Jusuf Gërvalla lindi më 01 tetor 1945 në Dubovik të Deçanit, vrarë mizorisht më 17 janar 1982 në Untergrupenbah të Gjermanisë.
Shembulli i tij mbeti i gjallë në gjithë ata intelektualë, shkrimtarë dhe qytetarë që nuk po e marrin rrugën e botës por rrinë e qëndrojnë ...
Jeta e Jusuf Gërvallës ka qenë e vështirë, vdekja e tij ka qenë tragjike. Për këtë është thënë e shkruar shumë dhe do të thuhet e do të shkruhet shumë.
Por, edhe shkrimtari Jusuf Gërvalla pësoi vështirësira të mëdha.
Për poetin, prozatorin dhe dramaturgun Jusuf Gërvalla është thënë e shkruar relativisht pak.
Vepra e tij letrare nuk është tepër e njohur, me gjithë botimin shembëllor që ia bëri Jusuf Gërvallës më 1992 Sabri Hamiti (Jusuf Gërvalla: Vepra letrare. "Ora", Prishtinë, 1992,Flori Bruqi”Vrasësit e liridonëve”,roman,Prishtinë,1996 ).
Opinioni e respekton dhe adhuron dëshmorin e kombit, simbolin e luftës për liri, shembullin e kurajës prej qytetari dhe intelektuali, ndërsa duket se e harron shkrimtarin e rëndësishëm që ishte dhe mbetet.
Roli i tij prej simboli të qëndresës e hijesuaka faktin se ishte poet i dorës së parë. Fat ky i zi që duket se e ndan me shokun e idealit, Adem Demaçi (megjithëse i shpëtoi fatit të atij të fundit të cilin ca çapkënë qurranë e quajnë "shkrimtar të dështuar" ose çaprashisin çilimillëqe për "gabimet" e tij).
Në letërsi, ai nuk i takonte qarkut të "lapidaristëve" të poezisë fjalëpakë që e shoshiste të tashmen me shkrimin simbolplotë alegorik në petkun e arkaikes mbikohore e në frymën e visarit të traditave të lashta gojore.
Zëri i tij poetik ishte zë më vete, mjaft origjinal, personal dhe individual.
Poezia e tij na flet drejtpërsëdrejti, ngrohtë, zbutë, thellësisht njerëzor e me një sensibilitet të stërholluar.
Në dy përmbledhjet e tij të para - "Fluturojnë e bien" (1975) dhe "Kanjushë e verdhë" (1978) - poezia e tij merrej kryesisht me vatrën e poetit tek janë mjaft kuptimplotë titujt e cikleve "Shtëpia në kornizë" dhe "Skena nga jeta e fshatit".
Poezia e tij e përmallshme e këndon dashurinë, e kujton dhimbshëm (dhe pa idilë ruraliste) vendlindjen dhe na e rrëfen porosinë e saj qendrore, kërkimin e poetit për "pak frymë njeriu e pak dritë qiriri".
Me kohë, duke u bërë gjithnjë e më shumë refleksiv poeti kaloi gjithnjë e më shumë te një qark më i gjerë tematik dhe te të folurit poetik me bukuri e begati të rrallë metaforike e figurative.
Kështu, poezia e tij e përmallshme e vendlindjes gjithnjë e më shumë bëhet edhe universale.
Në vëllimin e tretë poetik, "Shenjat e shenjta" (1979), kemi të bëjmë dhe me fjalë e elemente si "hije", "pluhur", "frikë", "terr", "ftohtë", "varr".
Suzana Gërvalla
Shkallëzohen vetmia dhe shqetësimet e poetit që flet shpesh edhe për fundin dhe vdekjen. Me një thellësi që nuk hetohet në lexim të cekët, na qet tabllo tejet të qëlluara të groteskës që e quajmë "jeta".
Thelbi kryekëput human i vargjeve, ligjërimi lirik dhe substancial i poetit të mallit, të dashurisë, të dhembjes, të vetmisë e të vdekjes e bëjnë Jusuf Gërvallën një zë të patjetërsueshëm të poezisë së re shqipe.
Kënga "Do të kthehem o nënë" e kantautorit dhe shkrimtarit Jusuf Gërvalla, është vetëm njëra nga perlat e tij muzikore që i ka mbijetuar zhdukjes dhe si e tillë pas vrasjes së tij më 1982, për vite me radhë është dëgjuar fshehtas nga njerëzit në Kosovë(Shyqri Galica,Flori Bruqi,Skendër Tafaj ,Fatime LLugiqi etj).
Ketu u linden e u rriten vellezerit Gervalla
E ruajtur me kujdes, së bashku me shumë këngë të tjera, ajo në këtë fillim vjeshte i ngjan një rikthimi të vonuar të kanjushës së verdhë poetike dhe muzikore të një artisti, krijimtaria e të cilit u pre nga plumbat.
 |
| Hysen Gervalla |
" Kam patur dëshirë përherë që të rikthej Jusufin në skenën muzikore, që të rinjtë ta dëgjojnë Jusufin, sepse nuk kanë patur ku ta dëgjojnë zërin e tij.
