Fatos ARAPI
Në jetën e popujve ndodh jo rrallë që
njerëz të shquar, figura të ndritura të përdoren si ikona për levërdi të
burokracisë politike apo edhe asaj intelektuale. Por vijnë çaste kur trysnia
historike e bën të vetën, kornizat e ikonave shqyhen dhe prej tyre zbresin të
gjallë në zemrën e popujve apostujt e vërtetë të lirisë.
Naim Frashëri është atje, ai na pret atje
në të ardhmen tonë, do ta takojmë patjetër në atë udhëkryq të përpjetës së
vështirë, që na duhet domosdoshmërisht sot dhe nesër ta përshkojmë. Naim
Frashëri është frymë, lëvizje, ecje përpara, domosdoshmëri për të shkuar
përpara në jetën tonë, në mendësinë tonë, në artin e kulturën tonë. Naim
Frashëri është kujtesë historike në veprim, e cila fatmirësisht nuk mund të
shkatërrohet, nuk mund të zhduket, nuk mund të braktiset. Në kushte e rrethana
të tjera, ashtu si prindërit tanë dje, gjeneratat e reja të shqiptarëve sot e
nesër, duke e përlindur Rilindjen tonë Kombëtare, shkojnë drejt ëndrrës së
Naimit që është edhe ëndrra e të gjithë shqiptarëve.
Shqiptarët si popull e si komb nuk kanë
ardhur gjer këtu në mijëvjeçarin e tretë si një trill i pavetëdijshëm i
historisë, as kanë ardhur gjer këtu nga mëshira e pamëshirshme e politikave
ballkanike, evropiane apo nga dashuria e supershteteve të ndryshme që lindnin e
zhdukeshin epokave të historisë. Shqiptarët kanë ardhur gjer këtu e do të
shkojnë më tej, për forcë të asaj logjike të thellë të jetës që i bën popujt të
rrojnë e të mos vdesin. Ata nuk kanë kërkuar asnjëherë dhe nuk duan asgjë më
shumë e asgjë më pak nga popujt e tjerë, duan vetëm të jetojnë të lirë, të
barabartë, në paqe e dashuri me të gjithë. Ne e dimë se edhe popujt e tjerë
këtë e duan, ëndërrojnë e meritojnë të gjithë një jetë të denjë e të bukur për
njeriun. Meritojnë një ëndërr.
Në këto dhjetë vjetët e fundit Shqipëria
ka përjetuar çast pas çasti të gjalla, të kapshme, tmerrësisht të vërteta gati
të gjitha fazat që ka përshkuar në historinë e saj të gjatë. Në asnjë vend
tjetër të Lindjes Komuniste tranzicioni nuk ka qenë aq i përgjakshëm, kaotik e
i pamëshirshëm si në Shqipëri. Një tranzicion tragjik me mijëra të vrarë, me
eksode biblike, dhe me varreza jashtë çdo imagjinate mu në mes të deteve
(kujtoni Gjirin e Otrantos). U tradhtuan keq e u vranë shpresat e ëndrrave
tona.
Janë të papranueshme e të neveritshme
përpjekjet që bëhen sot, brenda e jashtë Shqipërisë, për t'u shpërlarë sa më
shpejt kujtesa jonë e të harrohet ky tranzicion i përgjakshëm. Historia, edhe
kur atë e shkruajnë "të fortët e fitimtarët", përsëri ajo ngulmon e i
mbetet besnike gjykimit të ftohtë të drejtësisë. Shpejt a vonë ajo do të japë
verdiktin e vet, edhe mbi këto bëma të përgjakshme të tranzicionit shqiptar.
