Shkaqet, ngjarjet dhe personazhet e luftës më shkatërruese në histori

http://kulturashqiptare.blogspot.com/




Shkaqet, ngjarjet dhe personazhet e luftës më shkatërruese në histori



Lufta e Dytë Botërorë: Përmbledhja e ngjarjeve kryesore



Ngjarjet e vitit 1939



Tre vitet e rritjes së tensionit ndërkombëtar – që përfshin Luftën Civile Spanjolle, Anschluss (bashkimin) e Gjermanisë dhe Austrisë, pushtimi i Sudetenland nga Hitleri dhe pushtimi i Çekosllovakisë – arritën kulmin në datë 1 shtator kur Gjermania pushtoi Poloninë. Britania e Madhe dhe Franca i shpallën luftë Gjermanisë vetëm dy ditë më vonë. Ndërsa SHBA shpalli neutralitetin, ajo vazhdoi të ndihmonte Britaninë e Madhe me furnizime materialesh të domosdoshme dhe beteja kritike e Atlantikut mes U-Boats gjermane dhe konvojeve detare britanike filloi.

Evropa Perëndimore kishte mbetur relativisht e qetë gjatë kësaj periudhe lufte dhe ishte ende e papërfshirë në luftime. Por përgatitjet për luftë vazhdonin me hov të lartë. Megjithatë kishte disa shenja të lehta të konfliktit dhe civilët që në muajt e parë ishin evakuar nga Londra, u kthyen përsëri në qytet. U shpërndanë maska gazi dhe secili priste të fillonte luftën.



Në Evropën Lindore dhe në Skandinavi nuk ndiheshin akoma efektet e luftës. Pas Paktit të Ribbentrop-it, nënshkruar midis Bashkimit Sovjetik dhe Gjermanisë në fund të gushtit, Rusia në shtator ndoqi Gjermaninë në Poloni. Vendi ishte rrënuar nga dy pushtuesit para përfundimit të vitit, dhe Rusia vazhdoi këtë agresion duke përgatitur për të pushtuar Finlandën.



Ngjarjet e vitit 1940



Racionimi goditi Britaninë e Madhe në fillim të vitit të ri, por shumë pak ndodhi në Evropën Perëndimore deri në pranverë. “Lufta e Dimrit” midis Rusisë dhe Finlandës përfundoi në mars, dhe në muajin e pasardhës Gjermania pushtoi Danimarkën dhe Norvegjinë.



Danimarka u dorëzua menjëherë, por norvegjezët vazhduan luftimet – edhe me ndihmën britanike dhe franceze – për tu dorëzuar në qershor, vetëm pasi kuptuan nga ngjarjet në Francë se ishin duke luftuar vetëm.



Më 10 maj – në të njëjtën ditë që Winston Churchill zëvendësoi Neville Chamberlain si kryeministër i Britanisë së Madhe – Gjermania pushtoi Francën, Belgjikën dhe Holandën, dhe Evropa Perëndimore u ndesh me Blitzkrieg – ose “luftën rrufe”.



Përdorimi i kombinuar i tankeve të blinduara gjermanë, të shpejtë në tokë, dhe epërsia në ajër, e bëri ushtrinë gjermane një forcë të unifikuar sulmi e cila ishte si inovative ashtu edhe efektive. Pavarësisht numrit më të madh të personelit ushtarak në ajër dhe në tokë – si dhe prania e forcave britanike të çlirimit – Vendet e Ulëta dhe Franca nuk patën asnjë shans në ndeshjen kundër Wehrmacht dhe Luftwaffe. Holanda dhe Belgjika ranë në fund të muajit maj, Parisi u mor nga trupat gjermane dy javë më vonë.



Trupat britanike u tërhoqën me nxitim, dhe rreth 226 mijë britanik së bashku me 110 mijë trupa franceze u shpëtuan nga porti i kanalit të Dunkirk me anën e një flote të improvizuar, duke përdorur mjete artizanale që shkonin nga barka turizmi deri tek Shkatërruesit Destroyer të Marinës.



Në Francë, qeveria kukull Vichy, nënshkruan me Gjermaninë armëpushimin – heroi i Luftës së Parë Botërore, Marshall Pétain do të mbante nën kontroll në pjesën e “papushtuar” jugore dhe lindore të Francës, dhe Gjermania do të kishte nën kontroll pjesën tjetër të vendit.



Charles de Gaulle, lideri i Francës së Lirë, u largua për në Angli (duke zhgënjyer Churchill) për të vazhduar luftën kundër Hitlerit. Por dukej sikur lufta nuk do të zgjaste për shumë kohë. Pasi pushtoi Francën, Hitleri ktheu vëmendjen e tij nga Britania, dhe filloi përgatitjet për ta pushtuar. Me qëllim që pushtimi të ishte i suksesshëm, ai kishte nevojë për superioritet në ajër, dhe ngarkoi Luftwaffe të shkatërronte aftësitë ajrore britanike si dhe mbrojtjen bregdetare.



