Jaques Jurquet është një personazh që ka luajtur një rol të veçantë në lëvizjen e ektremizmit të majtë në Francë, e cila arriti kulmin në maj 1968 në Paris. Jurquet në një moment të caktuar u bë një lloj “detonatori” i revoltës së majit 1968 në Paris i “maoizmit” nën influencën dhe ndihmën personale të Enver Hoxhes natyrisht nën “kupolën” ideologjike dhe financiare të Kinës.Ky personazh dilte nga radhët e rezistencës kundër Gjermanisë në Luftën e Dytë Botërore, ish-anëtar i PCF (Partisë Komuniste Franceze), krijuesi i Partisë Marksiste-Leniniste Franceze, njëra nga celulat më pikante dhe efikase franceze në historinë e të majtës franceze.
Ai mbetet akoma sot në moshën 86-vjeçare një parabolë e padevijueshme e ekstremizmit të majtë në Europë. Ai është themeluesi dhe kryeredaktori i gazetës “La Nouvelle Humanite”, e cila u nxorr jashtë ligjit pas revoltës së majit ’68 në Paris. “La Nouvelle Humanite” u financua me fondet kineze nëpërmjet Enver Hoxhës.Ai është ndër të tjera autori i librit “Le contre courant” (kundër rrymës), i cili u ndalua në Francë dhe shtëpia botuese u “plastikua” nga forcat e ekstremit të djathtë francez. Jurquet u detyrua të qëndrojë për rreth 30 vite me radhë si klandestin në Francë dhe sot akoma e ka të ndaluar të futet në territorin e Zvicrës nën akuzën e “spiunazhit me Kinën”.
Ju jeni një personazh “legjendar” i (M-L) francez, por ajo që do të më interesonte për të saktësuar më mirë në historinë e “maoizmit” të asaj kohe është roli dhe efikasiteti i Hoxhës në atë kohë. Ju e keni njohtur nga afër atë.
Por sot në moshën që kam, jam 86 vjeç dhe nuk dua të flas për të vdekurit.
Do të thoja për të “gjallet ” që ta kuptojnë më mirë aktualitetin e historisë së tyre. Siç ju kam thënë unë vij nga ajo “botë” dhe kam kaluar rininë time në Shqipëri nën regjimin e Enver Hoxhës.
Unë kam pasur dhe vazhdoj të kem një simpati të veçantë për karakterin shqiptar. Ju shqiptarët keni diçka të veçantë nga të tjerët, jeni kokëshkretë. Unë i kam shkruar historitë e mia në më shumë se 25 libra.
Le të flasim për Enver Hoxhën. Si ishte ai dhe ç’ju lidhi me të ju si francez?
Enveri ishte një burrë i gjatë i qeshur, por me hije të rëndë. Kur fliste ai duhej vetëm ta dëgjoje dhe të heshtje, nuk mund tja ndërprisje fjalën. Duhej të flisje vetëm kur ai ta jepte fjalën. E kam akoma të gjallë figurën e tij. Kam pasur rastin të njoh të gjithë të tjerët e PPSH-së si Mehmetin, Hysniun, Viton, Nexhmijen, Ramizin, bile edhe Kadarenë.
Kadarenë?!
Po, po, shkrimtarin Kadare, që jeton në Francë.
Kadarenë e keni takuar në atë kohë?
Po i kam shtrënguar dorën, ishte me ta në pritje. Ishte vitrina e Enverit. I kam lexuar librat e tij dhe më pëlqejnë shumë.
Le te kthehemi tek biseda jonë, tek “maoizmi” dhe roli i Enverit ne Francë.
Ju e dini që Enver Hoxha krijoi një “frakturë” ideologjike në kongresin e XX në Moskë. Ishte një akt i madh i guximshëm në levizjen komuniste internacionale. Një pjese e PCF-së ishte zhgënjyer nga Moska dhe kishte rënë nën influencën e “maoizmit”, por edhe kjo pjesë ishte e ndarë në dhjetra pjesëza të vogla tepër “pikante” nga pikpamja ideologjike të cilat nuk ishin dakort midis tyre. Ishte nje kostelacion celulash marksiste-leniniste. Në këtë kohë influenca “maoiste” kishte filluar në elitën e profesorëve të “Sorbonne”-s në Paris.
