Tokë e mohuar

Tregim nga Aleko Likaj


Fati nuk e kishte përkëdhelur Tahsim Zykën. Kishte ardhur në mes të Europës, aty nga mezi i viteve 30 të për t'u shkolluar, dhe dy herë me rradhë, nuk i mori që si mori provimet. Ndonjë pasuri të madhe i ati nuk kishte, por disa miq të tij e ndihmuan që ta niste për studime. Ishte djali i dytë në mes tre vajzave. Shkollën tregëtare e kishte marrë, por jo si i pari. Nxënës mesatar ashtu siç vinte edhe nga trupi. Me një fytyrë pak të gjërë, e vetullat e trasha të nxira katran. Një cullufe flokësh varrej mbi ballin e sheshtë e të madh duke i a zënë herë pas herë vështrimin në krahun e djathtë. Kjo shumë herë e bënte që të ndjehej mes shokësh tamam si djalë fshati. Andej ishte vërtetë. Vinte nga gryk' e Kuçe ku rrahin errërat e jugut të cilat pastaj uleshin e lëpinin brigjet e Vjosës e zbrisnin qetësisht mbi Myzeqenë plot lagështi
Doemos që i erdhi turp nga shokët. Me këta u nda përfundimisht. Nuk doli më në qytet. U vendos në periferitë e Milanos. Po edhe atë vënd e la.U ngrit e shkoi deri në Afrikë. Nuk duronte dot këmishëzinjtë e rrinj të fashizmit që manifestonin kudo nëpër rrugë e nderonin ala romançe. Me një italian zuri të bënte bisnes deri në thellësitë e Afrikës. Në fillim si ndihmës i tij, pastaj si ortak e më vonë si padron i tij. Italiani kishte qëlluar dorëshpuar e kumarexhi i madh. I mbetur pa asnjë dyshkë në xhep i dha Tahsimit për grua motrën e vet. Këta e ngritën çerdhen e lumturisë në " Kep Taën", bregu jugor i kontinentit afrikan. Tre hotele të mëdhenj buzë detit, dy fabrika ushqimore si dhe 5 peshkarexha moderne për atë kohë punonin për firmën "Zyka"
Nga fillimi i viteve 60 - të tashmë baba i katër fëmijëve me flokë gjysëm të thinjura, 52 vjeçar, vjen në Romë. E kishte pikur malli për të afërm e për atdhe.I thanë së duhej siguruar një leje fillimisht në ambasadë. Nuk lejohej që të hyjë në Shqipëri pa atë. Kështu bëri.Telefonoi ambasadorin e ky i la një " rendez-vous" pas dy ditësh. Shkoi me qejf. E pritën mirë. I thanë se tashmë duhej që të vinte edhe përgjigja nga Tirana e duhej që të priste dy apo tre ditë.
Tahsim Zyka kishte zënë hotelin. Kaluan jo dy, por pesë ditë, e asgjë. Kërkoi ambasadorin i cili i u duk Tahsimit një njeri korrekt, por ai nuk ishte aty. " Do të pres - tha ai - se ku i dihet kësaj jete . Mbase vdes e nuk i shoh më njerëzit e mij" Prindërit kishin kohë që nuk ronin më. Këtë i a kishte thënë një bashkfshatar. I tij nga ata të aratisurit gati 17 vjet më parë. Edhe vëllai i vetëm, sepse gjatë luftës ishte renditur me forcat nacionaliste. Për motrat nuk dinte se ku ndodheshin, dhe si u kishte ecur filli i jetës.
Pas ditës së dhjetë nuk duroi më. Përgjigje jo. Në ambasadë nuk e priste më njeri. Me zemër të helmuar mori rrugën e kthimit deri në "Kep Taën". U tha fëmijevë " Komunistet pas vellait më vranë edhe mua ".
