Shkelzen Gashi
Projekti “’Historia e Kosovës 1912-2012, në tekstet mësimore të historisë në Kosovë, Shqipëri e Serbi’, është raport i cili do të publikohet në fillim të muajit prill, në vëllimet shqip, anglisht e serbisht.
Shkelzen Gashi ka rreth 6 muaj që po punon intensivisht në raport, ndërsa tregon se kanë dalë shumë fakte interesante me të studiuar këtë aspekt historie. Kur flitet për diskrepancën midis librave të historisë në Kosovë, dhe atyre në Serbi, ai thotë se ndryshimet i ka pasur të pritshme, edhe të çuditshme në raste.
“Tekstet e historisë të Serbisë merren me Kosovën, kryesisht te seksioni që e trajton vitin 1912/1913, kurse kur shpjegohen periudhat tjera, Kosova përmendet shumë pak sepse, siç vërehet nga hartat e botuara në këto tekste, ajo trajtohet gjithmonë si pjesë e pandashme e Serbisë. Natyrisht, theks i veçantë i kushtohet luftës së fundit në Kosovë 1998-1999. Krimet e forcave serbe ndaj shqiptarëve nuk prezantohen askund në tekstet e Serbisë, njësoj sikur që në tekstet e Kosovës nuk përmenden krimet ndaj serbëve”, thotë Gashi, duke shtuar se edhe midis atyre çka thuhet në tekstet e historisë së Kosovës e Shqipërisë po ashtu ka dallime, këtë herë më pak në përmbajtje sesa në përdorimin e stilit gjuhësor.
“Dallimet kryesore mes teksteve te Shqipërisë dhe të Kosovës, sa i përket paraqitjes së historisë së Kosovës 1912-2012, konsistojnë kryesisht në gjuhën e përdorur: tekstet e Kosovës përdorin gjuhë të ashpër dhe pa ofruar argumente mbështetëse, kurse tekstet e Shqipërisë përdorin gjuhë më të matur sa u takon krimeve të forcave serbe”, vazhdon Gashi.
Projekti i cili do të botohet si libërth është përkthyer nga Elizabeth Gowing në anglisht dhe Vehap Shita në serbisht. Ai përmban pesë kapituj; “Kosova 1912/1913” i cili trajton futjen e Kosovës nën sundimin e trupave të Serbisë, që në tekstet e Kosovës paraqitet si okupim, kurse në ato të Serbisë si çlirim,“Kosova 1918-1939” kapitull i cili trajton Kosovën mes dy luftërave botërore, por e shtjellon pak edhe Kosovën gjatë Luftës së Parë Botërore, kapitulli “Kosova në RSFJ 1945-1992” që trajton krimet gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe të pas Luftës së Dytë Botërore, themelimin e LDK-së, 2 korriku 1990, 7 shtatori 1990 dhe referendumi 1991, kapitulli “Lufta në Kosovë 1998-1999” që është kapitulli më interesant dhe trajton krimet e luftës, Konferencën e Rambujesë dhe ndërhyrjen e NATO-s dhe kapitulli i fundit “Pavarësia e Kosovës”, i cili trajton shpalljen e pavarësisë, Pakon e Ahtisaarit dhe mendimin e GJND-së.
Gashi thotë se me gjithë këtë botim, misioni nuk përfundon pa u rrekur mirë edhe shënjestra e gjithë libërthit, që asocon në shpërndarje të raportit dhe paraqitje të tij në vazhdime në medie të ndryshme shqiptare e serbe.
“Target i raportit janë: hartuesit e teksteve mësimore të historisë për shkollat fillore e të mesme në Kosovë, Shqipëri dhe Serbi; personave përgjegjës në Ministritë e Arsimit në Kosovë, Shqipëri e Serbi, të cilët japin leje për botimin e këtyre teksteve; profesorëve të historisë në shkollat fillore e të mesme dhe opinionit publik, meqenëse raporti do të botohet në vazhdime në një gazetë të përditshme në Kosovë, në Shqipëri dhe shpresojmë edhe në Serbi”, vazhdon studiuesi dhe autori i raportit, Shkëlzen Gashi.
Libri është ndihmuar financiarisht nga KFOS dhe do të botohet nga KAHCR dhe KEC.
*****
Turqia këmbëngul në rishikimin e librave të historisë
Kohë më parë një delegacion nga Turqia pritet ta vizitojë Kosovën në fund të këtij muaji për të biseduar me autoritetet arsimore kosovare për trajtimin që i bëhet Perandorisë Osmane në librat e historisë merr vesh Floripress.
Teksa në Ministrinë e Arsimit një vizitë të tillë e shohin në kuadër të shkëmbimit të përvojave, historianët e cilësojnë si formë presioni.
Autori i një libri shkollor të historisë në arsimin parauniversitar dhe bashkautori i shumicës së teksteve të këtij niveli, Frashër Demaj, konsideron se delegacioni ka për qëllim mbikëqyrjen e komisionit të caktuar nga MASHT-i. “Delegacioni nga Turqia vjen për presion dhe për asgjë tjetër. Si të tillë nuk e njoh edhe as që kisha dashur të takohesha me ta”, ka thënë Demaj. Ky s’e njeh as komisionin vendës, të themeluar për këtë çështje nga MASHT-i.
“Punën time e bëj të pavarur, prandaj nuk njoh asnjë komision që provon të prekë çështjet shkencore”, ka thënë Demaj. Ky thekson se MASHT-i nuk i ka konsultuar autorët e librave kur e ka themeluar atë komision, ndërsa ka zënë ngoje kryetarin e komisionit, Shkëlzen Raça. Për të ka thënë se është historian, por jo tekstshkrues i librave të historisë në arsimin parauniversitar.