Kadri Zeka
Gjithashtu edhe gjeneratat tona të cilat e kanë dëgjuar Jusufin janë mallëngjyer shumë, e kanë pritur mirë, sepse dhe u ka pëlqyer kënga e tij. Aty do të jenë dy CD.
Njëri do t'i ketë këngët origjinale të Jusufit, të cilat i këndon ai, ndërsa tjetri do të ketë 7 këngë të përpunuara nga kompozitorë të tjerë", thotë zonja Gërvalla.
 |
| Donika e Bardhi ne venjen e gurethemelit te shtepise-muze kushtuar prinderve te tyre |
"Fatkeqësisht në Radio Kosova nuk kishte asgjë.
Ishin shkatërruar krejt. Televizioni ka xhirime, por nuk kanë mundur ende t'i nxjerrin të gjitha, kanë nxjerrë pak. Ndërsa këto këngë që janë nxjerrë të pastra, janë nxjerrë nga Radio e Shkupit dhe nga aktorja e Teatri Popullor të Kosovës z.Fatime Llugiqi,të ruajtura në një kasetë më kërshëri.
Sa i përket këngëve që janë përpunuar, unë e kam patur një kasetë, të cilën e kam inçizuar dikur, kur ka qenë Jusufi gjallë, e kam ruajtur dhe nga ajo kaseta i kemi nxjerrë këto këngë që i kanë përpunuar,më tha më 17 janar 1996 në promovimin e romanit tim “Vrasësit e liridonëve”,aktorja e mirënjohur zonja Fatime Llugiqi.
Krahas krijimtarisë muzikore, Jusuf Gërvalla, zonja e Jusufit, Suzanë Gërvalla, ka lënë pas vetes edhe veprën e tij letrare dhe publicistike, të cilën ajo është duke e mbledhur dhe përgatitur për botim.
"Kam shumë materiale të Jusufit. Më vjen keq që kurrkush nuk është interesuar deri sot për ato, t'i marrë, t'i përpunojë, t'i nxjerrë në dritë.
Prandaj detyrohem unë që t'i bëj. Sivjet është 60 vjetori i tij i lindjes dhe unë kam marrë iniciativën, ka shumë muaj që unë punoj në bibliotekë dhe po i mbledh të gjitha shkrimet e Jusufit që janë të botuara në gazetë.
Kam punuar në Shkup, i kam nxjerrë nga Flaka, nga Jehona. Këtu i kam nxjerrë nga Rilindja, Zëri, Jeta e Re, nga të gjitha gazetat dhe kur të bëhet dua t'ia bashkangjit edhe një libër me publicistikën e Isufit," përfundon e shoqja e tij Suzanë Gërvalla.
VEPRA LETRARE - KUJTIM I PAHARRUAR I FYTYRËS POLIEDRIKE TË SHKRIMTARIT MARTIR
Duke rilexuar vëllimin "Vepra Letrare" të Jusuf Gërvallës, botim i Shtëpisë Botuese "Ora" të Prishtinës.
Botimet si ky i vëllimit të veprës letrare të Jusuf Gërvallës nga Shtëpia Botuese "Ora" e Prishtinës e botuar më 1992 (me rastin e dhjetëvjetorit të rënjes së J.G.), janë shenj nderimi e respekti ndaj figurës poliedrike të Jusuf Gërvallës, ngase para lexuesve nxorri portretin letrar më komplet (deri më tash), duke botuar kështu në një vëllim të gjitha veprat e tij letrare. Botimi i kësaj krijimtarie për lexuesin shqiptar është një sihariq i rrallë dhe i çmuar, ngase për të, pra për krijuesin e artistin J.Gërvalla, gjithnjë mund të flitet e shkruhet në bazë të atyre veprave që na i la si të përfunduara, por edhe në bazë të veprave të nisura e të cilat s'arriti t'i përfundonte. Ky botim na jep të kulluar krijimtarinë letrare të Jusuf Gërvallës të mbarshtruara duke pasur për bazë kriterin e vitit të botimit të veprave të tij.
Në këtë vëllim janë përfshirë të gjitha veprat letrare të këtij autori të botuara si vëllime të veçanta qoftë për të gjallë të tij (përmbledhjet e tij me poezi: "Fluturojnë e bien" 1975, "Kanjushë e verdhë", 1978 dhe "Shenjat e shenjta"), qoftë pas vdekjes së tij (Romani "Rrotull", 1983 dhe drama "Procesi" 1984).
