Librat janë një prej pasurive më të mëdha të njerëzimit, por në shumë raste përgjatë historisë janë shkruar libra, të cilët kanë ngjallur polemika të forta, kanë nxitur ide publike të pavërteta apo nuk janë bazuar në fakte.
Librat janë një prej pasurive më të mëdha të njerëzimit, por në shumë raste përgjatë historisë janë shkruar libra, të cilët kanë ngjallur polemika të forta, kanë nxitur ide publike të pavërteta apo nuk janë bazuar në fakte. Ka pasur raste, kur libra të ndryshëm kanë shkaktuar vdekje masive, shkatërrim dhe regjime të egra qeveritare.
Ka dhe nga ata që thjesht kanë shkaktuar polemika të forta shkencore, por pasojat e tyre s'kanë pasur impakt mbi njerëzimin, vetëm mbi autorin. Në këtë listë paraqiten dhjetë librat më të debatueshëm për arsye të ndryshme.
Shumë prej tyre kanë pasur pasoja të rënda për njerëzimin, disa prej tyre nuk e kanë pasur këtë qëllim në momentin që janë shkruar, por më vonë janë përdorur nga njerëz të tjerë, të nxjerrë jashtë kontekstit.
Shumë prej tyre kanë pasur pasoja të rënda për njerëzimin, disa prej tyre nuk e kanë pasur këtë qëllim në momentin që janë shkruar, por më vonë janë përdorur nga njerëz të tjerë, të nxjerrë jashtë kontekstit.
"Mein Kampf", Adolf Hitler, 1925
Ndihmoi në shpërndarjen e gjenocidit antisemit të Hitlerit, në atë kohë. Në "Mein Kampf", Hitleri theksoi planin e tij për Gjermaninë e re, i cili përfshinte vrasjen masive të hebrenjve, një luftë kundër Francës dhe Rusisë, për të krijuar hapësirë jetese për gjermanët. Në kohën e botimit të tij, libri u injorua nga lexuesit, por me të marrë pushtetin Hitleri kjo gjë ndryshoi. Mendohet se në vitin 1945, në qarkullim ishin 10 milionë kopje të librit. Libri thekson këndvështrimin racist, sipas të cilit njerëzit klasifikohen nga raca si superiorë dhe inferiorë.
Mein Kamp (sq:Lufta Ime) (en:My Struggle) ësht autobiografia dhe manifestimi politik i liderit nazist Adolf Hitler ne cilen shfaqen idetë politike dhe piksynimet politke te vet autorit Adolf Hitler ky liber esht publikuar ne vitin 1925 dhe volumi i dytë esht botuar ne vitin 1926 ne shtyshkronjen Katolike Hieronymites kur krye redaktor ishte Bernhard Stempfle i cili vdiq me në Natën e gjameve te thyer . Hitleri filloi diktuar librin zëvendës i tij Rudolf Hess, ndërsa burgosur për atë që konsiderohet të jetë "krime politike" e mëposhtme puç e tij të dështuar në Mynih në nëntor 1923. Megjithëse Hitleri mori shumë vizitorë fillimisht, ai shpejt u përkushtua tërësisht të librit. Ndërsa ai vazhdoi, Hitleri e kuptoi se ajo do të duhet të jetë një punë dy-vëllimit, me vëllimin e parë të planifikuar për të dalë në fillim të vitit 1925. Guvernatori i Landsberg vuri në dukje në atë kohë se "ai Hitleri shpreson se libri do të kandidojë në shumë botime, duke bërë të mundur atë për të përmbushur detyrimet e tij financiare dhe për të mbuluar shpenzimet e kryera në kohën e gjyqit të tij.
Hitleri fillimisht të kërkuar për të thirrur libri i tij i ardhshëm Viereinhalb Jahre (des Kampfes) gegen Luge, Dummheit und Feigheit, ose katër vjet e gjysmë (e) Lufta kundër Lies, budallallëku dhe frikës. Max Amann, kreu i Franz Eher Verlag dhe botuesit të Hitlerit, thuhet se ka sugjeruar e shumë më e shkurtër "Mein Kampf" ose "Lufta ime".
