Astrit Memia(1965-)

Av. Prof. Asoc. Dr. Astrit Memia ,lindi në Tropojë të Shqipërisë më 04 prill 1965 .Shkollën e Mesme të Gjuhëve të Huaja “Asim Vokshi”,e kreu në Tiranë(1979-1983).Është i diplomuar për Gjuhë dhe Letërsi Shqipe, në Universitetin “Luigj Gurakuqi”, Shkodër.(1985-1989).

Në vitin 1994, specializojë për Mediat, në Varshavë të Polonsë, ndërsa në vitin 1994 Sspecializojë në Radio “ EVROPA E LIRË”,në Bruksel të Belgjikës.Po këtë vit kreu Specializim për Median Radiofonike dhe Televizive nga Zyra Franceze e Realizimit dhe Shpërndarjes te Medias Radiovizive OFREDIA, në Paris, të Francës (Office Français de Realisation et de Diffussion Adio-Visuelle).Në vitin 1995 specializojë për Politikë Diplomaci, Turizëm dhe Media nga Internacional Federal Press, Berlin Gjermani si dhe kreu specializimin në Shoqaten Kombëtare të Televizionit FRANCE 3 Grupi i Televizionit Francez (Societe Nationale de Television France 3 Groupe France Television) Paris, Francë(1996)

Në vitin 1998 dhe 2002  Specializojë për Diplomacinë Publike dhe Median në Radion France Internacional RFI , Paris,Francë)si dhe   në Dubrovnik të Kroacisë ( 2002).Në vitin 2005-2008 ,   pranë Universitetit të Tiranës,kreu Fakultetin Juridiknë .

Ka kryer me sukses Kolegjin rajonal për studimet në fushën e mbrojtjes dhe sigurisë në Akademinë e Mbrojtjes, Tiranë(2007) .

Ishte mësues i Gjuhës Frënge në Shkollen “Sadik Rama”, në Tropojë(1983-1985).

Krytar i stafit për trajnimin e mësuesëve për mësimdhënien e lëndës së letërsisë në shkollat e mesme të rrethit të Tropojës (1991).

Ishte gazetar i Politikës , Diplomacisë dhe Turizmit të Botës Shqiptare në Radion e Jashtme të RTVSH (1992-1998) ; Gazetar në Zyrën e Shtypit të Partisë Demokratike të Shqipërisë(1998-2019).

Ndoqi studimet e doktoraturës në vitin shkollor 2003-2006 ,ku e fitojë titullin shkencor Doktor në Shkencat Politike dhe Diplomaci pranë Universitetit në Leipnitzc, USA (Tema: Kriza ekologjike dhe natyra njerzore) mbrojtur në Milano, Itali.

Në vitin 2010 mori thirrjen Akademike“ Docent” (Dr), në Universitetin Nderkombetar të Strugës -Maqedoni Veriore.

 Pedagog në Universitetin Nderkombëtar të Strugës(Maqedoni Veriore 2008-2012) Pedagog në Universitetin Nderkombetar të Prizrenit (2010-2012 (Kosovë)Pedagog në Universitetin Nderkombëtar të Strugës(Maqedoni Veriore,2012 )

 Thirrjen  Akademike“ Profesor i Assocuar” ( Dr), e fitoi më 2017 në Universitetin “ Euro-Ballkan”, në Shkup-Maqedoni Veriore.



Është autor i shume librave, artikujve, analizave, referencave, telereportazheve, dokumentareve, spoteve radiofonike dhe televizive.

Librat e botuar :

1. “ Njeriu dhe Natyra në Globalizëm”,2010


2.“ Mikpritja Shqiptare dhe Epoka e Globalizmit”,2018.

Bashkëthemelues i Akademisë Diplomatike Shqiptare(2001) .


Drejtor i Departamentit të Botimeve dhe Informacionit në Akademine Diplomatike Shqiptare, si dhe nismëtar, Drejtor e Kryeredaktor i Revistës 2 Gjuheshe me ngjyra 72 faqe “DIPLOMACIA”(2001-2004


Producent dhe ideator i Festivalit Ndërkombetar “Imazhi Shqiptar”(2006-2019)
Botues & Kryeredaktor i Revistës periodike 6 gjuhësh (shqip-anglisht-frengjisht- gjermanisht- italisht-spanjisht me ngjyra 72 faqe). Botim I Forumit Imazh & Media.(2006 ….)

Botues dhe Kryeredaktor i Revistës periodike “Imazhi Shqiptar” (2007...)

Sekretar i Përgjithshëm i Kolegjiumit të Gazetes “Dardania”(2007)

Ideator, bashkorganizator dhe lobues i Korridorit Adriatik-Alpe(A-A). Pesë simpoziume dhe spot televiziv të materializuar me dokumentarin Korridori A-A Korridor Transballkanik(2002-2008)

Konsulent e bashkepuntor i Revistës “Garda” organ periodik i Gardës së Republikës së Shqiperisë(2008).

Anëtar i Bordit Editorial dhe Keshillit Shkencor te Revistes Shkencore (me ISSN) The Heritage – Botim I Universitetit Nderkombëtar te Strugës,2010 (Maqedoni Veriore ).

Redaktor Shkencor i Revistës Shkencore (me ISSN) Global Challenge botim I Akademisë Diplomatike Shqiptar.(2012-2019)


Anëtar i Bordit Editorial të Revistës Shkencore Ndërkombëtare “ Global Processes” , Product: Logos University Internacional (USA) & Fabic University (Brazil),2018


Gazetar i Luftës së Kosovës (Dardanisë). Konsulent, udhërrëfyes,interpret i medias së huaj në këtë luftë. Autor dhe bashkëautor reportazhesh, emisionesh të medias së shkruar, radiofonike,televizive shqiptare dhe të huaj (TELE 5, TV ARTE, TVF 3,TVF 2,TV POLONIA, TV RETE 4 ;  Korrespodent i Gazetës “LE SOIR”, Gazetës“EMIGRANTI SHQIPTAR”, Revista “POLITIKA” Varshave,Revistes “BLIC”, Radio Shkupit, Radio Belgjikes, Radio Danimarkës, Radio Suedisë në gjuhën shqipe.(1998-1999).Etj.

Ka  realizues i shumë dokumentarë  televizivë:

 “ Përsëri Shpresë”, SHIJAK TV(1999);

“Korridori Adriatik- Alpe”(A-A)

Korridor Transballkanik ,TVSH(2002)

 “ Nje vit ndryshe”, TVSH(2006)

 “ Imazhi Shqiptar” në QNK “Pjeter Arbnori”, Tirane, TVSH(2007)

“ Lufta e Kosoves”, Shqiperi-Kosovë(2008)

“Imazhi Shqiptar” ne Tetove”, TVSH(2008)

Është anetar i Lidhjes se Gazetareve te Shqiperise(1993)si dhe anetare i shoqates nderkombetare te Gazetareve në Bruksel Belgjike(1994..)Nga viti 2012 është edhe Avokat.


Flori Bruqi

Xhevdet Shala(1958-)

Xhevdet Shala , lindi në Loxhë të  Pejës me 03.08.1958.

 Shkollën fillore dhe Gjimnazin e mbaroi në Prishtinë.

 Studimet themelore dhe ato të magjistraturës i kreu në Fakultetin Juridik në Prishtinë. 

Ka arritur titullin Doktor i të drejtës civile me temë: Komasacioni i tokës bujqësore (pengesat ligjore në zbatim të Komasacionit të papërfunduar).

Përvojën profesionale e filloj në Gusht të vitit 1980. Nga viti 1986 ka filluar punë në Fakultetin e Mjekësisë në Prishtinë.

 Ishte pjesë e zhvillimeve për demokratizimin e jetës në vend. Ishte njëri nga themeluesit e Sindikatës së pavarur të punëtorëve të shëndetësisë së Kosovës. 

Pas largimit masovik nga puna në vitin 1990, u angazhua në krijimin e institucioneve të Kosovës ashtu që në vitin 1991 ishte në krye të adminstratës së Fakultetit të Mjekësisë në Prishtinë.

Si njëri ndër themeluesit e Sindikatës së pavarur të punëtorëve të shëndetësisë së Kosovës në Kongresin e I-rë të mbajtur në Kaçanik u zgjodh Sekretar i Përgjithshëm.

 Për shkak të aktivitetit të tij në jetën publike në vitin 1994 ishte i detyruar të largohet nga vendi. 

U vendos në Shqipëri ku mbajti lidhjet në mes Fakultetit të Mjekësisë në Prishtinë dhe Sindikatës së Pavarur të punëtorëve të shëndetësisë me shumë institucione homologe jashtë Kosovës. 

Pas gjashtë muajsh kaloj provimet për ushtrim të profesionit të avokatit dhe ishte anëtarë i Dhomës së Avokatisë së Republikës së Shqipërisë.

Nga viti 1999 ishte pjesë e lirimit dhe themelimit të institucioneve të Kosovës. 