Pasurinë e kishte vënë përpara. Firma "Zyka" u bë një nga të fortat e atij qyteti në breg të detit, kepi i fundit i kontinentit te zi. Tre djem e një vajzë ishin plot për ta pasuruar e trashëguar atë. Afër 30 vjet pa u kthyer në vëndlindje e shumë larg prej andej. Ndonëse nuk kishte takuar asnjë shqiptar atje, gjuhën e bukur shqipe i a mësoi edhe fëmijëve. Dy djemëve të mëdhenj po u jepte edhe artin e drejtimit e menaxhimit të bisnesit. I treti Naimi vazhdonte mësimet me motrën Afërdita në një kolegj amerikan.Më mirë prishej.
Një vit më pas e mundi sëmundja . Mjekët thanë se " kishte hyrë në një gjëndje depresive" Dy vjet me vonë zuri shtratin nga një paralizë në krahun e djathtë e këmbën e djathtë. Halli i madh sa nuk thuhej. Fëmijët e kuptuan se malli I a drobiti kraharorin e vogël e të tharë si pastërma. Një infermiere vëndase e dy mjekë i rrinin tek koka çdo ditë.
Skënderi, djali i madh kishte njohur rastësisht një çift amerikan, që ishte bujtës ato ditë në një prej hoteleve të tyre. Amerikanët kishin qëlluar edhe ata rrefugjatë nga Shqipëria. I solli në shtëpi për t'i njohur me babanë. Tahsim Zyka çeli si karakafte në fillim të marsit. U bë shënd e verë.U kënaq me miqtë duke folur shqip. Rrefugjati I Amerikës 65 vjeçar kishte qëlluar korçar nga qyteza e kishte ardhur thjesht si turist aty.Vizitonte jugun e Afrikës. At’herë, Tahsimi nxori fjale, tek miqtë e tij tregëtar. " Ejani sonte tek unë. Më ka ardhur vëllai"
Bisnesmenët që e njihnin Tahsimin si një tregëtar të ndershëm e me origjinë nga një vënd i vogël i Ballkanit u mblodhën në mbrëmje.
Tahsimi u ngrit me paterica e qëndroi në krye të vëndit. Gëzonte si një femijë. Kishte vite pa u çmallur me një bashkatdhetar. Korçari kishte qëlluar njeri i mirë dhe i muhabetit. Pensionist së bashku me gruan. Shërbeu në aviacionin amerikan si pilot në fillim e pastaj si instruktor e specialist në degën e projektimeve aerodinamike. Kishte mbaruar edhe fakultetin për inxhinjeri
Pas disa ditësh çifti i korçarëve u largua. Tahsim Zyka kishte ndryshuar nga gjëndja shpirtërore. Mjekët e vunë re këtë gjë dhe u rekomanduan fëmijëve që babai duhej vendosur për një periudhë në një ambjent shqiptar. Ata shpresonin në një riaftesim të shpejtë e cilësor. Mbase kjo ishte rruga e vetme për mërgimtarin e vjetër për t'a kthyer në normalitet.
Një avokat i njohur në atë qytet, u propozoi që ti shkruanin një letër të parit të vëndit në Shqipëri, me qëllim që të lejonte kthimin në atdhe të Tahsim Zykës. Ashtu u bë, por përgjigje nuk morën. Kaloi një gjysëm viti. Avokati bëri propozimin e dytë. "Ta çojmë Tahsimin në ishullin e Korfuzit. Shqipërinë do ta ketë përballë. Cdo ditë do ta shohë e do të ç'mallet." Kështu u bë. Fëmijët i besuan këshillës së urtë të avokatit që ishte me origjinë angleze e që pushimet i bënte pikërisht aty. Në Korfuz, për vit. I zunë me qera një apartament komod. Dhe pikërisht në Kulura, në kompleksin e ca vilave piktoreske të dy ortakeve grekë: Adonis e Asonitis, nga ku Saranda e rrethinat e saj dukeshin përballë si në pëllëmbë të dorës. Me një dylbi të madhe te varur në gjoks, Tahsim Zyka e priste lindjen e diellit, dhe perëndimin e tij të larë në gjak, me një merak të madh në zemër, të pa ndier kurrë më parë, aq shumë, për atdheun. I dukej sikur lentet optike do ta lejonin madje, te puthte edhe vete gurët apo baltën e ëmbël të brigjeve matanë. Një tranzistor i madh gumëzhinte gjithë ditën, i kredhur i tëri në emisionet shqipe. I mërguari dëgjonte Radio – Tiranën e sytë i përloteshin si fëmijë i vogël, i sëmurë apo i merakosur.