Permbajt e ktij libri ësht vendosur në 15 Kapituj ku trajtohen qeshtje te rendesishme politke,ideore,medimi filozofike,sociale,etnike,qeshtje dhe kontestet e luftes qeshtjet e ekonomiko-sociale dhe ballafaqimet me jeten ku shprehen qartë medimet e autorit te persoura me nje idologji te zhvilluar me imagjinatë te ralle ku kan pikamjet dhe medimet idologjike sipas se cilas vetem mendimi dhe ideali fashist eshte i duhuri per Gjermanin dhe boten per ta quar nje bote dhe Gjermanin e dashur per para Hitleri thoshte para nesh esht Gjermania pas jush Gjermania dhe thoshte mua me ka lindur prind te varrfer nena ime kishte ber qmos qe te mosh shkoja ushtare dhe kam vuajtur nga depresioni dhe teberkulozi
Në Mein Kampf , Hitleri e përdori tezën kryesore të " rrezik të hebre ", e cila parashtron një konspiracion hebre për të fituar lidershipin botëror . tregim përshkruan procesin me të cilin ai u bë gjithnjë e më antisemitic dhe militant , sidomos gjatë viteve të tij në Vjenë . Megjithatë , origjina më të thellë të antisemitizmit tij mbetet një mister . Ai flet e nuk ka takuar një hebre deri sa ai arriti në Vjenë , dhe që në fillim qëndrimi i tij ishte liberale dhe tolerante . Kur ai e hasur për herë të parë për shtypin anti - semitike , thotë ai , ai e hodhi poshtë atë si të padenjë për konsideratë serioze . Më vonë ai pranoi të njëjtat pikëpamje anti - semite , e cila u bë e rëndësishme në programin e tij të rindërtimit kombëtar të Gjermanisë . Mein Kampf ka qenë gjithashtu studiuar si një punë në teorinë politike . Për shembull , Hitleri njofton urrejtjen e tij për atë që ai besonte të jetë këqijat binjake në botë : komunizmit dhe Judaizmi . Territori i ri se Gjermania e nevojshme për të marrë do të duhet të ushqejë " fatin historik " të popullit gjerman , pikërisht qëllimi , që Hitleri të referuara si Lebensraum ( hapësirë që jetojnë ) , shpjegon pse Hitleri mënyrë agresive zgjeruar Gjermaninë drejt lindjes , në mënyrë specifike për pushtimin e Çekosllovakisë dhe Polonisë , para se ai filloi sulmin e tij kundër Rusisë . Në Mein Kampf të Hitlerit në mënyrë të hapur deklaron se e ardhmja e Gjermanisë " duhet të qëndrojnë në blerjen e tokës në Lindjen e në kurriz të Rusisë ". Gjatë punës së tij , Hitleri fajësoi krerët problemet Gjermanisë në parlamentin e Republikës së Vajmarit , e Judenjve , dhe social-demokratët , si dhe marksistëve . Ai njoftoi se ai donte për të krejtësisht të shkatërruar sistemin parlamentar , duke besuar që ajo të jetë i korruptuar në parim , si ata që arrijnë pushtet janë oportunistë e natyrshme .
