Tribuni i lirisë :Bajram Curri(1862-1925)

Bajram Curri, lindi në Krushë të Madhe, 1862-Dragobi ,1925) , i biri i Shaqir agës dhe Ajkunës. Currët njiheshin si zotní, titullin deri tek Bajrami e patën Agë. Kjo familje kishte me trashëgim titullin vojvodë për bajrakët Krasniqe, Nikaj e Mërtur..

Prej pjesëmarrjes së të atit më 1860 në një kryengritje në malësitë e Krasniqes kundër taksave të rënda dhe rekrutimit, i burgosën Currët në Gjakovë. Shaqir Agë Curri ishte njeri i besuar i Abdullah pashë Drenit në Gjakovë, dhe, me sa duket, kishte luajtur rol në tagërmbledhjen dhe rekrutimin në krahinë. Ai ndihmoi Abdullah Pashën në sulmin kundër Mehmet pashë Maxharrit dhe u vra gjatë përleshjeve nga trupat e Lidhjes së Prizrenit.

Nga pozitat tradicionale të familjes në Malësinë e Gjakovës, si për kundërshtitë ndaj Kryezinjve, u emërua komandant xhandarmërie e zgjodhi kapiten në Prizren, më vonë major në Prishtinë, e së fundmi kolonel (allajbeg) në Shkup, ku kishte në dorë xhandarmërinë e gjithë Vilajetit të Kosovës.

Ishte një nga organizatorët e Lidhjes Shqiptare të Pejës të viteve 1899-1900, udhëheqës i lëvizjes në Kosovë dhe një nga prijësit kryesorë të Mbledhjes së Ferizajt, të korrikut 1908, ku përkrahu kërkesën për vendosjen e kushtetutës. Ndihmoi në themelimin e klubeve e të shkollave shqipe në Kosovë dhe mbrojti alfabetin e gjuhës shqipe të vendosur në Kongresin e Manastirit. Qe nënkryetar i klubit "Bashkimi" të Shkupit nga viti 1908. Ndihmoi kryengritjen e armatosur të Malësisë së Mbishkodrës të vitit 1911, dhe u bëri një qëndresë të fortë forcave osmane në Qafën e Morinës.

Në maj të vitit 1912 u bashkua me vendimet e mbledhjes së Junikut, mori pjesë në kryengritjen e përgjithshme të armatosur, u shqua si një nga tribunët popullorë që theu forcat osmane në Qafën e Prushit në korrikun e 1912, dhe në fushën e Kosovës. Me Hasan Prishtinën në krye, Isa Boletinin, Idriz Seferin dhe Riza bej Gjakova në krye të forcave kryengritëse hyri në Shkup.

Bajram Curri nuk u pajtua me vendimet e Konferencës së Londrës të 1913 që lanë jashtë kufijve të shtetit shqiptar Kosovën dhe vise të tjera shqiptare dhe luftoi për bashkimin e tyre me atdheun. Në vitin 1913 qe një nga drejtuesit e kryengritjes së armatosur popullore në Kosovë kundër zgjedhës serbomalazeze.

Më 1914 mori pjesë në qëndresën kundër Revoltës së Shqipërisë së Mesme në Durrës. Me të hyrë ushtritë austriake në Gjakovë më 1916, shkon në terren ku interesohet për rendin dhe qetësinë, dhe për zhvillimin arsimor.

Në vitin 1918 u zgjodh anëtar i Komitetit "Mbrojtja Kombëtare e Kosovës" dhe u bë një nga veprimtarët e saj kryesorë.

Në Kongresin e Lushnjës u zgjodh anëtar i Këshillit Kombëtar, i cili e caktoi ministër pa portofol të qeverisë dhe komandant të përgjithshëm te forcave të armatosura.

Udhëhoqi veprimet ushtarake për shtypjen e lëvizjes esadiste në Shqipërinë e Mesme dhe gjithashtu bashkëpunoi me Zogun kundër lëvizjes separatiste të Republikës së Mirditës.

Krizat e dhjetorit 1921 dhe marsit 1922

I bezdisur nga krushqia e Zogut me Ceno Kryeziun dhe i nxitur nga H. Prishtina, M. Kruja, Z. Dibra mbajti qëndrim kundër forcimit të pozitave të Zogut në shtetin shqiptar.

Në dhjetor 1921 u caktua Komandant i Përgjithshëm i forcave të armatosura në qeverinë pesëditore të Hasan Prishtinës. Pas qeverive të dhjetorit dhe formimit të kabinetit Ypi, me min. të Brendshëm Zogun, iu dha titulli i kolonelit të nderit.

 E ngarkuan me ruajtjen e kufirit dhe me mbajtjen e rendit e qetësisë në cepin perëndimor shqiptar të Kosovës. Në vend të kësaj, mblodhi qindra kosovarë rreth vetes, mori Pukën dhe po bëhej gati të marshonte drejt Shkodrës, bashkë me Elez Isuf Ndreun në marsin e 1922.


Në krye të 2 mijë vetëve, Curri u ndal në Va të Dejës, ku do të kërkonte bisedime me qeverinë, por nuk e vazhdoi aventurën pasi nuk mori besën e parisë shkodrane dhe për këtë e la të vetëm Ndreun.

Në zgjedhjet e 27 dhjetorit 1923 bëri të mundur nxjerrjen fitues Avni Rustemin, falë ndërhyrjes dhe ndikimit të tij në prefekturën e Kosovës.

Përkrahu Lëvizjen e qershorit më 1924, duke nisur që më 24 maj fillimin e lëvizjes së armatosur me forcat e veta duke pushtuar Krumën si qendër e pref. së Kosovës. Në vjeshtë të vitit 1924 shkoi në Gjenevë me Nolin, Prishtinën e Gurakuqin, të cilët i paraqitën Lidhjes së Kombeve çështjen e të drejtave të popullsisë shqiptare të Kosovës të shtypur mbretëria jugosllave.

Më pas, megjithëse kontribues në kryengritje, qeveria revolucionare e nxori në pension. Shpresonte që të përfaqësohej me njerëzit e vet në qeverinë e Nolit, dhe që sekretari i tij të bëhej ministër Arsimi, por Niman Ferizi u emërua prefekt i Beratit. U tërhoq në Dragobi, i prekur në sedër nga mosmirënjohja e mospërfillja

Me Triumfin e Legalitetit në dhjetor të 1924 trupat e Zogut nuk u përballën me njerëzit e Currit. Letrave të Zogut që i shkruante për t'u larguar përkohësisht nga Shqipëria, Curri nuk i pranonte. Mes kërkesave të palës për mosprekjen e Currit dhe Kryezinjve që donin të merrnin hakun, Hasan bej Kryeziu si prefekt i Krumës mobilizoi xhandarët për ta ndjekur, deri atëherë kur u vetëvra më 29 mars 1925.

Varrimi i tij u bë në prani të autoriteteve shtetërore dhe sipas riteve fetare.

Më 1926 u vendos t'i jepej pension familjeve të Bajramit dhe të nipit, Hysni Currit, për shërbimin e tyre ushtarak.

Shpell'e Dragobise

(Elegji për Bajram Currin)

Fan Noli

Kur tufani e çthuri fenë,

Kur tirani e krrusi atdhenë,

Mi një brek të Dragobisë

Priret Flamur' i lirisë.

Atje nisi, atje mbaroj,

Atje krisi, atje pushoj,

Rrufe-shkab' e Malësisë,

Në një shkëmb të Dragobisë.

Vendi dridhej, ay mbeti

Se s'tronditej nga tërrmeti.

Dif drangoj i Dragobisë,

Trim tribun i Vegjëlisë.

0 Bajram, bajrak i gjallë,

More nam me gjak në ballë,

Te një shpell' e Dragobisë,

Yll i rrall' i burrërisë.

Thon' u-shtri e thon' u-vra,

Po ti s'vdiqe, or Baba,

As te shkëmb' i Dragobisë,

As te zëmr' e Djalërisë.

As je vrar' e as po vritesh

Legjendar Ante po rritesh.

Dithiramb i Dragobisë,

Tmerr, panik i mizorisë.

Me Zjarr Shenjt u-ndrit kjo shpellë.

Gjer në qjell u-ngrit Kështjellë

Për çlirimn' e Shqipërisë

Katakomb' e Dragobisë.

Bajram Curri

Nga Sazan Papraniku

Burrë i rrallë Dukagjini
Mbi tokë e shpellë luftoi
Deri sa i doli xhani
Dragobisë iu ngrit nami.
I gjakosur me Osmanli e shkini
Për tokën e shtrenjtë- Shqipëri.
Lahu dheun me gjak e u bë fli

Me heqë tradhtinë
Për të çfarosur robërinë
Ndërroi jetën me vdekjen
Për Kombin dhe Lirinë.


BALADË PËR BACË BAJRAMIN

- Dragobi, fundmarsi, 1976 -



Nga Zeqir Lushaj



Mallkonte nëna vehten,

Për fatin e zi,

Tek luftonte me jetën,

Atë nate që t’lindi Ty.