Beteja e Britanisë, e cila zgjati nga korriku deri në shtator, ishte e para e kësaj natyre, e cila u lufta vetëm në ajër. Gjermanisë i mungonin aeroplanët, por kishte shumë pilotë. Në Britani, situata ishte e kundërta, por – ç’është më e rëndësishmja – ajo kishte radarët. Kjo, e kombinuar me vendimin gjerman për të përshkallëzuar goditjet nga sulmet e aerodromeve dhe fabrikave tek qytetet e mëdha, i mundësoi RAF të arrinte një fitore të ngushtë, duke ruajtur superioritetin e ajrit dhe duke siguruar shtyrjen e planeve të pushtimit gjerman deri në një afat përfundimisht të papërcaktuar.



“Blitz-i” në qytetet e Britanisë zgjati gjatë gjithë luftës, me bombardimin e Buckingham Palace (pallatit mbretëror) dhe gati shkatërrimin e Coventry, duke marrë jetën e 40 mijë civilëve.





Ngjarjet e vitit 1941



Me Evropën kontinentale nën kontrollin nazist, dhe Britaninë të sigurt – për momentin – lufta mori një dimension më global. Pas humbjes së ushtrive të Musolinit në Greqi dhe Tobruk (një qytet port në Libi), forcat gjermane arritën në Afrikën e Veriut në muajin shkurt, dhe pushtuan Greqinë dhe Jugosllavinë në prill.



Ndërsa bombardimet e qyteteve britanike dhe gjermane vazhdonin, edhe dhomat e gazit në Aushvic ishin vënë në përdorim me ritme të plota, Hitleri pushtoi Rusinë. Operacioni Barbarossa, siç u quajt pushtimi, filloi më 22 qershor. Përparimi fillestar i trupave gjermane ishte i shpejtë, me rënien e Sevastopolit në fund të tetorit, edhe Moska u gjend nën sulm në fund të vitit.



Megjithatë, dimri i hidhur rus, i njëjti me atë që Napoleoni kishte përjetuar një shekull e gjysmë më parë, i gjymtoi gjermanët. Sovjetikët kundërsulmuan në dhjetor dhe Fronti Lindor nuk arriti të avanconte deri në pranverë.



Dimri në Paqësor, natyrisht, nuk paraqiste probleme të tilla. Japonezët, të lodhur prej embargos tregtare amerikane, ndërmorën një sulm të befasishëm mbi bazën e marinës amerikane në Pearl Harbor, në Hwëai, më 7 dhjetor.



Ky sulm bëri që konflikti të merrte përmasa globale, ku Gjermania deklaroi luftë kundër SHBA, disa ditë më vonë. Brenda një jave nga dita e sulmit në Pearl Harbor, Japonia kishte pushtuar Filipinet, Burman dhe Hong Kong-un. Lufta Pacifikut ishte ndezur.





Ngjarjet e vitit 1942



Amerikanët e parë arritën në Angli në janar dhe në Afrikën e Veriut Korpusi Tokësor Afrikan i Field Marshallit Erwin Rommel filloi kundër-ofensivën për rimarrjen e Tobruk (një qytet port në Libi) në qershor.



Sulmi i rrufeshëm “Blitz” u intensifikua në të dy shtetet, Angli dhe Gjermani, me bombardimin e njëmijtë të ajrit në Këln, dhe gjermanët që filluan të bombardonin qytetet britanike të katedraleve.



Në Paqësor, japonezët vazhduan zgjerimin e tyre në Borneo, Java dhe Sumatra. Kalaja britanike e “Pathyeshme” e Singaporit ra me shpejtësi në shkurt, me rreth 25 mijë të burgosur të kapur, shumë prej të cilëve do të vdisnin në kampet japoneze në vitet që do të pasojnë.



Në qershor u arrit kulmi i zgjerimit japonez. Beteja e Midway, në të cilën aeroplanmbajtësja detare amerikane shkatërroi katër anije transportuese japoneze dhe një mjet anije sulmi, shënoi pikën e kthesës në Luftën Paqësorit.



Gjysma e dytë e vitit gjithashtu vazhdoi pa një ndryshim të fatit të gjermanëve. Forcat britanike nën komandën e gjeneral Montgomery fituan në fushatën e Afrikës së Veriut në El Alamein, dhe forcat ruse kundërsulmuan në Stalingrad. Lajmet e vrasjeve masive të popullit hebre nga nazistët arritën tek aleatët dhe SHBA-të premtuan hakmarrje për këto krime.



Ngjarjet e vitit 1943



Shkurti filloi me dorëzimin e trupave gjermane në Stalingrad: humbja e parë e madhe e ushtrive të Hitlerit. Beteja vazhdoi të bënte bujë në Atlantik, dhe gjatë periudhës katër-ditore në mars, nga nëndetëset gjermane U-Boats u fundosën 27 anije tregtare.



Megjithatë, një kombinim i avionëve me rreze të gjatë dhe thyerja e kodit të komunikimit “Enigma” në Bletchley, po ju shkaktonte humbje të mëdha nëndetëseve U-boat. Nga fundi i majit, admirali Dönitz tërhoqi flotën gjermane nga zonat e luftimeve – Beteja e Atlantikut efektivisht kishte mbaruar.



Në mes të muajit maj forcat gjermane dhe italiane në Afrikën e Veriut iu dorëzuan aleatëve, të cilët përdorën Tunizinë si një trampolinë për të pushtuar Siçilinë në korrik. Deri në fund të muajit Musolini kishte rënë, dhe në shtator italianët iu dorëzuan aleatëve, duke ndezur një pushtim gjerman në Italinë veriore.



