Ky shkrim nuk ka për qëllim të përcaktojë me saktësi se sa shqiptarë ka në botë, por të dhenat janë marrë nga burime të huaja që sipas statistikave të tyre kanë përcaktuar se sa shqiptarë mund të kenë afërsisht këto vende, dhe për numrin e madh të tyre të shpërndarë nepër botë .
Shqiptarët janë komb kryesisht i vendosur në Gadishullin Ballkanik: në Shqipëri, ku përbën rreth 83% të popullsisë, në Kosovë rreth 93% dhe në Maqedoni rreth 25%.
Shqiptarë ka pothuaja në mbarë botën .
Shqiptarët janë të shtrirë pothuaja në tërë rruzullin toksor :
Shqipëri 2.800.000
Kosovë ka rreth 1.700.000 shqiptar
Maqedoni (rrth 1.000.000)
Serbi (65.000)
Mal të Zi (32.000)
Kroaci (18.000)
Slloveni(8.000)
Finlandë(9.000
Greqi(1.200.000)
Itali (800.000-1.000.000)
Turqi(5.000.000 deri 20.000.000)
Bullgari(300)
Argjentinë(50.000)
Rumani(10.000)
Danimarkë(12.000)
Kanada (35.000)
Ukrainë(50.000)
Belgjikë(60.000)
Suedi(70.000)
Francë(75.000)
Britani(100.000)
(Zvicra(300.000)
Gjermania(450.000)
Siri(10.000) si dhe në vende të ndryshme të mërgatës.Etj.
Flasin gjuhën shqipe, e cila i takon familjes së gjuhëve indo-evropiane. Sipas fesë, krysisht janë myslimanë ose të krishterë (ortodoksë ose katolikë).
Ata flasin gjuhën shqipe dhe e kanë origjinën në territoret antike të Ilirisë dhe Epirit në Ballkanin perëndimor (Evropë). Shqiptarët janë rreth 13 milionë , megjithëse sot më shumë se gjysma e shqiptarëve jetojnë jashtë Shqipërisë dhe Kosovës, ndërkohë që pjesa dërrmuese e tyre jeton në Ballkan.
Ka komunitete historike shqiptarë në Itali (Arbëreshët), Greqi (Arvanitët), Mali i Zi, Ukrainë, Serbi, Turqi, Egjipt, Bullgari, Bosnja, Kroacia, Rumania, Sllovenia, Republika e Maqedonisë, dhe më shumë kohët e fundit në Evropë në Austria, Britania e Madhe, Franca, Gjermania, Suedia, Zvicra, dhe në Amerikë në Argjentina, Brazili, Kanada dhe Shtetet e Bashkuara.
Në shtetin e Maqedonise, po ashtu edhe shtetet përreth Shqiperise dhe Kosoves, si Serbia, Greqia, dhe Mali i Zi, janë munduar që ta zvogëlojne numrin e banorëve Shqiptarë, dhe shumë prej tyre janë asimiluar dhe identifikohen si Turq, Boshnjak apo kombesi të tjera.Shkaku i ndaljes së shkollimit në gjuhën Shqipe në shtetet përreth Kosoves dhe Shqipërise.
Ne Turqi thuhet se banojne më se paku rreth 20.000.000 Shqiptare, po ashtu edhe ne Greqi, populli Arvanitas është mbi 2000,000 banore, dhe nuk kane asnje shkoll te fillore apo te mesme qe zhvillohen ne keto dy shtete për popullin Shqiptare (Arvanitasit).
Po ashtu edhe ne Presheve, Bujanovc dhe Medvegje, qe janë pjese e Kosoves Lindore, ka banore me probleme te arsimit dhe te drejtave te tyre te barabarta, qe janë drejta njerëzore.
Shqiptarët dhe vendi i tyre Shqipëria, janë identifikuar prej shumë etnonimesh. Endonimi më i zakontë sot është "shqiptar", shumës "shqiptarë", kurse emri i vjetër i shqiptarëve ka qenë (tosk.) arbër, (geg.) arbën.
Mërgimtarët masiv në Itali që datojnë prej shekullit XIV, e quajnë veten arbëreshë[10], emër që përdoret edhe nga mërgimtarët e Greqisë me prejardhje toske, apo të Dalmacisë me prejardhje gege dhe që lëvizën më vonë krahasimisht.
Për Çabejn apelativi vjen me gjasë nga reduksioni i -a-së ose -e-së së patheksuar (nga apelativi i moçëm arban e arben) u bë rregullisht arbën, e toskërisht me rotacizëm arbër.