Të lindi në udhëtim,

Rrugës në karrocë,

Në vargun e mjerimit,

Që s’kishte të sosë.



Ah, moj nënë e dashur,

Me zemrën ngrir –borë,

Ta dije se ç’kreshnik,

Atë natë ti mbaje n’dorë!



Si shqipet krahëhapur,

Që në shkëmb bëjnë foletë,

Gjithnjë, në gji të popullit,

More krah dhe jetë.



Ti, s’pranove rrogat,

As kolltuqet e Turqisë,

E ndershme buka e popullit,

E butë postiq-ja e dhisë.



Prijës, në shumë luftëra,

Të njofti Shqipëria,

Janë shkruar me gjak,

Dëshmon historia.



Dhe ne, që jemi të rinj,

E kurrë s’të kemi parë,

Na duket se bashkë rrijmë,

Dhe s’kemi për t’u ndarë.



Çdo mars vijmë te Shpella,

Të shohim me kobure,

Dragua mbi këto male

Që kurrë su përkule.

Vepra jote, Bacë,

Nuk harrohet kurrë,

E ruan gjithë malësia,

Çdo lis e çdo gur .



Emri yt, mbeti,

Si simbol i burrit,

Ta ruan përjetsisht,

Qyteti i Bajram Currit!




Halit Bogaj

BAJRAM CURRI

Dridhej bjeshka e Dragobisë

Po lufton biri i Shqipnisë

Bajram Curri tuj luftue

Shumë asqerë i kish farue

2

O nja t’gjallë s’donte me lshue

Ni toger na ish idhnue

Gjithë ushtrisë i ish bashkue

Bajram Currin me rrethue

3

Ai ish kanë Toger Kadria

E mallkon sot shqiptaria

E mallkon sot shqiptaria

Digjte stane digjte shpia

4

Me asqerë shkojnë përpjetë

N’Bajram Currin janë zatet

Dil Bajram për me u dorzue

Me xhanarë t’kam rrethue

5

S’um ka lidhë as kral as mbreti

Jo po m’lidh Kadri Mehmeti

Thuj Kadrisë more budallë

S’lidhet burri sa asht gjallë

6

Po thot Curri o faqezi

Shumë punova unë për ty

Mundi kot më paska shkue

Për ty pare kam harxhue

7

Të kam çu për me t’shkollue

Hakikat të kam nimue

Ty për vehte t’paskna rue

Që kaq keq më ke tradhtue

8

Dridhet toka n’Dragobi

Lufton Curri me ushtri

Lufton Curri me ushtri

I rrethuem me tradhëti

9

Kur i vrahej fort ushtria

Se çka bante Qen Kadria

Se çka bante Qen Kadria

Lypke ndihma nga Serbia

10

Bajram Curri tuj luftue

Shumë ushtarë i kish varrue

Asgja t’gjallë s’donte me lshue

Shumë anmiq kish pushkatue

11

Bajram Curri ish ngushtue

Nis Shqipninë për me vajtue

Haj medet kuku për mue

Qysh shiptarët me m’sulmue?

12

Lot për faqe i kanë shkue

Edhe shokt e kanë ndëgjue

Kurrë prej fisit nuk jam rue

Qysh mu fisi me m’tradhtue?

13

Bajram Curri n’Dragobi

E dha jetën për liri

E dha jetën për liri

Për Flamurin kuq e zi

14

Fort po kajnë djem e Gjakovës

Për atë Currin e Kosovës

Qan Kosova e Shqipnia

Po vajton mbarë historia


Flori  Bruqi

DRAGOBIA E DRAGONIT

Nga Fritz RADOVANI:

 

BAJRAM CURRI

(1862 – 1925)

“Çdo mars vijmë te Shpella,

Të shohim me kobure,

Dragua mbi këto male

Që kurrë s’u përkule…

           Zeqir Lushaj: 

“Baladë për Bacë Bajramin”

29 MARS 1925: Arma e Pashiqit që i dhuroi Ahmet Zogut po vazhdon krizmat...

Vritet mbas Luigj Gurakuqit edhe Dragoni i Dragobisë Bacë Bajram Curri...

Sejcili Shqiptar sot pyet veten: “A ka Shqipnia Atdhetarë trima si Bajram Currin?”

– Nuk e dij ! Dij vetem se ka vrasës që jo vetem nuk i lanë gja mangut nipit t’ Esadit, po edhe po ua lypi nevoja ia kalojnë atij. Në kater anët e globit vetem fallsifikatorë vrasës!

Në se dishron me dijtë se shka bahej në Shqipninë e porsa lindun të Gjergj Kastriotit, merr dhe studjo vetem tri Figura të mëdha të Shqipnisë së asaj kohë dhe si i vrane Ata: Avni Rrustemin e Vlonës, Luigj Gurakuqin e Shkodres dhe Bajram Currin e Dragobisë.

Nder pusat e ujit të freskët të Rozafës, të tre Burrat e kanë pij një gotë ujë... Sa e ambël dukej fjala e Tyne “T’ u rritët ndera!”, kur u thonin grave Shkodrane me tabake në dorë.

Jeta e Këtyne Burrave të ngjanë me vrapimet e maratonomakëve nder labirintet e një Shqipnije të rrenueme nga feudalizmi, që në çdo kthesë të pret një vrasës tradhtar...

Por, zemra e Trimit nuk thehet as nuk kthehet mbrapa! E Ky Trim ishte Baca Bajram!

Nuk e thyen as nuk e kthyen as napolonat ar e as dinarët... Pasunia e Tij ishin e mbetën  Gurtë e Shpellës së Dragobisë, ku me zemer të thyeme per atë Gjak të derdhun rrëkajë aty, çdo  Shqiptar e ndjen veten perpara një Monumenti të Perjetshem e madhështor.

E Plaku me doren e Tij të vrashtë nga fjetja nder jestekët e gurtë, të afron koken per parzem dhe me dashninë Atnore të Tij si gjithmonë, plot me bujari të ofron një dhuratë: Besen e Burrave të Maleve të ngjeshun e të merthyeme per Flamurin e Gjergj Kastriotit !

Vetem per këte e vrane...

            Melbourne, Mars 2018.

11 SONETE (Tingëllima) nga poeti lirik Hiqmet MEHMETAJ

Të kërkoj ndihmë

E shtrenjta muza ime varfëruar,

me britma nuk dua të shurdhoj askënd,

bilbili mbyll sqepin pa u ankuar

nga turma zogjsh, ku askush nuk e çmend.

Po të shtrij dorën, po të kërkoj ndihmë,

vargu i pastër të rrjedhë si krua,

më shkund, mua më shkund, më jep një qortim,

trillo dhe pak, se gurra m’u shterrua.

Që të arnoja s’do ish aspak mëkat,

se lëvdata nga miqtë do të prisja,

por ti s’je e grisur, mendohu dhe pak,

që si të tjerë tok me ty të vdisja!

Ah, sa më rreh pulsi, trupi im e di,

lypsarin tënd mos e lër në vetmi!

Një ambiciozi

Vargu yt “i gdhendur dhe i selitur”

brenda trurit tim si mace bredhëron,

kur ëndrrat tallen me një shpirt dremitur

veglat e punës kotësisht i nënshtron.

Shpirti yt (një filaqi* e panderë)

nuk më solli aspak trishtimin e zi,

le të më sulesh dhe një mijë herë

muzën vellohedhur s’ma mposht dot njeri.

Në kopshtin tim ka lule jargavanë,

fruta, diell dhe yje qiellorë,

ti nuk ke as kopsht, as drurë të tharë,

je rrëzuar në humnerë, i gjorë.

Ushqimi yt krejtësisht i mbytur në zi,

aspak s’më ligështon, më mbush me fuqi.

* filaqi: fletët e mullirit të bluarjes që nga forca e ujit vendosin në levizje gurin e mullirit

Lulishtari

Ndoshta kemi zbritur nga planet tjetër,

se s’jemi si të tjerët unë dhe ti,

shpirti i mbrujtur hapësirëgjelbër,

paçka se këtë shumëkush nuk e di.

Mund të na quajnë edhe çmendarakë,

por unë i fal dhe aspak faj s’u vë,

se nuk mund të maten as me çunakë

mendjelëshuarit si kuajt pa fre.

Le të bredhë mendja jonë diku gjetkë,

të prehet tek një pishë a lëndinë,

syri ynë si një gjyqtar i sertë

sodit aq shumë sa na bëhet fiksim.

Shpirti ynë i mbushur plot eksplozion,

çuditje mjeranësh që s’kanë pasion.

Në dasmën e putanës

Ai ujë që zgjodhe për t’u futur

ty në atë filaqi do të çonte,

epshi yt i papërmbajtshëm, i shthurur

turpin brilant bloza do ta mbulonte.

Hamshorët po joshen nga kërcimi yt

mbi majat e gishtave fluturuar,

gjymtyrët bukur luajnë muzikë

se sot shumë miq krevati ke ftuar.

Veçse për shumicën je mall pa vlerë

se jetën po e shkon mendjekërcyer,

atë vepër s’mund ta shmangësh as në ferr,

mundohesh për Një të mbetesh e vyer.

