Çfarë përfshinin në Mesjetë nocionet, Alban-Albani dhe Arbër-Arbëri !

Prof.Dr.Jahja Drançolli,Ph.D

Përgjithësishtë është pranuar se nocioni Albanon (Άλβανών), që doli nga emri i fisit ilir Άλβανοι, të përmendur nga gjeografi aleksandrin, Ptolomeu (shek. II), ka vazhduar të ekzistonte si emër vendi dhe si emër etnik gjatë gjithë mesjetës.

 Arbëria ose Arbënia është emër mesjetar që i referohet Shqipërisë. Ndërsa, etnonimët mesjetare: arbër, arban ose arbresh, pas pushtimit osman janë përdorur për shqiptarët e diasporës më Itali, Dalmaci dhe Greqi.

Deri vonë ka dominuar mendimi se ç’prej Prolomeut deri në shek. XI, kur është menduar për “rishfaqjen” e vëndemrit Arbanon, Albanon, ekziston një heshtje 9 – shekullore e burimeve historike.
Sot ka prova solide sipas analeve dhe kronikave raguzane (Albania, Arbania), si dhe të atyre bizantine (Άλβαnia), të cilat dëshmojnë se vëndemri dhe etnonimi janë përdorur pa ndërprerje, që nga shek. II deri në shek. XI.

 Një tjetër argument i rëndësishëm për kontinuitetin e vëndemrit dhe etnonimit mesjetar, shpjegohet nga veprimet fonetike, respektivisht nga ligji i metatezës ose i rirenditjes së bashkëtinglloreve së paku nga shek. VIII. 

Këtej, emri i ujdhesës Arba/e quhet Rab, nga Albona del Labin. Në burime mesjetare rasiane (serbe) nga Arbanon i Ataliatit dhe i Ana Komnenës del vëndemri Raban, dhe mbiemri rabanski.

Pjesa e madhe e historiografisë ballkanike arealin gjeografik dhe politik të Arbërisë mesjetare, në mungesë të burimeve të kohës e kanë përkufizuar në një zonë të vogël malore ndërmjet lumenjve Mat dhe Drin, ose në katërkëndshin hipotetik Tivar – Prizren dhe Vlorë – Ohër.

 Së këtejmi, këtu, nga kapërcyelli i shek. XI, der në fillimet e shek. XIII ishte themeluar principata e Arbërit me seli në Krujë. Nga viti 1272, mbreti Karli I Anzhuin kishte themeluar “Regnum Albaniae”. Ndërsa, mbreti Milutin dhe Dushani vetën e quanin edhe për mbretër të Arbërisë.

 Pas rënies së shtetit të Dushanit, Arbëria udhëhiqej nga familjet bujare arbërore: Arianiti, Balshaj, Topia, Dukagjini, Kastrioti, Muzakaj, Shpataj, Zenebishi, e ndonjë tjetër. 

Me dorëzimin e Durrësit (1501), Tivarit dhe Ulqinit (1571), Arbëria pasi që kishte rënë përfundimisht nën osmanët, është shoqëruar edhe më një sërë ndryshimesh si në strukturën e vëndemrit ashtu dhe të etnonimit.

Duke u ngjitur në shekujt e mesjetës, të kushtëzuar nga hapësira etnike kompakte dhe faktori politik, emërtimet gjeografike e politike, si: Arbanon, Arbëri ose Epir e Dardani, përfshinin trevat e sotme të Kosovës, Serbisë, M. të Zi, Maqedonisë e të Greqisë.


 Të tilla njoftime datojnë që nga mesjeta e herëshme, si bie fjala, Lapiam (Lab), i referohet Lab-it (Llapit).

 Si pjesë të Arbërisë, Kosovën e shohim te kronisiti francez i shek. XIV, Filip de Meziere, i cili provonte të dëshmon se Beteja e Kosovës (1389) ishte zhvilluar në Arbëri. Mendime paksa identike ndeshim te Bertrandon de la Broquière (shek. XV), sipas të cilit, pjesa e madhe e Kosovës së sotme ishte përfshirë në kuadër të Arbërisë.

 Njoftime të këtilla ndeshim edhe në dokumentacionin austriak, osman e italian të shek. XV-XVIII: “perandori austriak, Leopoldi theksonte se ushtritë e tij luftonin në Arbëri (kur hynë në Kosovë)”, “Peja qytet në Arbëri”, “Prizreni, kryeqytet i Arbërisë”, “Prishtina në Arbëri”, Në mënyrë ekuivalnete me konceptin Kosova pjesë e Arbërisë, dokumentacioni i kohës dëshmon edhe për Kosovën në kuadër të konceptit Epir.

 Të tilla janë njoftimet: “ Hasi, jo fort larg Prizrenit, provincë në Epir”, “Prishtinë në Epir” “Peja në Epir”, “Prizreni në Epir”, e ndonjë tjetër.

 Përveç apelativave, Kosova si pjesë e Arbërisë dhe e Epirit, Kosovën e sotme e ndeshim edhe si pjesë të Dardanisë!


*****

Prof. Dr.Jahja Drançolli,Ph.D , lindi në Pejë më 10/10/1946. Studimet për Histori i mbaroi në Prishtinë më 1971. 

Gjatë viteve 1973-1984 ka vijuar studimet e magjsitraturës dhe doktoratës në lëmin e medievalistikës në Zarë dhe Dubrovnik.

 Ka magjistruar në Zarë dhe doktoruar në Prishtinë më 1981, respektivisht më 1984.

 Gjatë viteve 1984-1990 ka bërë kërkime shkencore medievalistike dhe të paleografisë e epigrafisë, në arkiva, biblioteka dhe muzeume, të Ankonës, Dubrovnikut, Kotorrit, Padovës, Romës, Venedikut, Zagrebit, Zarës, etj.