Pas vitit 1999, u përzgjodhë Zëvendës Drejtor i Qendres Klinike Universitare në Prishtinë. Pastaj udhëheqi zyrën Ligjore në Ministrinë e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor, si dhe ishte kryesues dhe pjesëmarrës në shumë projekte për hartimin dhe propozimin e dispozitave ligjore nga fusha e mbrojtjes së mjedisit dhe të drejtave pronësore.

Aktualisht është Dekan i Fakultetit Juridik në Kolegjin Universitar “Iliria” në Prishtinë ku mban titullin akademik Profesor Asistent i të Drejtës civile dhe Sendor .

 Eshtë anëtar i Odës së Avokatëve të Kosovës dhe Arbitër i përhershëm në Këshillat e Arbitrazhit të Odës Ekonomike të Kosovës dhe Odës Ekonomike Amerikane të Kosovës.

Publikime :

1. Shala Xh., Land consolidation in Kosovo (legal obstacles) PhD Thesis, February 2017, European University of Tirana (http://www.uet.edu.al/images/doktoratura/Xhevdet_Shala.pdf)

2. Shala Xh., Vertical organization of cadastral services, European Academic Research, Vol. IV, Issue 2/ May 2016, Impact Factor: 3.4546 (UIF) DRJI Value: 5.9 (B+), ISSN 2286-4822 (http://euacademic.org/UploadArticle/2544.pdf)

3. Meha M., Shala Xh., and Kadiri Q., Border between Kosovo and Montenegro According to official documents and international agreements, Agjencia Shtetërore e Arkivave të Kosovës - Vjetar 52, Pristina, 2016

4. Shala Xh., Self-financing of the cadastral services, European Academic Research, Vol. IV, Issue 2/ May 2016, Impact Factor: 3.4546 (UIF) DRJI Value: 5.9 (B+), ISSN 2286-4822 (http://euacademic.org/UploadArticle/2543.pdf)

5. Shala Xh., The Kosovo Cadastral Agency: An Analysis on Financing Methods, European Academic Research, Vol. IV, Issue 2/ May 2016, Impact Factor: 3.4546 (UIF) DRJI Value: 5.9 (B+), ISSN 2286-4822 (http://euacademic.org/UploadArticle/2504.pdf)

6. Shala Xh., Self-financing of the cadastral services in Kosovo, ICTEA 2015, Dubrovnik, Croatia, 27-29 March 2015;

7. Shala Xh., Meha M., and Ahmedi S., Reform of the cadastral legislation, World conference of FIG 2015, Bulgaria, Sophie 2015;

8. Meha M., Shala Xh., and Kadiri Q., The Model of Defining the Cadastral Zone and Archiving the data for Terrritory of Kosovo, Agjencia Shtetërore e Arkivave të Kosovës - Vjetar 51, Pristina, 2015

9. Shala Xh., Law, women and poverty, The World Bank publication, 2014 (ISBN 9-781-4729-0643-4) Washington DC, 2014;

10. Shala Xh., Ahmedi S., Land consolidation and exchange of destination of the agricultural land, International science conference, Rule of law and democracy, State University of Tetova – Faculty of Law, Tetovo, 2014

11. Old form of the land regulation, Niels Otto Haldrup, Murat Meha, Xhevdet Shala, Nicolai Anderson, BVVG, Berlin, Germany, 2014;

12. Shala Xh., Decentralization process of the municipal solid waste, Institute on international politic studies, International conference related to the process of the decentralization in Republic of Macedonia, Skopje, 2013;

13. Shala Xh., Legal framework of solid municipal waste, International Conference on public services, State University of Tetovo, ex Republic of Macedonia, 2012;

14. Shala Xh., Discrimination and property rights in Kosovo from 1990 to 1999 on Kosovo, European University of Tirana, 2012
15. Shala Xh., Public notary and trade enterprise, Mater thesis, University of Pristina, Faculty of Law, 2010

16. Shala Xh., Legal framework on agricultural land protection, European University of Tirana, 2011

17. Shala Xh., Not solved Land consolidation in four municipalities in Kosovo (Klina, Gjakova, Prizren dhe Rahovec), International food conference, Budapest, Hungary, 2007

18. Shala Xh., Licensing of the public companies on water and bulk water supply, Regional water conference, Tirana, 2005

19. Shala Xh., Licensing of the public companies on collection, transport and treatment of the solid municipal waste, Tema, Pristine, 2004


F.B.

Dashnim Hebibi(12.06.1976-)

 Dashnim Hebibi,   lindi më 12 qershor 1976 në  fshatin Strezoc të Preshevës. Dashnim Hebibi e mbaroi Fakultetin e Gazetarisë në Tiranë (1995-1999). Si  student  në Tiranë e ushtroi profesionin e gazetarisë në disa gazeta , që botoheshin në Shqipëri.  Hebibi i ka kreu studime pasdiplomike të  Akademisë Diplomatike  si dhe Menaxhimin e Krizave në Tiranë. Ai   në vitin 2011 mbarojë Magjistraturën në Diplomaci në UEJL-Tetovë. Dashnimi e kreu me sukse edhe Akademinë Ndërkombëtare të Kriminalistikës te i njohuri Avi Bleier, në Tel Aviv të Izraelit. 

Punoi disa vite redaktor i diasporës në të përditshmen “Bota Sot”, redaksia në Cyrih; punoi si korrespodent në Televizionin e Maqedonisë(TVM), drejtor i Albanian Media Center;   redaktor i Agjencisë së Lajmeve "Kosova e Re", editor në gazetën  "AMC Press", TV Diaspora-RTK  korespodent i TVM ( në gjuhën shqipe).

 Në prill të vitit 2011,  Hebibi u nominua “AMBASADOR PËR PAQEN” (AMBASSADOR FOR PEACE) nga organizata UPF (Federata e Paqes Universale), një organizatë me status të veçantë në Këshillin Ekonomik dhe Social të Organizatës së Kombeve të Bashkuara (OKB). 

Nga viti 2013 e deri në fund të vitit 2015, ishte në projektin medial ‘Dialog Plus’ me redaksi në Cyrih. 

Punoi edhe si zv. kryeredaktor në revistën mujore „Plisi“, që botohej në Zvicër. 

 Shkrimet e Hebibit  botohen nëpër shumë mediume në atdhe e diasporë.

 Aktualisht është Drejtor i Institutit Shkencor Helvetik të Evropës Juglindore me qendër në Zvicër dhe tani duke studiuar për doktoraturë cikli i tretë në Fakultetin e Shkencave Shoqërore Bashkëkohore , Programi studimor: Shkenca Politike në UEJL.

Titujt e veprave të botuara:

1.  ‘Njëqind Orë Udhëtim’ (përmbledhje poezish);

2.  ‘Hënë e Fshehur’ (poezi);

3.  ‘Kohë me Shumë Vrima’ (prozë);

4.  ‘Lexim i Tokës’(poezi);

5.  ‘Kosova, një Zjarr Amë’(poezi);

6. ‘Dialog me Gurin’(poezi, shqip-gjermanisht);

7.  ‘Aristokracia e Shpirtit’(poezi, shqip-anglisht);

8. ‘16 Plumbat e Fjalës’ (poezi);

9. ‘Intervista në Tranzicion I’ (përmbledhje intervistash);

10  ‘Intervista në Tranzicion II’ (përmbledhje intervistash);

11.  ‘Intervista në Tranzicon III’ (përmbledhje intervistash);

12.  ‘Intervista në Tranzicion IV’ (përmbledhje intervistash);

Etj.

Flori Bruqi

Rasim Bebo (1926-2017)

Rasim Bebo ka lindur më 14 prill të vitit 1926 në Shalës, të Çamërisë, në territorin shqiptar.

 Ai ka përfunduar studimet në Fakultetin e Historisë dhe Filologjisë dhe ka qenë viktimë e luftës së klasave gjatë regjimit komunist.

 Prej vitesh deri sa vdiç në moshën 91 vjeëare(12 dhjetor 2017) ai vijojë aktivitetin e tij si studiues në mërgim në Çikago të Shteteve të Bashkuara të Amerikës.

Me një jetë tepër aktive, luftëtar trim në Batalionin “Çamëria”, tankist i shkathët, oficer i paepur i ushtrisë popullore, mësues i devotshëm në disa shkolla të vendit, dhe aktivist shoqëror i palodhur në SHBA, ku emigroi dy dekadat e fundit, ai iu kushtua tërësisht atdheut dhe Çamërisë martire.

Me përgatitjen e tij intelektuale, studime te larta për histori- gjeografi dhe gjuhë gjermane, jeta dhe vepra e tij madhështore, bëri që ai të pushtojë shpirtin patriotik të gjithë atdhedashësve në të dy kontinentet ku jetoi.

Prof.Dr.Rasim Bebo, është autor i botimeve historike:

1.“Dodona”

 2.“Zeusi”

3. “Artikuj dhe ngjarje -pjesa 1 "

4.“Artikuj dhe ngjarje -pjesa 2"

 5.“Shqipëria në gjurmët e kohës"

6."Histori me shkronja gjaku"

 7."Amerika me rrënjë shqiptare "

8."Shala e kalit të jetës"(roman autentik) etj.