Kështu duke marrë në dorë këtë botim ("Vepra letrare e Jusuf Gërvallës") lexuesi do të komunikojë më lehtë me Jusufin si poet të një shprehje të veçantë e spontane, të lidhur ngusht me ambientin e vendlindjes (që e karakterizon një sëre poezive të vëllimit "Flutrojnë e bien"). Këtu do të gjejmë poetin e vetmuar, të ngjyer me ndjenjat e mallit dhe të vetmisë e (kryesisht në brumin poetik të vëllimit "Kanjushë e verdhë"). Poashtu lexuesi këtu do të gjejë poetin e pikëlluar i cili përmes idesë së vetmisë njerëzore e zbërthen faqen tragjikomike të jetës (kryesisht në poezitë e përmbledhjes "Shenjat e shenjta").
Në këtë botim lexuesi do të komunikojë edhe me romansierin, i cili me një gjuhë të pastër e të rindërtuar mbi shprehjen ambientale rrëfen dhe vetërrëfehet. Kemi pra këtu atë rrëfimin rrotull ose thënë ndryshe rrëfimin figurativ. Romani "Rrotull" i Jusuf Gërvallës është një roman i personazhit, në këtë rast konkretisht, i personazhit Ketë, Ketë Avdisë. Ky personazh ka të lidhura rreth vetes fijet e linjat ngjyrëshumta të të gjitha të ndodhurave në një tërësi fabulore. Ngjarja e romanit shtrihet, apo zë fill që nga lindja e Ketës dhe mbaron me aktin e martesës së tij.
Përveç nga ky aspekt romani "Rrotull", mund të konsiderohet dhe të studiohet edhe nga një aspekt tjetër - si roman i ambientit. Pikërisht katundi Vijujë (emër i figuruar) është ai ambienti romansor me të cilin ngushtë lidhen edhe artikulohen të gjitha veprimet, pasojat, dhembjet, ëndërrat, synimet, imagjinata e njerëzve të këtij ambienti e që janë ndërtues të fabulës së romanit "Rrotull", ku autori tenton të hyjë thellë në botën e njeriut të një realiteti të caktuar duke prekur kështu plagë të ndjeshme të tij, siç janë mentaliteti prapanik, varfëria, kurbeti, etj. Karakteristika këto të njohura për njeriun e këtij ambienti, apo plagë plagë të njeriut të këtushëm që kullojnë vazhdimisht. Pra, siç do të shprehej edhe kritiku e studiuesi Sabri Hamiti: "Fuqia dhe vlera letrare e romanit "Rrotull" të Jusuf Gërvallës qëndron në fjalën, në domthënien dhe orkestrimin e saj në tërësinë e tekstit”.
Siç shihet, Jusuf Gërvalla individualitetin e tij krijues e bëri në lëmin e poezisë, por ai nisi t'i kushtohej edhe prozës dhe dramës. Por, hapat e parë drejt krijimit të individualitetit të tij në këto dy gjini letrare u ndërprenë tragjikisht. Ai na la një roman të përfunduar (që na jep të kuptojmë se kishim të bënim me një prozator shumë serioz) dhe një dramë që siç shihet është hap i parë i tij në këtë fushë. Pra, drama "Procesi", edhe pse e shkruar e fundit nga kjo penë estetikisht nuk është e nivelit të veprave të tjera. Drama "Procesi", që trajton një proces gjyqësor në Prishtinë të shpifur kundër veprimtarëve kombëtarë të cilët të prirur nga ideali i lirisë nuk dorëzohen në asnjë mënyrë para shtypësve. Drama jo vetëm që shpreh qëndresën e të burgosurve, të cilët para gjuqit e zhveshin maskën e pushtuesit, por në anën tjetër është një dëshmi tronditëse e një kohe të vështirë e shqiptarëve të Kosovës dhe luftës së tyre për çlirim.
Vëllimi "Vepra letrare e Jusuf Gërvallës", shoqërohet edhe nga një parathënje të thukët studimore e shkruar nga pena e kritikut tonë letrar, sot njëri nga më të mirët në fushën e kritikës në letërsinë shqipe, Sabri Hamiti, i cili lexuesit ia zbërthen vlerat ideo - artistike e estetike të veprës së J.Gërvallës në përgjithësi. Një studim i tillë gjithësesi është shumë i rëndësishëm për një botim si ky. Ky botim shoqërohet edhe me shënime autobiografike, me një shënim të shkurtër për këtë botim dhe me një fjalë përkujtuese të Skënder Blakajt me rastin e dhjetvjetorit të vdekjes së J.Gërvallës dhe me rastin e këtij botimi, për të cilin ai shprehet kështu: "Botimet si ky çojnë në takim të sërishëm me Jusufin tonë”.
Duke shfletuar e rilexuar këtë botim të çmuar, shpresojmë se në të ardhmen, në një të ardhme të afërt, në një botim të këtillë do t'i kemi edhe poezitë e Jusufit që kanë mbetur jashtë veprave të tij të botuara, pastaj tekstet e këngëve që ai i këndonte me kitarë, prozat e pabotuara të shkruara gjatë viteve shtatëdhjetë dhe artikujt e tij të shumtë për artin muzikor e atë letrar.
