Nafi Çegrani lindi më 10 tetorë 1946 në Çegran Komuna e Gostivarit, RSFJ (sot IRJM). Studjoi gjuhë dhe letërsi shqipe në Shkup, kurse pas daljes nga burgu diplomoi gazetarinë në Tiranë . Është autor i disa përmbledhjeve me poezi si ,,Orfe i vrarë,, i botuar në Elbasan më 1995, ,,Qiell me barë,, ,,Kështjella e vetmisë,, SHB ,,Luma,, Tetovë, ,,Gjethe vjeshte,, Tiranë dhe librit publicistik Ballë për ballë me vdekjen 1. dhe Ballë për ballë me UDB-në , që patën jehonë dhe bëri bujë të madhe në Shqipëri dhe Kosovë. Nafi Çegranit gjersa merren me gazetari në Shkup, më 1981 UDBJA ia kurdisi një proçes gjyqësor me akuza të manipuluara dhe të rreme në Zenicë të Bosnës,e ky proces ishte një farsë, ishte konspiracion i UDB-së dhe KOS-it jugosllav, duke e dënuar fillimisht me vdekje-pushkatim, e më pas dënimin ia kthyen në 20 vite burg të rëndë, prej të cilëve afro 12 vite i kaloi në kazamate. Tani gjendet në liri dhe merret me shkrime e krijimtari letrare. Themelues i radios së parë lokale në gjuhën shqipe në Shkup ,,Kanali 4,, Ka vite që drejton TV regjionale "'Zëri i Çegranit"' në vendlindjen e tij në Çegran të Gostivarit.
Në Maqedoni, vend piktoresk me bukuri të panumërta natyrore ku jetojnë shqiptarët me gjuhën, traditat dhe kulturën e tyre të begatë dhe të stërlashtë, me një xhelozi e kujdes të posacëm ruajnë thesarin e tyre më të cmuar – folklorin dhe traditën në përgjithësi dhe në vecanti ritmin e këngëve dhe të valleve burimore, nuancat dhe tonet karakteristike të veshjes kombëtare popullore. Madje edhe zakonet, doket e ndryshme, këngët e motmotit, ato të dasmave dhe martesës, por edhe këngët e gyrbetit si një kategori e thukët dhe të gërshetuar me të gjitha elementet e vlerave folklorike shqiptare…
Dihet se folklori shqiptar është një fushë që karakterizohet me cilësi dhe vecori të spikatura dhe të posacme, të cilat fare pak i ka folklori i popujve të tjerë në shtigjet e Gadishullit Ballkanik. Shqiptarët si popull me tradita që jetojnë me shekuj të stërlashtë në trojet e tyre etnike në Maqedoni, duke e cmuar dhe ruajtur me shpirt këtë thesar, gjatë tërë historisë së tyre përballë stuhive dhe uraganeve, përplotë batica dhe zbatica në kohë dhe hapesirë, sipas prirjes dhe sipas shpirtit të kultivuar dhe të qenies që kanë shqiptarët në përgjithësi, edhe këngët, valet, doket, traditat dhe tiparet e veshembathjes popullore i përcjellin me një passion të thukët brez pas brezi… E tërë kjo më së shumti vërehet gjatë interpretimit të këngëve të dashurise dhe ato lirike në dasma e gëzime familjare, festa e tubime të ndryshme popullore, këngët e bukura burimore nga këngëtarë e muzikantë të shquar / duke perfshirë këtu edhe këngët e burrave me sharki e qefteli, këngët e grave dhe të vajzave të cilat I interpretojnë me dajre e def. Valle të bukura e të larmishme janë si ato të burrave njashtu edhe të grave, të përcjella edhe me veshjet e bukura kolorite sipas traditës si tek burrat njashtu edhe tek femrat, duke marrë pamjet kolorite dhe me tone