Ndërsa historianët ndryshojnë mbi datën e saktë Hitleri vendosi të shfarosin popullin hebre, pak vend vendimi përpara 1930 në mes. [8] Botimi i parë në 1925, Mein Kampf tregon idetë që hartuar ankesat historike Hitlerit dhe ambiciet për krijimin e një rendi të ri. Ligjet racore për të cilën Hitleri e përmendura resonate drejtpërdrejt me idetë e tij në Mein Kampf. Në edicionin e tij të parë e Mein Kampf, Hitleri deklaroi se shkatërrimi i dobët dhe të sëmurë është shumë më njerëzore se mbrojtjen e tyre. Megjithatë, përveç aluzion tij në trajtimin njerëzor, Hitleri e pa një qëllim në shkatërrimin e "dobët" në mënyrë që të sigurojë hapësirën e duhur dhe pastërtinë per fortë
"Princi", Niccolò Machiavelli, 1532
Ka shërbyer si frymëzim i nxjerrë jashtë kontekstit për shumë tiranë, një ndër to është dhe Stalini. Machiavelli shpresonte të krijonte një revolucion në zemrat e lexuesve të tij dhe ai e arriti atë në njëfarë mënyre. Vetëm se në shumë raste, siç është rasti i shumë diktatorëve, jo në mënyrën më të mirë. Disa prej aplikuesve të teorive të tij kanë marrë fraza të shkëputura nga konteksti, si për shembull: "...nuk është e nevojshme që një princ të ketë të gjitha cilësitë e lartpërmendura (i mëshirshëm, besnik, human, i ndershëm dhe besimtar), por është e nevojshme që të duket se i ka ato. Disa prej njerëzve të frymëzuar nga ky libër janë Stalini, Hitleri, Musolini etj...
Nikolo Makiaveli (Niccolò Machiavelli) lindi në Firence më 3 maj 1469. Ai ishte djali i një juristi. Për rininë dhe formimin e tij dihen shumë pak gjëra. Por është e qartë se ishte familjarizuar me poetët kryesorë, filozofët dhe historianët grekë dhe latinë. Zotërimi i shkencave politike dhe njohja e thellë e intrigave të kohës së vet, të dukshme në veprën e tij, të shtyjnë të hamendësosh se Makiaveli u përzie që shumë i ri në jetën politike të qytetit. Më 1498 u bë sekretar i Këshillit të të Dhjetëve, organizëm i ngarkuar me politikën e jashtme dhe ushtarake të Senjorisë. Në vitet që pasuan, shumë ambasada e çuan në qendrat e mëdha të pushtetit, si në Itali ashtu edhe jashtë. Më 1512, kur ra Republika, Makiaveli humbi detyrat e tij për arsye të pjesëmarrjes së hamendësuar në një përbetim kundër Mediçëve të ardhur në pushtet. I arrestuar dhe i torturuar, u shtrëngua të tërhiqej në pronën e tij në San Kashiano, jo larg Firences. Po atë vit shkroi veprën e tij më të njohur Il Principe (Princi, që u botua vetëm më 1532), dhe punoi për veprën Fjalë për dekaden e parë të Tit Livit, botuar më 1531. Makiaveli, gjatë këtyre gjashtë viteve, shkroi pjesën më të madhe të shkrimeve të tjera, midis të cilave poema didaktike mbi modelin antik dhe një komedi,
Mandragora, botuar më 1524. Më 1518, ai u bashkua me rrethin politiko-letrar të "Orti Oriçelari" në Firence dhe lexoi aty pjesë të zgjedhura nga vepra e vet. Me ndërmjetësinë e lidhjeve të reja, u fut në punë pranë Mediçëve, nderet e të cilëve kishte kohë që i kërkonte me ngulm. Duke filluar nga viti 1519, zotërit e Firences i besuan detyra të shumta, pa ndonjë rëndësi të veçantë, dhe sidomos pa ndonjë lidhje me politikën. Për llogari të kardinalit Xhulio de Mediçis, ai krijoi të famshmen Histori të Firences, botuar më 1523. Makiavelit iu kthye më në fund qytetaria e tij prej borgjezi të Firences, që e lejoi të zgjidhej në të gjitha detyrat e Senjorisë. Më 1526, atëherë kur trupat e Karlit V kërcënonin qytetin, u emërua, me urdhër të papa Klementit VII (një Mediçi), kancelar i shërbimit mbrojtës.
Nikola Makiaveli (Nicolas Machiavel), ka qenë mendimtari i parë që hartoi teorinë e racionalizmit praktik, duke i kthyer kështu shpinën mendimit mesjetar, për të cilin qëllimi i çdo veprimi tokësor ishte dhënë që më përpara: vullneti hyjnor, frymëzimi platonik i shpirtit në unitet me Zotin e nderit, ose energjia vepruese dhe e dobishme aristoteliane (kërkimi i formave të zhvillimit superior, si për gjërat, ashtu edhe për qeniet e gjalla). Atëherë kur mendimi mesjetar i linte pak vend lirisë së vendimit të individit, që madje nuk kishte të drejtë të vendoste kundër urdhrit të Krijimit, pra kundër shpëtimit të tij, njeriu i Rilindjes është thellësisht i pushtuar nga ndjenja e jetës: ai mund dhe duhet të vendosë vetë, si individ, për atë që është e mirë dhe e drejtë për të.