Duke qenë se Grekët nuk mund ta flasin shkronjën b, fjala "Arbenia" kthehet në "Arvania" kurse popullsinë e saj e quajtën "Arvanit". Otomanët gërmën "V" e këmbyen me 'N' dhe formuan fjalën 'Arnevit' ose 'Arnaut'.
Fjala 'Arë' shqip do të thotë "dheu ku mbillet", dhe fjala "Ban" në shqip është si në gjuhën persiane, do të thotë ai që bën. Atëherë kuptohet se "Arban" (Ar-ban) do të thotë "bujk".
Ata që kanë sjellë për herë të parë mjeshtrinë e bujqësisë në Evropë janë kombet ariane të ardhura nga Azia e Mesme.
Kjo mund të shpjegojë një lidhje të mundshme mes shqiptarëve dhe arianëve të Azisë së Mesme dhe si rrjedhojë kombi shqiptar mund të jetë më i vjetri i vendeve Evropiane.
Shqiptarët merren si pjesa më e madhe e popullsisë së Shqipërisë dhe Kosovës, si dhe një pjesë e popullsisë së Maqedonisë, Malit të Zi, Serbisë dhe Greqisë.
Në Maqedoni çështja ende nuk është e qartë, ndërsa në Serbi dhe në Malin e Zi ata konsiderohen si pakica kombëtare.
Si shtetas shqiptarë quhen banorët e Shqipërisë.
Rrënjët e Shqiptarëve
Barbarët e parë që u shfaqën në trevat e banuara nga ilirët ishin gotët, të cilët zbritën me një flotë përmes Dardaneleve në vitin 260. Pasi u thyen në një betejë detare, si dhe para mureve të Athinës, ata u dyndën drejt veriut nëpër Epir dhe pastaj në Ilirik, ku u shkatërruan nga perandori Galien (253 - 268).
Në këtë luftë që udhëhiqte Klaudi u dallua jashtëzakonisht shumë guximi i kalorisë së dalmatëve, pasi Klaudi linte të kuptohej se ishte me prejardhje nga kjo provincë, megjithëse të tjerë thonë se ishte dardan dhe se rridhte nga mbreti i trojanëve Ili dhe nga Dardani vetë."
Një numër i madh robërish u shitën në provinca, siç thotë i njëjti burim: "...nuk ka asnjë krahinë, në të cilën të mos ketë skllevër gotë si rrjedhim i ndonjë fitoreje" (Hist. Aug.,XXV,11,9).
Paqja nuk u ruajt gjatë dhe siç mësojmë nga një dokument i kohës "...kur Probi ishte i zënë me luftë me uzurpatorët, ata (barbarët) i ranë kryq e tërthor nëpër tokë e det pathuaj gjithë perandorisë..." (Hist. Aug., XXVIII,18,2).
Që nga gjysma II e shek.IV, perandorisë romake iu desh të përballej jo më me turma të çorganizuara barbarësh, por me formacione shtetërore të tyre, të organizuara mbi baza etnike nga prijës që e njihnin artin luftarak romak.
Në vitin 378 ushtria romake e drejtuar nga vetë perandori Valens (365 - 378) u asgjësua nga ostrologët në Handrianopol të Thrakisë. Vetë perandori u vra në fushën e betejës dhe asgjë nuk mund t'i pengonte më turmat barbare të gotëve, alanëve dhe hunëve që u lëshuan duke grabitur nëpër gjithë Ballkanin.
Është kjo kohë kur ata arritën në brigjet e Adriatikut në Dalmaci, duke rrënuar qytetet e duke vënë në ikje popullsinë vendëse, e cila merrte me vete edhe eshtrat e martirëve.
Kujtimi i tyre është ruajtur edhe në legjendat popullore të vendit tonë, që e lidhin rrënimin e qyteteve të lashta me sulmet gote. Kështu Barleti, kur bën fjalë për rindërtimin e Elbasanit, shkruan se kështjella ka qenë rrënuar nga galogrekët, me të cilët duhen kuptuar ato sulme të para barbare.
Gjithashtu, për kalanë e Prishtës në Skrapar, legjenda thotë se ka qenë rrënuar nga gotët.
Pas shumë vjet kaosi dhe pas ndarjes së Perandorisë Romake në Perandorinë e Lindjes dhe atë të Perëndimit nga perandori Teodos, i arrit të frenoheshin për disa vite sulmet gote dhe ata të dëboheshin nga Trakia.
Në vitet e fundit të sundimit të Teodosit, duke përfituar nga sëmundja e tij, siç na njofton Jordani, "...gotët morën guxim dhe pasi e ndanë ushtrinë, Fritigerni u sul për të plaçkitur Thesalinë, Epirët dhe Ahenë" (Jord., 140).