FLETË TESTAMENTI
në zgjimin tim të heshtur të më ngurosin
në flijimin tim të begatshëm të verës
në nisjen time në fillimin tim të ri
në gjumë shekujsh me ndërrime të më zgjojnë
le të më puthë rrezja e qartë ngazëllyese
e druvarit të fjetur në rudinë
myshku le të jetë gjithmonë i blertë mbi gurë
emër të mos ketë e shkronja le të flasë
në gjuhën e vjetër të kafshës së zezë
guaca e kërminj le të vijnë për dasmë
mbi rrasën time
le të shtrihen edhe ata si dy yje
ftohtë le të bëjë verës e verës verë
e me një pikë ujë verdhësisë së barit tim
le t'i mëshirohen
vërmeni atje tek do të tregojë guri për udhën
deri te shtëpia ime bërë me dru e kashtë
le të thyhet çdo pasqyrë që ka ballsamosur
ballin tim e mërrolën e çastit plot mllef
se ja tek po zgjohet er' e re e dashurisë së tokës
se jam i parrezikshëm kaq i pafuqishëm
mumje përfytyrim që krahasohet me rrahun
tek do të më vini përsëri ju pas
le të më lënë të fle qetë si pranë stufe
dimrit të madh të dashurisë sime
nuk do të përpëlitem s'do të rrotullohem
s'do të shplohem natën nuk do të kollitem
me fjalët e mia le të më mallkojnë
në rrasën time atë rrasë të zezë të ftohtë
në duart që i kam prekur le të më lëshojnë
rrjedhës të qetë të fatit që pret
shigjet' e mërisë le të bjerë mbi dhe
në shkretëtirën e moskuptimit le të fiket
kurrë të mos vijnë kur unë nuk i pres
ata që tërë jetën i prita, të dashurit
ç'po flas kështu pash zotin?
NJERIU I ZI
Jam i sigurtë, kurrë s'do të bëj vetëvrasje
Kaq i hekurosur, i mirëfilltë, si arsyeja
E kam vrarë orën e murit me armën e nxehtë
Dhe kam ikur prej librit të përhitur që më shëmton
Me bukurinë e tij
Vdekja s'është dobi as moshë as lindje e re
Drurin e vjetër të tavolinës, shtizën, patericën
Boshtin e lavjerësin, rrapicën e bronztë, lëkenë
Nurin e derdhur si pluhur mbi dritare në mesnatë
Strallin e pikëlat e vesës që shpërthejnë
Me rrezen e parë të dritës në agun vjeshtor -
Vdekja nuk i ka
LUFTA DHE ARTI
Tutje gjithnjë akull
Këndej gjithnjë zjarr
Unë jam syri i Aladinit
E shoh veten si digjem
në betejën e tmerrshme
të fjalës
e të mendimit
Me shenjtëri të mallkuar
me përfytyrimin e qartë
e krijoj
Në mua shushurijnë dete
të qena
në ëndërr
S'po flas kotnasikot
Mund t'i merrni fjalët e mia
e të niseni nëpër botë
Unë s'kam guxim
Kuptoj se pa dritën e tyre
Nuk do ta di rrugën nëpër dritë
Janë krijuar prej frenimesh
prej kthesash theqafjesh
dhiaresh të shenjta
zigzage
Unë nuk i shoh yjet
pështjellë në terr
Gjithësia e ftohtë
nuk e ka gji diellin
Sikur të mos e ftohte
ana e errët e planetit
QENIE,VARR AS FRYMË
një shishe hermetike
grykëngushtë
lëfytgjatë
në murin prej argjile
në detin e ëmbël
në lëkurën me pore drite
në ballsam të largët egjipti
një një të miliontin yll
në çdo kristal
në çdo gur të çmuar
bima mugullon në terrin e tokës
në qullin e baltës
qenie, varr as frymë
sy i zbrazët
nga gjithë bukuria mbeti vetëm kjo
e prekshme e flakët dhe e pakuptueshme
seç po lebetitem po më dridhet buza
zëri im i djeshëm se ku u bë
amshim i zbrazët
si syri që më sodit me plotëninë e trilluar
i ndritshëm e i thatë si mermer i zi
dashuria e të çmendurit nga frika
mes të gjithëfuqishëmve
një gogol druri mbuluar me të tharat e vjeshtës
një leckë e një enë e ndryshkur
ca pulla sedefi
në shesh i nxora gjithë rekuizitat e parajsës
e syri i zbrazët në roje sodiste
dhe përgjonte pamundësinë time të mundshme
FLATRAT E DETIT TË HUMBUR
Qepallat e gjata, hijet e syve dhe lagështia
Lumi i bardhë, trup i thyer leckë
Ec e ec e këmbët më sharrojnë në lym
Jam larg tokës
E qielli im i lartë s'më mban
Të mos isha det i humbur, do të kisha flatra
LIBRI I SHEJTË
shpuzë e errët matanë qelqeve që avullojnë
mesnatës së ngjyer me tëmbëlin e detit
në oborr po fshihej një hije dhe qerrja e drunjtë
kuajt sonte askund s'do të marrin udhë
në mur ndrit dhe pipërrin kandili
e në letër mes dy vijash të zeza si përherë
druri i vetmuar më tutje ca hithër
ia djegin këmbët fëmijës që ëndërron
drita e praruar gjerdan me guaca
hën' e verdhë atje lart në tavan - dhe teja
tok me djepin e vjetër që s'përkundet - e ha
nuk shihet atje rrëzë gardhi një vogëlush
që shiu i tetorit e qull ngadalë
në vatër u dogjën urët - s'ka mbetur më prush
frika nga trupi im në shtrat po më fton
mbi tryezë ora e vogël rrah e s'pushon
PLUHUR E NGJYRË
Sytë e tu qiell çerdhe e lumë i pakapërcyeshëm
ndërsa jam përgjumur përmbi tavolinë
im vëlla dhe fëmijëria ime pemën e kanë vjelë
kanë korrur kallinj
ime ëmë ka zier ftonj
shelgjet kanë vajtuar
si poeti sentimental në vjeshtë
- po asgjë s'është zverdhur.