Musolini u shpëtua guxim nga një skuadër speciale gjermane, e udhëhequr nga Otto Skorzeny, dhe themeloi një republikë fashiste në veri. Trupat gjermane ishin të angazhuar në luftë kundër aleatëve në jug dhe në këtë mënyrë luftimet në Itali u bënë të ngadalshme dhe të kushtueshme.



Në Paqësor, forcat amerikane mposhtën japonezët në Guadalcanal, dhe trupat britanike dhe indiane filluan fushatën e tyre guerile në Burma. Progresi amerikan vazhdoi në Ishujt Aleutian, New Guinea dhe Ishujt Solomon.



Meqenëse avancimi i forcave ruse në Frontin Lindor mori hov, duke rimarrë qytetet e Kharkovit dhe Kiev nga forcat gjermane, bombarduesit aleatë filluan të sulmojnë qytetet gjermane me anë të sulmeve ajrore masive. Hapja e Frontit të Dytë në Evropë, i diskutuar gjatë dhe shtyrë gjithmonë, ishte duke u përgatitur për vitin pasardhës.





Ngjarjet e vitit 1944



Me përparimet në Birmani, Guinea e Re dhe Guam, Japonia filloi ofensivën e saj të fundit në Kinë, duke pushtuar territore të mëtejshëm në jug për tu shtuar me ato të bëra në zonat qendrore dhe veriore, pas pushtimit të 1938. Megjithatë, kontrolli i tyre ishte i kufizuar në qytetet kryesore dhe linjat e komunikimit, dhe rezistenca – shpesh udhëhequr nga komunistët – ishte përhapur.



Avancimi i aleatëve po vazhdonte në Itali me parashutimin në Anzio, në pjesën qendrore të Italisë, në janar. Ajo ishte një fushatë statike. Gjermanët kundër-sulmuan në shkurt dhe lufta vijoi me shkatërrimin e manastirit mesjetar në Monte Cassino pas bombardimeve aleate. Vetëm në fund të majit gjermanët u tërhoqën nga Anzio. Roma u çlirua, në qershor, një ditë para se aleatët të nisnin “Operacionin Overlord”, tani i njohur si sulmi i D-Day.



Më 6 qershor – teksa Operacioni Overlord po ndërmerrej – gjashtëmijë e pesëqind anije zbarkuan rreth 130 mijë forca aleate në pesë plazhe të Normandisë: me emrat në kod Utah, Omaha, Gold, Juno dhe Sëord.



Rreth 12 mijë avionë siguruan superioritetin ajror për aleatët – bombarduan mbrojtjet gjermane, dhe siguruan mbulimin dhe mbrojtjen e forcave të zbarkuara. Parashikimet pesimiste që ishte bërë mbi numrin masiv të viktimave aleate nuk ishin të sakta. Në plazhin Utah u zbarkuan 23 mijë trupa, me vetëm 197 viktima. Shumica e viktimave amerikane, 4.649, ndodhi në plazhin Omaha, ku zbarkimi ishte dukshëm më i vështirë për tu arritur, gjatë ndeshjes me rezistencën e ashpër gjermane.



Megjithatë, në përgjithësi, zbarkimi kapi gjermanët në befasi, dhe ata nuk ishin në gjendje për të organizuar një kundër-sulm me shpejtësinë dhe forcën e nevojshme. Çdo gjë që lëvizte dhe ishte gjermane do të sulmohej nga ajri nga moria e sulmeve ajrore.



Pavarësisht nga kjo, në javët në vijim të zbarkimit, avancimi i Aleatëve u ngadalësua në mënyrë të konsiderueshme nga korsitë e ngushta dhe gardhet e trasha të fshatrave francez. Megjithatë, Cherbourg u çlirua në fund të qershorit. Parisi e ndoqi dy muaj më vonë.



Problemet Hitlerit u amplifikuan nga një kundërsulm rus në qershor. Ushtria ruse arriti 300 kilometra në perëndim të Varshavës, dhe vrau, plagosi ose kapi rob 350 mijë ushtarë gjermanë. Deri në fund të gushtit rusët kishin marrë Bukureshtin. Estonia u mor brenda disa muajsh, dhe Budapesti ishte nën rrethim në fund të vitit.



Një fije drite për Gjermaninë erdhi në Ardennes, në Francë, ku në dhjetor një kundërsulm gjerman – në Betejën e Bulge – mbetën të vrarë 19 mijë amerikanë duke vonuar marshimin e Aleatëve në Gjermani.



Ngjarjet e vitit 1945



Viti i ri hyri me çlirimin nga ana e trupave sovjetikë të Aushvicit. E në këtë mënyrë u zbuluan krimet e tmerrshme të Holokaustit, duke bërë më të qartë përmasat e tij pasi kampet po çliroheshin një nga një në muajt në vijim.



Ushtria sovjetike vazhdoi ofensivën e saj nga lindja, ndërsa nga perëndimi Aleatët krijuan një urë përgjatë Rhein në Remagen, në muajin mars.



Ndërsa fushata e bombardimeve “Blitz” kishte marrë fund, raketat gjermane V1 dhe V2 vazhduan të binin në Londër. Bombardimet në Drezden, që shkatërruan qytetin në një stuhi të madhe zjarri, shpesh janë konsideruar si të gabuara.