të ngrohta, tek meshkujt tirqit me gajtana dhe xhamadana të përshkuar me sumbulla ari, kurse tek femrat me jelek e kemisha të qendisura dhe të pershkuara me ruaza shumëngjyrëshe, të ngjeshura me një prirje e kujdes, e qe edhe në aspektin lirik dhe të artit janë të ngërthyera me naunca e motive të bukura, respektivisht, të pasionuara si rrallë kund, / e që më aë shumti të gjitha këto mrekulli I gjejmë në jetën e banorëve të fshatrave të bjeshkës të Koritës, Gurguricës, Sedllarevës, madje të Strajanit, Padalishtit, Sëmnovës, Qafës, Kalishtit dhe disa fshatrave të tjera që struken pas kurorave të maleve të Sharrit…/
Meloditë, ritmi i këngëve, interpretimi i valleve dhe veshja malësorce përbëjnë një folklor mahnitës dhe të cmuar që ka specifikat dhe karakteristikat e veta përplote elemente ngërthyese të kësaj natyre. Këtu, hasim edhe në shumë këngë kreshnike, e që interpretohen me melodi shume te bukura, njashtu edhe me ritme suptile, gjë të cilat si elemente i hasim edhe te vallet e burrave që kultivohen rrjedhshëm dhe po aq origjinale me nuancat e një lirike të ëmbël burimore !
Bie fjala, në Dibër dhe Strugë, ne Kërcovë dhe anet pitoreske të Rekës së Epërme, dhe gjer në bjeshkët e Korrabit dhe Opojës, janë këngë, veshëmbathje, valle dhe një folklore I kulluar dhe gjithsejtë i ngjajshëm me ato të fshatrave të Malit të Thatë kur përmenda Sëllarevën, Gurguricën, Koritën dhe gjer në Simnicë, Padalisht e Strajan, gjetiu ku shqiptaret ruajn elemente te thukshme te folklorit tone ne përgjithësi, me një xhelozi të vecantë në vite e shekuj, duke kultivuar këngët e bukura popullore të traditës dhe dashurisë / vecmas ato të gyrbetit/ e që njëkohësisht këto këngë aq mbresëlënëse dhe që të ngërthejnë në shpirt, në shumë raste përcillen edhe me fyell, def dhe kavall.Por në Koritë e Gurguricë, njashtu si në fshatrat e Rekës së Epërme me zyrle e tupan, me daulle e dajre, sidomos dallohen për nga forma e ngjeshur me karakteristikat e veshembathjes si të femrat njashtu edhe te meshkujve… E gjithandej, edhe dashuria është e fshehtë dhe pa lahjka, e ciltër dhe e kulluar si burrimet e tyre që vijnë furrishëm nga shkëmbenjt e maleve dhe bjeshkët baritore që të japin freski edhe në pikë të verës, plotë shushurimë e arome lulesh e jargavani në pranverë, e në tbane e stane dëgjohet cicërima e zogjëve larkatar dhe kënga e bareshës me blegërimën e deleve apo jëhona e fyllit të bariut…
Edhe kërcovarët, sidomos Zajazasit këndojnë bukur /të njohura janë këngët dhe valet e tyre me aq lirikë dhe bukuri interpretimi, sic ka qënë shembull kreshniku i këngës Rexhep Zajazi madje edhe të tjerëve të gjeneratave më të reja me vëllëzërit Dervishi/.Gati në cdo hap janë të njohura këngët melodike të cilat i përshkon një melos specifik i toskërishtes që I kemi ato të Ladolishtit, por edhe andej ku gërshetohen me elemente të melosit gegërisht të Veleshtës, Livadhisë apo edhe disa fshatrave të tjera të kësaj ane, gjithësesi janë këngë që të ngërthejnë thellë më uzdajë e mallë!