Duart e tua pushim diçka si ujë zgjojnë
ndërsa kam ecur shtegut rrëzë mali krejt vetëm
në njërin krah shkurre zogjsh
në tjetrin gështenjat
dhe gjarpërinj.
Im vëlla të ka dashur të ka marrë dhe tash nuk je
as ti as ai s'jeni dridhmë plot fletë
nga fluturimi yt tash vetëm ngjyrë
dhe pluhur ka mbet'.
Tash po vij
fëmijë që buzëqesh mbi krahun e nënës kur pret
para shitores qumështin - tash po vij i pikëlluar
në shportën time pemë e fletë
dhe shije gjumi.
Kur të zgjohem do të iki
tash po vij në prehrin tënd, mëmë
tokë e zezë e lapidar, bajame e verdhë.
Dashuri e paluar si arni në arkë
oh s'mund ta them
as ta rrëmbej.
Tash po vij
por di se në ngjyrën e pelhurës vetëm pluhur
mbi buzëgazin tënd të shtrenjtë.
NGA MEMOARET E NJË SHITËSI
kur u ktheva nën pullazin tim mbuluar me kashtë
nën qepallat e lodhjes e të kohës botën
e në botë s'kish tjetër pos shkëlqim ari e qelqi
mbi rrashta e penda të larta zogj alumini
kish edhe uri edhe poetë edhe ujëvare në botë
kish njerëz prej druri e kafshë të buta kudo
kish edhe hieroglife dy fjalë dhe gjurmë që s'fshihen
kish lumenj të egër e fosile të lashta
mes muresh të trasha fshesa dhe minj.
SKENA NGA JETA E FSHATIT
dritarja e avulluar semaveri i çajit edhe vjeshtë
i tillë i lirë rrethuar me sendet që vjetërohen
përmbi rafte ftonj një plakë si pikturë
a nuk qenka vallë krejt zjarri një trillim
bien gjethet e në kopsht femra kotet në luhajë
me goditje të rënda imagjinate me një botë prej letre
tek gjej ngushëllim mes sendesh që s'janë më
atje diku në botën time atje diku larg
eja përsëri netve të vona si hije që sajon
pak frymë njeriu e pak dritë qiriri.
http://flori-press.blogspot.com/2005/09/flori-bruqijeta-dhe-vepra-e-jusuf.html
(FLORI BRUQI)
******
3 RANË ME MIJA U NGRITËN
 |
| (Foto:"Zeri i Kosoves") |
Në 30 vjetorin e vrasjes së, në fshatin Dubovikë u vu gurethemeli i shtëpisë- muze te vellezerve Gervalla.
|
| Hysen Gervalla |
Hysen Gervalla:“Dite e madhe per nje popull te madh”
Dhe prandaj, kjo eshte nje dite e madhe per nje popull te madh, thote Hysen Gervalla vellai i deshmoreve:
“Ndjehem shume mire se eshte nje dite e madhe per nje popull te madh, i cili nuk harron njeri-tjetrin e sidomos heronjte e popullit. Une kam ec shume neper bote, mirepo dashuria, lidhja, mosharresa sikur ne popullin tone neper cdo familje nuk ekzistonaskund n´bote. Popull i mrekullueshem... Prandaj, Atehere,kjo eshte nje dite e madhe per nje popull te madh!“
 |
| Suzana Gervalla |
Bashkeshortja e Jusufit, Suzana Gervalla, iniciatore kryesore e ketij hapave thote se botimi i veprave te Jusufit, i CD-se se tij dhe ndertimi i kesaj shtepie muze nuk do t´ishte e mundur pa mbeshtetjen e Ministrise se Kultures, Rinise dhe Sporteve. Perderisa konzervimi i shtepise se Nanes Ajshe, eshte nje kerkese e saj me shume. Sepse Nana Ajshe ishte histori ne vete-thote Suzana.