Në fillim u duk se po e shuante dalëngadalë mallin që kishte të fshehur në gji. Një prej djemve që e shoqëronte përherë në kafenë e mëngjesit u gëzua kur e pa më të çelur. U telefonoi menjëherë familjarëve… Mbasi kuptohet, të gjithë gjëndeshin të kredhur në një merak të madh për babanë e tyre mërgimëtar. Maria-Tereza, e shoqia e tij besnike, nuk i ndahej në asnjë hap. Ende vijonte ta donte atë marrëzisht, njësoj si një vajzë e sapodashuruar. Mblidhte lule çdo mëngjez e ja dhuronte atij buqetë si në rininë e tyre të dikurëshme. Pikërisht, në një kohë kur flladi i dashurisë së zjartë për shqiptarin, e kishte bërë atë të ndjehej e dridheruar për të. Ndonëse aso kohë, nuk i kishte kaluar as të 16 pranverat e jetës së posa nisur, në lagjen Monterinaldi të Firences.
- Lulet i rrit puhia e ëmbël apo era e virgjër qe vjen nga vëndi yt – i pëshpëriste ngadale në vesh.
Tahsimi çelej e mbushej në fytyrë gjithë gaz. Ulte strehën e kapeles republike verore e vendoste sërish dylbitë.
Ndërkohë, në verandën e lokalit dy klientë vendas ndiqnin në heshtje lëvizjet e Tahsimit.
- C'është ky? – pyeti një gjatovinë me flokë të rëna
- Thonë se është mërgimtar shqiptar. Nuk e lenë të kthehet në vëndin e tij. Eshtë larguar para lufte. Ka ardhur për të nxjerrë mallin së largu, këndej nga ishulli ynë.
Tjetri për një çast lëvizi kokën, pastaj rrëkelleu me një frymë, një gotë të mbushur përgjysëm me "Metaksa", me një lëvizje të shpejtë aq sa drodhën në të, copat e pashkrira te akullit.
- Më ka treguar Nikolopulosi. Jani. E ke parasysh. Eshtë ai që shërben në shtëpinë ku jeton mërgimtari… Një suitë e tërë ka ardhur pas tij. – Tha bashkbiseduesi i gjatovinës që shikonte ende andej ku Tahsimi kontrollonte me dylbi bregun tjetër. Ky i fundit, në vijim, i largoi i mundur sytë. Ja dha ato gruas, që porsa kishte mbritur pas kurrizit të tij.
Pastaj, të dy, ngadalë e të heshtur morën rrugën e zbritën disa shkallë për të dalë në një platformë betoni, Tahsimi duke u mbajtur pas një bastuni. Atë mëngjes i kishte flakur patericat. Ngaqë shpirtërisht ndjehej mirë. Shpresonte të rikthehej në gjëndjen e mëparëshme, normale. Pa iu shfaqur ende, në trajtën e një obsesioni të fortë malli i pashëruar për atdheun. Për të thënë të vërtetën, përmirësimi i tij qe diçka që e kishin parashikuar edhe mjekët… Pikërisht, kur nga ishulli i lashtë i Feakëve, do ti jepej mundësia të sodiste Shqipërinë nga larg.
Në rini të tij vizitori i vonuar i ishullit në fjalë, mbante mënd, dikur, ti qe dhënë mundësia për të parë nga larg Sarandën. Një prej xhaxhallarëve të tij kishte qenë xhandar i mbretit Zog. Mbante mend, plot mbresa qe kthyer në vijim në fshat. Të gjitha këto nuk kish munguar tua tregonte miqve e moshatarëve.