*****
Nafi Çegrani
Shkollën fillore e kreu ne vendlindje, kurse Normalen për mësues ,,Zef Lush Marku,, e mbaroi në Shkup. Ca vite ushtroi profesionin e mesuesit në fshatin Koritë të malësisë së Gostivarit./ Përçka edhe u frymëzua me motive migjeniane, duke shkruar artikuj, reportazhe të ndryshme për jetën ,doket dhe traditat e malesorëve të kësaj ane. Disa artikuj i botoi edhe nga sfera e folklorit në shtypin e atëhershëm, në “Zërin e rinisë”, “Flaka”, “Bota e re”, “Rilindja”! Por, botoi edhe vjersha per fëmijë në revistat si “Gëzimi”, “Fatosi”, “Pionieri” të Prishtinës etj. Mënyra dhe karakteristikat e të jetuarit tipike edhe për kah gjuha dhe veshëmbathja, doket dhe zakonet i takojnë kohës së Gjon Buzukut... Kështu edhe ato ca shkrime që bëri si reportazhe e poezi, tregime dhe vargje për jetën, të skalitura dhe të gërshetuara me motivet për çka shkruajti edhe Migjeni, sepse këtu, siç pohon edhe vete Nafi Çegrani, në fshatrat Koritë, Gurguricë dhe Sëdllarevë, ka gjetë shumë nxënës të cilët i kanë ngjarë Lulit të vocër. Jeta e malësorve shumë identike me ato që trajtonte poeti i mjerimit... Pa shkëputje nga puna , me tërë vullnetin që kishte, u diplomua në Akademinë Pedagogjike në Shkup, për degën gjuhë dhe letërsi shqipe. Ka studiuar edhe në katedrën albanologjike, njëherit edhe gazetarinë pranë Fakultetit për studime interdisciplinare në Shkup. Disa poezi autori i ka botuar edhe në revistën arbëreshe “Zjarri” të Palermos gjersa ka qëmdruar në Romë të Italisë. Kurse me pseudonimin FATMIR PETRELA ka botuar ato vite në revistën “Jehona” ...! ,,...Erdhën edhe demonstratat e vitit 1981. Herët në orët e mëngjesit, një tog milicionerësh me uniformë dhe me automatikë të armatosur gjer në dhëmb dhe agjentë civil /pjestar te KOS-it ushtarak dhe UDB-se jugosllave/, kishin rrethuar në hekur tërë pallatin, dhe duke hyrë në banesë në mënyrë kriminale të tipit GESTAPO , me sjellje arogantësh, duke frikësuar fëmijët e vegjël të përgjum, duke bastisur e bërë lamsh e gërmadhë çdo orendi, libra dhe çdo gjë tjetër, kanë marrë shkrime, dokumente, libra, fotografi e shumë gjëra të tjera, bile edhe sende me vlerë, e të cilat kurrë nuk i kanë kthyer... Duke ofenduar e sharë çdo gjë dhe NËNËN SHQIPTARE, të prangosur e depertojnë Nafi Çegranin në drejtim të panjohur, në qelitë-skëterrë të burgut famkeq të Zenicës në Bosne.../ ,,Nuk e imagjinoja dot se cfarë mund të më pergatisnin atë kohë,sepse isha i pafajshëm. Nuk dij, si mbeta gjallë, më lejuan që të bëja ankesë në Gjykatën Supreme të Bosnës në Sarajevë /Shiko aktvendimin e kësaj gjykate në krye me Mr Vllajsavleviq Mirko: kzh.139/83 të 13.prillit 1983/, ku kërkoi që Gjykata e Zenicës të bën rishqyrtimin e vendimit paraprak i cili ishte fund e krye i pabazë / nga akuza dhe gjëra të imagjinuara/, duke kërkuar që të lërohesha nga burgu. ... Thellë jam i bindur se pas këtij proçesi të montuar me motive politike dhe antishqiptare, qëndrojnë nëntoka e klanit të UDB-së dhe KOS-it jugosllav!,,- do të thotë Nafi Çegrani. /… Sot, kjo çështje gjendet për shqyrtim dhe drejtësi, pranë Gjykatës Ndërkombëtare të Europës për të drejtat e Njeriut në Strasburg/! “Dinjiteti im përballë intrigave të kriminelëve ! Ajo nëntokë udbashiane që më dëbuan në qelitë skëterë të kazamateve të Zenicës në Bosne vitet 1981, lehtë më akuzonin për gjëra me të cilat nuk kisha lidhje as njohuri, ata me gjykonin dhe të njejtët më dënonin. Çfarë lojërash djalli e dreqi bënin, njeriu normal nuk mund ta merrte me mend. Dhe sa herë që kundërshtoja akuzat e rreme dhe dallaveret e tyre të atij teatri gjyqësor të pafytyrë. aq edhe më shumë më bënin fajtor! Unë dhe dinjiteti im përballë intrigave dhe manipulimeve të hetuesisë dhe gjykatësve kriminel që zbatonin planet e konspiracionit të nëntokës së UDB-së dhe KOS-it jugosllav, e të cilët me pa të drejtë dhe në mënyrë banditeske kërkonin kokën time... Pse ?