Ndërkohë, aleatët perëndimorë nxituan rusët që të futeshin të parët në Berlin. Rusët fituan, duke arritur në kryeqytet në datën 21 prill. Hitleri vrau veten në datën 30, dy ditë pasi Musolini ishte kapur dhe varur nga partizanët italianë. Gjermania u dorëzua pa kushte më 7 maj, dhe të nesërmen u festua dita e FE (Fitorja në Evropë). Lufta në Evropë kishte përfunduar.



Në Paqësor, megjithatë, lufta vazhdonte e bujshme gjatë gjithë kësaj kohe. Forcat britanike avancuan më tej në Burma, dhe në shkurt amerikanët kishin pushtuar Iwo Jima. Pasoi çlirimi i Filipineve dhe Okinawas dhe forcat japoneze filluan të tërhiqen nga Kina.



Po përgatiteshin planet për një pushtim aleat të Japonisë, por frika e rezistencës të ashpër dhe viktimat masive detyruan Harry Truman – presidentin e ri amerikan, pas vdekjes së Ruzveltit në prill – të vendosë përdorimin e një bombe atomike kundër Japonisë.



Këto bomba po zhvilloheshin që nga viti 1942, dhe në 6 gusht njëra prej tyre u hodh në qytetin Hiroshima të Japonisë. Tre ditë më vonë një tjetër u hodh në Nagasaki. Asnjë vend nuk mund të përballonte sulme të tilla, dhe Japonia u dorëzua më 14 gusht.



Konflikti më i madh në historinë e njerëzimit zgjati gati gjashtë vjet. Rreth 100 milion njerëz u thirrën në armë dhe militarizuan, 50 milionë u vranë. Nga ata që kishin vdekur, 15 milion ishin ushtarë, 20 milionë ishin civilë rusë, 6 milion ishin çifutë dhe mbi 4 milion ishin polakë.



Linja kohore

1939



-Hitleri pushton Poloninë më 1 shtator. Britania dhe Franca i shpallin luftë Gjermanisë dy ditë më vonë.

1940



-Fillon racionimi në Britaninë e Madhe.



-‘Blitzkrieg-u’ gjerman mposht Belgjikën, Holandën dhe Francën.



-Churchill bëhet kryeministër i Britanisë.



-Forca britanike të zbulimit evakuohen nga Dunkirk.



-Fitorja e forcave britanike në “Betejën për Britaninë” detyron Hitlerin të shtyjë planet e pushtimit.

1941



-Hitleri fillon Operacionin Barbarossa – pushtimi i Rusisë.



-Vazhdojnë sulmet kundër qyteteve kryesore të Britanisë.



-Aleatët marrin Tobruk në Afrikën e Veriut, dhe u rezistojnë sulmeve gjermane.



-Japonia sulmon Pearl Harbor, dhe SHBA hyn në luftë.

1942



-Gjermania gjen pengesa në Stalingrad dhe El Alamein.



-Singapori bie nën pushtimin japonez në shkurt – merren rreth 25.000 të burgosur.



-Fitorja Amerikane në Betejën detare të Midway në qershor, shënon pikën e kthesës në Luftën e Paqësorit.



-Fillon Vrasja në masë e popullit hebre në Aushvic.

1943



-Dorëzimi i Stalingradit shënon humbjen e parë të madhe të Gjermanisë.



-Fitorja aleate në Afrikën e Veriut mundëson nisjen e pushtimit të Italisë.



-Italia dorëzohet, por Gjermania vazhdon betejën.



-Forcat britanike dhe indiane luftojnë forcat japoneze në Burma.

1944



-Aleatët ulen në Anzio dhe bombardojnë manastirin në Monte Cassino.



-Ofensiva sovjetike arrin në Evropën Lindore.



-Dita D: Aleatët pushtojnë Francën. Parisi çlirohet në gusht.



-Guam çlirohet nga Okinaëa e SHBA-së, dhe bombardohet Ieo Jima.

1945



-Auscheitz çlirohet nga trupat sovjetike.



-Rusët arrijnë në Berlin: Hitleri vetëvritet dhe Gjermania dorëzohet më 7 maj.



-Truman bëhet President i SHBA-së pas vdekjes së Roosevelt dhe Attlee zëvendëson Churchill.



-Pasi lëshohen bombat atomike në Hiroshima dhe Nagasaki, Japonia dorëzohet në 14 gusht.