“Ai që nuk ka përvojë në tekstshkruarje të librave të arsimit fillor nuk mund të japë vërejtje të qëndrueshme, mund të bëjë vetëm vërejtje kozmetike”, ka theksuar Demaj. Ky i fundit ka shtuar se me tekstshkruarje të librave parashkollorë të historisë merret që nga viti 2002 dhe se librat në të cilët ka punuar janë të përshtatshëm dhe pa gjuhë të urrejtjes. Megjithëkëtë, Demaj thekson se edhe vetë është për ndonjë shikim të këtyre teksteve, por jo me presion.
Burimet e gazetës thonë se delegacioni nga Turqia ka planifikuar të vijë në Kosovë për rishikimin e librave të historisë, porse vizita është shtyrë për në fund të muajit mars. Në Ministrinë e Arsimit ndërkaq theksojnë se komisioni vendës e ka përfunduar fazën e parë të punës.
“Ai e ka përgatitur një raport në të cilin janë të përfshirë disa rekomandime, i cili gjendet në Divizionin e Sigurimit të Cilësisë dhe i cili në të ardhmen jo shumë të largët do të organizojë debat të hapur me ekspertë të teksteve shkollore”, ka thënë këshilltari i ministrit të Arsimit, Ramë Buja, Arbër Morina. Sipas tij, pas këtyre debateve do të organizohen takime me autorët e teksteve përkatëse, në mënyrë që bashkërisht të debatohen rekomandimet e komisionit dhe ato nga debatet e hapura.
“Vetëm me pëlqimin e autorëve mund të bëhen ndryshimet”, është shprehur ai, teksa ka mohuar që komisioni që do të vijë nga Turqia do të ndërhyjë në punët kosovare.
“Ardhja e ekspertëve nga Republika e Turqisë nuk e nënkupton ndërhyrjen në punët tona, por ky do të jetë një shkëmbim përvojash, ashtu siç ka ndodhur e do të ndodhë në takimet e tjera që kemi pasur me ekspertë të vendeve të tjera evropiane”, ka përfunduar ai.
Vitin e kaluar MASHT-i kishte themeluar një komision për rishikimin e prezantimit të historisë, gjeografisë dhe kulturës osmane e turke në tekstet shkollore parauniversitare në Republikën e Kosovës. Komisioni përbëhet nga gjuhëtarë, letrarë, historianë, muzikologë etj. Puna e komisionit është përfunduar në fund të vitit të kaluar dhe janë dhënë të gjitha rekomandimet se ku do të duhej të ndryshoheshin tekstet shkollore parauniversitare, kudo që flitet për Perandorinë Osmane.
Nga lënda e historisë janë prekur tekstet Historia 5 e autorëve, Fehmi Rexhepi, Frashër Demaj, botuar nga “Libri Shkollor” më 2007; Historia 6 e po të njëjtëve autorë dhe po të njëjtit botues (2004), , Historia 7 e autorëve Isa Bicaj, Arber Salihu (2004); Historia 8 e autorëve Izber Hoti, Jetullah Krasniqi (2005): Historia 10 (Gjimnazi Gjuhësor) e autorëve, Isa Bicaj e Arber Salihu (2004); Historia 10 (Gjimnazi Informatikë – Matematikë ) i autorëve, Jusuf Bajraktari, Frashër Demaj (2003), Historia 10 (Gjimnazi Gjuhësor) -Isa Bicaj e Arbër Salihu (2003) Historia 11 (Gjimnazi Përgjithshëm) –Jusuf Bajraktari, Isa Bicaj (2004); Historia 11 (Gjimnazi Gjuhësor) – Fehmi Rexhepi, Frashër Demaj (2004), Historia 11 (Gjimnazi Shoqëror), Ramiz Abdyli, Emine Bakalli (2004) dhe Historia 12 (Gjimnazi i Përgjithshëm) dhe Jusuf Bajraktari e Arbër Salihu (2005), që të gjithë të botuar nga “Libri shkollor” 2005.
Mirëpo autori dhe bashkautori i disa librave të historisë në sistemin parauniversitar, Demaj, ka thënë se ai zyrtarisht nuk ka marrë raport të komisionit të MASHT-it për të parë se ku është ndërhyrë. “Krejt çka kam mësuar në propozimet për ndryshime janë ato që i kam parë në medie”, ka thënë Demaj. Nga ana tjetër, kryetari i komisionit të themeluar nga MASHT-i, Shkëlzen Raça, ka mohuar që komisioni nga Turqia vjen për të bërë ndonjë presion. Ai po ashtu ka theksuar se edhe raporti që e ka nxjerrë komisioni nuk është përfundimtar, pasi që edhe ai duhet të rishikohet.
Ndërkaq autori i studimit te teksteve mësimore të historisë Kosovë-Shqipëri-Serbi, me titull: Kosova 1912-2000 në tekstet mësimore të historisë së Kosovës, Shqipërisë dhe Serbisë”, Shkëlzen Gashi, mendon se tekstet mësimore të historisë për shkollat fillore dhe të mesme në Kosovë duhet të ndryshohen rrënjësisht dhe urgjentisht.
“Madje këto ndryshime duhet bërë jo vetëm sa i takon prezantimit të periudhës kur Kosova dhe shqiptarët në përgjithësi kanë qenë nën Perandorinë Osmane, dhe jo siç kërkojnë palët e përfshira, por duke u bazuar në dokumente, dëshmi, fakte, argumente etj.”, ka thënë Gashi. Pra, sipas tij, duhet të eliminohet gjuha e urrejtjes, shpifjet, etiketimet, hiperbolizimet. Ndryshe, ka thënë ai, duhet ruajtur nga çdo trysni politike.