 Gjatë luftës edhe prof.Drançolli si shumica e popullit shqiptar maltretohet nga forcat policore serbe.

Gjatë vitit 2003 u emërua drejtor i Institutit Arkeologjik të posa themeluar në Prishtinë, institut këtë të cilin e udhëhoqi deri në vitin 2009. Gjatë kësaj periudhe ka realizuar një sërë projektesh kërkimore-shkencore nga lëmi i arkeologjisë dhe të shkencave ndihmëse të historisë. Në vitin


Jahja Drançolli për Arkeologjinë e Kosovës në filmin gjerman, "Sieben Tage Kosova" i realizuar nga Moses Merke & Elisabeth Saggau akademik 2004/2005, në cilësi të profesorit të Fakultetit Filozofik, Departamenti i Historisë ka qenë bartës i kursit me titull: “Religjionet komperative: Katolocizmi, Ortodoksia dhe Islami”. Maketi i botuar i këtij kursi i përkrahur nga WUS-Austria është nominuar dhe ka fituar çmimin e parë në lartësi prej1000 euro.

Drançolli, në cilësinë e udhëheqësit dhe drejtorit të Institutit Arkeologjik të Kosovës ka zbuluar mbetjet e kështjellës së Harilaqi.e cila daton nga shekujtë IV-VI pas/Kr. Gjatë vitit akademik 2003/2004 ka qenë bartës i projektit “History of Religions”, të finansuar nga CEU-Budapest. 

Ndërkaq, gjatë viteve akademike, 2000/2001; 2001/2002; 2002/2003, 2004/2005, ka qenë bartës i një sërë projekteve nga lëmi i historisë dhe trashëgimisë kulturore të realizuara në Universitetin Veror të Prishtinës (Pristina Summer University). Është autor i shumë monografive shkencore, dhe më së 100 studimeve shkencore të botuara në Kosovë, Shqipëri, Kroaci, Itali, Gjermani, Turqi, etj. Përndryshe Drançolli është një aktivist i angazhuar në mbrojtjen e monumenteve historike dhe trashëgimisë kulturore të Kosovës Prof. Dr. Jahja Drançolli njëkohësisht është kontribuesi i vetëm shqiptar në Encyclopedia of Global Archaeology (Claire Smith, ed., Springer, 2014) me studimin "Kosova: Archealogical Heritage".

Tituj të veprave
Botime të veçanta – monografi

1. Gjin Gazulli-astronom dhe diplomat i shek. XV, Prishtinë, Rilindja, 1984;

2. Raguzanët në Kosovë prej fundit të shek. XIII deri në vitin 1455, Prishtinë, Instituti i Historisë i Kosovës, 1986;

3. Albanci v srednjem veku, in Albanci (J. Drançolli et al.), Cankarjeva Založba, v Ljubljani;

4. Kosovo und sein kultureller Reichtum, in: Albanien, Zwischen Kreuz und Halbmond, (Jahja Drançolli et al.), München, Pinguin, 1998;5. Shteti Mesjetar i Gjergj Kastriotit-Skënderbeut, Pejë , “Dukagjini”, 2001;

6. Histori e Religjioneve Komparative, WUS Austria-Prishtinë 2005 (tekst universitar, co-autor Denis Janz, Ph.D., Loyola University New Orleans, Provost Distinguished Professor of Religious Studies);

7. Histori e Shkencës, WUS Austria-Prishtinë 2003 (tekst universitar).

8. Monumentet e kultit katolik gjatë mesjetës në Kosovë, in: Monumentet e Kosovës, Prishtinë, Instituti i Kosovës për Mbrojtjen e Monumenteve, 2005; Simpoziumin Ndërkombëtar Krishtërimi ndër shqiptarë, mbajtur në Tiranë 1999, botuar në Shkodër, 2000

9. Kosova Archaeologica, Kosova Arkeologjike 1, Editor, Prishitnë, Instituti Arkeologjik i Kosovës, 2007;

10. Historiografia dhe teoritë historike të shekujve XIX-XX, WUS Austria-Prishtinë 2008 ( e- CUP, botim elektronik);

11. Arbërit ndërmjet Perëndimit dhe Lindjes gjatë Mesjetës, Zagreb, Lazër Mjeda, 2008

Punime shkencore

1. Marrëdhëniet e Durrësit me Raguzën prej shek. XI deri më 1501, in: Gjurmime Albanologjike (ser. e shk. Historike), Prishtinë 1982/12; Studime për Epokën e Skënderbeut, Tiranë 1989/3;

2. Vështrim për Kosovën gjatë feudalizmit të zhvilluar, in: Kosova, Prishtinë 1983/12.

3. Raguzanët në Prishtinë gjatë shekujve XIV-XV, in: Vjetar i Arkivit të Kosovës, Prishtinë 1984;

4. Tregtarët e njohur të Kosovës prej fundit të shek. XIII deri në vitin 1455, in: Buletin i Muzeut të Kosovës, Prishtinë 1984/XIII-XIV;

5. Lidhjet e bujarëve raguzanë me Durrësin gjatë shekujve XIII-XV, in: Gjurmime Albanologjike (ser. e shk. Historike), Prishtinë 1984/VIII;

6. Presence des Albanais e Raguse entre le XIIIe et le XVe siecle, in: Recherches Albanologiques, 1987/4;

7. Les rapports des nobles de Raguse avec Durrës au course des XIIIe-XIVe siecle, in: Studia Albanica, Tiranë 1987/3;

8. Rrugët e Kosovës gjatë Mesjtës, in: Vjetar i Arkivit të Kosovës, Prishtinë 1987/ XXIII.

9. Diaspora shqiptare në Greqi gjatë shek. XIV, in: Studime Historike, Akademia e shkencave e RPS, Tiranë 1987/3;

10. Disa aspekte të mjeksisë ilire, in: Gjurmime Albanologjike (ser. folklor e etnologji), Prishtinë 1988/18 (co-autor, Akademik Musa A. Haxhiu);