MITINGU I POEZISË NË GJAKOVË I KUSHTOHET DOAJENIT TË POEZISË SHQIPE ALI PODRIMËS

Manifestimi më i madh dhe më i rëndësishëm poetik në trojet shqiptare, Mitingu i Poezisë në Gjakovë, sivjet do të shënon edicionin e tij të 49-të. Nami i arritur deri më tash, por edhe tradita e gjatë gati një gjysmë shekulli, i ka obliguar organizatorët e këtij manifestimi që t'i rreken shumë seriozisht përgatitjeve për këtë festë të fjalës së bukur poetike. E, organizator i këtij manifestimi tash e disa vjet është klubi letrar "Gjon Nikollë Kazazi" i Gjakovës, i cili e ka mbështetje n e Ministrisë së Kulturës së Kosovës dhe Drejtorisë komunale të kulturës në Gjakovë.
Është hapur konkursi për veprën më të mirë
"Ka kohë që i kemi filluar përgatitjet për edicionin e sivjetshëm të mitingut dhe mund të them se këto përgatitje janë duke shkuar mjaft mirë. Meqenëse koha e mbajtjes së mitingut të 49-të po afrohet gjithnjë e më shumë, angazhimet tona vetëm sa janë intensifikuar me të vetmin qëllim që çdo gjë që ka të bëjë me këtë eveniment të jetë me kohë e gatshme", ka thënë për "Kosova Sot" Muharrem Kurti, kryetar i klubit letrar "Gjon Nikollë Kazazi". Siç bën të ditur Kurti, tashmë është caktuar edhe data kur do të jetë dita qendrore e mitingut dhe kjo do të jetë 11 maji, ndërsa një javë më parë fillojnë veprimtaritë që do të organizohen në kuadër të "Javës së Mitingut", e ku janë të përfshira një sërë orësh letrare, promovime veprash dhe tribuna letrare. "Më 1 të këtij muaji është hapur edhe konkursi për veprën më të mirë të poezive të botuara në periudhën ndërmjet dy mitingjeve dhe ai do të jetë i hapur deri në fund të këtij muaji, më 30 prill. Të interesuarit për të konkurruar për këtë çmim, në adresë të organizatorit (në bibliotekën rajonale "Ibrahim Rugova në Gjakovë) duhet të dërgoi tre ekzemplarë të veprës me poezi të botuar në këtë periudhë, kështu që juria speciale e ngritur për këtë qëllim do të ketë kohë që të vlerësojë të gjitha veprat që konkurrojnë për këtë çmim", ka shpjeguar Kurti.

Miqtë nga bota nderojnë Podrimjen
Siç pohojnë zyrtarët e organizatorëve të mitingut të sivjetshëm, ai do të kalojë i tëri në shenjë të nderimit për poetin tonë të madh, Ali Podrimja, që kohë më parë ka ndërruar jetë. Kështu tashmë dihet se në tryezën tradicionale të mitingut do të debatohet në temën "Vepra e Ali Podrimjes", ku, siç është paralajmëruar, do të referojnë shumë njohës të mirë të veprimtarisë së Podrimjes jo vetëm nga trojet shqiptare, por edhe nga vendet të ndryshme të botës. "Jo vetëm kaq, por edhe çmimin për poezinë më të mirë të mitingut e kemi pagëzuar me emrin e të madhit Ali Podrimja. Nga ana tjetër, tashmë, pjesëmarrjen e tyre në këtë manifestim e kanë konfirmuar shumë miq të poetit të ndjerë që vijnë nga trojet shqiptare, por edhe nga Greqia, Franca e SHBA-ja. Të gjitha këto dëshmojnë se ky miting do të kalojë në shenjë të Ali Podrimjes", ka thënë Muharrem Kurti, duke shprehur optimizmin e tij se edhe interesimi i gjakovarëve për këtë eveniment, sikurse edhe deri më tash, edhe kësaj here, nuk do të mungojë.

Krijuesit në situatë të vështirë

ISA VATOVCI

Krijuesit kosovarë janë duke e kaluar një periudhë jo të lehtë të punës së tyre artistike. Pothuajse pjesa dërmuese e tyre, për ta siguruar ekzistencën e ushtrojnë një punë primare, që në shumë raste nuk ka lidhshmëri me krijimtarinë. Ndërsa edhe përkundër talentit dhe krijimtarisë që bëjnë, arti për ta më shumë mbetet për kohën e lirë, apo si hobi. Janë të rrallë krijuesit tanë, të cilët mund të gjallërojnë nga puna e tyre. Përjashto një pjesë të tyre që janë më afër politikës dhe të cilët arrijnë t’i thithin financat publike për krijimtarinë e tyre, pjesa tjetër heq të zitë e ullirit derisa veprat e tyre dalin në dritë. Kjo është konfirmuar edhe nga krijuesit tanë.

Ndihma në distribuimin e librit

Krijuesi dhe studiuesi Avni Rudaku, në një prononcim për “Kosova Sot”, ka thënë se ndihmesa mund të jetë ekonomike, logjistike, por edhe me vlera. Ndihmesa, sipas Rudakut, nuk duhet të jetë vetëm ekonomike, por edhe në krijimin e infrastrukturës së gjerë, duke përfshirë ndihmesën në distribuimin e librit të botuar dhe duke krijuar hapësirë të angazhimit në pasurimin e jetës letrare. Ai ka thënë se disa krijues, edhe pas marrjes së shumës së parave nga komunat (Zyra e Kryetarit apo Kuvendi Komunal i jep disa subvencione, që mund të sillen prej 600-1000 euro), detyrohen që librin ta shpërndajnë falas te miqtë e tyre të letrave, apo të marrëdhënieve të tjera sociale. “Si mund të ofrojë ndihmë materiale Komuna apo MKRS-ja, kur këta autorë nuk ndihmohen që ta ndërkombëtarizojnë krijimtarinë e tyre për të bashkëpunuar me Ministrinë për Punë të Jashtme nëpërmjet ambasadave jashtë vendit? Pse ambasadat bëjnë shumë pak në bashkëpunimet ndërkulturore, duke sjellë qoftë krijuesit nga bota e jashtme në vendin tonë, qoftë afirmimin e krijimtarisë sonë në vendet e huaja?”, ka thënë ai, duke shtuar se duhet një sensibilizim dhe për të nxitur organizime për t’i vetëdijesuar sponsorët, bizneset, që ta ndihmojnë artin letrar, apo edhe të diskutohet për Ligjin mbi sponsorimin. Ndërsa ka theksuar se krijuesit duhet të ndihmohen nëpërmjet gjetjes së mekanizmave vendorë e të huaj që të ndihmohet përkthimi i tyre në gjuhë të tjera.