Në vitin 398 u nënshkrua një marrëveshje midis perandorit të Bizantit, Arkadit dhe prijësit të visigotëve, Alarikut, sipas së cilës ai merrte komantën e ushtrisë bizantine në Ilirik.
Në vitin 401 Alariku e prishi marrëveshjen dhe ju drejtuar rrethinave të Dyrrahut, ku kishte plasu një kryengritje e taulantëve ilirë. Sipas Prokopit të Cezaresë, kishte dyshime se ishte vetë perandori i Perëndimit, Honori, i cili e thirri Alarikun për të shtypur kryengrintjen.
Rreth mesit të shek. V jo vetëm provinca e Prevalit kishte rënë nën kontrollin e gotëve, por edhe Epiri i Ri ishte populluar në disa vende prej tyre.
Për një rastësi mbretëria gote nuk zgjodhi si qendër Dyrrahun, por Ravenën në bregun tjetër të Adriatikut.
Që nga Dyrrahu u nis edhe një fushatë e ushtrisë bizantine për t'i dëbuar gotët nga Dalmatia dhe për të çliruar kryeqytetin e saj, Salonën.
Më 536 ushtria bizantine dhe flota u përqëndruan në Dyrrah nën drejtimin e komandantit të kaloris perandorake, Konstantinianit.
Që aty me anë të flotës ushtria u transportua në Epidaur (Cavtat pranë Dubrovnikut) dhe mori pa vështirësi Salonën, të cilën e rifortifikoi.
Një pjesë e gotëve u largua për në Ravenë, ku gjendej kryeqyteti i mbretërisë gote, ndërsa pjesa tjetër e instaluar prej disa dekadash në Dalmati iu nënshtrua sundimit bizantin.
Që nga kjo ngjarje nuk dëgjojmë më për gotët në Iliri, ndërkohë që shfaqet një armik i ri, shumë më i egër e barbar, sllavët.
Në Afrikë ka shumë shqiptarë që jetojn në Egjipt ose e kanë prejardhjen nga Shqipëria. Në Afrikën Jugore ka gjithashtu shqiptarë, rreth 2 000.
Shqiptarët flasin gjuhën shqipe, e cila përbën një degë të veçantë në familjen e gjuhëve indo-evropiane.
Gjuha shqipe ka dy dialekte: gegërishten dhe toskërishten. Për shkrimin e gjuhës shqipe përdoret alfabeti shqip me 36 shkronja, i cili është një lloj i alfabetit latin.
Gjuha shqipe është gjuha zyrtare e Shqipërisë. Gjithashtu, me gjuhën serbe, është një nga dy gjuhët zyrtare të Kosovës.
Në Republikën e Maqedonisë shqipja është gjuhë zyrtare në komunat ku shqiptarët përbëjnë më shumë se 20% të popullsisë. Gjuha shqipe është në përdorim zyrtar në tre komuna në Mal të Zi (Ulqin, Plavë e Tuz) dhe në tre në Serbi(Preshevë, Bujanoc dhe Medvegjë).
Shqiptarët kryesisht i takojnë besimit islam apo të krishterë. Shumica e shqiptarëve myslimanë janë synitë, ndërsa një pakicë janë bektashinjë.
Të krishterët shqiptarë janë kryesisht katolikë ose ortodoksë. Përveç besimeve të lartëpërmendura, ka shqiptarë protestantë, ateistë dhe agnostik.
Sipas burimeve historike bizantine të fundit të shekullit XI, shqiptarët ishin pothuajse plotësisht të krishterë.
Të gjithë shqiptarët ishin të krishterë ortodoks deri në mesin e shekullit XIII, kur gegët u konvertuan në katolikë, si mjet rezistues ndaj sllavëve.
Krishterimi më vonë u zëvendësua nga Islami si feja më e përhapur ndër shqiptarë gjatë periudhës osmane nga shekulli XV deri në vitin 1912. Krishterimi katolik dhe ai ortodoks vazhduan të praktikoheshin në masë më të vogël.
Sipas censuseve të vitit 2011 në Shqipëri 58.79% e banorëve ishin myslimanë, ndërsa në Kosovë 95.60%, duke e bërë Islamin fenë më të përhapur në dy vendet shqiptare.
