Nga Fritz RADOVANI:
LUIGJ
GURAKUQI
(12 SHKURT
1879 – 2 MARS 1925)
105 VJETORI I NGRITJES SË FLAMURIT NË VLONË...
■ATDHETARI LUIGJ GURAKUQI
TREGON:
"Kam pas
nderin me qenë afritë prej Plakut të nderuem Jeronim de Rada . Tue u gjetë
përpara t’amblit kangtar të Milosaut, të Skanderbeut Pafanë, tue ndie qortimet
e këshillat e tija, tue ndigjue zanin e tij të fikët, qi bahej ma i plotë.., e tue
pa syt e tij të mekun kah ndezeshin e shkëlqeshin, tue përmendë Shqipninë, unë
gjith përmallue, nuk mujta me u ndalë pa lëshue bashkë me dy pika lot, nji të
puthun të nxehtë mbi at dorë qi punoi sa e sa kohë për Atdhe...!"
■AT JUSTIN RROTA THOTË
PER LUIGJ GURAKUQIN:
«Gjuhën shqype e
njofti mâ mirë e mâ këthelltë se çdo shqyptár.»
■AT GJERGJ FISHTA
NË 1920 SHKRUEN PER GURAKUQIN:
"... Të tham të verteten se m'âsht dashtë
t'skuqesha për inferioritetin t'em. Âsht e kotë të gënjehemi. N'se
përjashtohet Gurakuqi qi vetëm ai ka nji kulturë të
përshtatshme, ka nji atdhetari të shëndoshtë dhe nji njohuni të gjânë për
njerëzit dhe për sendet e Shqypnisë, asnji nga anëtarët e qeverisë, kjoftë të
saj së maparshmes, kjoftë të së tashmes, nuk mund të thotë se e paraqet dejsisht
Shqypninë e të mbrojë si duhet interesat e saj."
■RADOMIR NACHTINGALL E ÇMONTE
ME KËTO FJALË GURAKUQIN:
“Ka merita të shquara në
zhvillimin e gjuhës letrare shqipe, në përpunimin e gjuhës letrare dhe në
njësimin e shqipes së shkruar, në stabilizimin e drejtshkrimit, në pasurimin e
fjalorit, në çështjet e leksikologjisë, terminologjisë e të gramatologjisë. Gurakuqi është tekstologu
më i shquar shqiptar i fillimit të shekullit tonë.”
■AT ANTON HARAPI E
PYET NË DHJETOR TË 1924 GURAKUQIN:
“Si me
falimentue kështu, Luigj? Si me dalë me hikë ju tash prej Shqipnie?
Kishte vdekë në
kambë burri i dheut, me e pasë pré, gjak s'kishte qitë. U kuq, ju muer goja,
shtërngoi buzët e i dha vehtes:
- Padër Anton na
skredituen (diskredituen) tepër keqas, na kanë deklarue komunista n'opinionin
publik t'Europës. Për Zoten, nuk due t'iku, por po ndeja unë këtu, e dij se
derdhet gjak e derdhet kot. Të kishe pse, nuk po shikojshe fort për gjak qi
derdhet, se ma për vedi jo se jo, por po m'vjen si trathtí ta marr në qafë
popullin e shkretë".
■“Burrit vërtetë burrë, Luigj Gurakuqit, i cili
me kulturën e neltë shpirtnore, mishnoi, madhnoi, përjetoi urtinë, besë e
burrni shqiptare, tue mbetë përherë shembull shqiptari me kulturë, simbol i
bashkimit kombtar, idealist i shkëlqyeshëm në vorfni”, - dedikimi i veprës "Andrra e
Prêtashit" kushtue Luigj Gurakuqit nga Padër Anton Harapi.”
15 PRILL 1997: TEK URA E LUMIT LANA NË TIRANË..
■MË TREGOI SKULPTORI KRISTAQ RAMA:
“..Nuk di sesi mu dha me e pyet Profesor Kristaqin: “Profesor, pse në
Monumentin e Pavarësisë në Sheshin e Flamurit në Vlonë, që u vendos me rastin e
60 vjetorit në vitin 1972, mungon figura e Luigj Gurakuqit ?”
Ai më dha këte përgjegje: “Jé i pari njeri që
më pyet për këte çeshtje dhe unë po të pëgjigjem ashtu si është qenë e verteta.
Mbasi e kishim perfunduar punën në baltë dhe do të bëhëj derdhja në bronx,
njoftuam Komitetin Qendror të P.P.SH, për të derguar personat që do t’a
aprovonin dhe pastaj, përfundonte çdo gjë. Në ditën e caktuar erdhi shoku Ramiz
Alia bashkë me disa shokë të tjerë. Mbetën të kënaqur! Na përgëzuan dhe si
gjithnjë shprehën mirënjohjen e Partisë për vepren tonë.
Kur erdhi momenti i ndarjes, as unë nuk e di
sesi u shkëput nga turma shoku Ramiz, dhe si në veçanti duke më terhequr nga
krahu, mu afrua miqësisht dhe më tha në vesh: - Kristaq, ju shikojeni edhe vetë
me shokët këte që po të them, por Luigj
Gurakuqi nuk është mirë për të qenë në një veper kaq madhështore, mbasi ai ka
qenë njeriu më i dashur dhe i besuar i Klerit Katolik!
Posa ikën ata, unë ia tregova biseden Odhise
Paskalit që ndodhej aty dhe dy shokëve të mijë me të cilët punoja veprën,
Shaban Hadërit dhe Muntaz Dhramit. Të nesërmën në mengjez i futem spatolat dhe
mu në vendin bosh që është edhe sot, pranë Ismail Qemalit, ka qenë Luigj
Gurakuqi. Motivi i dhenë nga Ramizi për Luigjin në lidhje me Klerin Katolik,
nuk na lejonte asnjë hapsirë për diskutim. Po më vjen mirë që pata rastin për
t’ ia treguar një shkodrani këte mëllef të Ramizit, për një figurë aq të madhe
dhe të pastër Kombëtare, siç ka qenë Luigj Gurakuqi! Kështu, ajo vepër mbet e
gjymtuar!...”
■Qeveria e Tiranës dhe Akademia e Shkencave, vazhdojnë zbatimin e
porosive të lanuna nga diktatorët komunistë, të cilët, po e sundojnë edhe per
së vdekuni Popullin Shqiptar !
Melbourne, 26
Nandor 2017