11. Marin Biçikemi në Raguzë në dritën e dokumenteve të Arkivit Historik të Dubrovnikut, in: Gjurmime Albanologjike (ser. e shk. Filologjike), Prishtinë 1988/17;

12. Kosova më 1448 sipas kronikave të historive të moçme të Raguzës, in: Kosova, Prishtinë 1988/17;

13. Fillët e ndikimit osman në viset e banuara me shqiptarë dhe në Bosnje e Hercegovinë, in: Gjurmime Albanologjke (ser.e shk. Historike), Prishtinë 1988/18;

14. Gjergj Kastrioti- Skënderbeu te kronistët dhe historianët e moçem të Raguzës, in: Gjurmime Albanologjike (ser. e shk. Historike), Prishtinë 1988/18;

15. Lidhjet historike shqiptaro-boshnjake në shek. XV, in: Sdudime për Epokën e Skënderbeut, Akademia e Shkencave e RPS e Shqipërisë, Tiranë 1989/3;

16. Diplomatët shqiptarë në shërbim të Gjergj Kastriotit- Skënderbeut, in: Gjurmime Albanologjike (ser.e shk. Historike), Prishtinë 1990/19;

17. Një biografi e panjohur për Mikel Marulin- Tarkanjotin, in: Gjurmime Albanologjike (ser. e shk. Filologjike), Prishtinë 1989/19;

18. Disa aspekte të strukturës etnike në Kosovë gjatë mesjetës, in: Gjurmime Albanologjike (ser. e shk. Historike) 1991/21;

19. Të dhëna të reja për jetën dhe veprën e Marin Barlecit, in: Gjurmime Albanologjike (ser. e shk. Filologjike), Prishtinë 1989/18;

20. Beteja e Kosovës në dritën e burimeve raguzane, in: Gjurmime Albanologjike (ser. e shk. historike) Prishtinë 1993/21;

21. Popullsia shqiptare e Kosovës dhe e trojeve të tjera në ish-Jugosllavi gjatë shekujve XV-XVII, in: Gjurmime Albanologjike (ser. e shk. Historike), Prishtinë 1994/22;

22. Marin Beçikemi në Padovë e Venedik, in: Gjurmime Albanologjike (ser. e shk. filologjike), Prishtinë 1994/13;

23. Kontribut i muzikantëve shqiptarë të Raguzës gjatë shekujve XIV-XV, in: Buletini i Fakultetit Filozofik, Universiteti i Prishtinës, Prishtinë 1994/XXII;

24. Universiteti i Durrësit (shek.XIV), in: Buletin i Fakultetit Filozofik, Universitei i Prishtinës, Prishtinë 1995/XXIII;

25. Shtrirja e trojeve shqiptare deri në Krizën Lindore, in: Gjenocidi dhe aktet gjenocidiale të pushtetit serb ndaj shqiptarëve nga Kriza Lindore e këndej, Akademia e Shkencave dhe e Arteve të Kosovës, Prishtinë 1995;

26. Skënderbeu dhe Kosova, Studime Historike, in: Akademia e Shkencave dhe e Arteve të Shqipërisë, Instituti i Historisë, Tiranë 1995/1-4;

27. Njoftime burimore rreth origjinës së Milosh Kopiliqit, in: Illyria, New York, 1995/13,14;

28. Ndërlidhjet kulturo-historike shqiptare-evropiane gjatë humanizmit, in: “Meshari i Gjon Buzukut monument i kulturës shqiptare” (1555-1995), Art Club, Ulqin 1995;

29. The Albanian population of Kosova and other areas of former Yugoslavia during the XVth-XVIIth centuries, in: The Kosova issue a historic and current problem, Institute of History, Prishtina-Tirana 1996;

30. Dokumentet italiane për gjendjen në Kosovë gjatë luftërave austro-turke (1683-1699), in: Shqiptarët në rrjedhat ballkanike, Prishtinë, Instituti Albanologjik i Prishtinës, 1996;

31. Llapi gjatë mesjetës, in: “Llapi gjatë shekujve”, Prishtinë 1996;

32. Mjekët shqiptarë gjatë Epokës së Humanizmit dhe Rilindjes Evropiane, in: Praxis Medica, Prishtinë 1997, vol. 40, No.1. (co-autor, Alademik Musa A. Haxhiu);

33. Kosovo und sein kultureller Reichtum, in: Albanien, Pinguin, München 1998;

34. Rrënjët e qytetërimit iliro-shqiptar në Kosovë. In: Buletin i Fakultetit Filozofikë, Universiteti i Prishtinës, Prishtinë 1998/XXV;

35. Kontribut për ndriçimin e toponimit Prishtinë, in: Gjurmime Albanologjike (ser. e shk. filologjike), Prishtinë 1999/27;

36. Jak Pjetër Llukari, një historian i moçëm shqiptarë (shek. XVII), in: Gjurmime Albanologjike (ser. e shk. Historike), Prishtinë 1999/27;