Me daljen në liri,Nafi Çegrani gjeti familjen totalisht të rrënuar dhe të shkateruar, me plotë trauma psikike dhe fizike! Çdo gjë duhej të nistr nga filimi, nga zero…Një jetë të re përplotë batica dhe zbatica. Hapi radion e parë lokale… ...Sot, të botuara ka disa libra me poezi dhe nga sfera publicistike. Shkruan për nderin dhe dinjitetin e shqiptarit të vuajtur, për raportet e kohës dhe historisë në Gadishullin e Ballkanit, ku shqiptari gjithëmonë ka qënë viktimë dhe kurban ballkanik. Në dorëshkrime ka dy romane: "Rrënjët" dhe "Lumi im" / të cilët ishin gati të djegura më 1979, kur në mënyrë misterioze banesës së tij në Shkup i vihet flaka/.
Pas daljes nga burgu merret me shkrime publicistike dhe është autor i disa veprave letrare: "ORFE I VRARË" /poezi/ Onufri 1995, Tiranë. "Kështjella e vetmisë" /poezi/ SHB "Luma" 1998, Tetovë. "Antikohë" /poezi/ Interdiskont,1998 Shkup. "Qiell me barrë" /poezi/ AZA-SEsoft 1999, Tetovë. "Ballë për ballë me vdekjen" /libër autobiografik/ ,,Magnat,, 1999 Shkup. "Ballë për ballë me vdekjen" /ribotim/ SHB ,,Koha,, 2000 Tiranë. / e që bëri bujë të madhe /. "Drajfusi ballkanik" /në gjuhën maqedonase/ Iris 2010, Strugë. "Gjethe vjeshte" /poezi të ribotuara/ GK DOLLANJA 2014, Tiranë.
"Cunami dhe deti" roman 2018 Iris, Struga ISBN 978 608-207-220-3.
"Udba sy djalli për shqiptarër, publicistikë 2018 Iris , Struga ISBN 978-608-207-220-7
Autori Nafi Çegrani, pas librit ,,Udba dhe shqiptarët,, është në përgatitje e sipër të romaneve me titull: “ Hijet e natës” dhe " Zambaku i bardhë" !
