Nusja me duvak te bardhe e ka zbuluar fytyren engjellore te malesores se Malesise se Madhe, ku kreshnikja ne karakter e zakone te forta ka jetuar ne zemer te bukurise dhe feminitetit stoik te saj. Nuk kam patur mundesi te marr pjese ne dasmen e saj, te cilen me nje kuptim atdhetar dhe letrar e beri ne Shkoder. Nese do te me jepej rasti me siguri fisniku i kulles malesore dhe argjendari i fjales shqipe ne histori, Lulash Palushaj, nder te tjeret do te me kishte radhitur me krushqit e kesaj dasme…
…Sepse ai i pati keto dasmore, jo vetem nga nje zone e ngushte, por nga te gjitha krahinat qe nga Malesia ne Kosove qe nga Mirdita, Lezha, Tirana, Durresi etj. Pra ne dasmen e nuses me duvak te bardhe u dhane dhe u ndane dhuratat me te bukura, me te stolisura ne respek dhe mirenjohje nga keta krushq e krushka qe kane provuar te bejne dasma te tilla dhe te njihen fort per zanin e tyre.
Lulash Palushaj i kishte perjetuar ato gezime me emocione te thella qe shijen e embel e ruajne edhe sot, per te mos iu tret boja ylberike ashtu sic perjetojne rrenjet e lisit njomesine e nje shiu pranveror. S’kishte si te ndodhte ndryshe se Lulash Palushaj e ruan Malesine, token e saj, varret e te pareve, nepermjet shkrimit dhe vargjeve, madje vargjet e tij jane shkendi per te ndezur zjarre. Keshtu ai ka preferuar menyren me te mire e me te rrojshme, sepse ne kullat malesore ne ato ku zjarri nuk regetin nga ikja e oxhaku nuk ka tym, vetem gjarperi eshte banor i gurit te saj. Vaji i gurit edhte i tmerrshem dhe peng i marimangave.
Lulash Palushaj me librat e tij e ka ngritur atje ku nuk shkon me fisin, e ka shendritur fjalen ashtu sic ben rrezja e diellit ne konakun e shqiptarit, duke i dhene fryme nga mushkerite e veta. Te tjeret e kane promovuar vepren e tij, pena te forta, te zellshme, te zgjuara e te sprovuara ne te zezen ne te bardhe, te cilat jane me shume se nje brazed, me shume se nje fare. Se shkrimtari ka guxuar me fuqine e penes te futet ne kete brazde, te ktheje plisin per te mbire fara e jetes, qe shume mire e shikon te stolisur nepermjet nuses e nepermjet xhubletes. Shkrimtari Palushaj te emocionon me temperamentin e tij, qe eshte si nje vale e qete ne krahe te pulebardhave edhe kur deti i jetes eshte i trazuar. Ai nuk eshte banor i meskinitetit dhe i dobesise njerezore, por kreativ, paqesor, bashkepunues e shpirtpaster.
Kishte dale libri I tij “Nusja me duvak te bardhe” dhe nje dite ne kafen e Lek Bardhokut ma dhuron me autograf mua dhe Luigj Pepes, mesues i gjuhes dhe letersise shqipe. Ai me shkruante: “…Dije mire se vetem kur mendon dikush na vlerson, flet e komenton per ne, atehere je i gjalle e me vlera e nuk vdes kurre. I tille si letrar e publicist mbetesh edhe ti miku im” Lulash Palushaj me 1 maj 2014.
Une mendoj se nusja me duvak te bardhe e cilesuar si esse e ploteson parametrin e romanit si arkitrau i gjinive letrare. Lulash Palushaj e kerkon heroin nen plisat be fshehur, duke e leruar aren e shkronjave dhe te heroizmit me mjetet autoktone dhe i nxjerr personazhet ne krye me nje dhimje sic ndodh kur bima cane koren e trashe te tokes per te lypur dashurine e diellit dhe njomjen e shiut. Autori Palushaj radhitet nje nder piktoret qe e ka vizatuar ne telajon e jetes se sotme dhe te djeshme portretin e gruas malesore dhe me librat e tij ka celur disa ekspozita interesante e kurajoze me talentin. Ai si shkrimtar i jep pergjigje zerave te korbave, jo duke qelluar me pushken e gjate, por duke vene ne sofer fakte qe tregojne mrekulline e ketyre zanave dhe oreve te maleve. Lulashi me vepren e tij shfaqet si nje bari i mire qe kujdeset per mrizin e zanave, duke u garantuar atyre kthimin ne atdhe nga kohet e braktisjes. Ky Pashko Vase i kohes tone e ka ngarkuar barren e shkrimit, jo me dru te lagura, por me vlera te larta qe shkelqejne si ari ne traditen malesore, etnologjike, gjuhesore, folklorike e zakonore.
Lulash Palushaj si nje luftetar i cetes se profeteve e merr ne mbrojtje historine dhe pa u lodhur del ne maje te malit dhe piskat qiellit per te kerkuar ndihmen e te madhit Zot me dialektin gege qe ta kete ne vemendje treven e tij. Udhetimet biblike qe i pershkruan me nota dhimbje ne librin e tij kane trokthin e shpirtit te poetit. Duket se historia feminore dhe jetesore e tij eshte ushqyer me histori trimash e trimereshash, te cilat jane te ngulitura ne deje ku rrjedh gjaku qe i jep jete trupit. Me librin e tij autori e ndjek me vemendje doren e perendise dhe stilin e saj te hyjnueshem te krijimit te forteses natyrore, ku formen e pathyer mori karakteri i malesorit. Palushaj troket pa ndrojtje ne portat e varfera, per te zbuluar thesarin e pasurise nepermjet detajeve dritheruese.
Nusja me duvak te bardhe qe ka jetuar rreth 400 vjet me pare eshte si Nora e se djeshmes, e pagezuar ne kishe me xhubleten e vajzerise dhe te virgjerise. I gjithe mjedisi ku zhvillohen ngjarjet kane nje fryme njerezore, madje edhe kafshet e konakut, qe ndonjera prodhon qumeshtin e psheshave te femijeve te djepit. Nje dite Lulashi, para se te botonte librin po me tregonte per macen shtepijake, te cilen e ka pershkruar ashtu si Martin Camaj breshken ne vepren e tij. Lulashi i pershkruan me ndjenje te thelle dhe gjuhe te pasur te veriut perplasjet dramatike te se drejtes me te padrejten, duke te kujtuar perplasjen e dallgeve kryenece qe u bien shkembinjeve dhe nuk terhiqen. Stili i Lulash Palushajt zbulon dhe ndricon anet e errata te historise dhe keshtu ai eshte nje punetor i drites qe i pelqen te ndeze pishtaret e agimit te ri. Fantazia e tij shkon deri atje ku fshihet realiteti historik i nje kohe te shkuar.
Jeta fal aq shume virtyte sa me to mund te ndertosh ura e kulla!