Në qoftë se do ta studiojmë gjakftohtë, me
mençuri dhe larg pasioneve e retorikave mashtruese këtë segment të ngushtë të
historisë sonë kontemporane, aherë nga problematika e shumtë, na duhet të
ndalemi te dy çaste:
E para, jo vetëm ky dhjetëvjeçar, por
sidomos ky dhjetëvjeçar, tregoi se shqiptarët akoma vazhdojnë ta kuptojnë të
ardhmen e tyre si një ëndërr të vagullt, pa trajtë, një farë kërkese, të cilën
nesër do të na e dhurojë, do të na e ndërtojë dikush. Është më tepër dëshirë e
një njeriu të pafuqishëm, të paformuar e të paaftë për të përballuar detyrat
historike. Popujt e pjekur e konceptojnë të ardhmen e tyre vetëm si vepër e
veprim të vet, konkrete, reale e të prekshme. Ata e ndërtojnë të ardhmen çdo
çast, çdo ditë, i japin asaj trajtë e frymë, e lëndëzojnë, pra e kthejnë në një
realitet duke përjetuar të gjitha dhimbjet e gëzimet e lindjes së saj.
E dyta, ky dhjetëvjeçar tregoi shkoqur se
shqiptari e Shqipëria kanë lëvizur vetëm paksa nga ajo vijëz që e kishin
vërejtur në kohën e vet Faik Konica e Mid'hat Frashëri, d.m.th. që egoizmi e
individualizmi ende nuk lejojnë që në shpirtin e shqiptarit të zhvillohet
ndjenja e kolektivitetit. Sot, njeriu ynë ndodhet në mëdyshjen, në dilemën,
nëse duhet ta hedh hapin e të krijojë prej vetes njeriun-komb, njeriun-shtet.
Ky është urdhër historik i domosdoshëm
sot, që duhet të kalohet. Kombet moderne krijohen prej qytetarëve të lirë, të
cilët në çdo çast ndërtojnë veten, shtetin, kombin e tyre.
Të mos na e rrejë mendja se kjo do të jetë
lehtë. Është e qartë se nuk mund të jetohet më si në të kaluarën, por bota
politike shqiptare sot është dëshpërimisht e varfër në personalitete që me
përmbajtjen e tyre kulturore e morale të të frymëzojë. Ti mund ta ngresh
partinë, por e ngre për vete; ti mund ta ngresh shtetin, por e ngre atë për
vete. Kjo ka qenë e mbetet edhe sot e kësaj dite plaga më e rëndëe botës
shqiptare. Në jetën time të gjatë e të trishtuar, nuk e kam ndier veten time më
keq, nuk jam ndier aq i fyer, sa kur kam dëgjuar nga goja e politikanëve të
huaj, t'u thonë shtetarëve tanë: "mendoni pak më tepër për popullin tuaj,
më pak për partitë…", që do të thotë më pak për veten tuaj. Imperativi të
ndërtojmë veten, qëndron sot sa para qytetarit të thjeshtë, aq edhe para
shtetarit më të lartë të shtetit.
Duke u nisur prej rrënjëve historike të
popullit shqiptar, Naim Frashëri u end nëpër kulturat e Lindjes e të
Perëndimit, krijoi atdheun poetik, një Shqipëri të lirë e të lulëzuar midis
popujve të përparuar të Evopës. Popujt e kombet krijohen nëpër shekuj, me
sakrifica e flijime të mëdha, shpesh mbinjerëzore. Të ëndërrosh, do të thotë të
dish si të veprosh, si të ecësh përpara, të mundësh ta vendosësh veten në ato
lartësi të politikës, të mendimit ekonomik, kulturës bashkëkohore, nga ku hapen
perspektiva reale zhvillimi edhe për popullin tonë. E kjo arrihet vetëm atëherë
kur pushteti politik heq dorë nga manipulimi e keqpërdorimi i intelektualëve,
kur njerëzit e punës mendore nuk mendojnë për bukën e gojës, por janë vërtet të
lirë ta përdorin pushtetin intelektual për ngritjen dhe emancipimin e shoqërisë
dhe të demokracisë shqiptare. Kështu e takojmë sot, dhe do ta takojmë nesër, në
të ardhmen tonë, Naim Frashërin.
………………
No comments:
Post a Comment