Ka botuar edhe  disa qindra artikuj  historiko-problematik në organet e shtypit dhe në website të internetit.

 Ishte bashkëpunëtor i shumë agjencioneve informative " Dielli"; "Floripress",VOAL"(Voice of Albanians),"Zemra shqiptare ";
"Ilyria"; "Epoka e re"; "Bota sot". etj.

.


Diasporës Shqiptare në Amerikë do ti mungoj veprimtari dhe intelektuali çam profesor Rasim Bebo,i cili nëpër vite në Çikago u bë pjesë e lëvizjes së madhe kombëtare për lirinë dhe pavarësinë e Kosovës dhe të demokratizimit të Shqipërisë.

Me profesor Rasim Bebo në takimet kombëtare temë bosht e bisedës ishte Çamëria   , që ishte  plaga e përgjakur në orët vrastare fashiste greke,që në Filat me rrethinë e vranë pranverën shqiptare...!


Ishte modest në jetë Rasim (Çamëria),me të cilin saherë që takoheshim unë e thërrisja (Vëllai i vogël nga Çamëria,-term i Adem Demaqit-nënvizimi im).Ai me moshën dhe plagët e jetës dhe mallin për Shqipërinë me thoshte:


Vëllai i madh(Kosova)flet me vëllain e vogël të Çamërisë,që për ne ishte ,,ora e historisë,,në Çikago!


Rasim Bebo asnjëherë nuk i merrte për të keq mendimin ndryshe në shpalimet historike.

Tash kur nuk e kemi në mesin tonë profesor Rasim Bebon, i kemi veprat e tij !

Do të na mungoj dhe do të jemi më të varfër për mendimin e tij se në kohën shqiptare na duhen mendimi ndryshe dhe të fortë në udhën e madhe kombëtare për Shqipërinë Etnike!

Flori Bruqi

Sa shumë Sex-Skandale – Nga Andon Dede, Nju York

Paraprakisht të biem dakord apo të sqarojmë vetë temën: është fjala për skandale që kanë të bëjnë me seksin, pra që janë evidentuar përmes denoncimeve apo zbuluar nga mediat në rrugë të ndryshme, në një kohë që veprimtaritë e lidhura me këto lloj marrëdhëniesh, të ligjëshme apo të paligjshme, të moralshme apo të pamoralshme, vazhdojnë normalisht si më parë. Pse e them këtë? Se ligje, udhëzime e rregulla për shkelje të tilla, kanë ekzistuar e janë në veprim edhe sot e kësaj dite, pa as më të voglin ndryshim. Unë kam punuar vetë në administratën amerikane, nëpunës në Bashkinë e Nju Yorkut, dhe ligjet e rregullat që lidhen me këtë problem të bëhen të njohura qysh kur fillon punën e nënshkuran kontratën. Përveç kësaj, herë pas here, na dërgoheshin kujtesa/memorandume për të qënë sa më të kujdesshëm në marrëdhëniet me njeri tjetrin, për sa më sipër. E bëra këtë parantezë, për të theksuar edhe një herë atë që thashë më lart, se rregullat e ligjet kanë qënë e janë po ato dhe nuk ka ndryshuar gjë, siç mund ta ketë perceptuar gabimisht dikush. Problemi, pra, shtrohet: sa shumë Seks-Skandale që janë zbuluar e po zbulohen, pavarësisht se ato absolutisht nuk japin pasqyrën e vërtetë të realitetit. Presidenti Trump e shpalli prillin si muajin e luftës kundër ngacmimeve seksuale por, për mendimin tim, nuk ka për të sjellë asgjë të re. Për më tepër që në adresë të vetë presidentit vazhdojnë akuza e thashetheme për skandale të tilla që lidhen me të, para e gjatë presidencës.

Për nga mënyra se si po zhvillohet dhe sidomos nga psikoza e përgjithëshme që ka krijuar, fushata e filluar muaj më parë e që po vazhdon akoma, me too/edhe mua, sado qesharake të duket, më kujton fushatat e dikurshme të Diktaturës tek ne, si fjala vjen, ato të luftës kundër besimeve fetare e zakoneve prapanike, për emancipimin e gruas, e sidomos ajo që u zhvillua pas shkrimit të “ZP”-së, “Kur flet klasa, nuk flet burokratizmi”. Në atë kohë, me përjashtime të vogla, të gjithë gdhiheshin e ngryseshin me lepurin në bark se mos iu dilte emri në listat e qarkullimit, pa as më të voglin motiv bindës, por thjesht se pushtetarëve iu duhej një psikozë e tillë, për ta mbajtur popullin të nënshtruar. Mjerë ata që i zinte lapsi.

Vimë tek tema që nisëm. Thashë, pra, që dhe këtu në Amerikë apo dhe shumë më gjerë, është krijuar e njëjta psikozë. “Tani ke frikë edhe të bisedosh për tema të tilla me koleget e punës, thoshte dikush, pak ditë më parë, jo më t’i hedhësh dorën e ta përqafosh miqësisht”. “Valët goditëse” të akuzave për përdhunime apo dhe thjesht ngacmime seksuale nuk kursejnë asnjë, në të gjitha fushat e jetës  e të veprimtarive njerëzore, si në politikë, media, arte, sporte, administratë e kudo. Çdo ditë dalin emra të rinj të abuzuesve e viktimave, intervista e diskutime të gjata, në tërë mediat e shkruara e elektronike. Është folur e po flitet aq shumë sa e ke vështirë në mos të pamundur të thuash diçka të re. Megjithatë, marr guximin që përmes këtyre rreshtave të shpreh disa opinione apo përjetime vetjake për skandalet e mësipërme, me shpresën apo dëshirën e mirë se mbase arrij të hedh mbi to një këndvështrim sadopak të veçantë.

*  *    *

Të jem i sinqertë me lexuesin, unë nuk u habita nga gjithë sa ka ndodhur, duke pasur parasysh si përvojën në vendin tonë apo dhe këtu në Amerikë e më gjerë. Ajo që më befasoi këtu ishte diçka tjetër: qëndrimi që u mbajt ndaj atyre që u akuzuan, cilëtdo qofshin ata. Po të kthehem pas në kohë, më duhet të pohoj se habia më e madhe imja ka qënë që në vitet e para të ardhjes këtu, me skandalin e Klintonit. “O Zot, thosha me vete, si ka mundësi të përfshihet në një skandal të tillë njeriu më i fuqishëm i botës?!” Jo se nuk dija se ç’kishin bërë dhe shumë nga para-ardhësit e tij, (mjafton të kujtojmë Kenedin), por pse ai qe treguar aq naiv sa t’iu jepte rast të tjerëve për ta goditur kur i kishte të gjitha mundësitë ta kalonte pa u lagur, si plot të tjerë. Ndodhi që në ata muaj nuk kisha filluar akoma punë dhe pata kohë ta ndjek direkt në televizion gjithçka që lidhej me atë skandal, përfshi dhe impiçmentin/gjykimin e famshëm në Senat. Më bënte përshtypje edhe qëndrimi partiak i kongresmenëve dhe senatorëve, me ndonjë përjashtim të vogël. Po kështu, më la pa mend edhe skandali me ish-guveranatorin e Nju Yorkut, Spicer, që kishte qënë më parë Prokuror i këtij shteti dhe iu kishte kallur datën magnatëve të Uoll Street-it, të cilët bënë festë kur morën vesh skandalin e tij. Me që punoja në Daun Taun, një mëngjez mu desh të kaloja pranë këtyre zyrave dhe shoh poshtë monumentit të Uashingtonit një pankartë të madhe, krahas shumë të tjerave, ku me shkrim dore nuk linin sharje pa thënë për të, gjë që më kujtoi gjithashtu fletë-rrufetë/dacibaot tona. I treti skandal i madh që më ka lënë mbresa qe ai me D.S.Khan, ish-drejtorin e FMN-së. Rastësisht atë e pata parë po ato ditë në televizion, në presidiumin e një forumi botëror, me ekonomistë e funksionarë të rëndësishëm. Kur e dëgjova lajmin sikur nuk e besova; “mbase është fjala për ndonjë tjetër”, thashë me vete. Të nesërmen, kur doli i arrestuar, i parruar e me një xhup të zakonshëm, para trupit gjykues, u shtanga. Veç, mbas habisë së parë, nisa të arsyetoj për forcën e ligjit këtu, para të cilit janë të gjithë të barabartë, përndryshe, ish-kandidati për president i Francës, nuk do të përfundonte në qelitë e policisë së Nju Yorkut. Ndërkohë, skandalet vazhdonin, në nivele të ndryshme. Vetëm përmendja e tyre do shkonte shumë gjatë, por të kthehemi tek situata e sotme, që nisi me denoncimin nga disa aktore për producentin e njohur të Hollivudit, Venstein. Ai paskej qënë vërtet një përbindësh, me ç’po shohim në listat që po shtohen përditë; ka spekulluar poshtërsisht me pushtetin që i jepte jo vetëm posti që mbante por dhe milionat që zotëronte. Veç një gjë guxoj ta them përsëri: mirë ai që paskej qënë i tillë, po tërë kjo mori viktimash pse nuk e denoncoi me kohë maniakun e përbindshëm, por pritën e pritën deri sa nuk mbante më ujë pilafi?! Kjo ka vlerë dhe për shumë skandale të tjera që dolën e vazhdojnë të dalin pas tij, ndonëse, për shumicën e tyre, është fjala për episode të ndodhura dhjetra vite më parë. Denoncimi në kohë jo vetëm do t’i bënte ato më të besueshme por do të parandalonte e do ta lehtësonte edhe keqbërësin. Nga heshtja e tyre nuk e pësuan vetëm ato por një rreth shumë më i gjerë. Jo vetëm kaq, por le ta shtyjmë bisturinë edhe pak më thellë. Shumë syresh, siç e pohojnë dhe vetë apo e lënë të nënkuptohet, e kanë toleruar abuzimin me të apo dhe me të tjerë, në këmbim të favoreve që kanë përfituar. Sikur të më jepej rasti, do t’ju thosha këtyre zonjave apo zonjusheve, se ky veprim i tyre është as më shumë e as më pak por prostitucion i pastër. Ndryshimi mes tyre dhe atyre të rrugës, është vetëm formal se në përmbajtje është po ai: paret që marrin ato hallexhesha buzë trotuareve, këto të fundit i konvertojnë në favore nga më të ndryshmet. Në një këndvështrim gjakftohtë e racional, këto të fundit janë edhe më të papranueshme e pse jo, edhe më të dënueshme se të parat, me që, veç mëkatit janë dhe me dy fytyra, nga që përpiqen ta shesin veten si të ndershme në mos edhe puritane, kur në fakt, edhe këto, njëlloj si të parat, i kanë nxjerrë hiret e tyre në treg. Unë as i gjykoj e as i paragjykoj të dy kategoritë, puna e tyre, por këto të dytat të mos përpiqen të na shiten ndryshe nga ç’janë, siç lexojmë e dëgjojmë në intervistat që japin.  Mëkati i tyre kështu shumëfishohet.

