të përdhunojë një popull të tërë-shqiptarët. A thua, mos vallë çmenduria e tij ka kaluar përmasat e totalitetit të varësisë nga Serbia. Ne veteranët e UÇK-së është shumë e vërtetë që kemi qenë të përfshirë në beteja të drejtpërdrejta me armikun dhe jemi krenarë sa herë kemi numëruar plumba mbi kokat e tyre në beteja, por asnjëherë nuk i pranojmë këto forma të identifikimit me kriminelët e Milosheviçit që historikisht kanë gjenociduar popullin tim. Kjo formë e intrigimit dhe montimeve të paskrupullta që kishin lindur më herët nga Karla Del Ponte me“librin e gjahut” me qëllim të krijimit të një ndjenje të baraspeshimit të krimit dhe kriminelëve me luftën e drejtë të UÇK-së e cila pa dyshim se në arenën ndërkombëtare konsiderohet partner i domosdoshëm për çlirimin përfundimtarë, të etiketohet deri në atë masë sa që edhe qyetatarët e saj, por edhe teritoret amënore të tenojë ti inkriminojë, janë krejtësisht të montuara, dhe jo reale.

Serbia do ti bënte mirë vetes dhe popullit të saj që të pastrojnë trurin e tyre nga idetë gjenocidale të kërkojnë falje publike për të gjtha krimet dhe dëmet që ua kanë shkaktuar popujve të ish Jugoslavisë e në veqanti popullit shqiptar jo vetëm në luftën e fundit.

Raporti i Dick Martit dhe politika shqiptare

Nga Dorian Koçi

Fillimet e shekullit të XX nuk kanë qenë aq të mbarë për imazhin e Ballkanit në Evropë. Pas një rizbulimi të tij në fillimet e shekullit të XIX, entuziazmit dhe një idili dashurie për këtë pjesë të skajshme jugore të Evropës ,gjë e cila u dokumentua dhe në shumë vepra dhe ditarë udhëtimi të udhëtarëve,diplomatëve dhe njerëzve të letrave si Bajroni, Shatobriani, Lamartini etj shoqëria evropiane e fillimit të shekullit të XX u ballafaqua me ikonat e tmerrshme të Luftërave Ballkanike. Viset e largëta dhe romantike , gjithë shkrepa dhe gurë që dikur kishin detyruar Bismarkun të pohonte se “nuk vlejnë për të lënë eshtrat as dhe një granatieri gjerman” papritur nëpërmjet realitetit të trishtë të Luftërave Ballkanike u kthyen në një sinonim të barbarisë, tmerrit, grindjeve pafund për territore dhe konflikteve etnike. E kësaj periudhe është dhe përdorimi për herë të parë në gjuhën angleze dhe hyrja në fjalorin e kësaj gjuhe të fjalës Balkanize-të ndash (një rajon ose trup) në shtete ose grupe reciprorikisht të vogla që janë në armiqësi me njëri-tjetrin.

Natyrisht që reporterët e gazetave kryesore evropiane nuk ishin të ndërgjegjshëm se po ndikonin në krijimin e një etike kulturore negative për Ballkanin, pasi ajo që ishte më imediate për ta ishte emetimi i saktë i fajtorëve të kësaj kasaphane. Denoncimi i ambicieve të nacionalizmit të pafre të serbëve ,malazezve,grekëve dhe bullgarëve shpesh herë u interpretua si ekzagjerim i tepruar i tyre dhe se shkaqet e këtyre luftërave ishin më tepër jashtë Ballkanit sesa brenda tij. Gjithsesi përsëritja e ngjarjeve në vitet 90’ në Ballkan tregoi se shumë nga prognozat e tyre ishin të sakta dhe shumë studiues dhe politikanë i rilexuan shkrimet e tyre për të kuptuar sërish rrënjët e konflikteve.

Në përqasjen e evropianëve rreth Ballkanit sigurisht që nuk kish pasur vetëm kritika, përçmim apo dhe sarkazëm ndaj atyre që mund të bëheshin shumë shpejt sivëllezërit e tyre pas largimit të otomanëve, por dhe simpati dhe ekzaltim të popullsive dhe etnive të veçanta veçanërisht të grekëve dhe sllavëve nën influencën e dy nga rrymave të mëdha të mendimit politik dhe kulturor evropian, Filohelenizmit dhe Pansllavizmit. Më pak të privilegjuarit në këtë mes ishte popullsia shqiptare, që pozita gjeografike e vendit ku jetonin shikohej si një pengesë kryesore si për pansllavistët që dëshironin të kishin një dalje në detin Adriatik por dhe për filohelenistët që pozitën dominuese të tyre në pashallëkun e Janinës e shikonin si një ofendim nda racës helene që aq shumë e adhuronin. Fitimi i pavarësisë nga Greqia dhe Serbia dhe kërkesa e tyre për ekspansion territorial veçanërisht në kurriz të territoreve të banuara me shqiptarë i dha udhë dhe krijimit të një literature përçmuese dhe raciste ndaj shqiptarëve nga pseudo akademikët e tyre, duke dashur të përligjin në këtë mënyrë sundimin dhe gllabërimin e këtyre territoreve nën petkun e qytetërimit që gjasme do u afronin këtyre territoreve. Për fat të keq këto përqasje gjetën jehonë dhe në Evropë, shtetet e së cilës po përgatisnin shkatërrimin e Koncertit Evropian të rendit të krijuar në Kongresin e Vjenës më 1815, kështu që interesat e tyre në rajon i ndërtonin mbi bazën e aleancave të real politikës domethënë dominimit të forcës ndaj më të dobëtëve.

Në fakt forca dominoi në ngjarjet e Luftërave Ballkanike dhe bashkë me fatin e vulosur të gjymtimit të Shqipërisë në Londër, mbijetuan dhe paragjykimet dhe perceptimet e gabuara ndaj shqiptarëve. Evropa dhe Fuqitë e Mëdha për të larë duart si “Ponç Pilati” pranuan se territoret që iu kaluan këtyre shteteve nën administrim ishin me shumicë shqiptare ndaj iu kërkuan që të respektonin të drejtat e tyre gjuhësore, kulturore dhe fetare, kërkesë që asnjë nga shtetet ballkanike nuk e mori parasysh. Por jo vetëm kaq, por ato hartuan dhe platforma të vërteta të dëbimit dhe zhdukjes të tyre duke i kthyer në popullatat më martire të Evropës Lindore që duheshin të flijoheshin për të përfunduar plotësisht vendet që i gllabëruan procesin e formimit të shteteve-kombeve.