Arti, konsum luks

Ndërkaq në një prononcim për “Kosova Sot”, krijuesi Ardian Haxhaj është shprehur se në kohën e tranzicionit, të cilin edhe po e kalojmë, arti dhe letërsia janë konsum luks për qytetarin e zakonshëm dhe kjo, sipas tij, e ka atakuar drejtpërdrejt krijimin e letërsisë dhe krijuesit. “Kosova supozohet t’i ketë më pak se dy milionë banorë dhe lexuesit potencialë nga ky numër i paktë janë shumë, shumë në numër të vogël”, ka thënë ai, duke shtuar se është kinematografia ajo që në njëfarë mënyrë i ka thithur të gjitha kënaqësitë e shikuesve dhe të lexuesve alternativë të letërsisë. Ndërsa ka thënë se letërsia kosovare nuk mund të avancojë pa përkrahjen e institucioneve që janë të mandatuara në përkrahjen e zhvillimeve kulturore. Sipas tij, këtu te në trendi është negativ në këtë drejtim. “Për shembull, në Kosovën e varfër flitet për keqpërdorime shumëmilionëshe nga zyrtarët e korruptuar dhe të kriminalizuar, por nuk gjenden mjete financiare për përkrahjen e projekteve, të cilat mund të jenë reprezentative për opinionin botëror”, ka thënë Haxhaj.

Krijuesit disa ekzemplarë

Edhe krijuesi Ramadan Ibrahimi ka thënë se sot krijuesi ynë gjendet në një situatë të vështirë. Sipas tij, për të jetuar ata duhet të bëjnë një punë tjetër, që në të shumtën e rasteve nuk lidhet profesionin e tyre, e lëre më krijimi emocional për të krijuar. Ndërsa ka thënë se edhe kur veprat e tyre botohen me përkrahjen e fondeve publike, krijuesit nuk marrin asnjë pagesë për honorarët e tyre, bile as ekzemplarë të mjaftueshëm të librit të tyre. “Botuesi e merr fondin për botimin e librit dhe për ne krijuesit mbeten vetëm disa ekzemplarë të librit, nuk përfitojmë asgjë tjetër, përveç botimit të librit”, ka thënë Ibrahimi.

Ljubisha Bogdanoviç ,kishte shtënë mbi veten e tij para syve të policisë

Ljubisha Bogdanoviç, i cili vrau të martën 13 persona në afërsi të Beogradit ka vdekur sot në Qendrën Emergjente në kryeqytetin serb.


 Mediat lokale raportojnë se gjendja e bashkëshortes së tij është e qëndrueshme dhe se ajo ka filluar të përmirësohet pas një operacioni të cilit iu nënshtrua ditën e djeshme. Mëngjesin e së martës së kësaj jave, Bogdanovic vrau gjashtë burra, përfshirë djalin e tij, shtatë gra dhe një fëmijë dyvjeçar. Me mbërritjen e policisë 60- vjeçari qëlloi bashkëshorten dhe veten derisa motivet nuk janë ende të njohura.

Lubisha Bogdanoviq (60 vjeç) i ka vrarë të martën në mëngjes 13 fqinj me armë zjarri në fshatin Velika Ivança te Mlladenovci i Serbisë. Janë vrarë gjashtë meshkuj, gjashtë femra dhe një bebe.


Sipas asaj që tregojnë fqinjët, Lubisha në fillim e kishte mbytur djalin e vet me një plumb në kokë, e më pas kishte hyrë nëpër shtëpitë e fqinjëve, ku kishte bërë masakër.


Merret vesh se gjendja e gruas së tij, kundër të cilës po ashtu maniaku kishte shtirë, është stabile. Ajo ka pësuar lëndim të qafës, por është e vetëdijshme dhe është në gjendje që të flasë me mjekët.

E vrau edhe nënën

Vetë Lubisha gjendet në komë dhe gjendja e tij shëndetësore është kritike.


 “Lubisha së pari në shtëpi e ka vrarë të birin dhe nënën e tij. Më pas ka dalë nga shtëpia dhe e ka nisur aventurën e përgjakshme duke bërë masakër në katër shtëpi të fqinjëve.


 Në shtëpinë e familjes Stekiq ai e ka vrarë nënën dhe të bijën e asaj familjeje, e më pas në familjen Despotoviq e ka vrarë Mikailin dhe Milenën, nipin e tyre Goranin, gruan e tij dhe djalin e tyre dyvjeçar.


 Në shtëpinë tjetër, atë të familjes Mijailoviq, Lubisha ka vrarë bashkëshortët Vela dhe Ollga, e më pas në shtëpinë e familjes Jeshiq e vrau një grua me të birin e saj, thonë fqinjët e tij.

E goditi vetën me plumb në prani të policisë

Sikur merret vesh, krimi është raportuar nga gruaja e Lubishës, Javorka dhe derisa ajo ishte duke folur me policinë, ishte dëgjuar klithma e saj, për çka supozohet se, në atë moment, Lubisha kishte shtirë mbi të.