Pafundësisht sëmundja të ka pushtuar,

lëvdata kurvarësh sot ke fituar.

Hёna e lajthive

Nuk kisha parë shkurre lajthie,

ishte rastësi, kur ndodhesha ushtar.

Suleshim degëve diku në Juglindje,

sigurisht, kur fruti ish pjekur, ish tharë.

E ku e mendoja unë fatlumi

se zemra ime do të më ishte ndarë

nga sytë verbuese e një nuseje,

bamirëse për mua beqarin qyqar!

Dhe ja një buzëmbrëmje me shumë mund,

tek shkurret lajthie u bë takimi,

plantacioni nisi kokrrat t’i shkund,

përshëndeti buzëmbrëmjen ku plasi “tërbimi”.

Sa herë që ty lajthi, të shtrojnë për të ngrënë,

kujtoj nusen engjëllore me emrin HЁNЁ.

Lustraxhiu

Aty në atë stol ku ti je ulur

nën poltronin e klientit kalimtar,

për zonjëzën e rëndë aq të bukur

shtangesh, qindarkat harron për t’ia marrë.

Sigurisht, pasqyra nën këmbët e saj

është e përsosura kamer për ty,

se grykëzëna përbuzshëm, e pafaj

kurthin tënd joshës ajo nuk mund ta di.

Lustraxhi, qafir, që fiton pak lekë

këpucët e mia llustron nxituar,

jam klienti yt që të jap të drejtë,

s’kam “shtegun” e zonjës së adhuruar.

Jam pengu yt i punës, i nxitimit,

Paç fat, mik, te pasqyra e vrojtimit!

Liria

Zotin ndoqa nё udhёn e sё mirёs

E kёrkova lirinё njerёzore,

Por ligjet e pacipa tё natyrёs

E pluhrosёn kёtё botё mizore!

Nata kryeneҫe s`i hap udh` ditёs

Me blozё mbuluar e shёnjta Liri,

Errёsira flet nё emёr tё dritёs

Bodrumeve dremisin sytё e mi!

Ja dhe prognoza; - pranga pavdeksie

Ekuacion i pazgjidhshёm, i pashpresё,

Kёmbё e duar - vargonj asfiksie

Nga zinxhirfyti shtrёnguar, vdekjen pres.

Zot, jam i butё, s`jam egёrsirё,

S`mund t`i meritoj kёta zinxhirё!...

Brengё

Me sytё e mi shoh botёn pёrmbysur,

Shoh jetёn tё shkatёrruar, tё vrarё,

Shoh fatin mjeran - gur tё rrokullisur

Dhe sahanlёprirёsin pusht - pushtetar!

Shoh zemrёn e brishtё keqas zhgёnjyer,

Tё virgjёrёn pёrdhunisht zhvirgjёruar,

Shoh tё vёrtetёn nga gёnjeshtra thyer

Edhe tё ndershmen ҫnjerёzisht ҫnderuar!

Shoh Lirinё me zinxhirё tё lidhur

Dhe artin qё heq shpirt, i nёpёrkёmbur!

Binjaken varfёri me mua lindur

Trurin tim tё mpirё, pёrdhe tё shёmbur!

Nё pellgun e brengёs dergjem i mekur,

Njё fije shprese a kam pёr ta gjetur?!...

Njё pushtetari

Nuk di se ҫ`fjalё tё zgjedh pёr ty, o pusht,

Ti krijesё e pazakont - terr i rёnduar,

Ty bark pёrbindёsh, i panginjshёm

Ty shpirt kalbёsirё - rrёnoj’ e vjetёruar!

Sikur tё kisha forcёn e Anteut

Dhe shpirtin e zi si njё hienё,

Pёr ty me kthetra do tё hapja

Nё kёtё vend gropёn mё tё thellё!

Po ҫ`tё bёj mjerani qё jam poet

Si gjithё poetёt fakirё nё botё,

Qё s`kanё dorё krimi, por janё aq tё zbehtё

Sa lufta ndaj teje mbetet e ftohtё.

Veҫ nёse nga unё s`gjen vdekje kurrё,

Shpagimi pёr ty le tё vijё nga njё kurvё.

Natё dimёrore

Bie nata e gjatё dimёrore

Shtrёngatat si shigjeta vringёllojnё,

Trёmbin zёmrat e brishta fёminore

Tej dritareve ёndёrrimin zgjojnё.

Prishin gjumin arushat nёpёr pyje

Zёri i stuhive ushton fuqishёm,

Retё qorrojnё qiellin me yje

Lumenjtё kёrcasin eshtrat habitshёm!

Tunden degёt e drurёve tullacё

Si shtёllunga tymi ngjajnё mjegullat,

Presin tёrё ankth zogjtё refugjatё

Presin, presin... respektojnё rregullat!...

Pranvera i shkel syrin dimrit serbes,

Natёn me gёrshёrё kёrkon t`ia presё!...

Rrёfim rinor

Ashtu, i ngrohtё, mrekullisht i mpleksur,

Nёn aromёn e gjinjve, atё natё,

Ҫmendurisht, si njё vasal i heshtur

U dogja nё botёn tёnde tё zjarrtё!

Pashё njё pyll si rrallё ndonjёherё

Peizazhe, pemё, fruta, erёparfum,

Pashё syrin tёnd, hapёsirёn qiell

Nё atё natё pranverore fatlum!

Pashё dhe tё ndritshmin diell pranveror,

Pashё dyer hapur lindje-perёndim,

Plazhe, porte dhe dete madhёshtorё

Shijova kёngёn e epshit pambarim!

Dhe sot ai parfumi yt kundёrmon,

Kёnga e asaj nate ende kёndon!

Përgatiti për botim Albert HABAZAJ

HIQMET MEHMETAJ, POETI LIRIK I VLORËS QË THUR TINGËLLIMA

nga Msc. Albert HABAZAJ

Dy fjalë për tingëllimën. Tingëllima ose soneti nuk praktikohet shumë nga poetët e sotëm shqiptarë. Është fjala për poezinë lirike me katër strofa, prej të cilave dy të parat kanë nga katër vargje e dy të dytat nga tre apo dy vargje, zakonisht njëmbëdhjetërrokëshe e me sistem rimash të ndryshme. Botërisht njihen dy modele shkrimore të poezisë lirike të tingëllimës, sonetet e Petrarkës dhe ato të Shekspirit.