“Ju e dini se jam shume kembenguelse kur eshte puna per Jusufin dhe shpresoj se shume shpejt do te konzervohet edhe shpia e nenes Ajshe e cila ka nje histori shume te vecante. Sepse, vet nena Ajshe eshte nje histori ne vete”.
Nana Ajshe-Histori ne vete
Nje kerkese e cila do te gjej mbeshtetjen me t´u parashtruar ne ministri, premton ministri per Kulture, Rini dhe Sport,Memli Krasniqi, sipas te cilit kryerja e obligimit ndaj vepres se deshmoreve eshte ajo cfare institucionet e Kosoves po bejne, ndersa mbeshtetja nga ministria eshte nje mundesi me shume per brezat e rinj te mesojne per historine e heronjve te kombit te vet.
 |
| Ketu u linden e u rriten vellezerit Gervalla |
“Ministria e Kultures e ka parapare qe te filloje ndertimin e kulles se Jusuf dhe Bardhosh Gervalles ne menyre te kemi ne Dubovike edhe nje vend te cilin ne te ardhmen mund t shnderrojme ne nje shtepi muze, ku gjeneratat e reja te kene mundesi qe te mesojne me shume per jeten dhe vepren e tyre, si dhe nje vend ku realisht te perjetesohet gjithe ajo pune e madhe qe eshte bere. Ndersa, konservimi dhe reastaurimi I mundshem i shtepise se nenes Ajshe do t´ishte nje projekt i mire per ta bere kete shtepi bashke me kullen nje kompleks. Besoj qe ne momentin e pare te mundshem qe ne do t´kemi nje kerkesedhe nje projekt konkrete do te procedojme per ta realizuar ate“.
Projekti do te investohet nga Ministria per Kulture, Rini dhe Sport perderisa kryetari i komunes Rasim Selmanaj premtoi rregullimin e infrastruktures deri te kompleksi.
“D.m.th., kjo pjese do te asfaltohet, do te behet ndriqimi, parkingu, etj. Ndersa, investimi i ministrise ne kete pervjetor te vrasjes se tyre eshte shume i qelluar”.
 |
| Ministri Krasniqi(i treti)premtoi konzervimin e shtepise se Nenes Ajshe |
Donika:”Babai ishte i lidhur ngushte me Dubovikun e tij”
Donka Gervalla,e bija e Jusufit thote se ckado qe vie nga atdheu dhe populli eshte e mjaftueshme per babin e saj, perderisa kujdesi me I madh duhet orjentuar kah qeshtjet per te cilat edhe u flijua.
“Babi, me personalitetin e tij, vendin ia beri vetes cdo vit. Dhe une nuk i bashkangjitem atij kori, u be shume apo u be pak, sepse Kosova ka kaq shume probleme ekzistenciale saqe me me rendesi do t´ishte per babain tim qe pushtetaret te perkujdesen per kete shtet sesa te perkujtohet me ngulm per cdo vit”, thote Donika Gervalla, e bija e Jusufit e cila eshte e lumtur per shnderrimin ne muze te truallit te lindjes dhe te rrites, ne Dubovikun e tij.
|
| Donika e Bardhi ne venjen e gurethemelit te shtepise-muze kushtuar prinderve te tyre |
Bardhoshi i madh-Bardhi i vogel
Ndertimi i shtepise-muze per te atin dhe xhaxhin e tij eshte nje moment me rendesi te
vecante edhe per Bardhin e vogel, te birin e Bardosh Gervalles-i lindur si Visar por i emeruar pas vrasjes se te atit, Bardhosh.
 |
| Bardhi mban emrin e babait te tij |
vecante edhe per Bardhin e vogel, te birin e Bardosh Gervalles-i lindur si Visar por i emeruar pas vrasjes se te atit, Bardhosh.
“Une emrin e babes ne ezemr e mabj si eshte me se miri, edhepse te djale e nip i tyre eshte shume veshtire te qendrosh ne lartesine e duhur. Por, per mua eshte shume me rendesi qe mos ta harroj babin si djale i tij dhe migjen Jusuf, si nip i tij. Ndersa, ndertmi I kesaj shtepie muze eshte deshmi qe te tjeret e vazhdojne mirenjohjen ndaj vepres se babes dhe agjes sim . Dhe, kjo per mua don te thote shume dhe ndjej nje mirenjohje tejet te madhe ndaj institucioneve dhe popullit shqiptar qe e mbeshtesin dhe e nderojne vepren e tyre”.