Por aty nga java e tretë i mërguari u duk se ndryshoi përsëri humorin. Erdh e u bë më i menduar. Rrallë përdorte bastunin. Ecte ngadalë e me kujdes sikur kërkonte që të zgjidhte rrugën… Si për të kapërcyer apo përmbysur distancën e pandryshuar ujore. Saranda, jo më kot e quajtur perla e Jonit nuk i hynte me në sy. Ngaqë Tahsimi dëshëronte ti afrohej akoma më shumë atdheut të tij. Një mbrëmje, ndërkohë që pas kurrizit të tij dielli perëndonte i qetë matanë ishullit, u kërkoi familjarëve, ti jepej mundësia, të hypte patjetër në një jaht, për të vozitur akoma më pranë… Të gjëndej diku më pranë brigjeve... As ai nuk e kishte të qartë se ku. I dukej sikur, më së fundi di ti jepej mundësia ti prekte ato me dorë.
- Nesër, baba. Patjetër. Të gdhijë dita më parë… - I tha djali i tij.
Dy shëtitje bëri Tahsim Zyka me jahtin dhe u ndie si i rilindur. Në të dytën, atë të mbasdites, i u duk sikur i u afrua tokës së vendlindjes aq shumë, saqë vetëm disa pashë e ndanin. Por ishte vetëm iluzion. Asgjë tjetër. Diçka i pasigurt, kërkoi të afroheshin më shumë. Dionisi, kapetani i jahtit, nje mustaqelli truphollë e i gjatë, nuk të jepte ndërkohë, asnjë shpresë se mund ta bindëte ndonjë lloj lutje. Te kapërcente sadopak ujrat neutrale. Disa metra më tutje.
Edhe ditën pronari i skafit “Katerina” nuk u duk të ndryshonte mëndje. Tahsimi i premtoi një pagese të majme: sa për tridhjetë ditë pune... Propozimit për tju afruar qoftë edhe natën brigjeve shqiptare, Dionisi i u përgjigj me një "ohi" të fortë, të përsëritur prej tij pa mbarim, duke rrahur papushim shuplakat... Sikur me atë gjest, të donte të tregonte se matanë ujrave neutrale do të shfaqej djalli vetë. Kështu, në fund të javës së dytë të ardhjes në ishull, Tahsimi vendosi të heqë dorë përfundimisht nga jahti i bukur, që mbante emrin e njerës prej dashnoreve të fundit të kapiten Dionisit.
Sërisht mërgimtari i përmalluar e i obsesionuar për dreq, u mbyll në dhomën e tij... Zuri sërishmi shtratin, duke zhytur në mërzi e sfilitje gjithë njerëzit e familjes së tij të dashur e aq të dhimbshur për të.
Në mëngjes bija e Tahsimit, vendosi të bëjë një lëshim. Të paktën kështu e quajti, kur vendosi ti propozojë vëllait të saj, të bisedonte me një peshkatar i cili shiste peshk të freskët. Vinte çdo mëngjez nga Ipsosi. Kishte një pamje të vuajtur... Ndofta, mund ta merrte në sy aventurën. Ndofta, një shpërblim i majmë mund ti prishte mendjen...
Për njëqind dollarë u duk se u gjet çelësi. Ishte një natë pa hënë, kur Tahsim Zyka u gjënd i hipur në varkën e peshkatarit Jorgo. Mbrëmjen në fjalë, rrëshqitën të dy si hije prej një moli të vjetër me dërrasa, të ndodhur diku, jashtë qytezës së vogël të Kasiopit. I mërguari kishte zgjedhur të vishte një kostum të çelur veror. Mbante në kokë një kapele tip republikë. Bastunin e skalitur me një kokë të llahtarëshme Meduze e mbante midis gjunjëve pak të shtrënguar. Sytë e saj ndriçonin si margaritarë… Ndofta të mallkuar. Ndiente ankth. Diçka që binte në kundërshtim me çastin e parë, të zgjidhjes së litarit të varkës, kur miqësisht i qe drejtuar grekut në shqip. Sikur të donte ta përkëdhelte në kokë. Si djalin e tij:
- Nisu, more korofillak.
Varka rrëshqiste mbi ujin si pasqyrë e të larë në drita që vinin nga bregu korfiat. Qielli i natës kishte ndezur një grusht yjesh që dukeshin si xixellonja të haruar në një cep të tij. Mbrëmja dukej e brishte e thyeshme, delikate.