“... Nafi Çegrani, autor i librit “Ballë për ballë me vdekjen, 1” pas këthimit të tij nga Amerika, ku ishte arratisur më herët, më 1981 e arrestojnë në banesën e tij në Shkup oficera të KOS-it dhe Policisë udbashiane jugosllave, dhe në saje të akuzave të rreme,të kurdisura, të sajuara dhe inskenuara me motive politike për të ashtuquajtur ,,vrasje,, që, në fakt, nuk egziston, duke e dëbuar në qelitë e kazamatësmë famkeqe të Zenicës në Bosne / ishte proces policoro-gjyqësor i montuar fund e krye sipas një plani sekret dhe urdhër të atyre që e kërkonin kokën dhe likuidimin e tij ...!/
Pra, në librin që shkruan autori,për dinjitetin e tij përballë intrigave tinëzare dhe manipulimeve të nëntokës kriminale udbashiane , meriton kornizë kombëtare, siç e kam thënë edhe në një shkrim timin të mëhershëm , është një sagë e dhimbëshme ku Nafi Çegrani shtjellon të vërtetën,duke kërkuar drejtësi dhe zbardhjen e pafajsisë së tij, kjo edhe e bën autorin të kalitur në ecjen e tij, dhe në jetën e vështirë të mbetet si një legjendë e gjallë ...!”- thotë me nje seriozitet ne fytyr recenzenti Dr. Asllan Selmani.
Në Maqedoni, vend piktoresk me bukuri të panumërta natyrore ku jetojnë shqiptarët me gjuhën, traditat dhe kulturën e tyre të begatë dhe të stërlashtë, me një xhelozi e kujdes të posacëm ruajnë thesarin e tyre më të cmuar – folklorin dhe traditën në përgjithësi dhe në vecanti ritmin e këngëve dhe të valleve burimore, nuancat dhe tonet karakteristike të veshjes kombëtare popullore. Madje edhe zakonet, doket e ndryshme, këngët e motmotit, ato të dasmave dhe martesës, por edhe këngët e gyrbetit si një kategori e thukët dhe të gërshetuar me të gjitha elementet e vlerave folklorike shqiptare…
Dihet se folklori shqiptar është një fushë që karakterizohet me cilësi dhe vecori të spikatura dhe të posacme, të cilat fare pak i ka folklori i popujve të tjerë në shtigjet e Gadishullit Ballkanik. Shqiptarët si popull me tradita që jetojnë me shekuj të stërlashtë në trojet e tyre etnike në Maqedoni, duke e cmuar dhe ruajtur me shpirt këtë thesar, gjatë tërë historisë së tyre përballë stuhive dhe uraganeve, përplotë batica dhe zbatica në kohë dhe hapesirë, sipas prirjes dhe sipas shpirtit të kultivuar dhe të qenies që kanë shqiptarët në përgjithësi, edhe këngët, valet, doket, traditat dhe tiparet e veshembathjes popullore i përcjellin me një passion të thukët brez pas brezi… E tërë kjo më së shumti vërehet gjatë interpretimit të këngëve të dashurise dhe ato lirike në dasma e gëzime familjare, festa e tubime të ndryshme popullore, këngët e bukura burimore nga këngëtarë e muzikantë të shquar / duke perfshirë këtu edhe këngët e burrave me sharki e qefteli, këngët e grave dhe të vajzave të cilat I interpretojnë me dajre e def. Valle të bukura e të larmishme janë si ato të burrave njashtu edhe të grave, të përcjella edhe me veshjet e bukura kolorite sipas traditës si tek burrat njashtu edhe tek femrat, duke marrë pamjet kolorite dhe me tone të ngrohta, tek meshkujt tirqit me gajtana dhe xhamadana të përshkuar me sumbulla ari, kurse tek femrat me jelek e kemisha të qendisura dhe të pershkuara me ruaza shumëngjyrëshe, të ngjeshura me një prirje e kujdes, e qe edhe në aspektin lirik dhe të artit janë të ngërthyera me naunca e motive të bukura, respektivisht, të pasionuara si rrallë kund, / e që më aë shumti të gjitha këto mrekulli I gjejmë në jetën e banorëve të fshatrave të bjeshkës të Koritës, Gurguricës, Sedllarevës, madje të Strajanit, Padalishtit, Sëmnovës, Qafës, Kalishtit dhe disa fshatrave të tjera që struken pas kurorave të maleve të Sharrit…/
Meloditë, ritmi i këngëve, interpretimi i valleve dhe veshja malësorce përbëjnë një folklor mahnitës dhe të cmuar që ka specifikat dhe karakteristikat e veta përplote elemente ngërthyese të kësaj natyre. Këtu, hasim edhe në shumë këngë kreshnike, e që interpretohen me melodi shume te bukura, njashtu edhe me ritme suptile, gjë të cilat si elemente i hasim edhe te vallet e burrave që kultivohen rrjedhshëm dhe po aq origjinale me nuancat e një lirike të ëmbël burimore !