37. Zhvillimi i mjekësis së moçme në Kosovë, in: Praxis Medica, vol. 42, No.1, Prishtinë 1999;

38. Kontributi i dominikanëve shqiptarë për Kishën Katolike, in: Dardania Sacra, Prishtinë 1999/1;

39. Feja në Kosovë gjatë Mesjetës, in: Dardania Sacra, Prishtinë 2000/2;

40. Kosova dhe Shqiptarët në shek. XV-XVII, in: Kosova, Revistë Historike/Politike, Prishtinë-Tiranë 2000/8;

41. Monumentet e kultit katolik gjatë mesjetës në Kosovë, in: Konferenca Ipeshkvnore e Shqipërisë, Krishterimi ndër Shqiptarë (Simpozium Ndërkombëtar, Titranë, 16-19 nëntor 1999), Shkodër 2000;

42. Mbi ofiçin shtetëror të Gjergj Kastriotit- Skënderbeut, in: Kosova, Prishtinë 2000/20.

43. Qytetet e Kosovës gjatë Mesjetës, in: Buletin i Fakultetit Filozofik, Universiteti i Prishtinës, Prishtinë 2001/XXVI;

44. Kontaktet shqiptaro-serbe gjatë mesjetës (shek.V-XIV), in: Vjetar, Arkivi Kombëtar i Kosovës, XXV-XXVI, Prishtinë 2001;

45. Opusi poetik i Nikollë Leonik Tomeut, in: Jeta e Re, Prishitnë 2003/6, (koautor, prof. Nexhat Begolli);

46. Ndërrimi i strukturës fetare te shqiptarët e Malit të Zi, in: Gjurmime Albanologjike (ser. e shk. Historike), Prishitnë 2004/33;

47. Gjergj Kastrioti Skënderbeu dhe Kosova (të dhëna të reja), in: Simpozium ndërkombëtarë i mbajtur me rastin e 600 – vjetorit të lindjes së Gjergj Kastriotit-Skënderbeut, Zagreb 2005;

48. Marrëdhëniet e Gjergj Kastriotit-Skënderbeut me Republikën e Raguzës, in: Skënderbeu dhe Evropa, Akademia e Shkencave e Shqipërisë-Instituti i Historisë, Tiranë 2006;

49. Prania e Arbërve në Zarë, Simpozium ndërkombëtar i mbajtur me rastin e 280- vjetorit të ardhjes së arbëreshve në Zarë, Zagreb 2006;

50. Iliro-Arbërit në territorin e Malit të Zi të sotëm, in: Vjetari i Arkivit të Kosovës, XXXV-XXXVI, Prishtinë 2006;

51. Mesazhet e Lidhjes së Lezhës. 1444, in: Buletin i Fakulteti Filozofik XXVII-XXVIII, Prishtinë 2007;

52. Koleksioni Arkeologjik i Nikollë Leonik Tomeut, in: Kosova Archaeologica, Kosova Arkeologjike 1, Prishtinë 2007;

53. Iliro-Arbërit në Mal të Zi gjatë antikitetit dhe mesjetës, in: Në një cep të Ilirisë, Monografi e shqiptarëve të Malit të Zi, Ed. Anton Kolë Berisha, Art Club, Ulqin, 2007;

54. Ndryshimet e strukturës fetare të shqiptarëve në Mal të Zi (përhapja e fesë islame), in: Në një cep të Ilirisë, Monografi e shqiptarëve të Malit të Zi, Ed. Anton Kolë Berisha, Art Club, Ulqin, 2007;

55. Kontributi i klerit katolik Kongresit të Manastirit, in: Simpozium ndërkombëtar i mbajtur me rastin 100-vjetorit të Kongresit të Manastirit, Zagreb 2008;

56. Shkolla Arbërore në Venedik dhe piktori Viktor Karpaçi, in: Vjetar i Arkivit të Kosovës, XXXIX-XL, Prishtinë 2008;

57. Kalaja e Shasit, in: Simpozium ndërkombëtar kushtuar Shasit në shekuj, Ulqin 2008;

58. Roli i Kishës Katolike në Kosovë gjatë kohës së Imzot Lazër Mjedës, in: Simpozium ndërkombëtar, “Imzot Lazër Mjeda - mbrojtës dhe lëvrues i identitetit shqiptar”, Zagreb 2009;

59. Shën Pali në kontekstin historik dhe arkeologjik, in: 2000 – Vjetori i lindjes së Shën Palit, Prishtinë, 2009;

60. Protecting Cultural Heritage in Kosova, in: World Universities Congress, Çanakkale, Turkey, 2010;

61. Illyrian – Albanian Continuity on the Area of Kosova, in: Thesis Kosova, 2010/1;

62. Illyrian State, in: Ilira Intrnational Review, Prishtinë, Universiteti Iliria, 2011;

63. Konsullatat dhe gjykatat në Bellasicë të Llapit (1424-1448), in: Vjetar, Agjencia Shtetërore e Arkivave të Kosovës, No. 47-48, Prishtinë, 2012;

64. Konsullatat dhe gjykatat në Prishtinë, 1415-1453, in: Vjetar, Agjencia Shtetërore e Arkivave të Kosovës, No. 45-46, Prishtinë, 2013;

65. Konstantini i Madh në kontekstin dardan dhe Dardani, in: 1700 - vjetori i Ediktit të Milanos, Konferenca Ipeshkvnore e Shqipërisë, Tiranë, 2014;

66. Kosova: Archaeological Heritage, in: Encyclopedia of Global Archaeology, ed. Claire Smith, Springer, 2014.

Përveç monografive dhe punimeve shkencore që u përmenden më sipër, Prof. dr. J. Drançollin e ndeshim edhe në referencat e studimeve historike ndërkombëtare.

 Botoi, gjithashtu, edhe shumë kritika e reçensione, si dhe më tepër se 100 punime profesionale-shkencore në gazeta e revista të vendit dhe botës, si në revista e gazeta: Zëri, Fjala, Ekskluzive, Drita, Rilindja, Koha ditore, Illyria, Rilindja demokratike, Shkëndija, Bujku, Bota Sot, Pavarësia, Lajm, Express, Nacional, etj.

