Sulejman Mato - Zarfi me mizë (Tregime të zgjedhura)

Dy fjalë për veten

Linda në fshatin Fterë të Sarandës 1 mars 1941

Shkollën fillore e mbarova në fshat-Gjirokastër, shtatvjeçaren në Gjirokastër

Të mesmen ”Teknikumi i ndërtimit” Tiranë,

Faktultetin Gjuhë- letërsi shqipe, në Tiranë. Dy vjet arsimtar në Berat.

Revista ”Nëntori ” Lidhja e shkrimtrëve, Tiranë 1067-1973

Libretist Teatri i Operës 73-76, dhe 1985-90 Mësues letrësie shk.J.Pashko ,Tiranë (76-84)

Drejtor i Agjensisë së tregtimit të librit artisitk     (1992-1894)

Kryeredator i gazetër ”Tirana” Bashkia e Tiranës. (1997 -2001)

 Kam nisur të shkruaj në fillim të viteve '60-të.

                                    *    *    *

Ideja për të shkruar më ka lindur në vitet 50-të,  për të shprehur emocionet e moshës .Poezia ime  ka qenë  e kushtëzuar nga koha dhe  vendi.

:"Poezia lind nga dashuria për ta rijetuar jetën në vargje, por edhe për ta konsideruar atë si një moment, si " e tashme e fiksuar." thotë poeti amerikan Oktavio Paz.

Shekspiri poetët i quante: "materiale me të cilat ndërtohen ëndërrat."

Vitet 60-të e  pasuruan denjësisht traditën e poezisë shqiptare jo vetëm Kadarenë , Agollin dhe Arapin por dhe me bashkëmoshatarët e mi: Musa Vyshka, Frederik Reshpja, Xhevahir Spahiu , Moikom Zeqo, Faslli Haliti, Koçi Petriti., etj.

Qysh në krijimet  tona të para u vu re nga kritika një frymë e re, një brez i ri poetësh po futej në poezi me problematikën e kohës dhe çiltërsinë e moshës.

Disa prej poetëve të brezit tim  ranë në grackën e angazhimit letrar, ”nën përkëdheljen e optimizmtit të financuar nga shteti”,  mirëpo talentet e mirëfillta  e konsideruan atë klimë thjesht  si veshje stine.

Në kushtet e një trysnie të thellë, të diktaturës dhe të shtypjes së individualiteteve , qoftë dhe nga nomenklatura e një tresheje poetësh, poetët e brezit tim ia dolën mbanë, duke ruajtur të paprekur thelbin e  vlerave .

                                             *     *      *

Në krijimtari kam synuar të jem gjithmonë vetvetja.

Kam patur shumë idhuj, ndërkohë që parimi im mbetet:  "Çfarë nuk dhëmb nuk është jetë" Pëlqej të gjitha llojet e poezisë, moderne dhe klasike, lirike dhe epike, të thjeshta dhe metaforike.Tani që  mbusha  45 vjet krijimtari poetike dëshiroj të them :Faleminderit poezi!.

                          *     *      *

Në ruajtje të strukturës  popullore  dhe  kërkesave bashkëkohore,  në vitin 1967 doli fëmija im i parë  "Shtegu i Blertë".

Historia e krijimtarisë së  kohës socialiste është një krijimtari  brenda kornizave të kërkesave të kohës. ”Pozicioni i shkrimtarit  s'mund të jetë pasiv në shoqëri"-shkruan kritiku Antonio Gramshi. Këto realitete u sendërzuan në mjaft poezi të mia, të cilat ia vlejnë të gjykohen, jo si një kompromis me ideologjinë e kohës por si një vlerë që kërkonte përsosje.

Ne nuk kemi patur një  kritikë strukturaliste që të gjykonte rreth dukurive letrare  të poetëve të brezit tim. "Kritika  i ka kërkuar gjithmonë shëmbujt te "të mëdhenjtë", thotë nobelisti  S.Quazimodo.

Botime  të autorit

      Poezi:

 “Shtegu i blertë" 1967

“Nën diellin e jugut"1969 

“Mbi glob fryjnë erëra” 1972

“Në stinën e poezisë “1975

“Mesi i jetës “ 1985.

"Kryengritësit”1986 “Poezi” 1985.               

“Fjalët" 1988 .