Me profesorin Lui Altthusser?
Po dhe shumë të tjerë.
Jean Paul Sartre?
Më vonë. Influenca ishte në “elitë”, por nuk mjaftonte vetëm “elita” duhej edhe “detonatori”. Një nga synimet e Kinës ishte Parisi.
Si vendi i revolucionit…
Udheheqësit kinezë si Çu En Lai ishin me kulturë franceze, kishin jetuar në Francë dhe ishin tepër të kultivuar. Por vënia e instalimi i një “pikete” kineze në Paris në atë kohë nuk ishte e realizueshme. Atëherë gjetën Jacque Grippa dhe i besuan të gjitha operacionet në Europën Perëndimore e sidomos Parisin.
Grippa u bë shumë mik me Hoxhën dhe shkonte shpesh në Shqiperi në atë kohë së bashku me të shoqen dhe shoqërohej nga Ramiz Alia.
Por kinezët shpejt kuptuan që Grippa bënte lojë të dyfishtë, duke punuar për Moskën. Grippa u “dogj”. Atëherë Hoxha bëhet “piketa” kryesore në Europë dhe Shqipëria mer interes tjetër strategjik për lëvizjen.
Po edhe kjo dihet tani.
Në fakt gjërat në shikim të parë duken sikur dihen, por historia e “maoizmit” në Europë është më e komplikuar dhe akoma sot më shumë të panjohura. Unë kam folur gjithmonë pa doreza dhe vazhdoj të jem, nuk kam ndërmend të ndryshoj tani në fund të jetës.
Po Marty?
Francois Marty ishte miku, shoku dhe udhëheqësi i celulës sonë. Ai si dhe unë vinim nga radhët e rezistencës së luftës. Në atë kohe PCF (Partia Komuniste Franceze) nuk përfaqësonte më interesat e vërteta të popullit e të klasës punëtore.
Pra ju ishit një pjesë e “radikales” në PCF…
Unë u përjashtova nga PCF dhe vazhdova rrugën e drejtë të vërtetë sëbashku me shokë të tjerë si Marty dhe sot më kanë lutur që të ribëhem anëtar i PCF, por u kam thënë “faleminderit”.
Di që edhe Marty ka qenë në Shqipëri tek Enveri dhe pastaj në Kinë.
Po kemi qenë bashkë te Enver Hoxha dhe pastaj në Kinë. Tek Hoxha zakonisht fliste Marty, i cili ishte më i madh në moshë dhe Enveri trajtonte biseda tepër serioze me të. Unë flisja vetëm kur ai (Enveri) më pyeste më dashamirësi: “Çfarë mendon Jurquet?”.
“Fjala” në bisedat me Enverin ishte krijimi i një partie të re (M-L) radikale në atë kohë në Francë, ëe mos gabohem?
Jo, nuk gaboni, por ne thonim që nuk ka ardhur koha akoma, ndërsa shqiptarët insistonin.
Kaq e fortë paska qenë influenca shqiptare, ose më saktë influenca e PPSH tek ju?
Asgjë nuk mund të bënim pa “garancinë” e PPSH-së, që ishte garancia e plotë e Kinës.
Në atë kohë ishte krijuar edhe një fond nga Kina në Shqipëri, fondi “sekret” i Solidaritetit Komunist Internacional.
Po dhe kjo tregon edhe njëherë besimin e plotë të Kinës ndaj Enverit që erdhi në një mënyrë graduale dhe të natyrshme. Rëndësia e tij në atë kohë ishte e padiskutueshme dhe nëpërmjet garancisë së tij mund të shkonim në një fazë të dytë më të avancuar me Kinën.
Francois Marty-in e vranë në mos gaboj në luftën që bëhej midis celulave (M-L), apo u ekzekutua nga shteti?