| Përkatësia fetare | Shqipëria | Kosova | Shqiptarët
në Maqedoni
| Shqiptarët
në Mal të Zi
| Shqiptarët
në Kroaci
| |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Popullsia | % | Popullsia | % | Popullsia | % | Popullsia | % | Popullsia | % | |
| Myslimanë | 1,646,236
1,587,608
58,628 | 58.79
56.70
2.09 | 1,663,412
—
— | 95.60
—
— | 502,075
—
— | 98.62
—
— | 22,267
—
— | 73.15
—
— | 9,594
—
— | 54.78
—
— |
| Të krishterë | 475,629
280,921
188,992 3,797 1,919 | 16.99
10.03
6.75 0.14 0.07 | 64,275
38,438
25,837 — — | 3.69
2.20
1.48 — — | 7,008
7,008
— — — | 1.37
1.37
— — — | 8,027
7,954
37 — 36 | 26.37
26.13
0.12 — 0.12 | 7,126
7,109
2 — 15 | 40.69
40.59
0.01 — 0.09 |
| Ateistë | 69,995 | 2.50 | 1,242 | 0.07 | — | — | 35 | 0.11 | 316 | 1.80 |
| Preferuan të mos përgjigjen | 386,024 | 13.79 | 9,708 | 0.55 | — | — | 58 | 0.19 | 414 | 2.36 |
| Besimtarë të pacaktuar | 153,630 | 5.49 | — | — | — | — | — | — | — | — |
| Jo pëkrakëse apo nuk u deklaruan | 68,022 | 2.43 | 1,188 | 0.06 | — | — | 48 | 0.16 | 63 | 0.36 |
Referencat :
^ https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/al.html
^ (PDF) https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/kv.html. Mungon ose është bosh |title= (ndihmë)
^ Ragionieri 2008, p. 46.
^ Deliso 2007, p. 38.
^ "Türkiyedeki Kürtlerin Sayısı!" (në Turkish). Milliyet. 2008. Marrë më 2008-06-07.
^ "Albanians in Turkey celebrate their cultural heritage". Todayszaman.com. 21 August 2011. Arkivuar nga origjinali më 31 October 2015. Marrë më 4 November 2015.
^ Saunders 2011, p. 98. "Përveç emigrantëve të fundit, ka edhe komunitete më të vjetra diasporike në mbarë botën. Ka më shumë se 20 milionë shqiptarë etnikë në Republikën Turke; Megjithatë, shumica dërrmuese e kësaj popullate është asimiluar dhe nuk ka më rrjedhshmëri në gjuhën, megjithëse një komunitet i gjallë shqiptar mban identitetin e tij të veçantë në Stamboll sot. Egjipti gjithashtu pretendon për rreth 18,000 shqiptarë, gjoja mbetje të ushtrisë së Muhammed Aliut"
^ Cuneyt Yenigun. "GCC Model: Conflict Management for the "Greater Albania"" (PDF). Süleyman Demirel University:Faculty of Arts and Sciences Journal of Social Sciences. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 27 September 2015. Marrë më 4 November 2015.
^ FIELD LISTING: ETHNIC GROUPS – CIA World Factbook
^ Pipa, Arshi (2010) [1989]. Politika e Gjuhës në Shqipërinë Socialiste. Tiranë: Princi. f. 239. 978-99956-732-4-6.
^ Çabej, Eqrem (2006). Shqiptarët midis Perëndimit dhe Lindjes. Tiranë: Çabej. f. 11–15. 99927-33-72-1.
^ Sami Frashëri, (Shkrim biografik i Rexhep Mitrovicës për Sami Frashërin, botuar në gazetën " Flamuri", nr 23-24, 1951, 25-26,1952 dhe 31-36 1952). Fazli Hajrizi, Rexhep Mitrovica në Lëvizjen Komëtare, Libri Shkollor, Prishtinë, 2008. ISBN 987-9951-07-690-6, faqe 586
^ Ilirët deri te Shqiptarët. Shtëpia Migjeni. f. 457. 978-9928-40-74-7-4. Marrë më 16 janar 2016.
^ Comnena, Anna. The Alexiad, Book IV.
^ Leften Stavros Stavrianos (January 2000). The Balkans Since 1453. C. Hurst & Co. Publishers. f. 498. 978-1-85065-551-0. Marrë më 17 July 2013. Religious differences also existed before the coming of the Turks. Originally, all Albanians had belonged to the Eastern Orthodox Church...
Then the Ghegs in the North adopted in order to better resist the pressure of Orthodox Serbs.
^ Hugh Chisholm (1910). Encyclopaedia britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information. Encyclopaedia Britannica. f. 485. Marrë më 18 July 2013. The Roman Catholic Ghegs appear to liave abandoned the Eastern for the Western Church in the middle of the 13th century
^ Ramet, Sabrina P. (1989). Religion and Nationalism in Soviet and East European Politics. Duke University Press. f. 381. 0-8223-0891-6. Prior to the Turkish conquest, the ghegs (the chief tribal group in northern Albania) had found in Roman Catholicism a means of resisting the Slavs, and though Albanian Orthodoxy remained important among the tosks (the chief tribal group in southern Albania