“Dallga e Jonit”  1977. (Shkup)

“Jeta në dy kohë” Prishtinë. 1983

"Balada e vetmisë"" 1998

"Kitara e jugut"     « Toena « 2006

« S’kam kohë për të thënë shumë gjëra. »  2010

  Drama:

”Ankthi”. 1971 

“Një natë e gjatë” 1975  

 “Viti i   provës së madhe”   1982

 "Bukë në shkëmb" 1985 “

 “Familja Zhavora” 1988

 Librete të vëna në skenën e T.O.B.it:

“Legjenda e lules Honinë”    Balet

“Vajzat e qytetit të gurtë “    Balet  

“Paja “                                 Opera komike

Tregime:

“Drita e syve “ (1988) 

“Banorët e Vilës”(1994) 

“Vizitor në parajsë “ (2003)

"Nusja e Borajve" (2007)

« Zarfi me mizë » 2011 Toena

      

Libra studimorë

“Labirinte dhe enigma”  (2000) 

“Endrrat profetike”       (2001 )

“Arti i të shkruarit”        (2002)

 "Në kërkim të rrënjëve"(2005 )

"Vëzhgime mbi lashtësinë e gjuhës shqipe" (2008)

Arti i të shkruarit (Ripunim) 2011

Romane

Njerëzit janë si retë   Toena 2009

Banorët e shpellës    B.Sh.   2011  

http://fryma.posterous.com/#!/sulejman-mato-zarfi-me-mize-tregime-te-zgjedh

botimetshqiptare@gmail.com 

-----------------------------------------------------

Sulejman Halil Mato lindi në Fterrë, të Sarandës në vitin 1942, është shkrimtar,poet publicist, eseist shqiptar. Sulejman Halil Mato lindi në Fterrë, të Sarandës në vitin 1942. Mbaroi Fakultetin e Historisë e të Filologjisë, dega e gjuhë-letërsisë shqipe në vitin 1964. Në periudhën 1965-1967 punoi si mësues i letërsisë në disa shkolla të qytetit të Beratit. Më vonë, (1967-1973), punoi si redaktor i revistës Nëntori, pranë Lidhjes së Shkrimtarëve dhe të Artistëve të Shqipërisë. Në periudhën 1973-1976 ishte libretist në Teatrin Popullor. Në periudhën 1976-1985 punoi si mësues i gjuhës e letërsisë shqipe në shkollën e mesme Josif Pashko. Më vonë iu rikthye profesionit të libretistit në Teatrin e Operës e Baletit dhe në Ansamblin e Këngëve e Valleve Popullore ku punoi nga viti 1985 deri në vitin 1991. Drejtor i Agjensisë Qëndrore të Tregtimit të Librit Arsimor (1973-1974). Kryeradaktor i gazetës Tirana Bashkiake, në Bashkinë e Tiranës (1997-2001).

  Veprimtaria letrare

 Shtegu i blertë - (poezi) Tirana(1967) Nën Diellin e Jugut - (poezi) (1969) Ankthi - (dramë) (1971) Mbi glob fryjnë erëra - (poezi) (1972) Në stinën e poezisë - (poezi) (1976) Bukë në shkëmb - (dramë) (1976) Poezi për fëmijë - (poezi) (1977) Drita e syve - (tregime) (1986) Mesi i jetës - (poezi) (1981) Kryengritësit - (poemë për fëmijë) (1986) Fjalët - (poezi) (1989) Banorët e vilës - (tregime) (1994) Balada e vetmisë - (poezi) (1998) Labirinte dhe enigma - (studime) (2000) Ëndërrat profetike - (studim) (2001) Arti i të shkruarit - (guidë e letërsisë) Nusja e borajve - (tregime) (2007) Shtepia botuese Dudaj ISBN 98799943-0-005-1 Kitara e jugut-Poezi te zgjedhura Shtepia botuese Toena (2007) ISBN 99943-1-192-1

  Ese

 Në kërkim të rrënjëve, f 256,Sh. botuese Dudaj ISBN 99943-33-55-0, Arti i të shkruarit, f 155 Botues Shoqata kulturore"Migjeni" Tirana 2002(pa ISBN) Ka vënë në skenë: 1973 Një natë ë gjatë (dramë) 1985 Viti i provës së madhe (dramë) 1986 Familja Zhavora (dramë) 1987 Kushtrimim i maleve (dramatizim) 1987 Legjenda e lules Honinë (balet) 1988 Paja (operetë) 1989 Vajzat e qytetit të gurtë (balet)

  Literaturë 

Apostol Pango "Enciklopedia e Delvinës dhe e Sarandës" Toena Verlag f 244 ISBN 99927-1-597-9 Hasan Hasani "Leksikon i shkrimtareve shqiptare" 1500-2001, S 295, Prishtina 2003, ISBN 9951-06-034-X Rolf Italiaan ‘Albanien - Vorposten Chinas’ (München 1970) përkthime të veprave të Sulejman Matos Robert Elsie "Einem Adler gleich" përkthime të veprave të Sulejman Matos.

  PËRGATITI FLORI BRUQI