Në fillim peshkatari mori veriun. Kështu bënte përherë në këtë periudhë, të bukur për gjueti peshku… Veç disa çaste më pas, filloi të harkojë ëmbël. Për ti dalë bregut shqiptar ballpërpërballë. Nga pas dëgjohej ende, të mbrinte deri në veshët e tyre, muzikë e Hatzidakis, ku mbizotëronin tingujt e buzukut. Duhej të vinin nga altoparlantët e një taverne, pranë molit të qytezës që ofronte në këtë periudhë, për turistat, live music. Ndërkohë pranë brigjeve, dritat e neoneve në det, të përkundura nga valët e lehta, u përngjanin ca vajza të turpshme e të ndrojtura në takimin e parë të dashurisë… Të vrojtuara nga larg lëshonin një fare dritë të zbehtë. Tahsimit i u dukën për një çast si drita të ëmbëla, mikluese… Të cilave gradualisht, me kokëfortësi po u largohej. Por njëkohësisht, ato drita iu shfaqën edhe të misterëshme. I u kujtua Klara, gruaja e tij aq e dashur besnike për të, nga Monterinaldi. Mbante mend, ajo dikur i pat thëne se Firence vjen nga fjala lule. E tillë qe treguar edhe ajo për të… Një lule e bukur mali. Pikërisht si ato që duke iu afruar gjthnjë e më shumë me varkë, ai ëndërronte ti prekte me mollëzat e gishtrinjve të regjura nga mosha e sëmundja. Nuk i shikonte atë çast, por patjetër, do ti prekte. Porsa të zbriste në tokë. Nuk kishte më asnjë dyshim. Në fund të fundit, kush mund të të ndalojë, të këputësh dy tre kërcej të thjeshtë borziloku, luleshqerrash, trëndeline apo manxurane të virgjër në Nemërçkë!?... Ndofta largimi pakthim nga farefisi i tij mund të qe iluzion. Tahsimi pati përshtypjen sikur me krahët e tij të stërhapura, çuditërisht gjigande do të mund ti përqafonte të gjithë: familjen, lulet, gurët, drurët, shtojzovallet, shpirtrat e humbur dhe gjthë shqiptarët e tij të dashur…
Peshkatari korfiat zgjati kokën përpara si për të dalluar matanë errësirës. Kishte më shumë se njëzet vjet që rrokofytej lëkurëçarë e fytyrëvrarë me valët e detit. Si njeri i stërvitur me ujin e kripur, vendodhjen e njihte mirë. Pëllëmbë për pëllëmbë. Vetëm pjesa tjetër e ngatërronte. Një jetë të tërë, edhe pse i gjëndej pranë, ajo përherë i qëndronte kryeneçe, e kredhur në një mister të përbindshëm, të fshehtë. Jo pak herë kishte dëgjuar për histori të trishtuara, që kishin përfunduar me krisma, ulërima e vrasje… Edhe në ishull dikur, në kohë të mëparëshme thuhej se kishin ndodhur tragjedi analoge. Por bota ndërkohë, me sa dukej kishte vendosur të ndryshonte. Qe zbutur.
Tahsim Zyka ishte mbështetur në mezin e varkës pas një jastëku të mbushur fort me lesh që i a kishte vendosur i biri në momentin e fundit para nisjes. Mbahej fort pas bastunit që e kishte mbështetur mes dy gjunjëve. Përpara në bash shihte të konturohej dalngadalë një hapsirë toke. Në krahun e djathtë vezullonin dritat e Sarandës. Ndonjë prej tyre fekste sikur te dilte nga një mjegull e dendur
- Jemi në ujrat neutrale – tha ngadale greku dhe për një çast shoi motorin e vjetër të barkës me të cilën mbante familjen e ushqente fëmijët.
Kjo do të thoshte për Tahsimin se " Deri këtu dhe kaq " Mërgimtari shqeu sytë në errësirë drejt vëndit të tij por një hije e murmë që çuditërisht këto çaste dukej tepër larg ishte pak për atë, për mallin e tij që kërkonte të shpërthente kraharorin.
- Vazhdo përsëri – tha turisti.