Në gjysmën e parë të shekullit XV, një fiorentinas i ri me kulturë nuk e vriste shumë mendjen nëse i ishte ruajtur ndonjë vend i vogël nën diell; ai e përmblidhte energjikisht veten (zbatimi i virtu) dhe nuk linte t'i shpëtonin nga duart të gjitha rastet që i paraqiteshin (si pasojë e fortuna).Një varg i tërë përvojash të reja e kishin nxitur në Firence shfaqjen e kësaj vetëdije krenare për veten. Familjet e mëdha fiorentinase, me në krye Mediçët, kishin grumbulluar pasuri të jashtëzakonshme, falë industrisë dhe tregtisë së pëlhurave dhe kishin tërhequr rreth tyre artistë dhe intelektualë që shërbenin për vlerësimin e pasurisë dhe lavdisë së tyre, si në qytet ashtu edhe jashtë tij. Falë punimeve të Filipo Bruneleskit, që kishte ndërtuar kupolën gjigante të katedrales, fiorentinasit e shihnin veten në gjendje të realizonin të njëjtat suksese teknike si të parët; konsili i mbledhur në qytet më 1439, që duhej të çonte në pajtimin (në dukje) të kishave të Lindjes dhe të Perëndimit, ndihmoi gjithashtu në mënyrë vendimtare për të përhapur diturinë e Greqisë antike.
Kozmo de Mediçi, burri më i fuqishëm i Republikës fiorentinase, themeloi më 1459 Akademinë e qytetit të tij. E prirë për të ripërtërirë filozofinë antike në një perspektivë platonike, ajo lindi në fakt një fe filozofike të afërt me neoplatonizmin e Plotinit, të pajtueshme me doktrinën e krishterë dhe krejt të kënaqshme në rrafshin intelektual. Zbulimi i natyrës zinte shumë vend te neoplatonizmi, synimet e të cilit ishin krejtësisht praktike. Të nxitur nga teoria e Nikolas Krebsit mbi ngjashmëritë midis "mikrokozmosit" dhe "makrokozmosit", filozofët e Rilindjes kërkonin gjithashtu ta bënin të dobishme "simpatinë" e tokësores dhe të qiellores nëpërmjet praktikash magjiko-alkimike, duke synuar të arrinin shndërrimin e materies - për shembull për të prodhuar ar. Spekulime të tilla përmbanin rrezikun e besimit te fati astrologjik, kundër të cilit u ngrit Xhovani Piko dela Mirandola (1463-1494), përfaqësuesi më i rëndësishëm i Akademisë fiorentinase dhe zëdhënësi i saj; ai u nis nga ideja se çdo njeri duhet të arrijë të përcaktojë lirisht fatin e vet. Vetëdija e re e njeriut të Rilindjes nuk kishte një themel botërisht të shëndoshë; sidomos në shtresat e thjeshta të popullsisë, një numër individësh kishin një ndjenjë të thellë se ishin vetëm, të brishtë dhe blasfemues. Një murg dominikan që shihte vegime, Xhirolamo Savonarola, arriti të përfitonte nga gjendja kritike në të cilën ndodhej Firenca - e kërcënuar nga jashtë nga spanjollët dhe e privuar nga Mediçët, që ishin dëbuar nga francezët - për të vendosur përkohësisht një Republikë të krishterë fondamentaliste, një shtet të vërtetë teokratik e të ashpër. Në këtë kohë janë karakteristike trazirat shpirtërore dhe Sandro Botiçeli, që i kishte marrë nga mitologjia pagane subjektet e tablove të tij të frymëzuara nga Akademia fiorentinase, i dogji vetë veprat që zotëronte ende, në "turrën e famshme të kotësive", të organizuar nga Savonaroia. Më 1498 ai vendosi rregull në sjelljet e papëlqyeshme të këtij fanatiku duke e arrestuar, gjykuar dhe ekzekutuar; kolektivizmi i tij përfshirës kërcënonte individualizmin e kulturës që po rilindte, po aq sa sundimi i princave!