*  *   *

Habi, pse jo dhe keqardhje, shkaktuan tek unë goditjet që morën disa personalitete tepër të njohura të Medias, sidomos tre prej tyre, që pa diskutim, përbënin tre ikona në televizionet amerikane: Bill O’Reilly, Charlie Rose dhe Matt Lauer, sidomos për dy të parët që i kam ndjekur më shumë. Jam i bindur se nuk jam i vetmi në këto që po them, madje dhe vetë kolegët/et e tyre të punës, ishin të dubluar/a në qëndrimet që mbajtën, bile dhe vetë presidenti Trump. Siç shprehemi në këto raste, unë vdekjen e dija por që mund të pushoheshin nga puna Bill O’Reilly e Charlie Rose, këtë s’e mendoja kurrë. Për 16 vjet me radhë, sa vazhdoi, emisioni i përditëshëm “O’Reilly Factor” ka shënuar shikueshmërinë më të lartë në llojin e vet, ndërsa intervistat dhe bisedat e Charlie Rose ishin ndër më të ndjekurat, jashtë çdo dyshimi.

Mund të vazhdoja edhe më tej në përsiatjet e mija, madje edhe duke e spostuar fokusin andej nga anët tona ku, mëkate të tilla, mbase jo aq shumë për fajin tonë, i gjen më bollëk por, me që e ndjej se u zgjata, le ta lëmë këtë për ndonjë shkrim tjetër.

Mbresa të pashlyeshme nga publicistika e dr. Andon Dedes

Akademik Prof.dr. Eshref Ymeri,Ph.D

Me mikun tim të vjetër Andon Dede jam njohur në mesin e viteve ’60, gjatë kohës që isha student në Fakultetin e Historisë dhe të Filologjisë të Universitetit të Tiranës. Asokohe Andoni ishte student në degën e gjuhës dhe të letërsisë shqipe. Që gjatë viteve studentore, Andoni ishte i dhënë pas gazetarisë. Në mbyllje të vitit akademik 1964-1965, dy grupe studentësh të degës së gjuhës shqipe dhe të degës së gjuhës ruse, u dërguan në aksionet e rinisë për hapjen e rrugëve pyjore në Kërrabë të Pukës. Andonit, bashkë me Ramadan Pasmaçiun, u qe ngarkuar detyra për të shkuar me shërbim në sektorët e aksioneve të rinisë universitare në zona të ndryshme të vendit, për të përgatitur reportazhe për shtypin e kohës. Ata erdhën edhe në sektorin e Kërrabës.

