SOTIR ATHANASI :”TAKIM I AUTORIT ME PERSONAZHET E TIJ ”

SOTIR ATHANASI

“TAKIM I AUTORIT ME PERSONAZHET E TIJ ”

BASHKIM ME DHIMBJE*

Ata ishin mbëledhur si me porosi dhe tregonin raste të harresës Kuptohet: shëmbujt silleshin vazhdimisht jashtë vetes, për të tjerët. Vetëm njërit iu desh të pranojë se: “guaja merakoset për harresën time shqetësuese. Kjo nuancë sinqeriteti, nuk duhej lënë të kalonte pa shikuar ç’ngjyrim kishte: – Pa më thuaj një nga rastet e harresës? – qe pyetja ime ku fshihej cilësia e mjekut, ndonëse isha vetëm autori që doja të dija për fatin e personazheve të mi, tashmë të moshuar. Unë kuptohet, për arsye ideoartistike u ndodha në atë shoqëri të aty për atyshme. E kjo rastisi në hollin e një hoteli turistik në plazhin e Durrësit. – Po ja: kisha shkuar në market për të marrë qumësht. Lashë makinën poshtë në parking dhe kur dola me dy shishe dhe diç tjetër, u nisa për në shtëpi. – Po makinën ku e le? – Këtë pyetje më bëri edhe ime shoqe e cila më ndiqte në çdo hap. – Atëhere e kujtove se: nuk kishe shkuar me këmbë, por me makinë në supermarket. Kështu? – qe pyetja ime. Ai pohoi me krye. Por nuk ndjehej aspak si . . ., të themi. HARRAQ. Unë njoha DASHIN në tregimin tim REKUEM PËR NJË KRYENGRIJTËS. Dashi harron se si e ka nisur, në vitet pesëdhjetë, me një RENAULT që, të ecte, kërkonte në karroceri, me patjetër dikë i cili, duhet të thërriste: – HAPUNI SE S’KA FRENA. – Po, por tani edhe në supermarket ai shkon me makinë, – ironizoi dikush që shkaktoi të qeshura. Kurse për mua, me aq sa dija, kjo ishte shënja fillestare e një patologjie ALZHEIMER, tek Dashi. Por nuk fola. – Epo, s’mund të kemi kujtesën e . .. këtij elefanti, de? – tha dikush se përfitoi nga pamja kaq e bukur e atij kurioziteti në ekranin e madh të ndezur që tregonte hapin e rëndë të kafshës së stërmadhe tek kthehej atë mbas dite pranë këpucarit. Hijeshinë e asaj ç’ka do të shihnim më vonë.Ustai i ia kishte çpuar hundën me biz që në mëngjes këtij gjitari trupëmadh e barngrënës, por hakmarrës dhe ndëshkues paqësor. Se, ai i zbrazi gjithëatë ujë me feçkën e tij për t’a bërë qull mjeshtrin e këpucëve dhe për të mos u kujtuar kurrëmë, t’a çponte me biz. – Jo, – ndërhyra unë pas ciklonit të të qeshurave. Elefantët gëzojnë trashëgimi gjenetike prej gjeneratash dhe veç kësaj, ata kanë edhe varrezat e tyre. Është e çuditshme, por tek këta parandjehet fundi. Madje, ndihmojnë njëri tjetrin kur vjen koha e ora e mbrame për t’u larguar nga kjo botë, -gjeta rastin unë si autor të shpërfaq gjithsesi, edhe shkakun pse qenë mbëledhur nga ishin e nga s’ishin personazhet e mi që kishin lënë tutje emigracionin dhe qenë kthyer në Atdhe për të ngrysur pjesën e mbrame të mbetjes së viteve krejtësisht të panjohura. Ngaqë, ndërsa unë, I kisha kaluar të 65-sat ) sa duhet të ishin ata, tek të cilët së paku një dekadë rëndonte mbi moshën time? Dikush që rrinte disi i vetmuar, tejet shpërfillës në gjithçka, sapo hyri një grua rreth të pesëdjjetave, u ngrijt më këmbë dhe e përqafoi: – Motër e dashur, kur erdhe nga Italia se u bë gjatë që s’jemi parë? ( Ky ishte moshatari dhe shoku im i fëmijërisë, MOISI ).

Tjetrën, por edhe të pranishmit, nuk i befasonte aspak hutimi I tij e kjo ngatresë, sigurisht e përsëritur mbase më shumë se dy a tri herë të tjera po atë mëngjes dhe që, për mua, do të ndodhte aq herë, sa gruaja do t’i rishfaqej. Po cila ishte ajo? Kur dihej nga të gjithë të pranishmit se: një femër fatale, ajo qe. Por, MOISIU për të cilin flasim? Ky e kishte vajzën e ungjit. Në rininë e vet të vonët, tepër të vonët e trajtonte si të bijën dhe që tani, për ‘të, ishte bërë si gjyshe. Prandaj edhe ngjanin si të qenë vërsnikë të kthyer nga Australia. Veç kësaj, te ajo qëmdronte një veçanti e rrallë: brishtësia çuditërisht i qe kthyer në besnikëri ndaj të dashurit të saj i cili, vajti në emigracion dhe humbi pa nam e nishan. Derisa vitin e shkuar, erdhi dikush dhe solli kumtin e gjëmës.