Bie fjala, në Dibër dhe Strugë, ne Kërcovë dhe anet pitoreske të Rekës së Epërme, dhe gjer në bjeshkët e Korrabit dhe Opojës, janë këngë, veshëmbathje, valle dhe një folklore I kulluar dhe gjithsejtë i ngjajshëm me ato të fshatrave të Malit të Thatë kur përmenda Sëllarevën, Gurguricën, Koritën dhe gjer në Simnicë, Padalisht e Strajan, gjetiu ku shqiptaret ruajn elemente te thukshme te folklorit tone ne përgjithësi, me një xhelozi të vecantë në vite e shekuj, duke kultivuar këngët e bukura popullore të traditës dhe dashurisë / vecmas ato të gyrbetit/ e që njëkohësisht këto këngë aq mbresëlënëse dhe që të ngërthejnë në shpirt, në shumë raste përcillen edhe me fyell, def dhe kavall.Por në Koritë e Gurguricë, njashtu si në fshatrat e Rekës së Epërme me zyrle e tupan, me daulle e dajre, sidomos dallohen për nga forma e ngjeshur me karakteristikat e veshembathjes si të femrat njashtu edhe te meshkujve… E gjithandej, edhe dashuria është e fshehtë dhe pa lahjka, e ciltër dhe e kulluar si burrimet e tyre që vijnë furrishëm nga shkëmbenjt e maleve dhe bjeshkët baritore që të japin freski edhe në pikë të verës, plotë shushurimë e arome lulesh e jargavani në pranverë, e në tbane e stane dëgjohet cicërima e zogjëve larkatar dhe kënga e bareshës me blegërimën e deleve apo jëhona e fyllit të bariut…
Edhe kërcovarët, sidomos Zajazasit këndojnë bukur /të njohura janë këngët dhe valet e tyre me aq lirikë dhe bukuri interpretimi, sic ka qënë shembull kreshniku i këngës Rexhep Zajazi madje edhe të tjerëve të gjeneratave më të reja me vëllëzërit Dervishi/.Gati në cdo hap janë të njohura këngët melodike të cilat i përshkon një melos specifik i toskërishtes që I kemi ato të Ladolishtit, por edhe andej ku gërshetohen me elemente të melosit gegërisht të Veleshtës, Livadhisë apo edhe disa fshatrave të tjera të kësaj ane, gjithësesi janë këngë që të ngërthejnë thellë më uzdajë e mallë!