Ideali I fundit I jusufit, Shqiperia etnike
30 vjetori i vrasjes se Jusuf Bardhosh Gervalles dhe Kadri Zekes u shenua me aktivitee te ndryshme anekend Kosoves. Mirepo, sipas Sabri Novoselles, bashkeveprimtar i Jusufit, ckado qe thuhet dhe behet eshte pak per nje njeri, madheshtia e vepres se te cilit shihet edhe pas 30 vjetesh te vrasjes:
“Heroi Jusuf Gervalla ishte krenaria e kombit. Ishte nje ideolog I kombit shqiptar I cili e coi qeshtjen per zgjidhje drejt bashkimit kombtar. Pra, idealet e Jusuf Gervalles, idete e tij, puna e tij, madheshtia e tij shihet edhe sot pas 30 vjetesh. Une e ndjej veten shume mire pse ishim te nje organizate dhe nerjez shume te afert. Ndersa, nje falenderim e kam per Hysen Gevallen, se edhepse Jusufi dhe Bardhoshi mbeten pa babain shume te rinj, ai i rriti, I edukoi I aftesoi per jete dhe i shkolloi me sakrifica teper te medha”.
 |
| Sabri Novosella |
“Skender Blakaj, mes nesh, nje burre shume i madh i kombit shqitpar i cili si activist i Levizjes Nacional Clirimtare te Kosoves, si shok shume I ngushte dhe shume i afert I heroit Jusuf Gervalla, I pazhurme, edhepse kurre s´ia kam degju zerin kah flet, ky ka merita jashtezakonsiht te medha. Sepse, ne kohen kur ndiqej kemba kembes per t´ua vra heroi Jusuf Gervalla, ky burre ishte ai qe kalonte tere Jugoosllavine me rreziqe teper te medha me e shpetu jeten e tij. Edhe e ka shpetu! Se, ky eshte ai qe Jusufin i cili ka dale nga shtepia e ime e ka marrë dhe me sakrifica teper te medha ia ka shpetuar jeten, duke e derguar deri ne kufirin ku e ka marr Bardhosh Gervalla dhe e ka cu per Gejrmani. Keshtu qe, keta njerez
qe I kemi sot ne mesin tone, jane njerez qe kane kontribu shume bashke me Jusufin, per kete qe e kemi sot dhe ate qe padyshim do ta kemi:Shqiperine etnike, sepse ky ka qene ideal I fundit I jetes se heroit Jusuf gervalla. Drejt Shqiperise etnike kam kah shkojme per faktin se ata heronj te kombit ,ata kolos, qeshtjen shqiptare e cuan drejt zgjidhjes”, tha z.Novosella, sipas te cilit, idealet e Jusufit jane jetesuar idealet e Jusufit jane realizuar deri ne nje mase.
qe I kemi sot ne mesin tone, jane njerez qe kane kontribu shume bashke me Jusufin, per kete qe e kemi sot dhe ate qe padyshim do ta kemi:Shqiperine etnike, sepse ky ka qene ideal I fundit I jetes se heroit Jusuf gervalla. Drejt Shqiperise etnike kam kah shkojme per faktin se ata heronj te kombit ,ata kolos, qeshtjen shqiptare e cuan drejt zgjidhjes”, tha z.Novosella, sipas te cilit, idealet e Jusufit jane jetesuar idealet e Jusufit jane realizuar deri ne nje mase.
Skender Blakaj:”Me Jusufin u nisem per jete a vdekje”
 |
| Skender Blakaj |
Skender Blakaj, mik i afert i Jusufit qe nga bankat e shkolles mbetet i tille deri ne rrugetimin per jete a vdekje. Nje mik besnik per vepren e te cilit flasin te gjithe, por jo edhe ai. Ai, me nje kulture te rralle pershendet dhe terhiqet pa dashur te flas per rrugetimet plot rreziqe me mikun e pandashem Jusuf Gervallen.Duhet nje kembengulje dhe insistim i forte per ta sjell deri te mikrofoni, i cili ne prononcimin per Radio Kosoven nuk di kah te filloj as ku te perfundoje. Sepse, rrefimi i tij eshte i gjate, tejet i gjate, sa perjetesia e mikut te tij te pavdekshem, Jusuf Gervalles.
„Ne klasen e peste ne Peje, une erdha nga njeri krah i Pejes. Para se te hyme ne klase, ishim takuar rruges dhe kishim biseduar si dy djem te rinj. Dhe tash, kush ishin te njofshem njeri per tjetrin, une per te dhe ai per mu, te tjeret asnje. Nga klasa e peste qe eshte viti diku 1957 e tutje, ne ishim shoket me te mire, miq te jashtezakonshem“.