Soneti është një lloj i veprës së shkruar letrare në vargje. Fjala sonet rrjedh nga fjala italiane "soneto", që do të thotë "këngë e vogël". Qysh nga shekulli 13-të, soneti shpjegohet si vjershë lirike prej 14 vargjesh, e ndarë në katër strofa, dy të parat prej katër vargjesh dhe dy të fundit prej tre vargjesh, zakonisht njëmbëdhjetërrokësh e me rima të gërshetuara në mënyra të ndryshme; në shqip i themi tingëllimë. Soneti në letërsinë evropiane është përhapur falë poezisë italiane, sidomos pas suksesit të madh të veprës së famshme “Canzoniere” (rreth viteve 1351-’53), të Françesko Petrarkës, e ndërtuar nga një tufë poezish lirike, në formë sonetesh që lëvdojnë një grua, të cilën ai e quan Laura. Petrarka (Francesco Petrarca: 1304-‘74) me këtë vepër, ka qenë burim frymëzimi për autorët anglezë të soneteve, si Thomas Wyhatt dhe Philip Sidney. Katrenat e sonetit petrarkian kanë rimë abba/abba ndërsa tercinat kanë rimë cdc/cdc. I fundmi i romantikëve dhe i pari i poezisë moderne, me lëvizjen e simbolizmit e surealizmit, parizieni Sharl Bodler (Charles Baudelaire: 1821-1867) ka shkruar 6 tingëllima në modelin e Petrarkës. Po në këtë model ka shkruar dhe Mjeda ynë, mjeshtri i formës dhe i gjuhës poetike në shqip, ndërkohë mjeshtri më i madh i tingëllimit në shqip deri më sot. Për kujtesë mund të përmendim se në poezinë shqipe soneti është shfaqur gjatë Rilindjes. Ai që ka meritën të jetë autori i tingëllimës së parë shqiptare, qysh në shek. XVIII, është arbëreshi Nikolla Keta (Nicola Chetta: 1742-1803), i cili ka shkruar një sonet me 14 vargje (1777), që mbyllet me dy tercina, variant nga modeli i Petrarkës, veçse për dy katrenat ka rimën abab/ abab, ndërsa për dy tercinat, sikurse Petrarka, aplikon rimën cdc/ cdc. Duke ndjekur kriterin kronologjik, pas Ketës vijnë Leonard de Martino, Zef Zerembe, Ndre Mjeda, Ernest Koliqi, Eqrem Çabej etj. Edhe Faik Konica, (ndër të rrallët njerëz të ditur të Shqipërisë që i deshi aq shumë, por dhe i kritikoi aq ashpër shqiptarët për natyrën e brendshme dhe kontradiktore), ka bërë, krahas nja shtatë sprovave vargëzuese, edhe një sonet petrakian, por që nuk ka shkëlqim, sepse i mungon niveli artistik dhe nuk ndihet aroma e këndshme që të fal figuracioni letrar. Siç njihet dhe nga studiuesit dhe historia e Letërsisë Shqiptare, kulmin artistik e ka arritur Ndre Mjeda (1866-1937) në poemthat sonetike “Liria”, “Lissus” dhe veprën e pambaruar “Scodra”. Në këto sonete, Mjeda ka përdorur vargun njëmbëdhjetërrokësh, një varg që është konsideruar tipik italian, por i cili i thurur nga Mjeda tingëllon natyrshëm në shqip dhe ka bukuri të madhe. Mjeda mbetet një prej mjeshtrave më të zot të vargut e të strofës, një prej lëvruesve më të shquar të tingëllimës ndër poetët shqiptarë të të gjitha kohërave. Shekspiri (William Shakespeare: 1564-1616), shkrimtari dhe dramaturgu i famshëm anglez, përveç tragjedive dhe komedive të mëdha, ka shkruar edhe sonete (nga vitet 1595 deri vitet e para të 1600-ës). Kam patur fatin që kur punoja në Itali kam blerë librin “I sonetti/ un mirabile affresco dell’ animo umano nell’opera poetica del più grande drammaturgo di tutti i tempi” të Shekspirit, Milano, bot. 3-të, 1999, 192 f., botuar në kujdesin e Rina Sara Virgillito, me 16 faqe parathënie po nga ajo, e cila ka përkthyer nga anglishja në italisht 154 sonetet e përfshira në këtë vëllim. Kujtoj që vite më parë kam lexuar me ëndje në shqip “Sonete Sheksipriane: XXXV, XLVII, LIII”, në gazetën “Ndryshe”, suplementi “Pena ndryshe”, e diel, 16 dhjetor 2007, f.15, përkthyer nga anglishja në shqip nga Cezar Kurti. Mjeshtri Kurti i ka botuar qysh në vitin 1993 “Sonetet” e Shekspirit në një vëllim më vete në 166 f., në shtëpinë botuese “Flaka e Vëllazërimit”, Shkup dhe i ka ribotuar dy herë në vijim, më vitin 2004 (New York) dhe 2013 (Tiranë, Onufri). Lexuesi i sotëm ka në dorë 154 sonetet e Shekspirit, të shqipëruara gjatë viteve 2013-2016 nga Maksim Rakipaj, botuar në një vëllim poetik me 158 faqe nga Shtëpia botuese Ada, Tiranë, 2016. Në vitin 2017, Naim Berisha përkthen dhe boton në Tiranë: M&B “154 sonete” të William Shakespeare në 168 f. Struktura shekspiriane e soneteve është kjo: janë tre strofa njëmbëdhjetë rrokshe (quatrains) me rima ABAB, CDCD dhe EFEF dhe dy vargjet e fundit (couplet) me rimë të puthur GG, gjë që e bën lehtësisht të dallueshëm prej strukturës së soneteve të Petrarkës.
Njeriu, mësuesi dhe poeti lirik i qytetit me dy dete. Hiqmet Mehmetaj është një poet lirik i Vlorës që thur tingëllima të bukura. Mendojmë se ia vlen të theksojmë dhe dy fjalë jetëshkruese për këtë mik të mirë të letrave në Vlorë, edhe pse mund të mërzitet kur ta marrë vesh, se diçka bëra për promovimin e emrit të tij tutje Vlorës e Shqipërisë. Ndjej detyrim tri herë të shkruaj për Meton: sepse është mik i babait tim të paharrimtë, mësuesit dritëror Rexhep Abazi. Po ashtu është edhe miku im i dinjitetshëm. Gjithashtu jemi edhe shumë afër me shtëpi, të dy në Ujë të Ftohtë, sepse edhe ai shtëpinë e ka shtatë pëllëmbë mbi buzëdetin vlonjat… Miqësinë me babain tim e ka të hershme. Ua lidhi mësuesia, që kur ishin në Shkollën e Mesme Pedagogjike “Luigj Gurakuqi” në Elbasan (në vitet 1963-’67). Miqësinë me mua e ka qysh me fillimin e erës së re demokratike, (vitet 1990 - ) lidhur nga shkrimtaria dhe atdhetaria, që ruan aromën e stafetës së miqësisë së vjetër. Ai është njeri model, që urren të dukurit, fasadën dhe hipokrizinë. Ai është familjar shëmbullor, mësues dritan, veprimtar atdhetar, poet i dashur që qëndis lirika të këndshme, shumica të ëmbla. Hiqmet Sulo Mehmetaj, lindur në Drashovicë të Vlorës, më 22 mars 1943, i përket atij brezi fatlum, (për vete dhe për stafetën e brezave që morën mësim nga të tillë mësues të lartë), arsimuar në Normalen e famshme të Elbasanit, e cila, për kohën, ishte për shqiptarët universitet mbi universitete. Edhe në shkollën e lartë Hiqmeti i shërbeu fatit që e ndoqi, sepse e nisi dhe e përfundoi në Shkodër (1972-1975), ku përvetësoi mjeshtërinë e edukimit, pedagogjisë dhe psikologjisë në shkollë. 40 vjet dha mësim nxënësve dhe kolegëve, që edhe kur e drejtoi nuk e humbi thjeshtësinë, komunikimin etik dhe punën në grup. Hiqmetin nuk mund ta shikosh një ditë pa veshjen e tij karakteristike, klasike-aristokrate, mbajtur pastër e për merak: me kostum, kollaro, këpucë të zeza që shkëlqejnë, po ashtu i rruar për ditë. Nga ana tjetër, ai urren fort shfaqjen tullumbacore të njerëzve që kërcasin si kokoshkat në zjarr; urren “poetërinë me kollaro” mbi tavolinë, “Belulët” në biseda, diskutime, promovime etj., që s’i lë hunda e gjatë e mendjemadhësisë boshe të shikojnë më tutje, se i pengon “Pinoku” etj. Hiqmeti ka ushtruar profesionin fisnik të mësuesit të Gjuhës shqipe dhe i Letërsisë. Ndërkohë, përveçse poet i lindur (gjenezën poetike e trashëgon nga nëna), ai fatmirësisht njohu dhe mësoi mirë teorinë e letërsisë, çka i dha ndihmesë për poezinë e kultivuar.
Tingëllimat lirike të Hiqmet Mehmetit sipas modelit të Shekspirit. Edhe sot e kësaj dite, ai studion me kujdes teori letrare. Nuk nxiton të kërkojë motive, ato i vijnë vetë, nga natyra, nga njerëzit që njeh. Nuk mbytet në lumin e fjalëve, por noton dhe e zgjedh fjalën, e kursen përdorimin e saj të tepërt, se nuk do ta shpërdorojë të shenjtën e nënës. H. Mehmetaj është poet 100% lirik dhe ka botuar pesë vëllime poetike: “Shqipëri, pse s’të zë gjumi?” (poezi, 1996); “Ëndrrat e trëndafilit”, (poezi, 1999); “As dielli s’më përshëndet”, (poezi, 2001); “Nata e lofatës”, (poezi, 2008); “Vajza e ujëvarës”, (lirika, 2012), si dhe librin me poezi të zgjedhura me titullin e thjeshtë “Lirika”, 2014. Të pesë librat i ka botuar në Tiranë dhe ç’ka na bën përshtypje pozitive, në rrafshin e virtytit e besimit të autorit, redaktor ka patur qysh në fillimet e tij botuese prof.dr. Bardhosh Gaçe, “Mjeshtër i Madh”, të cilin nuk e ndërron me tjetër. Libri më i plotë tij është “Lirika”, Tiranë, Dudaj, 2014, në 152 faqe, ka një strukturë poetike ngritur mbi katër kate lirike. Katin e parë e ka quajtur “Lirika shoqërore” me 33 poezi; kati i dytë është “Lirika peizazhi” me 13 poezi”; i treti “Zambakët e dashurisë” me 6 poezi për frymëzimtarët e tij: Omar Khajamin, Robert Bërnsin, Eseninin, Lasgush Poradecin, Çajupin dhe xha Aliun, Ali Asllanin tonë. Katit të katërt të ndërtesës poetike “Lirika” i ka vënë emrin “Lirika dashurie”, ku përfshihen 71 poezi, të cilat hapen dhe mbyllen me çelësin magjik të poezisë, për të vijuar udhëtimin e ndjenjës pa nxitim, bukur, kënaqshëm e menduar. Me këtë natyrë burimore, pena e tij ka gjetur veten dhe ka krijuar profilin e autorit në poezitë e zakonshme dhe sidomos në tingëllima. Ndjenja dhe koherenca shkojnë bukur në harmoni në poezinë lirike të Mehmetajt, secila në vendin e vet hierarkik të llojit poetik të autorit. Veçoria e tij tematike është flora dhe fauna (bota bimore dhe bota shtazore e Lumit të Vlorës, krahinës së vendlindjes së tij e më gjerë). Së pari, ai shkruan se ndjen diçka që do ta shprehë me gjuhën e metaforës, do të kënaqë veten dhe miqtë e letrave. Pavarësisht nga natyra e tij tërësisht lirike e bujare, është shumë kritik ndaj krijimtarisë së tij. Poezia e tij, edhe pse ai nuk rend për ta reklamuar, ka tërhequr vëmendjen e miqve të poezisë, të studiuesve dhe të kritikëve të letërsisë. Dritëro Agolli ka shkruar për poetin vlonjat: “Lirikat e Hiqmet Mehmetajt janë të sinqerta dhe kanë thjeshtësinë e këngës. Ato nuk janë rritur në serrat e librave, por në livadhet e natyrës. Me këtë dua të them se autori e ka asimiluar pasurinë shpirtërore të popullit dhe si nektar e ka shpërndarë në vargjet e tij. Dhe ky nektar u ka dhënë çiltërsinë e natyrshme, jashtë skenave libreske”. Për t’u fokusuar sadopak tek soneti i tij, mund të themi se Hiqmet Mehmetaj, me ndjenjë, me kulturë, me durim ka realizuar një punë prej artisti në gjetjen e rimave e në ndërtimin e strofave, në kërkim të ritmeve dhe në kujdesin për të tërën dhe të mjeteve shprehëse. Vërehet vëmendja që ka për strukturën e tingëllimës dhe në stilin e tij nuk ka imitim të lëvruesve të sonetit nga autorë të huaj apo shqiptarë. Ka ndikim formësor nga Shekspiri në të 35 sonetet e shkruara deri më sot nëpër vëllimet poetikë që ka botuar, por ende jo në një vëllim më vete. Poezia e Hiqmet Mehmetaj ka karakter lirik romantik, po në mjaft tingëllima spikat prirja drejt realizmit, përmes trajtimit të motiveve shoqërore, qortimit të veseve dhe falënderimit poetik të virtyteve humane. Mehmetaj, sot për sot, ende është lëvruesi i vetëm i modelit poetik të sonetit lirik ndër autorët e Vlorës, por, mesa dimë edhe në qytetet e tjera nuk duket se soneti është në modë, ndoshta ngaqë këron një mjeshtëri me shije të hollë artistike dhe disiplinë të rreptë letrare të teknikave poetike. Pikërisht tipologjinë shkrimore të poezisë së Mehmetajt e dallojmë sidomos në tingëllimat e tij. Ato janë të tëra të bukura, ndërtuar sipas strukturës shekspiriane të soneteve: me tri strofa e gjysmë, domethënë, tri strofa njëmbëdhjetë rrokshe (quatrains) me rimën ABAB, CDCD dhe EFEF dhe dy vargjet e fundit (couplet) me rimë të puthur GG por, këtë prezantim të parë të tij me lexuesin, do të veçoja 11 sonete, nga të cilat: “Të kërkoj ndihmë”, “Brengë”, “Një ambiciozi”, “një pusht-etari”, “Lulishtari”, “Hëna e lajthive”, “Liria” janë lirika shoqërore; “Natë dimërore” - lirikë peizazhi; “Rrëfim rinor”, “Lustraxhiu” dhe “Në dasmën e putanës” - lirika dashurie. Mendoj se misioni im i thjeshtë si moderator i prezantimit tim në gazetë të tingëllimave të lirikut të Vlorës e mbyll këtu ciklin, për të vijuar me shijet artistike dhe estetike që do të shkaktojë tek lexuesi dashamirës i letërsisë së bukur. Udhëtim të mbarë, të këndshëm e të kënaqshëm Liriku ynë i tingëllimave, mësues dhe poet Hiqmet Mehmetaj!