*****
Nafi Çegrani
Shkollën fillore e kreu ne vendlindje, kurse Normalen për mësues ,,Zef Lush Marku,, e mbaroi në Shkup. Ca vite ushtroi profesionin e mesuesit në fshatin Koritë të malësisë së Gostivarit./ Përçka edhe u frymëzua me motive migjeniane, duke shkruar artikuj, reportazhe të ndryshme për jetën ,doket dhe traditat e malesorëve të kësaj ane. Disa artikuj i botoi edhe nga sfera e folklorit në shtypin e atëhershëm, në “Zërin e rinisë”, “Flaka”, “Bota e re”, “Rilindja”! Por, botoi edhe vjersha per fëmijë në revistat si “Gëzimi”, “Fatosi”, “Pionieri” të Prishtinës etj. Mënyra dhe karakteristikat e të jetuarit tipike edhe për kah gjuha dhe veshëmbathja, doket dhe zakonet i takojnë kohës së Gjon Buzukut... Kështu edhe ato ca shkrime që bëri si reportazhe e poezi, tregime dhe vargje për jetën, të skalitura dhe të gërshetuara me motivet për çka shkruajti edhe Migjeni, sepse këtu, siç pohon edhe vete Nafi Çegrani, në fshatrat Koritë, Gurguricë dhe Sëdllarevë, ka gjetë shumë nxënës të cilët i kanë ngjarë Lulit të vocër. Jeta e malësorve shumë identike me ato që trajtonte poeti i mjerimit... Pa shkëputje nga puna , me tërë vullnetin që kishte, u diplomua në Akademinë Pedagogjike në Shkup, për degën gjuhë dhe letërsi shqipe. Ka studiuar edhe në katedrën albanologjike, njëherit edhe gazetarinë pranë Fakultetit për studime interdisciplinare në Shkup. Disa poezi autori i ka botuar edhe në revistën arbëreshe “Zjarri” të Palermos gjersa ka qëmdruar në Romë të Italisë. Kurse me pseudonimin FATMIR PETRELA ka botuar ato vite në revistën “Jehona” ...! ,,...Erdhën edhe demonstratat e vitit 1981. Herët në orët e mëngjesit, një tog milicionerësh me uniformë dhe me automatikë të armatosur gjer në dhëmb dhe agjentë civil /pjestar te KOS-it ushtarak dhe UDB-se jugosllave/, kishin rrethuar në hekur tërë pallatin, dhe duke hyrë në banesë në mënyrë kriminale të tipit GESTAPO , me sjellje arogantësh, duke frikësuar fëmijët e vegjël të përgjum, duke bastisur e bërë lamsh e gërmadhë çdo orendi, libra dhe çdo gjë tjetër, kanë marrë shkrime, dokumente, libra, fotografi e shumë gjëra të tjera, bile edhe sende me vlerë, e të cilat kurrë nuk i kanë kthyer... Duke ofenduar e sharë çdo gjë dhe NËNËN SHQIPTARE, të prangosur e depertojnë Nafi Çegranin në drejtim të panjohur, në qelitë-skëterrë të burgut famkeq të Zenicës në Bosne.../ ,,Nuk e imagjinoja dot se cfarë mund të më pergatisnin atë kohë,sepse isha i pafajshëm. Nuk dij, si mbeta gjallë, më lejuan që të bëja ankesë në Gjykatën Supreme të Bosnës në Sarajevë /Shiko aktvendimin e kësaj gjykate në krye me Mr Vllajsavleviq Mirko: kzh.139/83 të 13.prillit 1983/, ku kërkoi që Gjykata e Zenicës të bën rishqyrtimin e vendimit paraprak i cili ishte fund e krye i pabazë / nga akuza dhe gjëra të imagjinuara/, duke kërkuar që të lërohesha nga burgu. ... Thellë jam i bindur se pas këtij proçesi të montuar me motive politike dhe antishqiptare, qëndrojnë nëntoka e klanit të UDB-së dhe KOS-it jugosllav!,,- do të thotë Nafi Çegrani. /… Sot, kjo çështje gjendet për shqyrtim dhe drejtësi, pranë Gjykatës Ndërkombëtare të Europës për të drejtat e Njeriut në Strasburg/! “Dinjiteti im përballë intrigave të kriminelëve ! Ajo nëntokë udbashiane që më dëbuan në qelitë skëterë të kazamateve të Zenicës në Bosne vitet 1981, lehtë më akuzonin për gjëra me të cilat nuk kisha lidhje as njohuri, ata me gjykonin dhe të njejtët më dënonin. Çfarë lojërash djalli e dreqi bënin, njeriu normal nuk mund ta merrte me mend. Dhe sa herë që kundërshtoja akuzat e rreme dhe dallaveret e tyre të atij teatri gjyqësor të pafytyrë. aq edhe më shumë më bënin fajtor! Unë dhe dinjiteti im përballë intrigave dhe manipulimeve të hetuesisë dhe gjykatësve kriminel që zbatonin planet e konspiracionit të nëntokës së UDB-së dhe KOS-it jugosllav, e të cilët me pa të drejtë dhe në mënyrë banditeske kërkonin kokën time... Pse ?