Nje miqesi e cila do te deshmohet ne castet me te veshtira, sepse besnikeria dhe vetmohimi i z.Blakaj per mikun e tij Jusufin deshmohet ne momentin me venditmar te jetes se tij. Ai kete moment te para 30 vjetesh e ruan te kthjellet edhe sot.
 |
| Jusuf Gervalla |
Jusufi me vellain Bardhosh Gervalla dhe mikun Kadri Zeken, u vrane me 17 janar 1981, ne Untergruppenbach te Gjermanise ne rrethana ende te mjegullta.
“Nuk ka nder me te madh sesa te qendrosh tek koka dhe kembet e ketij populli”.
Por, nuk ka nder me te madh sesa te qendrosh tek koka dhe kembet e ketij populli, thoshte Jusufi. Kjo ishte motoja e jetes se Jusufit dhe ajo qe atij ia dha perjetesine ne mesin e popullit te tij. Kete e thote edhe Sami Dermaku, ish i denuar politik me grupin e Adem Demaqit.
 |
| Sami Dermaku |
Ndersa, dhoma-muze ne shtpine e jusuf e bardhsoh gervalla nder gjurmet e shumta, terrugetimit shumekahesh te jusufit me fotografi, piktura, libra, piano, e cdo relik qe deshmon shumenashmerine e artistit atdhetar-jusuf gervalles, ruan ne siratert e vet edhe librat e z.Blakaj.
„ Une ne kte shpi kam ardhe shpesh, sidomos pas atentatit qe u ba ne Jusufin, Bardhin dhe Kadri Zeken. Vinim me zonjen time Igballen, edhe me femijet shume shpesh te nana Ajshe dhe brenda ne kete dhome ketu lart ku rrinim, kishte gjera qe i kisha pa me heret ne banesen e Jusufit por edhe libra te cilat ia kisha dhene per lexim, e te cilat kane ngel ne biblioteken e Jusufit. Ne qe atehere ndermorrem, u perpoqem me miqte qe kishin mundesi te bejme nje meremetim te kesaj dhome-muze. Por ajo, nana Ajshe ishte shume burrneshedhe e mencur, dhe thoshte: “Jo. I vie rendi dhe nuk do t´i koris kusherinjte dhe djemte e tjere se dikush i huaj po e ben
meremetimin”.Nana Ajshe...Ishte nje grua e jashtezakonshme, krejt e jashtezakonshme, nana Ajshe“, thote z.Blakaj, sipas te cilit venja e gurethemelit te shtepise-muze te vellezerve Gervalla, si dhe konzervimi i shtepise se nenes Ajshe eshte nje hap tejet i rendesishem per mbamendjen kombtare ndaj vepres madheshtore te Jusufit.
 |
| Ura e lashte matane shtepise mund t´jete pjese e kompleksit |
meremetimin”.Nana Ajshe...Ishte nje grua e jashtezakonshme, krejt e jashtezakonshme, nana Ajshe“, thote z.Blakaj, sipas te cilit venja e gurethemelit te shtepise-muze te vellezerve Gervalla, si dhe konzervimi i shtepise se nenes Ajshe eshte nje hap tejet i rendesishem per mbamendjen kombtare ndaj vepres madheshtore te Jusufit.
Muzeu per vellezerit Gervalla, hap i rendesishem per mbamendjen kombtare
Ne dhomen-muze na pret edhe e bija e Jusufit, Donika, e cila ishte vetem dhjete vjec kur mbeti pa perkujdesjen e te atit dhe dashurine e tij.E vogel por mjaft e madhe sa te ruaj te pavdekshem kujtimin e babait te saj-hero.
 |
| Donika ne dhomen-muze te Jusufit |
Donika:”Babai im luftoi per Republiken e qytetareve jo per kazinon e pak vetave”
Jusuf Gervalla, se bashku me vellain Bardhosh Gervallen dhe shokun e tij te idelait Kadri Zeken, u vrane me 17 janarit 1981, ne nje atentat ne mes te dites, misteri te cilit nuk eshte zbardhur ende. Pederisa, Donika ka dyshim nese jane realizuar qellimet e babait te saj.
“ Nuk e di ne eshte momenti ta them nese jane realizu qellimet dhe deshirat e babit tij ne Kosoven ku ai ka jetu dhe ka punu. Une mendoj qe babi im ka qene per Republiken e Kosoves, per republiken e cila realizon te drejten dhe te ardhmen e qytetareve te saj dhe jo per kazinon e pak vetave”.
Megjithate, masa prej qindra qytetaresh ne venjen e gurit themeltar te shtepise muze ishte deshmia me e mire se sa i pranishem eshte jusufi edhe pas 30 vjetesh te
vrasjes se tij. Ndersa, sipas Donikes:
“Kjo per mua eshte shenja se njerezit e kane fut ne zemer dhe nuk e leshojne dot“.
 |
| Cdo pervjetor qindra qytetare nga troje te ndryshme mbareshqiptare bejne homazhe tek varret e vellezerve Gervalla |