Ndërsa vetëdija e re e vetvetes, karakteristikë e njeriut të Rilindjes, po shtrihej deri në kozmologji dhe rreziku i rënies në rrëmujat socialpolitike dhe në përmbysjen e gjendjes ishte i pranishëm, burri i shtetit, Makiaveli, që ishte dëbuar nga Mediçët, përfitoi nga kjo gjendje. Të gjithë këta faktorë përcaktuan planin e dytë të filozofisë politike të autorit të veprës Princi, vepër çuditërisht "moderne", shkruar më 1513. Modeli i princit ishte Cezar Borxhia, djali jo i ligjshëm i papa Aleksandrit VI; forca e tij e veprimit (pasojë e virtu-s së tij), aftësia për të përfituar nga rastet e përshtatshme (pasojë e fortuna-s së tij) dhe shmangia e zgjuar e të pashmangshmes, i kishin dhënë mundësinë të fitonte sovranitetin mbi provincën italiane të Romanjës dhe të mbahej aty fuqishëm.
Makiavelit nuk i interesonte aspak që një sundimtar absolut si Borxhia kishte qenë një uzurpator; përligjja e një drejtuesi përmes nderit të Zotit nuk i interesonte shumë, sepse nuk njihte asnjë lidhje midis teologjisë dhe politikës. Makiaveli, sekretar i Senjorisë republikane, do të kishte parapëlqyer drejtimin e zgjuar të një administratori të mirë të Republikës sesa sundimin arrogant të një princi të vetëshpallur, por kjo nuk përbënte për të ndonjë ndryshim në ushtrimin e pushtetit. Shteti, qoftë republikë apo principatë autokratike, ka vetëm një qëllim: ruajtjen e tij dhe mbajtjen e pushtetit me ta vendosur atë. Dhe ky qëllim është i natyrshëm, sepse njerëzit janë të këqij nga natyra, duke dashur secili më shumë sesa ajo që merr. Pra, nuk duhen lejuar të gjithë individët, të aftë për të vendosur lirisht, të ndjekin qëllimet e tyre egoiste njëri kundër tjetrit. T'i pengosh për këtë nëpërmjet përforcimit të shtrëngesës shtetërore, ky është një qëllim që përligj edhe dhunën, gënjeshtrën dhe tradhtinë. Politika nuk ka të bëjë fare me moralin. Liria e sapofituar nga njerëzit e Rilindjes u përvetësua vetëm në dobi të atij që mori pushtetin. Megjithatë kjo liri është e kuptueshme: virtytet themelore të trashëguara nga Platoni dhe të lidhura nga Ciceroni tek etika stoike - zgjuarsi, guxim dhe përmbajtje - u zhveshën nga Makiaveli prej çdo përmbajtjeje metafizike apo etike. Ato janë tani vetëm mjete për të fituar pushtetin dhe për ta mbajtur atë.
Në mendimin politik, idetë e Makiavelit çuan në përcaktimin nga francezi Zhan Bodën (1530-1596), të nocionit të sovranit si mishërim i vullnetit të shtetit, përherë në bazë të teorisë moderne dhe në konceptin e "arsyes së shtetit", që daton nga Shekulli i Dritave. Makiaveli, mendimtari i parë i Kohëve Moderne, në historinë e filozofisë zgjeroi një fushë të shkencave praktike, politikën, duke e shkëputur nga lidhjet e saj me teologjinë dhe metafizikën. Natyralistët do të ndiqnin rrugën e tij. Veprat kryesore: Shqyrtime për dekaden e parë të Tit Livit (1502); II Principe (1532); Sundimtari, përkth. shqip (1977).