Përgatiti: Prof.Dr.Flori Bruqi,Ph.D

Gani Mehmetaj: Ta shfaqesh serinë “Mehmet Pushtues” në Shqipëri është si ta shfaqesh Adolf Hitlerin në Izrael, apo Miloshviqin në Dardani

Ta shfaqesh në Shqipëri serinë televizive “Mehmet Pushtuesit” është sikur televizioni izraelit ta shfaqte serinë për pushtimet “e lavdishme” të Adolf Hitlerit”.

Në Izrael kurrë nuk do të ndodhte diçka e tillë, as në imagjinatën më të shthurur. Është diçka e paimagjinueshme, do t’u dukej rrëqethëse, krim kundër kombit të tyre e kundër njerëzimit. 

Vetëm të përmendej mundësia e tillë e shfaqjes, do të ngrihej i madh e i vogël, do të arrestoheshin me të drejtë kreu i televizionit dhe kreu i atyre që e kanë lejuar.

Izraelitet kanë shtet, kanë dinjitet, kanë integritet kombëtar e kujtesë historike, janë komb që nuk e harrojnë as të keqen, as të mirën. Nuk janë as dele, as peshq. 

Neve na mungojnë të gjitha këto virtyte të izraelitëve. Sikur serbët të merrnin guximin të bënin ndonjë seri për luftën “e lavdishme” të këtij krimineli, jam i sigurt që pa asnjë ngurrim Tv Klani do ta shfaqte, i vetmi në gadishull. 

 Milosheviqi ishte kriminel më i vogël se sa Mehmet Pushtuesi gjakatar.

Gani Mehmetaj: Heshtja e frikshme e intelektualëve të Kosovës ndaj spastrimit të teksteve nga fryma kombëtare

Censura po bën hatanë në librat shkollorë: histori, letërsi, gjeografi, muzikë etj, duke e pastruar nga fryma kombëtare, kurse elita intelektuale e krijuese hesht, si të mos ndodhte asgjë.

Pas shpërthimit të demonstratave të vitit 1981 në Prishtinë dhe në të gjitha qytetet e Kosovës, filloi një agresion i furishëm ushtarak, policor dhe propagandistik i cytur nga Beogradi. 

Krahas gjendjes së jashtëzakonshme, u përmbys struktura qeverisëse lokale. Goditjen më të madhe e pësoi sistemi arsimor.

 U ndaluan qindra tituj librash. Me urdhër të Beogradit u formuan Komisione për ndryshimin e teksteve të historisë, të letërsisë, muzikës, gjeografisë dhe gjithë asaj që ishte superstruktura shpirtërore e kombit shqiptar.

 Elita intelektuale, megjithëse në qendër të sulmeve e të arrestimeve, iu kundërvu me dinjitet këtyre sulmeve. Denoncoi censurën në libra shkollorë.

Historia na përsëritet. Kohë më parë doli në medie se Komisioni (lexo censura për fshirjen e kujtesës kombëtare) në fshehtësi përbetimi paska bërë pastrimin e frymës shqiptare në tekstet shkollore të historisë, gjeografisë, të letërsisë, muzikës dhe gjithë asaj që quhet shpirti i kombit. 

Sa prej këtyre anëtarëve të Komisionit për pastrimin e librave nga fryma kombëtare ishin edhe në Komisionin e dikurshëm të caktuar nga Beogradi?

Nëse pranohet një diversioni i tillë antikombëtar, fëmijët tonë do të dalin ca surrogat pa kujtesë shqiptare dhe pa dinjitet kombëtar. Okupatorin e dikurshëm do ta quajnë çlirimtarë, armikun- mik. Gjenocidi do të cilësohet zhvendosje e shqiptarëve. Si në romanet e Oruellt “Ferma e kafshëve dhe “1984” Kështu, kanë propozuar komisarët për historinë tonë kombëtare.

Kështu ka kërkuar Ankaraja! Çfarë duhet të heqin e çfarë të lënë në librat shkollor ua paska dhënë Ambasada Turke, ashtu si Beogradi dikur, kur ua dorëzonte vërejtjet me shkrim, komisioneve të ndryshme. Sërish po bëhet fshirja e kujtesës kombëtare, veprimi më antikombëtar në mileniumin e tretë.

Po elita intelektuale: shkrimtarë, artistë, gazetarët, historianë, mjekë, inxhinierë, arkitekt, ku janë? 

Ku mbeten ata që e bënë shtetin e Kosovës, duke punuar e sakrifikuar disa dhjetëvjetëshe? Si është e mundur që ata dikur kundërshtonin veprimet e tilla antikombëtare me gjithë rrezikun e burgosjes e zhdukjes fizike, ndërsa sot në shtetin e pavarur heshtin? Heshtja e tyre është e frikshme!

Intelektualët janë eliminuar tërësisht nga jeta publike, politike dhe artistike. 

S’ka asnjë emër për be në krye të institucioneve. Menjëherë pas luftës disa i vranë, ndërsa vrasësit nuk i gjetën kurrë. Të tjerët i kërcënuan. 

Prapë kërcënuesit nuk u zbuluan kurrë. 

Të tretët i hoqën më lojëra të pista nga institucionet e jeta publike. Ndërsa pjesa më e madhe e intelektualëve zgjodhën heshtjen. 

Arsyet e heshtjes i dinë të gjithë, por nuk i thonë.

Në mungesë të zërit opozitarë të intelektualëve, shkrimtarëve, gazetarëve dhe artistëve, censura bënë punën e pistë nëpër libra shkollorë të historisë, letërsisë, gjeografisë, muzikës etj me direktivë të një shteti tjetër. 