S’ishte më VAJZA E VALËVE, siç edhe kemi dëgjuar për legjendën himarjote. Por tashmë të gjithë e thërrisnin: PLAKA E DALLGËVE. – I dashuri I saj, i kishte hypur vaporit si gjithë të tjerët DITËN E EKSODIT BIBLIK, siç u quajt dhe nuk qe bërë i gjallë. E megjithatë, në thellësi të zemrës së saj, një shkëndi besimi I mbante gjallë shpresën. E shndërronte në . . . , VAJZËN E VALËVE.

Por, si të mos mjaftonte vetëm kjo, kishin marrë udhën e gjatë për te Zoti, të gjithë njerëzit e trungut të saj familjar dhe ajo, kishte mbetur si qyqe. Thua të qe e vërtetë kjo? Se u gëzua së tepërmi kur më në fund, u kthye nga emigracioni, MOISIU. Paçka se edhe ky QYQARI, ( siç mendonte e trishtuar ) e vetmja degë e cungut të mbetur familjar, si një degë e tharrë fanepsej. E ç’të molloisësh me ‘të kur I ka ikur truri e s’ban mënd? S’ka hidhërim më të madhe se kur mbetesh ( me dhimbje, ) por kjo fjalë vjen: t r u t h a r ë, ke mbetur edhe s h p I r t s h p ë l a r ë. Familjarët e tij por edhe shokët e afërt moshatarë këto kujtonin. Kurse Moisiut që i dukeshin të huaj edhe pjestarët e një barku, të cilit në shumicën e rasteve mundoheshin t’i sillnin ndërmend çaste vërtet të paharrueshme nga çapkënëritë, apo edhe dinakërit e tinëzitë e moshës mistrece, por, ç’e do? I qenë fshirë nga kujtesa. Edhe kur dikush nga vëllezërit i mbetur gjallë (gjithashtu i plakur ) i tha se : – A të kujtohet kur i vidhnim nënës qumështin pluhur I cili na pëlqente aq shumë dhe ajo e fshihte në fund të sundukut që ne të mos ia mirrnim? Moisiu e dëgjonte me ftohtësi e mospërfillës edhe kur ai i tregoi se: gati na kapi nëna dhe ti u detyrove t’a futish në gojë të gjithë grushtin e pluhurit, të cilin do t’a ndanim sëbashku , nga që ishte shumë për një gojë, prandaj; ty të dolën sytë si kokërllokë e t’u zu fryma. Unë kujtova se do të vdisje nga bllokimi i frymëmarrjes dhe nisa të bërtas e të ulërij.? Por nëna erdhi menjëherë. Të uli pantallonat, ashtu siç bënte kur donte të na godiste bythëve dhe të futi gishtin e njërës dorë në prapanicë. Kurse dorën tjetër në gojë për të ta zbrazur pluhurin që të shpërtheu menjëherë bashkë me zërin e frymëmarrjen e çliruar. Shkurt, nëna e dinte se ç’bënim ne, por e hiqte veten sikur nuk e kuptonte. Eh! Nënëzeza! Iku nga kjo botë me merakun që s’na ngopi dot, as me. . . ., QUMËSHT! Moisiu edhe këtë nuk e kujtonte dhe ngrinte supet. Tek unë, që i kisha vënë vetes për detyrë të gjeja nyjen e atij ngërçi-harrese, nisi të zejë vënd si një fqinjë i domosdoshëm, sekreti ynë i madh, për të cilin do të kem rast më vonë të flasim. Nga ana tjetër, ashtu si tek ai, ia thanin kujtesën pasojat e një sëmundje të pazakontë mendësie, edhe tek unë, vepronte bindja e verbërt se: RUBIKONI’) i kësaj përpjekje për t’a kaluar, quhesh FËMIJËRI E VONËT, ose më saktë do të qe: ADOLESHENCË! Dakort, po në cilin aspekt? Mos ndofta në atë të GURIT TË ÇMUAR?! Se, që është i tillë e di. Por që duhet të ketë shumë faqe dhe të jetë poliedrik, siç thuhet, nuk e përfytyroja dot. Edhe sepse mund të ngjante, në mos me naivitetin, me paturpsinë ajo pa tjetër diç të përbashkët, duhet të kish. Kot, ashtu pa asnjë shkak, fshehur ajo s’kishte pse qëndronte? Por mund të ishte edhe arrogancë, kotësi a trill? Në cilën faqe ndodhej bllokimi? Cila arterie kërkonte BAY-BAS? Por, ndërsa arsyetoja kështu për shokun tim MOISI, u fut në holl me të thirrura PLAKA E DALLGËVE:

– Jo, jo, jo, o Zot i madh mos e ler të afrohet atë njeri se është i vdekur! Të gjithë sa ishim aty kthyem kryet dhe pamë një burrë matanë të pesëdhjetave, Ai ngjante me një tabllo të varur shtrëmbër. Se në atë pozicion qëndronte. Tepër serioz u çapit vetëm dy hapa si për të rregulluar drejtpeshimin. Kish ndrojen e njeriut të kthyer nga vënde të largëta. Mbase Kanadaja për të njohurit e tij, pas më shumë se njëzetë e ca vite. Ai iu drejtua asaj: – Qetësoju , qetësoju JONIANË! Jam ADRIANI i gjallë dhe jo KOSTANDINI i vdekur.. Ashtu si edhe ti e dashur nuk je DHOQINA e legjendës. Megjithëse jeta jonë ia ka shkuar çdo gojëdhëne dhe është stamposur në fytyrën tënde: dikur, aq të bukur, të njomë e rinore, po aq edhe mbi pëllëmbët dhe shpatullat e mia nga lodhja, puna e stërmundimi këtu e më shumë se dy dekada. Ndjehej tek ai hutimi. Ky fliste për atë kur njeriu ndryshe e mendon çastin e parë të takimit dhe krejt tjetër soj I del ai. Prandaj mori frymë thellë si të donte të shtrydhte trurin që të nxirrte ato fjalë të tharra nga vitet. – A të kujtohen vargjet që t’i thashë kur më përcolle? Ajo e pa në dritën e syve për t’i shprehur: – A më kujtohen, thua?!? Ai tundi kryet me gjestin karakteristik të nënkuptuar e të njohur vetëm midis tyre. Ajo nisi të recitonte fjalët në vargje që i dashuri I saj,ADRIANI, I kishte thënë përpara se të largohej. Bënte përpjekje të jashtëzakonshme për të mposhtur dënesat e ngashërimin që po i zinte frymën. Por, nga ana tjetër, luftonte me dëshirën që të na paraqiste në një farë mënyre ne të tjerëve, aftësinë e idealit të saj, Se, dukej sheshit krenaria për ato vargje të cituara ditën e largimit dhe që duhej me patjetër t’i thoshte tani, në çastin e sapo mbërrijtur të tij. Kërkonte të tregonte se kjo tabllo e varur shtrëmbër, dikur kishte qënë e drejtë dhe e futur në një kornizë për të qënë. Prandaj nisi vargjet:

Pritmë e dashur se do të vij,

Pritmë t’i gjithnjë,

Edhe kur ballad’ e vjetër,

S’do besohet më.

Tha këto dhe u nis drejt tij me një hap që nënkuptonte vazhdimsinë e katër vargjeve të krijuara prej saj, tashmë ndër vite:

Kur pashë detin që po nxihej,

Sytë mbi dallgë i çova,

Te zgalemi që po ngrihej,

Tënden besë kërkova! Kishte mbërrijtur tashmë, në qëndrën e asaj kornize disi të shtrëmbër, si për t’a qëndërsuar atë. Dhe kjo tanimë, s’qe PLAKA E DALLGËVE, as VAJZA E VALËVE, ajo s’ish.Por mbase PLAKA JONIANE. Se. . . , me Statujën e Qëndresës, ajo mardhëniet e saj I kish. Por, deri këtu se si qiriu i ndezur u shkri.Ndaj shpërtheu në dënesa. Kishte mbërrijtur, më në fund, DIELLI I saj. Edhe pse në PERËNDIM. Ai I përkëdhelte flokët dhe I fshinte lotët me dorën që kishte resitur sytë e tij. Fatura e dhimbjes kishte një kosto tejet të lartë. Po i riktheheshin këtij kombi legjendat e lashtësisë. O Zot, në ç’kohë na ra për pjesë të jetojmë?!Mos durrofsh, o Perëndi! Ne si të rebeluar nga gjasa, s’ngopeshim me duartrokitje. Dhe kishim të drejtë: Na dukej se u puqen në një . . .DY DETE: jo në kufijtë e tyre natyral, Por aty, në plazhin e Durrësit, aty ku dhe u ndanë dy shpirtëra që duheshin dhe që: një diktaturë e egër i detyroi të largoheshin, si yjet me vite drite larg. Dhe pamë dy trupa të shtrëngoheshin: ADRIATIKU dhe JONIANE.

Por, kur nisën të largohen, ne vërejtën me lot në sy, se:

 ADRIATIKU MEZI E NGRINTE NJËRËN KËMBË. Dukej sheshit se nën pantallon mungonte këmba e vërtetë. 

AJO QE NJË PROTEZË PREJ DRURI . PRANDAJ DHE NUK PËRTHYEJ.