Në misione të ndryshme diplomatike dhe në shërbime publike të vendlindjes së tij Firencës Nikolla Makiaveli e filloi karrierën e vet letrare duke kompozuar kancone, këngë kamevalesh dhe sonete. Në vitin 1513 shkroi veprën e tij më të rëndësishme juridike-politike Sundimtari. Duke i vështruar realisht ngjarjet politike të kohës së tij, Makiaveli u nis nga premisa se nuk ka dobi nga përshkrimi i ndonjë tipi ideal të sundimtarit për të cilin rrëfejnë religjionet, flasin filozofët utopistë dhe reformatorët shoqërorë.
Tiparin e vet ai përpiqet ta karakterizojë në mënyrë që të mund të qëndrojë në periudhën kur fjala e nderit e një diplomati dhe e një politikani nuk vlen kurrgjë, kur bashkimet shkelen në mënyrë të paskrupullt dhe vetëm njerëzit dorëfortë dhe dinakë ngelin në këtë lojë të vazhdueshme plot mashtrimesh dhe vrasjesh. Prandaj. Sundimtari i tij është vetëm një apoteozë iluzore e tiranit të vrazhdë dhe kodeks i rregullave për krime.
Duke pasur një synim të vazhdueshëm për çlirimin dhe bashkimin nacional të Italisë, ai u nis nga njëmendësia faktike (verita effetuale) për të gjetur rragëdaljet dhe mundësitë reale për realizimin e koncepcioneve të veta politike. Në luftërat e ashpra që sundonin në Itali, Makaveli mendonte se vërtet mund t'u kundërvihet vetëm me forcë, kështu që, pavarësisht nga mjetet, të arrihet çlirimi i vendit.
Nikolla Makiaveli pohon se tiraninë i krijon ose populli ose aristokrati, varësisht nga rasti që paraqitet. Ndërkaq, megjithatë ka ndryshim qenësor ndërmjet synimeve të popullit dhe këtyre aristokratëve: «Synimet e popullit janë shumë më të ndershme se synimet e aristokratëve, sepse këta duan të shtypin, popullin që të mos shtypet». Në këtë mënyrë, duke hequr maskën e gënjeshtarit të moralit dhe të fariseizmit, themeloi teorinë e parë civile të bazuar gjerësisht të shtetit dhe, në të vërtetë, ndau etikën nga politika.
Në komeditë e tij brilante (sidomos në «Mandragolen») mjeshtër i të qeshurit dhe i moralit i cili i kundërvihet drejtpërdrejt hipokrizisë priftërore dhe çdo hipokrizie «të madhërishme», Makiaveli në aspektin teorik është i afërm me hedonizmin dhe mbron të drejtën e argëtimit dhe të qeshurit të popullit, i cili është i kundërt me «fjalimin solemn dhe rigoroz» të moralistëve dhe të asketëve.
Nikola Makiaveli e liroi mendimin politik nga çdo lidhje me konceptimin metafiziko-fetar të shoqërisë, për ta bërë një sistem qëllimesh shkencërisht të arsyeshme. Ai hapi kështu rrugën e mendimit natyralist.
"Makiavelizmi" është sot sinonim i një politike force, të paskrupullt dhe pa moral, në dobi të së cilës të gjitha mjetet janë të mira. Hipoteza bazë e kësaj teorie është se çdo njeri e di çfarë do dhe se, sipas kritereve të arsyeshme, zgjedh mjetet që i shërbejnë më mirë realizimit të synimeve të tij.
Nuk është rangu që zë në zinxhirin e Qenies ai që përcakton veprimin e njeriut, por janë veprimet dhe realizimet ato që e bëjnë atë të jetë ai që është.
Shteti, qoftë republikë apo principatë autokratike, ka vetëm një qëllim: ruajtjen e tij dhe mbajtjen e pushtetit me ta vendosur atë.
«Konsideroj se është i lumtur ai që në veprimet e tij udhëhiqet nga fryma e kohës, pra, së këtejmi i palumtur është ai veprimet e të cilit nuk përputhen me kohën».
No comments:
Post a Comment