PROF.DR.ANDON DEDE 

Pas përfundimit të fakultetit në vitin 1968, Andoni u emërua gazetar në Televizionin Shqiptar, ku punoi 15 vjet. Mandej e transferuan në Institutin e Studimeve Marksiste-Leniniste dhe më pas në Institutin e Studimeve Pedagogjike. Në vitin 1991 mbrojti doktoratën me temë“Koha e lirë dhe raporti i saj me mjetet komunikimit masiv”, një studim ky që kryhej për herë të parë në vendin tonë. Andoni u bë i njohur me botimin e mjaft artikujve në shtypin e vendit dhe të huaj. Në vitin 1997 ai emigroi në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Atje ka punuar në Akademinë “Xhejms Satteruajt” të Administratës së Shërbimit për fëmijë për Bashkinëe qytetit të Nju Jorkut, derisa doli në pension.
Në bibliotekën e familjes sime në Tiranë kam dy libra-dhuratë të Andonit me artikuj mjaft tërheqës, në të cilët del në pah bota e tij shpirtërore, si një publicistmjaft i talentuar. Librat titullohen:
“Dialogje me të tjerët dhe me veten”(254 faqe)dhe “Pa iluzione dhe paragjykime”(178 faqe). Librat kanë dalë nga shtypi në vitin 2010 dhe i ka hedhur në qarkullim Shtëpia Botuese “Globus R”.
Në publicistikën a Andonit bie në sy çiltërsia e shpirtit të tij qelibar, vendosmëria e publicistit mendjehollë, pjekuria shembullore e intelektualit të paanshëm, i cili ka për yll karvani vetëm të vërtetën, kthjelltësia e gjykimit gjakftohtë dhe mjeshtëria analitike e trajtimit sa më objektiv të temave të ndryshme nga realitetet shqiptare pas vendosjes së pluralizmit.
Çiltërsia e tij të bëfason në një analizë me titull “Ne, ish-komunistët”. Paragrafi i mëposhtëm e dëshmon më së miri pastërtinë e shpirtit të tij:
“Edhe në kushtet e tmerrshme të diktaturës, në atë pak hapësirë që na kishte lënë ajo, ne e kishim mundësinë të tregonim sadopak vlerat apo antivlerat tona. Tjetër punë që kemi duruar shumë, kemi heshtur apo jemi konformuar për kafshatën e bukës, duke ia lehtësuar e shtuar jetën diktaturës. Përjashtim bëjnë ish-të burgosurit politikë” (Nga libri “Dialogje me të tjerët dhe me veten”, f. 36).
Në këtë analizë, duke shtegtuar drejt viteve të diktaturës komuniste, ai parashtron edhe fakte se si një palë kuadrosh nga qendrori i partisë, shumë të paktë këta në numër, të cilët, kur shkonin me shërbim poshtë në bazë në periudhën ogurzezë të tufëzimit, flisnin me sinqeritet, madje edhe me revoltë për atë gjendje të mjerueshme ekonomike të fshatarësisë kooperativiste, çka ngjallte zemërimin e autoriteteve të pranishme. Kurse të tjerë kuadro, më të shumtë këta në numër,me paturpësi dhe përmes një demagogjie të sofistikuar, mundoheshin t’u mbushnin mendjen të pranishmëve se gjoja askush nga fshatarët-kooperativistë nuk ankohej për mjerimin e gjendjes ekonomike. Tipik ishte Fatos Nano, i cili, për t’iu servilosur Nexhmije Hoxhës, s’e kishte për gjë të mashtronte pa iu skuqur faqja, duke thënë se “gjithë fshatarët qenë të shqetësuar se si po shkon mekanizmi i ri ekonomik dhe asnjë nuk na u ankua për mungesa e vështirësi…”, ç’ka ishte krejt e kundërta e asaj që deklaronte Vangjel Moisiu, asokohe sekretar shkencor i institutit të Nexhmijes. “Ai, - shkruan Andoni, - foli me pasion, duke na përmendur disa të vërteta tronditëse për gjendjen e rëndë në fshat. U skuq në fytyrë, si ai që detyrohet të pranojë diçka kundër dëshirës së vet. Na tregoi, p.sh., për radhët e gjata qindrametërshe për të marrë vajguri apo, ngaqë nuk kishin dru për t’u ngrohur, futeshin në rroba herët. Për të ndezur zjarr sa për të gatuar, - tha ai, - përdornin kallamishtet e misrit…” (f. 249).
Vetëm me një analizë të thjeshtë për fatin e një vajze mjaft të talentuar, me emrin Kozeta, e cila shkollën e mesme e kishte mbaruar me rezultate të shkëlqyera dhe e drejta e studimit i kishte dalë për mjekësi, siç edhe pati ëndërruar, Andoni zbulon natyrën egërane të luftës së klasave, e cila qe një fatkeqësi e rëndë për mbarë popullin tonë gjatë sundimit diktatorial të kriminelit Enver Hoxha. Për pasojë, Kozetës aq të talentuar ia patën hequr të drejtën e studimit, pasi babai i saj, Ilia Naska, kishte qenëoficer në periudhën e mbretërisë, paçka se nuk kishte kryer kurrfarë shkeljeje në dëm të atdheut. Për këtë “arsye”, Kozetën e shkretë e dërguan të punonte në një serrë domatesh.
Me domethënie tëthellëështë artikulli “Zhgënjimi i dhimbshëm”. Gjatë një vizite që Andoni ka bërë në Çeki, në qytetin Brno qe njohur me disaish-komunistë grekë, të cilët kishin ardhur aty si emigrantë pas përfundimit të luftës civilenë Greqi. Megjithëse kishin mbetur të zhgënjyer nga premtimet e qeverisë së koalicionit, e cila nuk e kishte mbajtur fjalën për bashkëpunim me komunistët, ata ish-emigrantë, tashmë pas gati një gjysmë shekulli, kishin arritur në një përfundim tepër domethënës:
Çfarë do të kishte ndodhur në Greqi sikur pushtetin ta kishin marrë komunistët dhe të largonin aleatët perëndimorë? Sigurisht që edhe Greqinë do takishte pllakosur po ai mjerim ekonomik që pati goditur të gjitha vendet Evropës Lindore.
Pena e Andonit vjen e bëhet e pamëshirshme kur ndalet në krimet e diktaturës komuniste, të cilat i radhit në analizën që i ka bërë qëndrimit të Ramiz Alisë gjatë procesit gjyqësor. Në artikullin “Qetësia e një ndërgjegjeje të tjetërsuar”, Andoni citon fjalët e Ramiz Alisë para trupit gjykues:
“Si çdo njeri, edhe unë kam pasur të meta e gabime në punë… Ky është borxhi im ndaj popullit. Por asnjëherë, asnjë veprim imi nuk ka shkuar në dëm të punonjësve, asnjëherë nuk kam rënë ndesh me interesat e tyre” (f. 57).
Pas këtyre fjalëve të kriminelit Ramiz Alia, vrasësit të poetit Havzi Nela, Andoni shpërthen:
“Një pohim i tillë kapërcen edhe caqet e logjikës më elementare. Pra, sipas tij, të ngresh dorën e të miratosh vendime për të pushkatuar të pafajshmit, për t’i mbyllur gojën popullit e për ta trajtuar atë më keq se skllavin, duke mos e lejuar të flasë, të besojë, të lëvizë e të ketë një pronë sado të vogël; ta katandisësh atësa të mos ngopë as barkun me bukë, në një kohë që për vete jeton si princ a si sheik; ta izolosh nga bota e ta lësh në një prapambetje të tillë të dhimbshme, gati të pabesueshme për tërë ata që po na njohin; t’i presësh njerëzit në besë, duke iu thënë se kalimi i kufirit nuk përbën më krim e pastaj t’i vrasësh pas shpine e t’i tërheqësh zvarrë… e plot e plot mynxyra të tjera si këto, sipas tij, nuk e realizojnë figurën e krimit, por janë thjesht të meta e gabime (?!)” (po aty).
Në këtë artikull, Andoni ka nxjerrë nga pena një aforizëm me vlera jashtëzakonisht domethënëse për fatet e një populli:
“Është fatkeqësi për një popull, kur, jo për faj të tij, udhëheqësit e vet nuk përfundojnë në panteonin e lavdisë, por në bankën e të akuzuarve” (po aty, f. 55).
Më shumë se 100 faqe të librit “Dialogje me të tjerët dhe me veten”, Andoni iaka kushtuar ecurisë së jetës së vendit pas vendosjes së sistemit pluralist. Këtë pjesë të librit ai e ka titulluar “Ky tranzicion i vështirë”.
Andoni, si një intelektual me një brumosje të shkëlqyer atdhetarizmi, shpreh shqetësimet e veta për zhvillimin e ngjarjeve pas dhjetorit të vitit 1990. Të gjitha analizat e tij në këtë pjesë të librit i përshkon si një fill i kuq dëshira e tij e zjarrtë për të dalë nga ky tranzicion, të cilit ende nuk i duket fundi. Një vëmendje e veçantë u kushtohet këtu ngjarjeve tragjike të vitit 1997. Në këndvështrimin e Andonit, firmat piramidale nuk ishin arsyeja kryesore e shpërthimit të asaj tragjedie shqiptare. Ato firma vetëm sa shërbyen si “shkrepse” apo si “kapsula” për ndezjen e pasioneve çmendurake të opozitës neokomuniste për marrjen e pushtetit me dhunë. Sepse dihet që opozita e asaj kohe ishte pasuese e drejtpërdrejtë e Partisë së Punës, e cila, në kongresin e saj të 10-të të qershorit të vitit 1991, thjesht ndërroi “modelin e kostumit”, duke mbajtur të njëjtin “stof komunist”.Sepse, siç shkruan Andoni me shumë të drejtë, “e tillë qe e ashtuquajtura “opozitë” te ne! Duke u bashkuar me rebelët e armatosur të Jugut, për marrjen e pushtetit, siç edhe e morën, ajo vetë vulosi përfundimisht identitetin e saj si një grupim kundërshtar që s’ka asgjë të përbashkët me pluralizmin e demokracinë. Këtë e pohoi fare troç edhe Skënder Gjinushi në një miting parazgjedhor, kur e krahasoi 29 qershorin e këtij viti (është fjala për ditën e zgjedhjeve parlamentare më 29 qershor 1997 - E.Y.) me 29 nëntorin e 44-ës, kur dihet edhe nga nxënësit e fillores se atëherë as që bëhej fjalë për demokraci” (po aty, f. 131).
Andoni, me objektivitetin e një analisti shembullor, hedh një vështrim psikosocial mbi skenën e politikës shqiptare të fundit të viteve ’90, duke e flakur tutje vellon e mashtrimit të qeverisjes socialiste. Dhe për të qenë sa mëi paanshëm në vlerësimet e veta, ai citon fjalët e ministrit të mbrojtjes të asaj kohe, Perikli Teta:
“Neve duhet të na vijë turp për atë që kemi bërë gjatë këtyre viteve. E gjithë e shkuara e këtij koalicioni qeveritar është një njollë turpinë historinë e politikës së këtij vendi. Ministria e Rendit, në gjithë sistemin e saj, është e mbushur me një numër mafiozësh, kriminelësh e kontrabandistësh” (po aty, f. 143).