"Mosmirënjohja është më e liga e poshtërsive"

"Mosmirënjohja është më e liga e poshtërsive"

Imanuel KANT

Tregim

(sipas tim vëllai,QAZIM HYSIT)

Nga Përparim Hysi



Aty pragviteve -60-të të shekullit të kaluar, unë sapo kisha mabaruar kursin e shoferave dhe,kur u mobilizova për të kryer shërbimin e detyrueshëm ushtarak, shorti më çoi asa më pak dhe as më shumë tek një repart ushtarak që varej nga SHTABI QENDROR i MBROJTJES. Në krye, si komandant i Shtabit qendror të MKL-së ,siç emërtohej shkurtimisht, në atë kohë ishte Gjeneral GJIN MARKU. Gjenerali,sado me origjinë nga Mirëdita, luftën e kish bërë andej nga Skrapari dhe, si e njoha më vonë, kishte afeksion të veçantë për skraparlinjtë. Gjenerali, sipas detyrës që kishte, në organikë kishte një veturë. Shoferi që ngiste veturën e gjeneralit, ngaqë kishte 12-vjet me të dhe,ngaqë me lejen e plotë të gjeneralit kërkoi të largohej për në një punë tjetër, u vu në kërkim të një shoferi,brenda repartit, ku veç meje, kryenin shërbimin dhe ushtarë të tjerë. Qe krejt e rastit që më zgjodhi mua. Ai më zgjodhi,por me kaq nuk mbaronte puna.
Së pari, duhet të më shihte gjenerali dhe, më pas, sipas rregullave strikte të asaj kohe, duhet të kaloje dhe në një "filtër" tjetër: të "syrit vigjilent". Ky, syri vigjilent, qe një oficer madhor që, pasi kishte marrë paraprakisht pëlqimin e gjeneralit për mua, zuri nga porositë, si të thuash "extra". Natyrisht, tanimë që ka kaluar gati 60-vjet nga ajo kohë, porositë nuk i kujtoj dot të tëra, por njërën, si më kryeosren, nuk kam se si e harroj. "Syri vigjilent"(kështu po e emërtoj dhe, për të qenë më i drejtpërdrejtë dhe, pa i hyrë në hakë për punën që bënte, dua të them që ishte burrë i ndershëm), më tha:- Kjo veturë është vetëm për gjeneralin. Sado që gjenerali ka dhe zëvendës,asnjëherë dhe për asnjë arsye,pa pëlqiimin e gjeneralit, nuk do të marrësh në veturë as zëvendësit e tij.. Nëse vepron ndryshe, do penalizohesh.