Jorgua për një çast heshti. Uli kokën e pastaj pasi e lëvizi dy herë vendosi duart mbi motorin e nxëhtë. Përsëri një zhurmë metalike u duk sikur grisi heshtjen e prishi qetësinë e asaj nate me gjysëm hënë.Varka rrëshqiti sërrish mbi pasqyrën e detit blu.Pas kurrizit të Jorgos gjithëçkah tretej sikur të ishte një botë tjetër. Gati e haruar dhe e lënë pas. Greku me sa dukej kujdesej më shumë për motorin.Kështu bënte sa herë që dilte në këto ujra për gjutinë e peshkut. E riparonte shpesh tek një mekanik pasi ishte tashme tepër i vjetër. E mbante si te thuash me paterica. Shpejt e mbërtheu me dy duart kasën e tij e cila dridhej. Kuptoi që ajo nuk ishte më në vëndin e saj. Nuk pati kohë me që të kontrollonte as edhe vëndodhjen. Ngushtica midis ishullit e Shqipërisë përballë është aq e vogël, sa një notar i mirë e bën gati me një" frymë ". As 5 a 6 milje.
Tahsim Zyka tani është ngritur në gjunjë, aty në mezin e varkës dhe shikonte drejt errësirës me kapelen verore që e mbante në dorë. I u duk se fare pranë ndjeu rrezullimin e shpejtë të një drite që u zhduk sa të hapësh e të mbyllësh sytë. Pak me tej një shkëmb që i u duk se gati do ta prekte me dorë. Kuptoi... Ndjeu që u lumturua . Tani ishte fare pranë tokës së vëndit të tij. Sytë i u lagën e një rrëke e gjatë lëmoi mollëzën e djathtë. Zemra si një zog i plagosur i u duk se përplasi flatrat brenda hapsirës së vogël të kraharorit. E kishte lënë pas këtë tokë gati 40 vjet më parë. Mbylli sytë e një erë e ngrohtë i rrembeu leshrat që dilnin poshtë kapeles. Lëshoi një " Oh-o-o-o " të gjatë e përkuli pastaj kokën duke e vendosur ballin mbi parretin anësor të varkës. Në gojë ndjeu një shije të kripur deti.
Jorgua ktheu kokën e largoi menjëherë duart nga motorri I nxehtë.
- Qirje, qirje-e-e – tha me një zë të hollë e u ngrit shpejt nga kiçi për të shkuar tek Tahsimi.
Në atë qetësi që nuk zgjati veçse pak sekonda peshkatari e rrëmbeu turistin në supe. Ai nuk reagoi më. E levizi edhe një herë. Koka e tjetrit u var ngadalë mbi kraharor.E mbështeti shpejt në njërin gju dhe i vendosi dy gishtrinjtë diku poshtë veshit për të kuptuar në se pasagjeri i tij ishte ende në këtë botë.Nuk donte ta besonte.Për një çast shtrëngoi të dy sytë e pastaj lëvizi kokën si për ta mohuar pikërisht atë që nuk mund as ta imagjinonte. C'të bënte?. E lëshoi ngadale e kufoma i u duk sikur lëvizi drejt një honi si në një pus të thellë që nuk i shihet fundi.
- Mos mo-o.O perëndi... Paska vdekur. Malli për atdheun e tij... Oh!...C'më gjeti te ziun mua.C’është kjo gjëmë - tha më tepër për vehten e tij, e në çast ngashereu si një fëmijë i rritur.Përplasi pernjëherësh dy duart mbi gjunjtë që i u dukën se nuk mund ta mbanin më, dhe lëshoi një "O-o-h " të zgjatur
Varka tashmë rrëshqiste për inerci drejt bregut shqiptar. Nuk ndihej as gulçima e motorit ne atë qetësi nate që ngjasonte si zë i trembur shpendi i cili kishte braktisur folen e vet. Jorgua, sikur te ishte kujtuar për diçka lëvizi drejt tij, atje në kiç.
- Ndal –
Një zë i fuqishëm u duk sikur e shpoi tej për tej natën gojëprerë.
- Ndal –
- Ndal –
Dy persona të tjerë ngritën zërin e pastaj një llapashitje këmbësh që rendënin buzë detit.