Për mua ishte aksident automobilistik, akoma sot them që ishte aksident, pavarësisht se ne ishim të kërcënuar nga të gjitha anët në Francë.
Thuhet se Enver Hoxha u hidhërua shumë me vdekjen e Francois Marty-it. Ka dërguar edhe një letër ngushëllimi së shoqes së Marty-it.
Enveri kishte konsideratë të veçantë për të dhe ne humbëm një mik, një shok, një udheheqës.
Ju krijuat gazetën ” L’Humanite Nouvelle” në një kohë që përkon ekzaktësisht me lëvizjen e majit ’68 në Paris dhe ju ishit edhe kryeredaktori i saj. Thuhet që fondet vinin nga Shqipëria normalisht nëpërmjet fondit “sekret” të krijuar nga Kina.
(qesh) Sot thuhen shumë gjëra…
Po si qëndron e vërteta, për hir të së vërtetës për të “gjallët”?
Kina na i blinte disa miliona kopje të tirazhit të gazetës, një pjesë simbolike na i blinte Shqipëria. Kjo ishte një nga format e financimit.
Zoti Jurquet për të qenë më të saktë se të vërtetat dalin edhe nga dokumentet.
Po edhe kemi marrë “fonde” nga Enveri, por jo ato që mund të pretendohen.
Me pak fjalë ju u bëtë “detonatori” i lëvizjes së majit ’68 dhe kjo është akoma e pabesueshme, e pathënë akoma për publikun francez.
Pastaj jeta ime u kthye në tridhjetë vite klandestinitet në vendin tim. “L’Humanite Nouvelle” u ndalua nga shteti, siç ju mund ta dini.
Po, po, ju e vazhduat luftën dhe nuk i humbët lidhjet me Shqipërinë.
Mbaja lidhjë të ngushta me Ambasadorin e Shqipërisë në Paris, Javer Malo, natyrisht në mënyrë të fshehte.
Me konkretisht.
Takimet i bënim tek “Tuneli i Tuillerisë” në Paris. Javer Malo vinte me makinë, më merrte dhe shkonim në një vend të qetë jashtë Parisit për të biseduar dhe natyrisht për të ngrënë. Ishte një njeri tepër inteligjent dhe fliste një frengjishte të përkryer.
D.m.th. Ambasada e Shqipërisë në Paris në adresën (Rue de la Pompe) ishte një qendër e spiunazhit kinez?
Nuk do shumë për t’a kuptuar.
Në atë kohë ju kishit vendosur lidhje solide me Kinën.
Po dhe vazhdoj t’i kem akoma sot.
Ju jeni nxjerrë nga territori i Zvicrës dhe pikërisht nga qyteti i Bernës me policë dhe e keni të ndaluar prej 30 vitesh të futeni në territorin zvicerian nën akuzën e “spiunazhit” me Kinën.
(qesh) Po është e vërtetë. Është një çështje që dua t’a rregulloj vetëm për “etikë” jo se më mungon Zvicra si territor.
Thuhet që jeni kapur me “valixhe”, ku ishin dollarët që vinin nga Ambasada e Kinës në Zvicër për të financuar aktivitetin tuaj në Francë dhe në këto “operacione” ka marë pjesë edhe George Freche.
George Freche vdiq para ca kohësh dhe nuk më pëlqen të flas për të vdekurit.
Duke ju dhënë të gjithë konsideratën time për hir të së vërtetës historike le të flasim, duke iu drejtuar të “gjallëve”. Ku filloi kontradikta me Hoxhën?
Në zgjedhjet e saj kohe, në programin tonë të Partisë sonë (M-L) ne vendosëm “jo” kandidatit socialist Francois Mitterand dhe “jo” kandidatit të djathtë, Charles De Gaulle. Enveri dhe PPSH-ja nuk ishin dakort me ne dhe vendosën të ndihmojnë e të mbështesin një person tjetër, Claude Beaulieu që kishte krijuar një “celulë” në rrethinat e Parisit, duke i propozuar që ai të mbështeste kandidatin e djathtë Charles De Gaulle.