* * *
Para se shoferi veteran të më dorëzonte makinën, shkova u ballafaqova me gjeneralin. Gjenerali e kish dhënë pëlqimin dhe,siç mendoj, një "kartabiankë" sigurie, veç sjelljes sime,ishte se origjina ime ishte nga Vërzhezha e Skraparit dhe Gjeneral GJIN MARKU kish qenë Komandant i Brigadës së shtatë sulmuese, ku, si përkim i bukur dhe, gjithsesi,e bënte më të fortë garancinë time,se një kushëriri ynë,Neshat Hysi,edhe ai, tanimë,gjeneral,kish qenë zëvendës komandant i kësaj brigade. Gjenerali porositi shoferin që të më tregonte të gjitha vendet,brenda Tiranës,ku shkonte gjenerali dhe,veç tjerash, si porosi rezervate: ndonjë shtëpi të ndonjë miku të veçantë të gjeneralit. Guiduam me shoferin dhe, atë kohë,nuk kishte shumë vështirësi për t'i piketuar vendet ku e çonte puna, por, në të njëjtën kohë,pothuaj mësova përmendësh si një vjershë,adresat e miqëve të tij intimë.
* * *
Kur bëra shërbimin e parë, e mbaj mend.që kur la punën, gjenerali më tha:- A e mban mend shtëpinë e X...?
-Si urdhëron, shoku gjeneral!
-Atëherë për atje na ço!
Guidova dhe, kur mbrritëm atje (qe një pallat dy-katësh), më tha:- Ngjitu lart dhe i thuaj që të zbresi poshtë,se po e pres.
U ngjita dhe,pasi trokita në derë, derën ma hapi e zonja e shtëpisë. I thashë për porosinë dhe, tek prisja përgjigje, pashë që bëri këmbë pas meje,një oficer me gradën major. Kur mbrritëm tek vetura, gjenerali më tha:- E shikon këtë majorin? Ky është major M... dhe është miku im më i mirë dhe më besnik. Është mirëditor dhe, sado që të kanë porositur që, pa praninë time, mos marrësh kënd në veturë,për këtë do të bësh përjashtim: kudo që ta shohësh, do ta marrrësh dhe do ta shpiesh kudo që ka nevojë. Fiksoje,mirë!- më tha. Po ku kisha nevojë për ta fiksuar,kur që në atë çast,gjenerali urdhëroi që të merrnim rrugën për në Durrës. Atje,së bashku me majorin (po e quaj major "fiksimi"), gjenerali,ngaqë së bashku me major"fiksimin" ishin kuadro të Ministrisë së Punëve të Mbrendshme, morën nga një copë stof që ishte enkas për efektivët e kësaj ministrie. Dhe nuk është se e bëra këtë rrugë me gjeneralin apo me këtë "fiksimin"(enkas e shkruaj me gërmë të vogël),vetëm njëherë,por disaherë.. Sa herë që shkonim në Durrës,gjenerali kurrë nuk harronte të vizitonte një nipin e tij që,siç më thoshte, është jetim. E ndihmonte të nipin me sa mundte.
Gjeneral GJIN MARKU ishte njeri shpirtmadh dhe unë,sado që isha ushtar që kryeja shrëbimin e detyrueshëm, pothuaj u bëra si pjesëtar i famijes së tij. U familiarizova aq,sa ,dhe pas atij denigrimit që i bën komandantit tim, unë nuk i preva mardhëniet me familjen e tij. Isha ende ushtar,kur gjeneralin e shkarkuan dhe e dërguan në Llakatund të Vlorës. Më erdhi shumë keq për të,por në fund të fundit,çfarë mund të bëja më tepër se keqardhja?
* * *
Dhe kur gjeneralin e dënuan me burg,familjen e sollën në Fier ku banoja unë. Unë,sado fshehur (Syri vigjilent përgjonte kudo), ose do takoja të shoqen e gjeneralit ose ndonjërin prej fëmijëve që, tanimë, ishin rritur. Por nuk mjaftoi me kaq: djalin e madh të gjeneralit,Aleksandrin apo Sashën,e dënuan dhe atë me burg se nuk pranonte se babai i tij qe armik. Dhe punët me gjeneralin tim shkuan keq e më keq:gjenerali vdiq në burg dhe Sasha, pasi bëri një burg të kotë disa-vjeçarë, ngaqë donte të shpëtonte nga vargonjtë e rëndë të diktaturës( ai kish pësuar mbi kurriz),sado që po vinte demokracia, me ca shokë të tij, ndërtuan një trap apo me komardare( ku ta dish?),humbën pa nam e nishan nën dallgët e egra të detit. Po në vitet e demokracisë vdiq dhe e shoqja e gjeneralit. Nga ajo familje aq fisnike që i dha aq shumë luftës, kanë mbetur gjallë dy çupat e gjeneralit,tanimë në pension dhe, pa krijuar familje dhe,veç tyre,djali i vogël,tash mësues dhe me familje në Fier.
* * *
Ngaqë lidhjen me familjen e komandantit tim të mirë, GJENERAL GJIN MARKUT, i mbaj dhe sot, nuk di që para ca kohe, m'u kujtua ai miku besnik i gjeneralit,major "fiksimi" dhe pyeta:- Ç'qendrim mbajti "fiksimi",kur gjeneralin e dënuan? Dhe,mend u hodha përpjetë, kur më thanë:- Jo vetëm erdhi apostofat dhe mori në hetuesi Sashën,por solli dhe si dëshmitar të rremë,as më pak dhe as më shumë atë nipin që GJENERALI im i mirë, kurrë nuk e la pa e ndihmuar. "NIPI" i dashur i Gjeneralit e kishte mësuar përmendësh "vjershën"që e kish shkruar major"fiksimi" dhe që të dy"recituan" atë akuzë aq të rreme! Sa mosmirënjohës!
* * *
E solla këtë histori që ma tregoi imvëlla dhe,tek e mbyll këtë tregim, më jen të bërtas:"IMANUEL KANT të ndritët shpirti atje ku prehesh:"Mosmirënjohja është më e liga e poshtërsive".

Tiranë, 26 mars 2018

Administrimi i territorit është argumenti kyq edhe në gjykata arbitrazhi, në lidhje me kontestet ndërkufitare.

Përkufizimi i shtetit, (republikës, krahinës, provincës), mes tjerash, ka të bëjë me territorin, të cilin e ka nën ADMINISTRIM. 

Pa kurrëfarë dyshimi, autorizimet e një shteti (republike, krahine,…)për: Transport – ndërtimi dhe mirëmbajtja e rrugëve; Kontroll policor; Shfrytëzim të pyjeve, kullosave, ujërave, etj. Ndërtim, apo planifikim, të objekteve të ndryshme ekonomike, turistike, infrastrukturore, flasin për ADMINISTRIM të një territori. 

Administrimi i territorit është argumenti kyq edhe në gjykata arbitrazhi, në lidhje me kontestet ndërkufitare.

Rexhep Nikçi

Inxhinier i Diplomuar dhe magjistër i Gjeodezisë dhe i Gjeoinformatikës
Kufiri Kosovë – Mali i Zi

– Çfarë po ndodhë?! –

Argumentet Parësore për përcaktimin e vijës kufitare ndërshtetërore janë: dëshmia se kush e ka administruar një territor, apo nën autoritetin e kujt ka qenë ai territor. Quhen parësore pasi që ato kanë peshën më të madhe, me rastin e përcaktimi të kufijve ndërshtetëror, ndërmjet dy shteteve.
Argumenti i banorëve të asaj zone, sepse të gjithë banorët e asaj zone e dinë mirë se ku ka qenë kufiri. Dhe, këtë jo vetëm banorët e Kosovës, por edhe banorët e Malit të Zi. Është e vërtetë e pamohueshme për të dyja palët (banorët) se Qafa e Çakorrit dhe Kulla e Zhlepit, kanë qenë dy pika kufitare, apo rrugë nëpër të cilat ka kaluar kufiri Kosovë – Mali i Zi. Kjo mund të vërtetohet lehtë me vizitat e banorëve, në të dyja anët e kufirit.

Argumenti i rrugëve

Rrugët Pejë – Çakorr dhe Pejë – Kullë janë:
Mirëmbajtur nga Kosova, si para dhe pas luftës.
Janë ndërtuar nga Kosova (Serbia).

Policia e trafikut e Kosovës (Serbisë) ka kontrolluar trafikun në këto rrugë deri në Çakorr e Kullë.
Të gjitha këto argumente ekzistojnë në institucionet aktuale të Kosovës si dhe në arkiva të ndryshme, mirëpo këto, për çudi, nuk merrën parasysh fare, nga pala kosovare, përkatësisht, Komisioni qeveritar!

Argumenti i pyjeve

Ka plotë argumente, që pyjet që po i kalohen Malit të Zi, janë pyllëzuar nga pala kosovare, (shkolla, akcione pyllëzimi, etj.) Pastaj ka argumente të banorëve të asaj ane që për shfrytëzim të lëndës drusore, në pjesën që po mbetet në Mal të Zi, kanë marrë leje dhe kanë paguar tarifa në organet përkatëse të Kosovës. Përfaqësuesi i Agjencisë së Pyjeve të Kosovës nuk u pajtua me konkluzionet e “Komisionit” të fundit, pasi që konkludoi se në një pjesë (afër Kullës), mbi 600 ha (6 km2) të pyjeve po i kalojnë Malit të Zi.

Argumenti i Kullosave

Pjesa që po mbetet në Mal të Zi, është shfrytëzuar nga banorët e Kosovës, të asaj ane për zhvillimin e blegtorisë. Ajo anë njihet shumë mirë me Stanet e saj. Të gjithë këta blegtorë e kanë ditur dhe e dinë se ku ishte kufiri Kosovë – Mali i Zi.

Argumenti i Projekteve

Ka argumente të dokumentuara se në atë pjesë nga Kosova (Serbia), janë planifikuar projekte të ndryshme ndërtimi të objekteve të ndryshme, sidomos në fushën e shfrytëzimit të ujërave. As këto dokumente nuk merren parasysh nga pala kosovare, përkatësisht, Komisioni qeveritar!
Administrimi i territorit ( përfundime mbi argumentet parësore)
Përkufizimi i shtetit, (republikës, krahinës, provincës), mes tjerash, ka të bëjë me territorin, të cilin e ka nën ADMINISTRIM. Pa kurrëfarë dyshimi, autorizimet e një shteti (republike, krahine,…)për:
Transport – ndërtimi dhe mirëmbajtja e rrugëve;

Kontroll policor;

Shfrytëzim të pyjeve, kullosave, ujërave, etj.

Ndërtim, apo planifikim, të objekteve të ndryshme ekonomike, turistike, infrastrukturore, flasin për ADMINISTRIM të një territori. Dhe Administrimi i territorit flet qartë se i KUJT është AI TERRITOR. Administrimi i territorit është argumenti kyq edhe në gjykata arbitrazhi, në lidhje me kontestet ndërkufitare.

Argumentet Parësore – Dëshmi dhe shembuj

Këtu do të paraqiten disa shembuj, të cilët vërtetojnë se vija kufitare Kosovë – Mali i Zi , kalon nëpër Kullë e Çakorr. Këta shembuj janë të rëndësishëm, pasi që çdo vijë kufitare që nuk kalon nëpër Kullë e Çakorr, është e gabuar dhe e papranueshme.

Ky imazh paraqet faqen 398 të Enciklopedija Jugoslavije të vitit 1956.

Rëndësia e këtij argumenti është se kemi të bëjmë me përshkrim të kufirit (të Malit të ZI –nënvizimet janë për pjesën e Kosovës), i cili është i rëndësisë parësore në përcaktimin e kufirit, nëse dy entitetet bëhen shtete.