Greku qëndroi duke hedhur sytë nga errësira.
- Ç'më bëre qirje. C'më bëre… O bobo i ziu unë. I lashë fëmijët jetimër. O bobo...Këta qenkan të çmendur që të gjithë.
Një trup që u hodh në det e që lëvizte me shpejtësi në drejtim të kundërt me valët. Ato vinin pa zhurmë e përplaseshin në breg
Pastaj një breshëri. Dhe një tjetër. Dhe një tjetër po ashtu.
- Ndal, ndal, ndal –
Zërrat vinin nga bregu. Breshëritë ishin për grekun që u hodh drejtë e në ujë.Varka e boshatisur kishte ulur shpejtësinë e vinte me ngadalë. Si me hap njeriu.
Pasi u zbrazën karrikatoret e para e u vendosën të dytat, breshëritë filluan sërrish. Nderkohë një sirenë e largët dhe e pandërprerë që vinte nga thellësia e tokës përballë dëgjohej në intervalet e qitjeve të kallashnikovëve. Varka tani ishte veçse 10 metro larg nga bregu e dy trupa u futën me nxitim në detë
- Ka një të vrarë brenda në varkë, more-e-e. Diversant. E ç'të jetë mo-o-o.Qënka veshur edhe me kostume verore, edepsëzi
-He mo-o-o. Kërkojnë të na hedhin hi sive. Këtë punë e zgjidh komandanti që po vjen tani me gjithë repartin e vullnetarët nga pas o Luto-o-o.Po tjetri?
- Iku.
- Çau valët? - tha nje zë vinte nga një shkëmb aty pranë.
- Ç'thua more-e. E ku do të iki edepsëzi, në të ...sëmës?. Do të këtë marë ndonjë koqe plumbi edhe ai. Do të vdesë. Ke për të parë. Do ta nxjerrë deti. Në mos peshkaqenët do ta hanë.
- O Luto-o-o. Diversanti nuk paska marrë asnjë plumb more-e-e
- Kontrolloje mirë - tha ai që quhej Luto. - Edhe armët, paimet... ç'të ketë.
- Përveç një bastuni e një kapele republike, asgjë.
- Kushedi se si e ka patur misionin. Eshtë skile e vjetër perëndimi - foli kufitari që qëndronte tek shkëmbi me kallashnikovin gati për të hapur zjarr në mbrojtje të dy shokëve të tij.- Na ka zili e halë në sy.
- Kush është ? Parrullën - u ngjir kufitari që qëndronte në breg duke drejtuar armën në brendësi të errësirës që e ndante nga fshati i vogël përballë
- Përgjegjësi i ndresës me komandantin. " Lumi " - tha prerë një zë andej
- Ju lumtë djem. Paskeni zënë një gjah të majmë.- Komandanti një meso burë e i hollë si një shkop thane ,shkoi drejt e tek shkëmbi.
- Mit'hati , thotë që diversanti nuk ka marrë asnjë plumb. Ndërkohë ne zbrazëm 6 karrikatore komandant. Besoj që i keni dëgjuar. Të ketë vdekur nga frika?
Përgjegjësi i njësitit kufitar hypi mbi varkë, e pas tij edhe komandanti.
Atje u bënë tashmë katër veta.
- Si more-e-e. Të shkel diversanti kufijte tanë të shenjtë pa mare asnjë plumb ballit? Gjë që nuk bëhet!
Komandanti qëndroi për një çast pa i a ndarë sytë kufomës që mbante ende sytë hapur. Pastaj sikur të ishte kujtuar për diçka, vendosi menjëherë dorën tek revolveri në rripin e mezit.
Kufitarët që ishin në breg dëgjuan një plumb të thatë. Kumbimin e tij u duk sikur e morën valët, të cilat përplaseshin pak metro më tej, pas dy shkëmbinjëve të vegjël e të thepisur, gati pa formë e që nxinin më shumë se vetë nata. Shkuma e bardhë lëpinte gurin e lagur e pastaj rrëzohej poshtë në suprinën e detit që nuk ishte i qetë, për t'u rikthyer sërrish aty. Si në një ritual të zakonshëm jetë-vdekje...