Policia e Mlladenovcit menjëherë ishte nisur për në vendin e krimit, duke e gjetur Lubishën në oborrin e shtëpisë së vet.


Merret vesh se ai kishte shtënë mbi veten e tij para syve të policisë. Drejtori i policisë ka thënë se 12 persona kanë vdekur në vend të ngjarjes, kurse i 13-ti kishte vdekur në Emergjencën e Beogradit.



Ai thotë se dy persona janë duke luftuar për jetë, në mesin e të cilëve edhe kryesi i kësaj vepre makabër. Shefi i policisë thotë se, për momentin, nuk dihen motivet e kësaj vepre.


Gazetat serbe bëjnë me dije se, rreth orës 9 të së martës, në Velika Ivança kishin arritur edhe vajzat binjake të Lubishës, të cilat nuk jetonin me prindërit.


Fshati është i përfshirë nga bërtitjet dhe vaji i të mbijetuarve. Vajzat janë në një gjendje të vështirë dhe janë duke qëndruar në shtëpinë e një fqinji.



Policia ka bllokuar qasjen në të gjitha shtëpitë ku kanë ndodhur vrasjet. Fqinjët thonë se tragjedia ka ndodhur diku rreth orës 5 të mëngjesit të të martës dhe se policia i ka vizituar të gjitha shtëpitë e fshatit, për të parë sesi janë njerëzit. “Lubisha ishte një njeri i qetë.


Nuk e dimë se çka e shtyri për ta bërë këtë. Dëgjuam se të birin e ka vrarë me plumb në kokë, thonë fqinjët e tronditur.


 Ajo që dihet është se Bogdanoviq kishte marrë pjesë në luftën e Kroacisë, në Sllavoni dhe se armën sipas të gjitha gjasave e mbante me leje. Motivi për të shtënat nuk ka qenë menjëherë i qartë. I dyshuari thuhet të mos ketë pasur dosje kriminale në polici.


Vitin e kaluar ka mbetur pa punë, është veteran lufte, i cili në vitin 1992 kishte luftuar në Kroaci. Zëdhënësja e shërbimeve emergjente në këtë vend, Nada Macura, ka thënë se 60-vjeçari se i dyshuari për vrasje, i identifikuar vetëm si Lubisha Bogdanoviq, ka bërë përpjekje të vrasë edhe veten dhe gruan e tij.


 “Të dy ata janë ende të gjallë, por me plagë të rënda, ka thënë drejtori i policisë serbe, Milorad Veloviq. “Sipas informacioneve nga qendra emergjente ne spital, dy të plagosurit janë i Lubisha Bogdanoviq, dhe bashkëshortja e tij Javorka, që të dy të lindur në vitin 1953. Ata janë në gjendje kritike”, ka thënë Veloviq.

http://www.kurir-info.rs/preminuo-ubica-iz-velike-ivance-clanak-738585

Kërkohet më shumë presion për zbardhjen e fatit të të zhdukurve

Komisioni qeveritar për persona të zhdukur sot ka diskutuar për ngjarjet e fundit në procesin e gërmimeve vlerësuese që EULEX-i ka filluar në veri të vendit.

Kryetari i Komisionit Qeveritar për persona të zhdukur, Prenk Gjetaj tha se sipas skicave dhe planeve që janë dorëzuar nga pala serbe, vendet e dyshuara në varrezat myslimane në pjesën veriore të qytetit të Mitrovicës kanë rezultuar me gjetje. 

Prandaj, sipas Gjetaj autoritetet serbe kanë informata të sakta edhe për vendet e tjera të dyshuara në Kosovë dhe në Serbi. 

Ai tha se duhet që të vazhdoj presioni nga bashkësia ndërkombëtare.

Gjatë këtij vitit në plan të veprimit të Departamentit të Mjeksisë Ligjore janë paraparë 23 lokacione për gërmime vlerësuese.

Deri tash, gjatë këtij viti, EULEX-i dhe DML –ja , ”kanë kryer 18 operacione në terren në Pejë, pjesën jugore të Mitrovicës, në pjesën veriore të Mitrovicës, në Suharekë, Prizren, Gjakovë, Klinë dhe Skenderaj. 

Shtatë nga këto kanë rezultuar me zhvarrosje, ku janë gjetur mbetjet mortore të 28 personave”, thuhet në fund të njoftimit nga misioni EULEX. 

Ndryshe edhe 1745 persona janë ende të zhdukur nga lufta në Kosovë.

Agim Ramadani, model i oficerit modern

Në kuadër të manifestimit “Ditës e Shqipes”, që po mbahet për nderë të 14 vjetorit të Betejës së Koshares, nën patronatin e kryeministrit Hashim Thaçi është duke u mbajtur akademia përkujtimore, për heroin e kombit Agim Ramadanin. Me këtë rast kryeministri Thaçi, ka thënë se ish komandanti i Brigadës 138 Agim Ramadani ishte model i oficerit modern.

“UÇK-ja arriti për herë të parë t’i bashkojë shqiptarët, pa dallime politike, fetare, e krahinore. UÇK-ja arriti t’i bashkojë mbarë shqiptarët në trojet ku jetojnë për lirinë dhe pavarësinë e Kosovës”, ka thënë Thaçi.