Pse kjo nuk merret parasysh nga Kosova zyrtare, asnjë mendje e shëndoshë nuk di ta shpjegojë!?
Përshkrimi në Monografinë e ASHAK “KOSOVA”-2011

“Në pjesën veriperëndimore Kosova kufizohet me Republikën e Malit të Zi. Linja kufitare ka gjatësinë rreth 78.6 km. Nga trekufiri Kosovë-Shqipëri-Mali i Zi, e deri te trekufiri Kosovë-Mali i Zi-Serbi, linja kufitare shtrihet nëpër kotat e larta të Bjeshkëve të Nemuna – Bogiçevicë, Mokën, Hajlë dhe Zhleb. Linja kufitare ndërmjet Kosovës dhe Malit të Zi, prehet me dy arterie rrugore automobilistike: në Qafë Kullë (1795 m) dhe Qafë Çakorr (1849 m), që trajtohet si njëra ndër qafat më të larta malore në Ballkan”. (“Kosova”, Akademia e Shkencave dhe Arteve të Kosovës).
Përshkrim i njëjtë me shembujt e mëparshëm, nga Programi Ndërkufitar i IPA, për Kosovë dhe Mal të Zi (dokumenti final i vitit 2014).

Në Rregulloren për kategorizimin e rrugëve shtetërore (Uredba o kategorizaciji drzavnih puteva) të Serbisë, të vitit 2013, në faqen 3 dhe 7, përmenden rrugët që kalojnë nëpër Kosovë deri te vendkalimet kufitare. Siç shihet, nga imazhi më poshtë, këto dy pika kufitare janë KULLA dhe ÇAKORRI. Pra, Serbia, që e ka humbur Kosovën, ia njeh asaj Kullën dhe Çakorrin, ndërsa vetë Kosova, sjell “argumente”, se ato janë me kilometra larg territorit të vet!!!

Kjo është kopertina e Programit Investues të Rrugës së Kategorisë të Dytë Rozhajë – Pejë, i punuar në Mitrovicë dhe mban datën 18.11.1964. Në slajdin në vazhdim paraqitet rruga e projektuar Rozhajë – Pejë, ku qartë shihet kufiri Mali i Zi – Kosovë, i cili kalon nëpër Kullë. Shihet se Kufiri qartë kalon nëpër Kullë.

Ku janë Kulla e Çakorri tash?

Kulla e Çakorri, natyrisht, janë aty ku kanë qenë gjithmonë. Por aty mungon Kosova, e cila tash është me kilometra larg nga këto dy pika. Që ironia të jetë më e madhe, vetë Kosova zyrtare, sjell “fakte” që Kulla e Çakorri “kurrë nuk kanë qenë të Kosovës”. Ku ka rrëshqitur kufiri, shihet mirë, nga dy slajdet në vazhdim.

Kulla larg kufirit rreth 5 km, nëpër rrugë, pas “Demarkacionit”

Për ta lokalizuar Kullën në Google Maps, kërkoni duke shtypur: 42.7870, 20.2253. Pastaj mund të krahasoni me kufirin që Kosova në “Google” ia ka vendosur vetës, Çakorri larg kufirit të Kosovës mbi 4 km në vijë të drejtë.

Pse dhe si ndodhi kjo?

Në Kosovë, secila punë institucionale bëhet shkel e shko.

Komisioni Malazez, ka bërë propozimin e kriterit – Kadastrin. Pastaj ka bërë udhëzimin për punën e Komisioneve. Dhe në fund ka bërë edhe rregulloret dhe të gjitha dokumentet përcjellëse, duke përfshirë edhe Marrëveshjen finale, e cila është ratifikuar në Parlamentin e Malit të Zi.

Komisioni ynë, qëllimin kryesor e ka pasur, shëtitjet dhe mëditjet dhe stërzgjatjen e procesit. Sa më shumë zgjatë, aq më shumë mëditje, udhëtime e qejf.

Komisioni ynë e ka kuptuar se Kulla e Çakorri po mbesin jashtë Kosovës, vetëm pas reagimeve brenda Kosovës. Kjo shihet qartë nga “dokumentacioni” i Komisionit të Kosovës i publikuar në ëeb faqen e Kryeministrisë së Kosovës.

Ky dokumentacion është bërë pasi që puna është kryer dhe qëllimi i vetëm i tij është të dëshmojë se Kulla e Çakorri nuk janë të Kosovës!

Të gjitha ligjet, dokumentet dhe faktet, në të cilat thirret ky Komision, kanë të bëjnë shumë pak, e shumica aspak, me procesin e Demarkimit.

Pse dhe si ndodhi kjo?

Duke parë gabimin që kanë bërë, ata thërrasin që të sillen fakte kadastrale: “Sillni dokumente kadastrale – pronësore, për tokat që po pretendoni se janë të Kosovës”.

Nga neglizhenca, moskokëqarja dhe puna shkel e shko, ata harrojnë se procesi i demarkimit nuk ka të bëjë shumë me çështje pronësore, po me çështje të administrimit të territorit, pa u kontestuar nga fqinji i parë (Mali i Zi). Dhe, pse të kontestohet, kur edhe ata e dinë se ai tërritor nuk u përket.

Pse Komisioni “Ad Hok” tha OK?

Komisioni i Jahjagës ka kërkuar përgjigje në këto pyetje:

– A janë pajtuar të dyja shtet që të përcaktojnë kufijtë shtetëror? – Po
– A janë themeluar Komisionet përkatëse? – Po
– A i kanë miratuar udhëzimet dhe rregulloret e punës? – Po
– A kanë miratuar kriteret si bazë për punë? – Po (edhepse vetëm një kriter – Kadastrin).
– A kanë punuar në bazë të rregulloreve dhe kriterit të miratuar? – Po
– A është miratuar në fund marrëveshja nga të dyja Komisionet? – Po
– A ka kontestim zyrtar nga Kosova e Mali i Zi – Jo

Prandaj, Komisioni “ad hok” as që ka mundur të bëjë ndonjë konstatim tjetër. Mandati i tij ka qenë të shoh se a janë përcjellur procedurat e dakorduara nga të dyja palët. Pasi që edhe të dyja qeveritë po thonë në rregull është, atëhërë ky Komision në fund thotë: “Hajde more, Për Hajr Ju Qoftë”!!

Pse ShBA, BE… po thonë OK?

Sepse nuk mund edhe të thonë asgjë tjetër, pasi që:

Të dyja komisionet janë pajtuar në çdo pikë;

Të dyja qeveritë janë pajtuar në çdo pikë;

Pra, zyrtarisht, nuk ka probleme në mes dy vendeve.

Prandaj – bashkësia ndërkombëtare -, nuk mund të bëjë asgjë tjetër, përveç që të bëjë “presion”, që marrëveshja të ratifikohet. Në fund të fundit, – Bashkësia Ndërkombëtare – nuk mund të na i kryejë dhe zgjidhë problemet tona.

Dhe, për më tepër, edhe po të falim edhe gjysmën e Kosovës, me marrëveshje, do të na përkrahte pa rezervë.

Ku është problemi?

Problemi i parë është se Ekspertë të Demarkacionit nuk ka shumë as në rang botëror, që është e kuptueshme, sepse Demarkacionet nuk ndodhin në baza ditore.

Po edhe ata ekspertë të pakët që janë, kanë botime të shumta në lidhje me këtë çështje, të cilat edhe mund të gjenden “online”.

Problemin kryesor e kemi se Qeveria, me Komisionin e saj, ka bërë një punë të mbrapshtë dhe këtë e di, por nuk po do të tërhiqet.

Problemi tjetër është se edhe kundërshtuesit e Demarkacionit, janë të fokusuar së tepërmi në harta dhe sipërfaqe, duke harruar se hartat, edhpse të rëndësishme, nuk janë faktori përcaktues i kufijve. Ndërsa, sipërfaqja nuk ka të bëjë fare me demarkacionin.

Dhe problem mbi problem është se të gjithë flasin për këtë çështje, pa e marrë mundin që të lexojnë diçka në lidhje me të.

A ka lidhje sipërfaqja?

Sipërfaqja nuk ka kurrëfarë lidhjeje me përcaktimin e kufirit. Sepse kufiri përcakton sipërfaqen dhe asnjëherë e kundërta. – Sipërfaqja nuk përcakton kufirin. Se sa absurde është tendenca, që më sipërfaqe të vërtetohet kufiri, shihet në pikat vijuese.

Kosova me “matje” të Komisionit, të ashtuquajtur për matje, ka dalë se i ka 10.905 km2. Gjatësia e kufirit të Kosovës, me këtë kufi (kadastral), është rreth 741 km.

Nëse një shtet në formë katrori ka sipërfaqe 10.905 km2, atëhere gjatësia e kufirit të tij do të ishte rreth 418 km.

Përderisa shteti në formë rrethi, me sipërfaqe 10.905 km2, do të kishte gjatësi të kufirit prej rreth 370km.

Kosova teorikisht mund të kishte gjatësinë e kufirit 21.812 km (10905+1+10905+1) dhe sipërfaqen prej 10.905 km2, nëse do ta kishte formën e një drejtëkëndëshi, me brinjë a=10905km dhe b=1km. Kështu do t’i dilte rezultati këtij Komisioni për “matje”. Absurd mbi absurde.