Dhe askush nuk kundërshton. Një heshtje domethënëse kjo.

 Po Komisionet e partive opozitare, ku janë? Mbase bëjnë kalkulimet e mundshme për koalicion, prandaj nuk duan t’ia prishin këtij komisioni antikombëtar. 

“Po halli i fëmijëve tanë?”, më pyeti mbrëmë një intelektual i ri, shumë i shqetësuar me këtë informacion, “do të kalojë nëpër procedura parlamentare kjo censurë, apo është punë e kryer?”, shtronte mëdyshjet i riu nga Prishtina. 

Rrudha me supe.

Dhe vërtet nëse e lëmë në heshtje, fëmijët tanë do të mësojmë histori, letërsi, muzikë dhe gjeografi surrogato, sipas direktivave të shteteve aziatike e jo si ishte e kaluara.

 Kjo gjë duhet të varet nga ne e jo nga një shtet tjetër.

Dikur shtresën e caktuar të kuazi intelektualëve, si puna e këtij komisioni, bie fjala, pushtuesi serb i paguante edhe në shëtitë turistike: nga hotelet luksoze të Beogradit e deri të vilat qeveritare nëpër bregdet. 

Të njëjtën gjë po e bëjnë edhe shoqatat turke e firmat me veprimtari të dyshimtë, duke i shpërblyer me pushime vjetore në Mesdhe. 

Edhe Komisioni që pastroi librat shkollor nga përmbajtja kombëtare, sikur nuk ka mbetur keq.

Keq do të mbeten fëmijët tonë, nëse mësojnë sipas direktivave të te huajve….

Pas leximit të librit të Aristotel Micit me titull “Prejardhja e Emrit Shqiptar”,(Etnonimi Shqiptar).

 Me anë të këtij libri studimor autori trajton cështjen se hipoteza që kërkon të gjejë origjinën e etnonimit të ri shqiptar tek simboli i lashte i shqipes duhet marrë në konsideratë dhe të mos anashkalohet. 

 Në të mirë të kësaj ideje janë shumë detaje dhe fakte historike dhe gjuhësore. Argumentet e kesaj hipoteze janë në përshtatje me rregullat gramatikore të fjalëformimit, me etnografinë dhe psikologjinë mbarëkombëtare.





Shenojmë se në mbrojtje të idesë se tij autori sjell dhe gjykime e mendime të studjuesve të shquar të fushës së albanologjisë duke filluar me historianë të antikitetit si si Straboni e Plutarku e deri te Marin Barlet e Marin Bicikemi,; nga albanologë të huaj si Edith Durham, Maximilian Lambetz, Milan Shufflay e deri tek dijetaret e diteve tona të albanologjisë si Prof. Eqrem Cabei e Prof. Shaban Demiraj; nga studiuesi Eqrem Bej Vlora e deri te historiania albanologe Lucia Nadini, profesoreshe e Univesitetit te Venecias.

Ky libër esseistik shquan për mënyrën e argumentimeve, për një logjikë të qartë në shtruarjen e mendimeve e me një gjuhë të kthiellët. 

Cdo shqiptar, kudo që të ndodhet, më anë të këtij libri ka mundësi të marrë një informacion të gjërë lidhur me origjinën e emrit të tij kombetar..

Aristotel Mici lindi në 1935 në fshatin Shën Pjetër, pranë qytetit antik të Apolonisë të rrethit të Fierit. Shkollën e mesme e kreu në Shkoder. 

Ne 1960 kur mbaroi Universitetin e Tiranës filloi punën si mësues i letërsisë në gjimnazin e Fierit. 

Më vonë, në vitin 1968, kur u hap filjali i Universitetit për qytetin e Fierit, u emëura pedagog i letërsisë në këtë institucion.

Filloi të merrej me krimtari letrare që nga mesi i viteve '50, të shekullit te kaluar. 

Gjatë këtyre viteve në vazhdim, do të botonte disa libra me tregime edhe novela. 

Krahës librave me letersi artistike, është marrë edhe me studime esseistike, nga te cilat janë në qarkullim "Preradhja e Emrit Shqiptar", Hymni i Flamurit Simbol-mbarë Kombëtar", "Presidentët Amerikanë në Memorialin Rushmore", "Meditime Letrare", "Apolonia dhe Hinteralndi i Saj".

Flori Bruqi

SABILE KEÇMEZI-BASHA, SULEJMAN KRASNIQI-VEPRIMTARIA ATDHETARE

Prof.Dr.Sabile Keçmezi Basha ,Ph.D

 Shoqata e të Burgosurve Politik të Kosovës, me përkrahjen financiare të Kuvendit Komunal të Rahovecit, doli nga shtypi libri më i ri i autores Prof. Dr. Sabile Keçmezi-Basha “Sulejman Krasniqi-Veprimtaria atdhetare”. Njëherë ky libër është i njëzetedyti me radhë i saj (i njëmbëdhjeti libër shkencor).

Për Sulejman Krasniqin është shkruar shumë, por vetëm në aspektin krijues e letrar. Ndërsa aspekti atdhetar gjerë më tani ka qenë i pa hulumtuar dhe i panjohur për opinionin e gjerë. Andaj ky libër është një befasi e këndshme për adhuruesit e shkrimtarit të madh që pas vete ka lënë një veprimtari letrare të pasur dhe të bujshme por edhe një veprimtari të pamohueshme kombëtare ilegale.

Libri “Sulejman Krasniqi-Veprimtaria atdhetare”, ndahet në tri pjesë: Pjesa e Parë përfshin “Veprimtaria atdhetare e Sulejman Krasniqit”, e cila përfshin periudhën më të bujshme të atdhetarit, duke filluar që nga fëmijëria e deri më 1958, kur edhe arratiset për Shqipëri. Me kujdes janë të punuara vitet e shkollimit, vitet e punës dhe vitet e burgut. Aktiviteti dhe organizimi ilegal në burgun e Prizrenit e shumë aktivitete të tjera atdhetare.