Këto fjalë të ministrit Perikli Teta, të cilat Andoni i ka qëmtuar me shumë kujdes nga mjetet e informimit masiv, janë të një rëndësie të jashtëzakonshme, sepse ato kanë një tingëllim mjaft aktual për mënyrën e qeverisjes së vendit pas rikthimit në pushtet në vitin 2013 të neokomunistëve socialistë. Kjo për arsye se Partia e Punës, në kongresin e saj të 10-të, nuk dha llogari dhe nuk kërkoi ndjesë absolutisht për traumat e rënda që i pati shkaktuar popullit shqiptar përmes luftës së egër të klasave dhe varfërimit të tij shkallë-shkallë, i cili, në vitet ’80 pati arritur deri në përmasa katastrofike. Dhe nuk mund të ndodhte ndryshe, sepse Partia Socialiste, e cila ndërroi vetëm emrin, por jo psikologjinë kriminale-varfëruese të Partisë së Punës, nuk mund të qeveriste në një tjetër mënyrë. Pra, edhe Partia Socialiste nuk do të lëviste nga hullia e Partisë së Punës, e cila, në politikën e vet udhëhiqej nga mendësia e bolshevizmit rus, i cili kishte në themel zhdukjen e peronalitetit të njeriut përmes varfërimit të tijtë shkallëshklallshëm.
Në vitin 1992, Edi Rama pati deklaruar:
“Për sa kohë PS nuk ka bërë denoncimin e plotë të origjinës dhe historisë së saj, ajo s’ mund ta ketë të drejtën për të qenë një parti e ligjshme”. (Edi Rama dhe Ardian Klosi, “Refleksione“, Shtëpia botuese “Albania”, Tiranë 1992, f. 184).
Kjo ishte një deklaratë shumë e goditur dhe pikërisht në kohën e duhur. Por me ardhjen në krye të Partisë Socialiste në vitin 2005, Rama harroi çfarë kishte deklaruar 13 vjet më parë, harroi që u bë kryetar i një “partie të paligjshme”, pra, e ktheu pllakën, nuk ia bëri “rezonancën magnetike” Partisë Socialiste dhe, me marrjen e postit të kryeministrit në vitin 2013, vazhdoi traditën enverhoxhiste në qeverisjen e vendit përmes varfërimit të pandërprerë të popullit, për të qenë sa më jetëgjatë në pushtet. Dëshmia më e qartë e kësaj mënyre të ushtrimit të pushtetit, është braktisja e atdheut nga disa qindra mijë shqiptarë gjatë gjashtë vjetëve të qeverisjes socialiste të Edi Ramës. Duke pasur parasysh një mënyrë të tillë qeverisjeje socialiste varfëruese, publicisti atdhetar Andon Dede shkruan me dëshpërim:
“Ndaj dhe populli ynë ushtar, me sa duket, do të paguajë haraç të madh; ka për të vuajtur edhe shumë kohë, derisa të largohen nga skena bijtë e nipërit e babë Enverit e gjithë enveristët e tjerë” (po aty, f. 154).
Libri përmban edhe analiza të tjera që u kushtohen problemeve të tranzicionit. Ai mbyllet me një autointervistë me titull “Shpresa, iluzione dhe zhgënjime…”dhe me një intervistë që i ka marrë Andonit zotëria Vehbi Bajrami për gazetën “Iliria”. Në atë intervstë, Andoni ka nxjerr në pah përsëri natyrën mashtruese të Fatos Nanos, i cili, si karrierist dhe servil i lindur që ishte, gjatë një mbledhjeje, kërkonte t’u mbushte mendjen punonjësve të institutit dhe vetë Nexhmijes, sikur gjoja “veprat” e përkthyera të Enverit“kërkoheshin” nga të huajt dhe nuk i gjenin, çka atij, si anëtar i një delegacioni rinie,“i kishte rënë në sy” gjatë një vizite që delegacioni në fjalë kishte bërë në Burkina Faso. Ja si reagon Andoni në atë intervistë ndaj mashtrimeve të Fatos Nanos:
“Kjo qe një gënjeshtër me bisht… Ajo që më habiti mua qe se si e hëngri Nexhmija. Ajo e dinte mirë se si qe e vërteta për veprat e të shoqit. Sa e sa herë qe bërë problem që ambasadat nuk po punonin si duhet për shpërndarjen dhe propagandimin e tyre, ngaqë nuk ua merrte njeri. Edhe kur ua dhuronin të ftuarve, të nesërmen i kishin gjetur në koshin e plehrave” (po aty, f. 250).
Jo më pak tërheqës është libri “Pa iluzione e paragjykime”, i cili përmban shënime nga Amerika. Aty lexuesi njihet me mjaft analiza prekëse, në të cilat ndihet malli i Andonit për atdheun e largët. Të ngjall mallëngjim artikulli me titull “Burime të krenarisë kombëtare”, në të cilin Andoni ndalet nëtë tilla figura të shquara të Diaporës shqiptare në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, si Noli, biznesmeni i famshëm Anthoni Athanas, bamirësi i njohur Idriz Lamaj-poet, gazetar, hulumtues, historian, aktivist, veprimtar dhe atdhetar i shquar ndaj çështjes kombëtare,autor i shumë veprave, mes të cilave Andoni përmend përmbledhjen poetike me titull “Rrugëve të mërgimit”, e cila doli nga shypi në vitin 1973. Këtë vepër e patën vlerësuar lart Martin Camaj dhe Ernest Koliqi.
Bamirësia e Idriz Lamajt u shfaq veçanërisht me ndihmën që dha për botimin e një romani të Adem Demaçit gjatë kohës që ky ndodhej në burg. Romani titullohet“Gjarpërinjtë e gjakut”, për të cilin Andoni thotë se Idriz Lamajgjeti çastin e duhur për botimin e tij, çka i shërbente më së miri Çështjes së Kosovës.
Mbresëlënëse janë vlerësimet e Andonit për Komitetin “Shqipëria e Lirë”, nëpërmjet te cilit Idriz Lamaj qe njohur me personalitete të Diaporës, siArshi Pipa, Faik Konica, Gjon Sinishta, Kostë Çekrezi, Kristo Dako, Nelo Drizari, Petro Kolonjari, Qerim Panariti, Rexhep Krasniqi, Stavri Skëndi,Vasil Alarupi, Xhafer Deva, etj.Nga ky libër i Andonit mësova për herë të parë se “Komiteti “Shqipëria e Lirë” paska qenë“i vetmi institucion politik shqiptar në SHBA qëështë mbështetur politikisht dhe materialisht nga qeveria amerikane” (f. 32). Kryetar i parë i atij Komiteti, siç dihet, ka qenë Mit’hat Frashëri dhe pas vdekjes së tij - Hasan Dosti dhe profesor Rexhep Krasniqi. Andoni ndalet edhe në vdekjen enigmatike të Mit’hat Frashërit, kufoma e të cilit u gjet në një dhomë të një hoteli të Nju Jorkut. Ka pasur mendime të ndryshe për vdekjen e tij, aq më tepër që nuk i qe gjetur asnjë dokument identiteti me vete. Në Shqipëri kanë pasë qarkulluar mendime se në vdekjen e Mit’hat Frashërit ka pasur dorë Sigurimi i Shtetit, në bashkëpunim të ngushtë me shërbimin sekret sovjetik, i cili i pati injektuar gaz helmues përmes brimës së çelësit.
Përmes rrëfimeve tëIdriz Lamajt, Andoni e njeh lexuesin edhe me një tjetër personalitet të shquar të Diasporës shqiptare - Xhafer Devën. Në përfytyrimin e çdo shqiptari të Shqipërisë Londineze, Xhafer Deva paraqitet si një kriminel, si armik i Shqipërisë, sepse të tillë e pati përshkruar historiografia komuniste. Ndërsa, në të vërtetë, Xhafer Deva, si bir i një pasaniku nga Kosova, tërë pasurinë e trashëguar dhe atë që pati vënë vetë, e pati shpenzuar për çështjen kombëtare.
Ja portretizimi që Andoni i bën figurës së Xhafer Devës përmes rrëfimeve tëIdriz Lamajt.
“Xhaferi kishte mbaruar dy universitete, për ekonomi, kontabilitet e shërbime bankarë, në Pragë dhe në një shkollë amerikane në Aleksandri të Egjiptit. Ndaj dhe anglishten, edhe para se të vinte në Amerikë, e zotëronte në nivelin më të lartë. Veç anglishtes, ai zotëronte gjithashtu në mënyrë të përsosur gjermanishten, frëngjishten, italishten, turqishten, arabishten dhe gati të gjitha gjuhët sllave. Në universitetin e Stanfordit, në qytetin Palo Alto të Kalifornisë, të thuash në pleqëri, mësoi deri në perfeksion kompjuterin… Në këtë universitet, ku ai punoi për disa vjet, jepte herë pas here leksione. Ligjërata ai ka mbajtur edhe në disa akademi ushtarake” (f. 39-40).
Kur lexuesi e krahason formimin intelektual të Xhafer Devës me Enver Hoxhën, ai bindet plotësisht për vërtetësinë e fjalëve të Mustafa Kaçaçit, i cili, në Konferencën e parë të Vendit në Labinot në mars të vitit 1943, deklaroi publikisht:
“Ti Enver ke qenë një hiç…” (Vasfi Baruti. “Enver Hoxha, ana tjetër e Hënës”. Botim i Institutit të Studimeve të Krimeve të Komunizmit. Tiranë 2018, f. 326).
Me këtë rast, Andoni citon fjalët e Idriz Lamajt për Xhafer Devën:
“Nuk është qëllimi im që ta mbroj atë e këdo tjetër e të bëhem avokat i tyre. Janë veprat ato që flasin më mirë e më bindshëm. Jo rastësisht ai është sulmuar egërsisht si nga regjimi i Tiranës edhe nga ai i Beogradit; komunistët nuk mund t’ia falnin atij nacionalizmin e antikomunizmin. I kam këtu nja pesë-gjashtë artikujt mjaft interesantë, të botuar në “Borba” dhe në “Zëri i Popullit”” (po aty, f. 40).
Në këtë libër të Andonit, intelektuali i mirënjohur Idriz Lamaj del para lexuesit si një thesar i vërtetë i të dhënave dhe i fakteve konkrete për përfaqësues me emër të Diasporës shqiptare në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe si modeli i një atdhetari të shquar me brumosje nacionaliste.
Tepër prekës në këtë libër është rrëfimi me titull “Një histori e jashtëzakonshme”, i cili të ngjall emocione të fuqishme me nëntitullin “Tre shokë nga Shqipëri, Spanja dhe Rusia takohen pas 50 vjetësh në Madrid”. Në qendër të këtij rrëfimi janë tre “personazhe” interesante: miku i çmuar i Andonit, kirurgu i shquar Perikli Sheti dhe dy miqtë e tij - Kosta Ribakovi nga Rusia dhe Manuel Arse nga Spanja, që të tre studentë të mjekësisë në Universitetin “Seçenov” të Moskës, ku i patën filluar studimet në vitet ’50. Mes këtyre tre studentëve, Perikliu ishte më i shkëlqyeri në mësime. Edhe diplomën e pati mbrojtur “shkëlqyeshëm”. Prandaj, që në vitin e gjashtë të studimeve i patën propozuan të vazhdonte aspiranturën, të cilën nuk e patën fituar dot as Kosta, as Manueli. Pas tre vjet studimesh, Perikliu arriti që edhe aspiranturën ta mbronte “shkëlqyeshëm”.