Kur do të kishte lidhje sipërfaqja?

Sipërfaqja mund të përdorej si argument, për të vërtetuar se a është bërë mirë Demarkacioni VETËM nëse:

Janë të njohura dhe të verifikuara të gjitha pikat kufitare pa kurrëfarë dyshimi;

Nëse janë të njohura procedurat, metodologjitë dhe mjetet, që janë përdorur për matje të sipërfaqes para demarkacionit (10.877km2, p.sh).

Se sa ka lidhje sipërfaqja me kufirin, dëshmon edhe fakti që Serbia në të gjithë vjetarët e saj statistikorë, e nënvizon se Sipërfaqja dhe Gjatësia e vijës kufitare të saj duhet të konsiderohen të përkohëshme, pasi që Serbia nuk është e mbuluar komplet me matje (kadastrale) dhe se kufijtë me ish-republikat kanë qenë vetëm administrativ dhe ende nuk janë arritur marrëveshjet për demarkacion. (Kërko në Google me: “Statisticki Godisnjak Srbije”).

Sipërfaqja e Kosovës!!??

Duke u ndërlidhur në fjalinë e fundit në lidhje me sipërfaqen e Serbisë, në Vjetarët e saj Statistikorë, mund të konkludojmë se:

– Sipërfaqja e Kosovës është kadastrale;

– Kjo sipërfaqe nuk është definitive, sepse merr parasysh vetëm pjesën e Kosovës, që është e mbuluar me Kadastër. Mosmbulushmërinë e tërë territorit të Kosovës me Kadastër, askush nuk e ka marrë parasysh. Ky është njëri nga gabimet më të mëdha në këtë proces. Dhe, për këtë shkak Kadastri na ka sjellur në këtë DEREXHE.

– Dhe çfarë bëmë ne? Territori që nuk ishte i mbuluar më kadastër iu FAL Malit të Zi.

Kjo do të ishte e pafalshme, sikur ta bënin edhe fëmija, e lëre më nga “alamet zyrtarësh e profesionistësh”!!

– Dhe, për më tepër, një sipërfaqe të përkohshme e shpallëm DEFINITIVE E ZYRTARE!!
Çfarë është Demarkacioni, shpjeguar katunarqe? (1)

Supozojmë se kemi dy fshatra fqinje: A dhe B

Fshatarët e A dhe B në një mënyrë apo një tjetër, janë marrë vesh se Kodra që i ndanë, të ndahet nëpër pikat më të larta.

Kështu është e ditur për të gjithë se ku i kullosin bagëtitë, marrin dhe, dru apo diçka tjetër.
Nëse dikush nga njëri fshat ka shfrytëzuar anën e gabuar të Kodrës, “ka kërsitë stupci”!

Dhe, ta zëmë se dy shtete krijohen, duke ndarë këto dy fshatra. Kufiri i shtetit duhet të kalojë nëpërmes të njëjtës vijë, që këto dy fshatra kanë pasur në shfrytëzim prej kohësh, pa marrë parasysh se, ndoshta me kadastër, kufiri i fshatrave dallon.

Kjo vlen edhe për Kosovën (Fshati A) dhe për Malin e Zi (Fshati B).

Çfarë është Demarkacioni, shpjeguar katunarqe? (2)

Pse është kjo kështu? Sepse marrëveshjet dhe mënyra e shfrytëzimit, janë shumë më të vjetra se sa kadastri dhe kufijtë e zonave kadastrale, në shumicën e rasteve, nuk përputhen me relievin përrreth. Bile-bile, duke vëzhguar kufirin e ri Kosovë – Mali i Zi, pasi që matje kadastrale ka pasur vetëm në anën nga Kosova, shihet qartë se matjet janë bërë deri në vendet, ku terreni ka filluar të paraqitet i papërshtatshëm për matje.

Dhe, në fund, po e përmbyllim me thënien e famshme të Albert Eintsein: “Problemi (i shkaktuar nga Kadastri) nuk mund të zgjidhet me të njëjtat metoda (me Kadastër), që e kanë shkaktuar atë problem”.

MARS I PËRFLAKUR ( Antologji poetike kushtuar dëshmorit Ismet Avdi Qorraj)

Kjo Antologji poetike kushtuar dëshmorit të atdheut Ismet A. Qorraj përfshin gjithë poezitë
që u paraqiten në konkursin e organizuar me këtë qëllim nga Axhensioni Floripress.



Vendin e pare në këtë konkurs e mori poezia "Pranverë", e poetit Gentian Banaj.

Vendin e dytë e mori poezia "Balada për zogjtë e valsit diellor", e poetit Skënder Zogaj.

Vendin e tretë e mori poezia "Krenohemi me ju n’altarin Dardan", e poetit Engjëll Koliqi.

Poezitë botohen sipas alfabetit, përjashto tre poezitë fituese qe çelin librin.

Ky libër botohet në nderim të dëshmorit dhe në shenjë falenderimi për pjesëmarrësit

në konkurs.

FLORIPRESS

	Përgatiti: Flori BRUQI
	MARS I PËRFLAKUR Antologji poetike kushtuar dëshmorit  Ismet Avdi Qorraj Librin e përgatitur nga Flori Bruqi  "Marsi i përflakur"  mund ta shkarkoni  falas në sektorin „Literaturë“
Gentjan BANAJ PRANVERË Nga kreshta e një mali, si shqipe drejt lirisë Gjaku i Kosovës vërshon ndër dej Pranverës së Ismetit vdekja i del pritë Tokën amë plagos, si një lot ndë` qiej Pranverë e përhumbur në logun tënd Deçan I mbledh gjymtyrët prej dhimbjes gjer në palcë Gjaku i rinisë vërshon si lumë dalështratit Nga plumbat pashpirt që rendin turravrap Nëpër asht të stinës bleron pikëllimi E shpërthen bimëza të vogla loti Pranverë e përgjunjur në tokë t`Deçanit Me sytë drejt qiellit i luten zotit S`mund të shkelë më livadheve rioshi Ismet Me hapin prej dreri dhe prushin në sy Shtatëqind vjet do vajtojnë tash kullat Shtatëqind vjet Ajkunat do të mbajnë zi Gaz e vaj do të vijnë e do të ikin stinët Lugjeve do lodrojnë të tjerë Omerë Lojë e tyre në kundërmim lirie Moteve e brezave, t`ju sjellë pranverë Skënder ZOGAJ BALADA PËR ZOGJTË E VALSIT DIELLOR Imja është piktura me sytë e përlotur Edhe qielli ngjyrë ulliri sipër Deçanit Plot zogj gjoks shpërthekuar, Të zjarrtë dhe kryengritës Si meteorë vezullues plot avaz Që shpirtin e vet e bëjnë kurban Se nuk e durojnë jetën në kafaz. Zogj drite me flatra trëndafili Përhapës magjik të valsit diellor Ndër shtatë palë toke e qielli me dashurinë hyjnore për Liri Kundër ujqve të mallkuar e dinak Gjithmonë të etur për gjak... Në këngë është trimëria e zogjve Prandaj gjithmonë vdesin duke kënduar Si n’atë ag pranvere kur zaret u hodhën Dhe n’pikturë u shprushën lulëkuqet Që kurrë më t’mos kishte strehë për korba As për këlyshë të zinj bushtre Që i ulërijnë Hënës… Nata ofshau zemërplasur nëpër konaqe Por agimi u rilind me dritë zemre, o mik - Shih zogjtë e valsit diellor që puthin qiellin Në Carrabreg, në Voksh e në Maznikë... Engjëll KOLIQI KRENOHEMI ME JU N’ALTARIN DARDAN Duke dëgjuar kushtrimin Nga Gjergji i Madh i Kastriotëve Nga Mic Sokoli e Hasan Prishtina Nga Bajram Curri e Idriz Seferi Vrapuat mbas Nënëlokes Dardani Ta merrni në mbrojtje e ta shpëtoni O i dashuri ynë Ismet Avdi Qorraj Ti djaloshi i Dardanisë Ishe i Madh Dhe nuk e duroje më gjakatarin Të lodrojë e të shkarkojë në trojet tona Jo Kur e pe Se shkjau u tërbua Ti Ismet i dashur U ngrite në këmbë Në mbrojtje të Kushtetutës Dardane Në Deçanin heroik Bashkë me Selimin, Mujën e Agimin Ratë nën plumbat bum-bum Të shkijeve fashisto-komunistë Jetën tokësore e mbyllët O dëshmorët e kombit tonë Por nuk keni vdekur Jo Dhjetë vite mbas Nënëlokja Kosovë U çlirua nga kriminelët serbianë Amaneti juaj shkoi në vend Gjaku juaj ujiti lule lirie e dashurie Ne kemi qarë shumë Për ju Sot krenarë Kremtojmë E këndojmë Me mburrje Që ju patëm të tillë Lavdi ju këndojmë N’altarin dardan Sot e përgjithmonë Poezi nga libri "Marsi i përflakur"

www.sa-kra.ch/marsiiperflakur.htm

1. Cached