Pjesa e dytë “Të tjerët për Sulejman Krasniqin”, përfshin një gamë të gjerë të personaliteteve që folën e shkruan për atdhetarin duke filluar që nga Adem Demaqi, Bamir Topi, Jakup Krrasniqi, Hashim Thaqi, Sali Berisha e studiues të shumtë si dhe miku e veprimtari i Anamoravës Basri Musmurati.

“Dosja e Sulejman Krasniqit”, është edhe pjesa e fundit e librit, respektivisht pjesa e tretë. Në dosjen me numër Nr. 5/52, Gjykata e Qarkut në Prizren, janë të grumbulluara, të sistemuara dhe të përpunuara shumë akuza e aktakuza, shumë dëshmi, shumë letra, shumë ankesa, shumë vendime të Gjykatave të ndryshme duke filluar që nga Prokuroria e Qarkut e deri te Gjykata Supreme e Serbisë të cilat miratojnë dhe dënojnë atdhetarin. Veç dosjes politike penale, po në këtë pjesë prezantohen edhe fotografi të ndryshme të vet Sulejman Krasniqit, shpërblimet e mirënjohjet e ndryshme që ka martë gjatë jetës si nga Kryetari i Republikës së Shqipërisë Prof.dr. Bamir Topi e deri tek kryetari i Komunës së Rahovecit Zotëri Smajl Latifi.

Dhe krejt në fund, libri ka aparaturën shkencore si: Parathënien, Përfundimin, Resumen në gjuhën angleze, Treguesin e emrave, Burimet dhe Literatura, Shkurtesat dhe Biografin e autores.


E botoi Shoqata e të Burgosurve Politikë të Kosovës, Prishtinë. Libri ka 336 f.

******


Prof. Dr. Sabile Keçmezi-Basha ,Ph.D ,lindi  në Koretin të Dardanës (Kamenicë). Shkollën fillore e kreu në vendlindje, kurse gjimnazin në Dardanë. Është femra e parë nga Kosova që mbaroi Fakultetin e Shkencave Politike në Beograd më 1977. Studimet pasuniversitare i vazhdoi në Universitetin e Prishtinës në Degën e Historisë. Magjistroi më 1980 dhe doktoroi më 1984 (ishte femra më e re që u bë doktore e shkencave në Kosovë).

Botoi mbi 200 njësi bibliografike zhanresh të ndryshme, nga ato shkencore, publicistike, trajtesa, vështrime, shqyrtime, fejtone, poezi për të rritur dhe fëmijë, tregime, drama, romane, ese etj., për të cilat mori shumë mirënjohje, shpërblime dhe çmime letrare. Mori pjesë në tubime të ndryshme shkencore në Kosovë dhe jashtë. Ishte redaktore përgjegjëse për hapësirën etnike shqiptare në territorin e ish-Jugosllavisë në revistën “Bota shqiptare”, që botohej në Tiranë (1991-1993).

Qysh nga fëmijëria shkruan poezi e prozë për të rritur dhe për fëmijë. Më 1987, në “Akordet e Kosovës”, u shpërblye me “Pendën e artë” për tekstin më të mirë të Akordeve.

Është anëtare e Kryesisë së Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës. Në vitin 2001-2004 ishte deputete e Parlamentit të Kosovës. Aktualisht merret me probleme të historiko-politike të kohës më të re. Sabile Keçmezi-Basha është anëtare e Akademisë Evropiane të Arteve e cila është themeluar në vitin 2002, me seli në Luksemburg.

Që nga viti 1978 punon në Institutin e Historisë të Kosovës dhe ka titullin e këshilltarit shkencor.


Gjer më tani ka botuar këta libra:

Botime shkencore:

1. Programet politike të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare 1878-1990, Instituti i Historisë, Prishtinë, 2013.

2. Veprimtaria atdhetare ilegale në Anamoravë 1945-1968, I. Instituti i Historisë, Prishtinë, 2013,

3. Vlerësime politiko-historike, Brezi’81, Prishtinë, 2012,

4. Sulejman Krasniqi-Veprimtaria atdhetare, Shoqata e të Burgosurve politik,

Prishtinë, 2012

5. Monografia "Gjilani me rrethin" (bashkautorë), Gjilan 2012

6. Ekspozitë “Shtypi i Lëvizjes Kombëtare Shqiptare (945-1999), 26 nëntor,

2012. Kuvendi Komunal-Gjilan

7. Kontributi atdhetar i Hyrije Hanës”, Libri Shkollor, Prishtinë 2011.

8. Kosova në shtypin e mërgatës shqiptare (1945-1990), III , (Qindresa

Shqiptare; Krahu i Shqiponjës; Kosovarja e Re )”, Libri Shkollor,

Prishtinë 2011.

9. Kosova në shtypin e mërgatës shqiptare (1945-1990) II (Lajmëtari i

Lirisë; Përpjekja Kosovare)”, Libri Shkollor, Prishtinë 2011.

10. Të burgosurit politikë shqiptar në Kosovë 1945-1990”, Logos-A,

Shkup, Prishtinë , Tiranë , 2010.

11. Shtypi ilegal shqiptar në Kosovë (1945-1999), I ”, Prishtinë , 2009,

12. Organizatat dhe grupet ilegale në Kosovë 1981-1989”, Prishtinë 2003.

13. Lëvizja patriotike shqiptare në Kosovë 1945-1947”, (ribotim) , Shkodër

1999.