Andoni, me aftësinë e një publicisti mendjemprehtë, ndjek me kujdes odisenë e jetës së kirurgut të talentuar Perikli Sheti, i cili kthehet në atdhe në vitin 1960, kur marrëdhëniet e Moskës me Tiranën kishin marrë rrokullimën. Kirurgu fillon punë në Spitalin e Tiranës dhe vëren se aty mugonin gjërat më elementare. Përveç përballjes me sëmundjet e pacientëve, atë e trondiste varfëria e tyre. Andoni zbulon botën e brendshme të doktor Perikliut, i cili ndiente dhembje në shpirt për njerëzit e thjeshtë që nuk e meritonin atë varfëri. Megjithatë, përmes penës në Andonit, lexuesi mëson se kirurgu i talentuar bënte të pamundurën për ushtrimin e profesionit të vet, qoftë në klinikën e spitalit, qoftë si pedagog në auditoret e uniuversitetit. Por, siç dihet, në mjediset shqiptare dikujt nuk ipëlqejnë arritjet e tjetrit.
“Suksesi, - thekson Andoni, - përherë ngjall reaksion te mediokrët, të paaftët e të paformuarit që nuk mungojnë në çdo vend e mjedis” (f. 58-59).
Prandaj edhe kirurg Perikliun, nën vjegën e qarkullimit, e patën transfertuar në spitalin e Elbasanit, pra, thjesht për ta hequr qafe. Atje doktori krijon familje me Kozarën, bijën e një të përjashtuari nga partia, i cili, në Konferencën e Partisë së Tiranës të vitit 1956, paskej bërë një pyetje “me spec”. Retë e zeza që u grumbulluan rreth doktor Perikliut “e derdhën rrebeshin” e tyre mbi kokën e tij dhe më 12 gusht 1982 ai përfundoi në burg.
Jo me pak emocione e përcjell Andoni edhe odisenë e doktorEmanuelit, i cili, pas një bisede telefonike me doktor Perikliun, bashkëme të shoqen Sofia, një ditë të bukur, vendosi të vinte në Shqipëri për t’u takuar me mikun e tij të vjetër, pasi kishin kaluar më shumë se njëzet vjet. Ajo bisedë telefonike qe bërë pak ditë para 12 gushtit të vitit 1982. Andoni shkruan:
“Shqipëria e befasoi. Nuk e kishin menduar se do të kishte në Evropë një vend kaq të varfër e të prapambetur, duke filluar që nga aeroporti, rrugët, ndërtesat, gjithçka. Emanuelit po i vinte keq për mikun e tij të dashur që i duhej të jetonte në një varfëri të tillë” (f. 56).
Me nota mjaft prekëse e përshkruan Andoni këmbënguljen e doktor Emanuelit për t’u lidhur me doktor Perikliun. Në anën tjetër të telefonit nuk i përgjigjej kush. Shoqëruesi-përkthyes nuk dinte ç’përgjigje t’i jepte. Kaluan disa ditë dhe Emanuelin po e brente dyshimi:
“Mos vallë miku i tij i vjetër ka përfunduar keq… Jo, e pamundur. Ai ishte jo vetëm kirurg i zoti e punëtor, por edhe njeri i nderuar…”, - ngushëllonte veten Emanueli.
Arsyen e vërtetë se pse qe e pamundur të takohej me doktor Perikliun, Emanueli do ta mësonte pas disa vjetësh, kur në vendin tonë u vendos sistemi pluralist.
Edhe kur doli nga burgu, doktor Perikliun nuk e lejuan të punonte në Elbasan, por e transferuan në Peqin, larg familjes. Andoni ndjek me emocion ecurinë e jetës së këtij kirurgu të shquar dhe të familjes së tij. Djali i kirurgut, Ralfi, nuk shikonte asnjë perspektivë në jetën e tij se dyert për të qenë mbyllur. Prandaj, pa miratimin e familjes, në korrik të vitit 1990, iu drejtua kangjellave të ambasadës italiane. Prindërit, bashkë me vajzën e tyre, Evën, e përjetuan me ankth situatën e krijuar në familje. Më në fund, edhe ata i dhanë karar të mos ndaheshin nga Ralfi dhe, familjarisht,hyn në ambasadën italiane dhe përfunduan matanë Adriatikut. Pikësynimi i tyre ishte “toka e premtuar”. Më në fund, ëndrra e tyre u realizua. Megjithëse në një moshë rreth të gjashtëdhjetave, doktor Perikliu arriti të hyjë në indin e jetës amerikane si një mjek i talentuar.
Ëndrra për njëtakim të të tre miqve të vjetër nuk qe shuar për asnjë çast në zemrën e tyre. Pasi doli në pension, doktor Perikliu e pa të udhës se takimi duhej bërë. Dhe ai takim i shumëpritur, pasi kishte kaluar një gjysmë shekulli, u bë në Madrid. Aty doktor Perikliu me Kozarën dhe doktorKosta Ribakovi me Nadjen, panë me sytë e tyre se si doktor Emanueli dhe Sofia kishin krijuar “një mirëqenie që mund t’i kishte zili shumëkush… Një apartament komod në kryeqytet e një vilë në një vend turistik malor… Kjo nuk i habiste dy miqtë e tij: ata e kishin tashmë të qartë se ç’do të thoshte të kishe klinikën tënde, biznesin tënd në një vend të zhvilluar si Spanja” (f. 53).
Takimi i tre miqve të vjetër ishte një ngjarje e shënuar në jetën e tyre. Përjetimet qenë të jashtëzakonshme kur sillnin në kujtesë vitet e largëta të rinisë studentore. Por, pas disa ditësh çlodhjeje dhe çmallimi mallëngjyes, “ia behu” dita e ndarjes “shpirtlënduese”, e cila u shoqërua me lot të nxehtë dhe me “ngashërime të thella që s’i kishin provuar prej kohësh”.
Me ngrohtësinë ndjenjave të një publicisti të talentuar, Andoni ka hyrë mjeshtërisht në botën e tre miqve kirurgë, të lidhur ngushtë me fijet e një miqësie aq të admirueshme, të cilën nuk e zbehu dot për asnjë çast ndarja gjysmëshekullore për faj të asaj politike që njerëzve ua plagos shpirtin rëndë.
Në këtë libër gjejnë pasqyrim përshkrime mjaft tërheqëse nga jeta e bashkatdhetarëve tanë në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, të cilët, në kushtet e një shteti ligjor dhe me demokraci të konsoliduar, dinë se si ta shpëthejnë talentin e tyre në shumë fusha të dijes, çka për shumë syresh një gjë e tillëështë e pamundur në atdheun amë, për shkak të demokracisë anarshiste apo ‘demoshëmtisë” që mbretëron në vendin tonë, ku nuk mund të bëhet fjalë absolutisht as për një shtet ligjor dhe, për pasojë, as për një demokraci të standardeve perëndimore. Neokomunistët, trashëgimtarë të partisë kriminale të Enver Hoxhës, njerëzit e talentuar dhe me personalitet i kanë si “gjakun në këmishë”. Njënga përshkrimet e lartpërmendura e gjejmë në artikullin me titull “Kërcimet pindarike të shqiptarëve”.
Edhe pas botimit të këtyre dy librave gati dhjetë vjet më parë, Andoni asnjëherë nuk është ndarë nga publicistika e tij mbresëlënëse.
Mes shumë analizave të shumta që Andoni ka botuar pas daljes nga shtypi të dy librave të larpërmendur, pështypje të veçantë i bën lexuesit njëra prej tyre, e cila i kushtohet problemit kaq shumë diskutueshëm deri tani, siç është “Reforma në Drejtësi”. Në atë analizë Andoni zbulon komedinë që po luhet më shumë se tre vjet në sytë e popullit shqiptar:
“Po atëherë, pse gjithë kjo zhurmë, tërë këto përpjekje për të miratuar një reformë që s’ka për të vendosur drejtësi, gjë që e dinë edhe më mirë se unë ata që po lëvizin çdo gur, gjoja për ta miratuar atë se, në të vërtetë, janë pikërisht ata që po e pengojnë miratimin e saj. Të krijohet përshtypja sikur tek ne gjithë fajin për këtë gjendje korruptive na e paska vetëm sistemi i drejtësiësë, se të qe për ata, si “burra të ndershëm” që janë, situata do të qe krejt tjetër. A ka ndonjë budalla që mund ta hajë këtë? Që Sistemi i Drejtësië ka përegjegjësinë kryesore, kjo është e vërtetë, por jo e tëra. Po kaq përgjegjësi kanë dhe vetë të korruptuarit”.
Kjo analizë, me titull “Reforma në drejtësi - farsa e radhës e politikës shqiptare”, është botuar në disa faqe interneti më 18 korrik 2016.
Në disa biseda telefonike që kam pasur me Andonin, kam këmbëngulur që analizat e botuara në shtypin e shkruar apo në faqe të ndryshme të internetit pas vitit 2010, t’i përmblidhte për t’i botuar si libra me vete, sepse ato janë dhe do të mbeten thesare të vërteta në artin e publicistikës shqiptare. Dhe këmbëngulja ime mbështetej në vlerësime plotësisht të merituara që i kanë bërë publicistikës së Andonit mjaft përsonalitete të njohura, si Teodor Laço (Andon Dede është një fenomen, një gazetar dhe analist i zoti), Mehmet Elezi (Ka qenë fillimi i viteve nëntëdhjetë kur zbulova një Andon të ri. Në të vërtetë, Andonin“tjetër” nuk po e zbuloja unë. Po e zbulonte Liria), Mitro Çela (Edhe para pluralizmit, tek Andon Dede kam vlerësuar përherësensin kritik dhe njëfarë antikonformizmi, për aq sa lejonin hapësirat e kohës. Porai bëri emër sidomos pas ’90-ës, me shkrimet e tij politiko-filozofike), Qemal Sakajeva (Shkrimet e Andon Dedes pulsojnë si të jenë shkruar dje, pasi autori zuri anën e duhur… Publicistika e tij përfshin problematikë të rëndësishme, është e mprehtë e kurajoze, mbështetet mbi fakte, ka analizë, shpërfaq njohje, gjithçka e thotë me gjuhë e stil të bukur), Fuat Memeli (Gazetari i shquar, por edhe “rebel”, Andon Dede, ka qenë model i gazetarit të aftë e kurajoz, jo vetëm për vitet që punuam bashkë në Televizion, por edhe më vonë, madje edhe sot).
Analizat e Andonit janë shkrime të shkëlqyera publicistike, jo vetëm për problemet që trajtohen në to, por sidomos për mënyrën e të shkruarit, natyrshmërinë e rrëfimit, befasinë e kthesave në rrëfim e sipër, sintaksën mahnitëse dhe stilin elegant. Prandaj emri i Andonit ka zënë një vend nderi në historinë e publicistikës shqiptare pas vendosjes së pluralizmit në vendin tonë.
Tiranë, 03 shtaor 2019