Kush ishte Beaulieu?
Ishte një njeri që nuk merrte vesh nga “lidhej gomari” nga marksizëm-leninizmi dhe aq më tepër më vonë doli që ishte i policisë së fshehte të PCF. E sot është personalitet politik në Francë. Ishte një “arrivist vulgar”, nga të cilët historia ka parë me mijëra.
Shqiptaret preferuan De Gaulle-in ndoshta nga pozicioni i tij i një politike nacionaliste “anti amerikane” në atë kohë.
Ne na prishën shumë “punë”.
Po faza e dytë e kontradiktave me Enverin?
Do të thoja që Enveri “pète un câble” (u marros) kur filloi të prishej me Kinën dhe filloi megallomania më absolute që mund të imagjinohej për ne. Shumë e habitshme dhe tepër tragjike për ju shqiptarët. Më kujtohet si sot kur ishim në KQ të PPSH dhe anëtarët e delegacionit tonë me shtynin nga mbrapa që t’i flisja Enverit për ta bërë që të reflektonte e të ndryshonte mendjen në lidhje me Kinën. Ai (Enveri) “pète un cable” dhe i dukesh vetja më i madhi i botës së “vërtetë” komuniste, duke qenë i varur kokë e këmbë nga fondet e Kinës. Duhet të ketë qenë shumë e vështirë për ju që jetonit atje.
Po më kujtohet që filloi të mungonte buka nëpër dyqane. Po ushqeheshim me “sllogane”.
Tragjike, fat tepër i “veçantë” për ju shqiptarët, sepse kam një respekt të veçantë për karakterin tuaj të paepur.
Ç’mund të më thoni për ndonjë personazh tjetër të PPSH-së që keni njohur në atë kohë, p.sh. Mehmet Shehun?
Mehmet Shehu fliste mirë frëngjisht se kishte qenë në Francë mbas luftës së Spanjës. Më kujtohet një herë që ndodhesha në tribunë për festën tradicionale të 1 majit në Tiranë, më vjen nga mbrapa, më rreh shpatullat dhe më thotë miqësisht: “francez si je?” dhe pastaj zhvilluam një diskutim tepër të ngrohtë.
Po kur morët vesh për “vetëvrasjen” e tij?
Mehmet Shehu nuk ishte nga ata që vriste veten. Ndërkohë ju thashë që nuk dua të flas për të vdekurit, por ja që insistimi juaj më bëri të flas.
Po Ramiz Alia jeton…
Po dhe nuk i ka hyrë “gjemb” në këmbë akoma. Ja që po flasim për të gjallët.
Protestat e maj ’68 në Francë
“Maj 1968″ është emri që u është dhënë protestave dhe grevës së përgjithshme në Francë, që rrezikoi seriozisht rënien e qeverisë së De Gaulle. Për shumëkënd, këto protesta u konsideruan si një rast i mirë për të “shkundur” shoqërinë e vjetër në shumë aspekte: politike por edhe morale. Gjithçka nisi me grevat studentore në universitetet dhe licetë e Parisit e më pas situata u rëndua pas ndërhyrjes së policisë.
Shumë shpejt studentëve iu bashkuan edhe punëtorët që e çuan vendin në grevë të përgjithshme. Situata ishte e rëndë për disa kohë, por gjithçka u qetësua më pas. Punëtorët iu rikthyen punë dhe studentët shkollës dhe në zgjedhjet e radhës Partia Goliste, e kërcënuar keqas nga revoltat, doli më e fortë se kurrë.
Edhe pse, për sa u përket protestuesve francezë, ngjarjet e majit të vitit 1968 mund të konsiderohen si një dështim politik, jehona që patën ishte shumë e madhe. Në Francë konsiderohet si momenti që bëri zëvendësimin e moralit konservator me atë liberal, që dominon shoqërinë franceze sot.
No comments:
Post a Comment