14. Lëvizja ilegale patriotike shqiptare në Kosovë më 1945-1948”, Prishtinë

1998.

15. Zhvillimi historik i PKJ-LKJ-së në Kosovë më 1945-1966” (nga viti

1945 deri te Plenumi i Brioneve), Instituti i Historisë, Prishtinë , 1987.



Botime letrare:



1. Këmisha e atdheut, (poezi), MKRS, Prishtinë, 2013

2. Metaforë iberike, (poezi), Prishtinë, LSHK, 2011

3. Kujtesën e ka kapur skleroza (poezi), LSHK, 2011

4. Kodi i pritjes (poezi), LSHK, Prishtinë, 2010

5. Anatomia Iubirii (poezi), Bukuresht, 2009

6. Nata pa kornizë (roman), Prishtinë, LSHK, 2008

7. Malli për Itakën (poezi), Prishtinë, LSHK, 2008

8. Hadi (dramë), Prishtinë, LSHK, 2005

9. Ëndrrat e trishta (poezi), Prishtinë, “Rilindja”, 2000

10. Kohë epileptike (poezi), Prishtinë, “Jeta e Re” , 1996

11. Dy lule ka mami (poezi), Prishtinë, “Pionieri”,1993

12. Nusja e gurtë (poezi), Prishtinë “Rilindja”, 1989

Erj.

Flori Bruqi

Në Itali, u vu në qarkullim një libër i ri, italisht, nga prof. Alfred Uçi-Akademik

Në kuadrin e kremtimit të 150-vjetorit të Unitetit të Italisë dhe 100-vjetorit të shpalljes së Pavarësisë të Shqipërisë, me nismën e Shoqatës “Lisi i Arbërit”, në Tiranë dhe Institutit studimor Me – Me, në Kozencë (Kalabri), për të mbështetur e përkrahur bashkëpunimin kuluror me italo-arbëreshët, u botuan në italisht librat:

1) “Il PASSATO PESA SUL PRESENTE”, i përgatitur nga Onorevole Mario Brunetti;

2) “DA UN SECOLO ALL’ALTRO-Cento anni della proclamazione di indipendenza dell’Albania (Nga një shekul,l në tjetrin:100 vite nga shpallja e Pavarësisë të Shqipërisë, të para me syrin e një protagonisti), me autor prof. Alfred Uçin-Akademik dhe me Parathënien e Mario Brunettit.

Libri i prof. A Uçit është në gjuhën italiane dhe përbëhet nga “esse”, të ndara në tri pjesë:

I. Estetika dhe letërsia;

II. Nyja të historisë së Shqipërisë;

III. Esse: filozofike-sociale-politike.


(Shkrimin e dërgoi për publikim, prof. Murat Gecaj)

Entela Binjaku: Elvi Sidheri - ''Emigrantja''

Nga Entela Binjaku

Ai pëlqen Pablo Nerudën, njeh mirë 7 gjuhë të ndryshme, ekipi i tij i zemrës është Milani, i pëlqen shumë Roma është njohës shumë i mirë i historisë, mendon se “dashuria bën mirë gjithmonë”.

Kështu e njoh unë Elvi Sidherin, një ndër miqtë më të mirë të “Zemrës Shqiptare” dhe nga redaktorët më aktivë. Shkrimet e tij janë një dëshmi e informacionit të gjerë, aftësisë përpunuese të tij, reflektimeve të guximshme, humorit simpatik dhe të vërtetave shpotitëse.

Por romani i tij me titullin “Emigrantja” ishte një befasi e vërtetë! Dhe një emocion i bukur që të dhuron surpriza.. Një punim voluminoz, mbi 400 faqe, shkruar me kohë në mendjen e tij, por që prej disa ditësh kemi mundësinë të prezantohemi me të.

Sot jam e kënaqur që lajmin për botimin e romanit të Elvi Sidherit ta përcjell edhe për mijra lexuesit e zemrës shqiptare.

Me dëshirën e madhe për të ftuar të gjithë lexuesit t´i bashkohen leximit të këtij romani, dhe më urimin për një rrugë të gjatë dhe të mbarë Elvit në krijimtarinë e tij, i përcjell urimet më të mira edhe nga ana e redaksisë së revistës.

Më poshtë do të gjeni edhe një prezantim të shkurtër që Elvi ka përgatitur për lexuesit e tij të “Zemrës Shqiptare”.

Nuk mund të shkruaja më mirë se ai vetë.

“Është një libër që siç ndodh me çdokënd që merr përsipër të shkruajë diçka, posedon vetë shpirtin e autorit (timin) përbrenda dhe do dëshiroja që kjo gjë të përçohej edhe tek lexuesi eventualisht. Flet nëpërmjet personazheve, vendeve, situatave, njerëzve dhe ngjarjeve për përvoja unike sa edhe të kujtdo që ka provuar emigrimin pas viteve 90-të, një fenomen i cili ka shenjuar zhvillimin psiko-social-ekonomik të Shqipërisë gjatë këtyre dy dhjetëvjeçarëve, por që për "habi" të veçantë nuk përmendet nga askush, sikur fare të mos kishte ndodhur realisht, sikur 1 milion e gjysëm shqiptarë mos të kishin emigruar nëpër Europë e botë, 800 mijë prej tyre në jug të vendit tonë,pra në Greqi. ...Dhe sikur jeta dhe kontributi i tyre t'ia vlente të përmendej vetëm për kontrabandistë, krim të organizuar apo për votat e zgjedhjeve, për lekët që çojnë rregullisht pranë familjeve të tyre dhe ekonomisë së vendit dhe për festa, Pashkë, Vit i Ri e Krishtlindje kur vijnë dhe i vonojnë kufinjve. Të tjerat po ua lë juve t'i zbuloni".