Naxhije Bajraktari-Doçi

Naxhije  Bajraktari- Doçi është e lindur në Therandë (Suharekë) në Familjen Bajraktari të Therandës.

 Kjo familje më së dy shekuj ishte prijetare në luftërat për liri të tokave shqiptare, ndërsa në gjysmën e dytë të shekullit njëzet ishte e përndjekur dhe e burgosur pse vepronte me përkushtim për t’u çliruar nga pushtuesi serb në Kosovë.

 Babai i saj, Destan Bajraktari, profesor, ishte i anatemuar nga pushtuesi serb, i burgosur politik, folklorist dhe autor i 40 veprave poetike e folklorike.

Naxhije Bajraktari- Doçi shkollën fillore e kreu në vendlindje, të mesmen, Normalen në Prizren, Fakultetin Filologjik-Gjuhë e Letërsi Shqipe, në Prishtinë. 

Është e martuar dhe jeton në Prishtinë me bashkëshortin, prof. dr. Rexhep Doçi dhe ka tre djem me përgatitje të larta shkollore e shkencore.

 Mbi 30 vjet ka punuar profesoreshë në shkollat e Prishtinës, e nga viti 2000 Shefe në Drejtorinë për Arsim të Komunës së Prishtinës dhe zëv. drejtor.

Në vitet e 80-ta në shkollën ku punonte, tani Shkolla e Mesme Teknike “28 Nëntori”, në Prishtinë, për shkak të reagimeve të shpeshta ndaj ndëshkimit të nxënëve shqiptarë, që dilnin në protesta kundër pushtimit dhe diskriminimit serb në Kosovë, bije në sy për të keq tek administrata e shkollës dhe më gjërë. 

Reagimet e saj do të vazhdojnë edhe në kohën e ndryshimit të amandamenteve kushtetuese në vitin 1989 në Kosovë, segregacionit në shkolla dhe helmimit të nxënësve shqiptarë nëpër shkollat e Kosovës, më 1990. 

Në klasën ku ishte kujdestare e klasës (kl. IV) i helmohen 23 nxënëse nga helmet toksike misterioze serbe dhe me ndihmën e nxënësve të paprekur nga helmimi i bartë me veturën e vet dhe si të mundet nxënëset e helmuara të klasës, as të gjallë e as të vdekura, për t’i dërguar deri në spital, si edhe nëpër shtëpitë e tyre. 

Angazhimet dhe veprimet e tilla do të kritikohen rrebtë nga administrata diktatoriale e kohës dhe për këtë do të ftohet disa herë në bisedat e ashtuquajtura informative në SUP-in e atëhershëm tmerrues serb, si edhe do të merret vendimi për përjashtim nga puna si profesoreshë.

 Në vitin 1991 një vendim i tillë makabër do të bastardhohet, se tani të gjithë nxënësit dhe mësimëdhënësit shqiptarë ishin të përjashtuar e të diskriminuar nga e drejta për shkollën shqipe. 

Edhe gjatë mbajtjes së mësimit nëpër Shtëpitë-Shkolla është torturuar fizikisht e psiqikisht prej policëve serbë, që hynin me barbari të paparë edhe në orët mësimore, në Shtëpinë-Shkollë.

Nga viti 1989 Naxhije Bajraktari- Doçi është marrë intenzivisht me aktivitete të organizuara arsimore e politike në të mirë të Kosovës.

 Ka punuar shumë për shkollimin dhe emancipimin e femrës shqiptare në Kosovë, si edhe për të drejtat e saj.

Është themeluese e Degës së IV te Lidhjes Demokratike të Kosovës, në Prishtinë, ndërsa në vitet 1992-1997 zgjidhet edhe nënkryetare, si edhe kryetare e FGLDK për këtë Degë.

Pas luftës zgjidhet sekretare gjenerale e FGLDK dhe kryetare e Degës së II të FG, në Prishtinë.

Nga viti 2010 dhe aktualisht është nënkryetare e Forumit të Gruas të LDK.

Më 2004-2007 zgjidhet deputete në Kuvendin e Kosovës

Më 2005 shpallet ambasadore e Paqës Universale në Botë.

Në Kongresin Mbarkombëtarë të Gruas Shqiptare, mbajtur në Prishtinë më 2012 shpallet

– Gruaja Shqiptare e Vitit-.

Është anëtare e Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës (LSHK)

Nënkryetare e PEGASI-KOSOVA dhe anëtare e LNPSHA “PEGASI”-ALBANIA

Anëtare: Unioni i Shkrimtarëve dhe Kritikëve Shqiptar - Prishtinë.

Anëtare e QKPSHA-Gjakova, në Gjakovë.



Naxhije Doçi është shkrimtare dhe autore e këtyre librave:

1.“Shpirti i dërmuar-Dhuna serbe ndaj femrës shqiptare në Kosovë 1997-1999”, Prishtinë 2001, (330 f).

2. “Destan Bajraktari folklorist, letrar dhe atdhetar ”-Prishtinë -2009, (445 f.)

3. “Krimi dhe përdhunimi serb kundër femrës shqiptare në Kosovë 1997-1999”, Prishtinë -2010, (441 f.).

4.”The Serbian crime and rape against the Albanian Woman in Kosova 1997–1999” Prishtinë – 2013, (465 f.)

5. Libri me poezi “Kohë flakadanësh të lirisë”, Prishtinë - 2012, (205 f.)

6. “Times of flambeaus of fredoom” - Pristinë, 2012, (205)

7. Libri: “UDHA E KOMBIT-Ëndërr e dehur e rrënjës”-Poezi, Prishtinë -2015, (120 f.).



Ka marrë pjesë në shumë tubime letrare e shkencore në Kosovë, Maqedoni e Shqipëri, ku edhe ka zënë vende dhe ka marrë shumë Mirënjohje, ndër të cilat edhe:

Titulli “Krenaria e LNPSHA –PEGASI- ALBANIA”, Tiranë 2009.

Titulli: “Publiciste e vitit 2013 për Kosovë”-“PEGASI”-Albania.

Mirënjohje “Ulpiana Krenaria jonë”-Kuvendi Komunal-Prishtinë (Drejtoria për Kulturë) -2013

Mirënjohje “Engjëlli i Prishtinës” - 2014

Vendi i tretë–Konkursi Letrar - Therandë – 2014 dhe 2015

Vendi i dytë – Konkursi Letrar –QKPSHA “Gjakova”- maj 2014 etj.



Naxhije Doçi është autore e shumë fejtoneve gazetareske për tmerret e luftës në Kosovë,

vlerësimeve shkencore dhe e punimeve etnografike e gjuhësore.

-Është recenzuese veprash letrare dhe autore tekstesh shkollore si:

1. “Fletore pune e gjuhës shqipe”, për kl.e IV.

2. “Fletore pune e gjuhës shqipe”, për kl. e V-të.

3. Libër leximi për kl. e III – “Mësojmë shqip”

Etj.


Flori Bruqi