Me daljen në liri,Nafi Çegrani gjeti familjen totalisht të rrënuar dhe të shkateruar, me plotë trauma psikike dhe fizike! Çdo gjë duhej të nistr nga filimi, nga zero…Një jetë të re përplotë batica dhe zbatica. Hapi radion e parë lokale… ...Sot, të botuara ka disa libra me poezi dhe nga sfera publicistike. Shkruan për nderin dhe dinjitetin e shqiptarit të vuajtur, për raportet e kohës dhe historisë në Gadishullin e Ballkanit, ku shqiptari gjithëmonë ka qënë viktimë dhe kurban ballkanik. Në dorëshkrime ka dy romane: "Rrënjët" dhe "Lumi im" / të cilët ishin gati të djegura më 1979, kur në mënyrë misterioze banesës së tij në Shkup i vihet flaka/.
Pas daljes nga burgu merret me shkrime publicistike dhe është autor i disa veprave letrare: "ORFE I VRARË" /poezi/ Onufri 1995, Tiranë. "Kështjella e vetmisë" /poezi/ SHB "Luma" 1998, Tetovë. "Antikohë" /poezi/ Interdiskont,1998 Shkup. "Qiell me barrë" /poezi/ AZA-SEsoft 1999, Tetovë. "Ballë për ballë me vdekjen" /libër autobiografik/ ,,Magnat,, 1999 Shkup. "Ballë për ballë me vdekjen" /ribotim/ SHB ,,Koha,, 2000 Tiranë. / e që bëri bujë të madhe /. "Drajfusi ballkanik" /në gjuhën maqedonase/ Iris 2010, Strugë. "Gjethe vjeshte" /poezi të ribotuara/ GK DOLLANJA 2014, Tiranë.
"Cunami dhe deti" roman 2018 Iris, Struga ISBN 978 608-207-220-3.
"Udba sy djalli për shqiptarër, publicistikë 2018 Iris , Struga ISBN 978-608-207-220-7
Autori Nafi Çegrani, pas librit ,,Udba dhe shqiptarët,, është në përgatitje e sipër të romaneve me titull: “ Hijet e natës” dhe " Zambaku i bardhë" !
“... Nafi Çegrani, autor i librit “Ballë për ballë me vdekjen, 1” pas këthimit të tij nga Amerika, ku ishte arratisur më herët, më 1981 e arrestojnë në banesën e tij në Shkup oficera të KOS-it dhe Policisë udbashiane jugosllave, dhe në saje të akuzave të rreme,të kurdisura, të sajuara dhe inskenuara me motive politike për të ashtuquajtur ,,vrasje,, që, në fakt, nuk egziston, duke e dëbuar në qelitë e kazamatësmë famkeqe të Zenicës në Bosne / ishte proces policoro-gjyqësor i montuar fund e krye sipas një plani sekret dhe urdhër të atyre që e kërkonin kokën dhe likuidimin e tij ...!/
Pra, në librin që shkruan autori,për dinjitetin e tij përballë intrigave tinëzare dhe manipulimeve të nëntokës kriminale udbashiane , meriton kornizë kombëtare, siç e kam thënë edhe në një shkrim timin të mëhershëm , është një sagë e dhimbëshme ku Nafi Çegrani shtjellon të vërtetën,duke kërkuar drejtësi dhe zbardhjen e pafajsisë së tij, kjo edhe e bën autorin të kalitur në ecjen e tij, dhe në jetën e vështirë të mbetet si një legjendë e gjallë ...!”- thotë me nje seriozitet ne fytyr recenzenti Dr. Asllan Selmani.