Betejën e Koshares, Thaçi e ka quajtur si më të suksesshëm dhe të lavdishmen, ndërsa Brigadën 138 të udhëhequr nga komandanti Agim Ramadani, e ka vlerësuar si më të rëndësishmen për thyerjen e kufirit shqiptaro-shqiptar.

“Agim Ramadani ishte enciklopedi, ishte model i oficerit modern, ishte njeri i paqes dhe i luftës, artist dhe piktor, i arsimuar dhe i përgatitur mirë, që e donte jetën, por më shumë e donte lirinë”, ka thënë ai.

Premieri i Kosovës Hashim Thaçi: Duke nderuar jetën, kontributin dhe sakrificën e Heroit të Kombit Agim Ramadanit - nderojmë të gjithë dëshmorët dhe luftëtarët e Brigadës 138

Në emër të veteranëve të “Brigadës 138 Agim Ramadani”, të pranishmit i përshëndeti Ferid Përzhnjeva, i cili tha se 14 vjet më parë në veri-perëndim të Kosovës, ishte një kufi i hekurt nga forcat serbe, por UÇK-ja ishte e bindur se kufiri duhet të hiqet me luftë, duke bërë një strategji, në krye të së cilës ishte heroi Agim Ramadani.

Ai ka thënë se kjo ditë do të mbetët në kujtesën e të gjithë ushtarëve të “Brigadës 138 Agim Ramadani”.

Ndërsa në emër të familjes Ramadani, të pranishmit i përshëndeti vajza e heroit Agim Ramadani.

Azem Vllasi e i ndjeri Mahmut Bakalli në listë për veteranë të UÇK-së

Ish-funksionarët e lartë komunistë, Azem Vllasi dhe i ndjeri Mahmut Bakalli, figurojnë në listën për njohje të statusit të veteranit të UÇK-së. Emrat e këtyre gjenden në listën e Zyrës Politike të UÇK-së në Prishtinë, të cilën e pati udhëhequr Adem Demaçi.

Plotësimin e aplikacionit për këtë të fundit e ka bërë njëri nga anëtarët e familjes së tij.

Emrat e këtyre dy ish-funksionarëve të lartë komunistë gjenden në listën e aplikantëve që e ka dorëzuar Zyra Politike e UÇK-së në Prishtinë, të cilën e ka udhëhequr veprimtari i shquar i çështjes kombëtare, Adem Demaçi, shkruan “Epoka e Re”.

Në listën e aplikantëve të kësaj zyre, të cilën e ka siguruar “Epoka e re”, figurojnë emrat e 63 personave. Lajmin e ka konfirmuar për “Epokën e re” edhe vetë Vllasi.

“Po, e kam plotësuar aplikacionin me kërkesë të Zyrës Politike, pasi kam qenë këshilltar i Adem Demaçit gjatë vitit ’98-’99”, ka thënë Vllasi.

Azem Vllasi, u lind më 23.12.1948 në Kamenicë.Është avokat. Po ashtu është anëtarë i Forumit 2015 dhe kryetar i OJQ-së “Shoqata kosovare për bashkëpunim ndëretnik”, të cilin e ka formuar në maj të vitit 2001. Ka qenë kryetar i Lidhjes së Rinisë Socialiste të Jugosllavisë (1974-1978); Kryetar i SSRN-së së Kosovës (1981-1982); Anëtarë i Kryesisë së PK SK të Kosovës dhe CK SKJ (1982-1988); Kryetar i Komitetit Krahinor të SK të Kosovës (1986-1988).

I burgosuri më i njohur politik në vitet 1989-1990 si viktimë e dhunës së çmendur të regjimit të satrapit   Sllobodan Millosheviqit. E botoi librin "Majstori mraka" (Mjeshtërit e territ), analiza tjera të shumta politike dhe studime në revista profesionale; pjesëmarrës i përhershëm i Forumit “Lëvizja evropiane për paqë, bashkëpunim dhe zhvillim”, etj.

Mr.sci .Mahmut Bakalli.lindi në Gjakovë më 19 janar 1936. Shkollimin e mesëm e kreu në Prizren, ndërsa Fakultetin e shkencave politike, e kreu në Beograd Punoi si pedagog nëUniversitetin e Prishtinës .Për rreth 1O vjet Mahmut Bakalli ishte kryetar i Komitetit Krahinor të LKJ-së, kur në vitin 1981 pas demostratave studentore në Prishtinë u deturua të japë dorëheqje nga të gjitha funksionet partiake. Pas luftës Mahmut Bakalli u zgjodh deputet i Kuvendit të Kosovës nga radhët e AAK-së, në legjislaturën 2OO1-2OO4.Ndërkaq pas zgjedhjeve të dyta parlamentare në Qeverinë e koalicionit LDK-AAK, Bakalli ishte këshilltar politik i ish-kryeministrit Ramush Haradinaj, ndërkaq aktualisht ishte këshilltar i jashtëm politik i kryeministrit Agim Çeku.Autori i këtyre rreshtave të ndjerin profesor Mahmut Bakalli e ka patur pedagog të Sociologjisë së Përgjithshme në Universitetin e Prishtinës(viti 1971-1972).Ai ishte i dashur dhe i respektuar në Fakultetin e Mjekësisë ku ishte pedagog dhe njëherit Kryetar i Komitetit Krahinor të LK të Kosovës.

Flori Bruqi