Daniel Leuwers, Coeur de nuit (Zemër nate), Prishtinë, 2016
Një prej sfdave që e ka mbajtur peng prej shumë kohësh fjalën time për librin me poezi të shkrimtarit Daniel Leuwers, përkatësisht librit me pesë poemtha të tij (Tirania e kujtimeve, Makthet, Thirrja e natës, Zemra n'harmoni, Nata dhe tjetërkundi) ka qenë raporti im me autorin dhe krijimtarinë e tij.
Si t’i qasesha një vepre, autorin e të cilës e kam njohur dhe çmuar prej vitesh si një mis-ambasador të dyfishtë mes Kosovës dhe Francës dhe madje jo vetëm të saj; si t’i qasesha veprës letrare, mesazhin e së cilës e kisha dëgjuar të recituar prej shumë vitesh ende pa e marr trajtën përfundimtare; për më tej, si t’i shquaja disa referenca dhe madje momente historike të theksuara në këto poezi, të cilat viteve të fundit, jo njëherë i kemi diskutuar apo dëgjuar mes krijuesve, pjesëmarrës në Takimet e Prishtinës, organizuar nga Shoqata Ndërkombëtare e Shkrimtarëve dhe Kritikëve.
Katër vjet më parë, autori i kësaj vepreje Daniel Leuwers, erdhi në Prishtinë, në krye të një grupi krijuesish. Në Prishtinë prej më se dy dekadash vinë e shkojnë përmes tokës dhe qiellit individë dhe grupe të pafundme ushtarakësh, strategësh të luftës e të paqes, politikbërës rajonalë e globalë, tregtarë, besimtarë të të gjitha riteve dhe madje farkues të shumë sekteve e religjioneve klasike e moderne, të cilët në rastet më të shpeshta vinë nën veladonin e organizatave joqeveritare. Shqiptarët, të cilët vetëm Zot i madh e di se kur janë vendosur në këto hapësira, prej shekujsh, nga toka, deti dhe qielli presin e përcjellin tregtarë nga Europa Qendrore, fillime e mbarime kryqëzatash mes Lindjes e Perëndimit; prej shekujsh presin Bajlozë klasikë që nën presionin a armëve a të ideologjive i mbajnë të rrethuar brenda “Kështjellës” dhe Bajlozë modernë që për bukën e gojës i detyrojnë të bëhen pjesë e prostitucionit global. Të gjetur në një nga Skelet më të veçanta të Europës Juglindore, shqiptarët, në fillim të shekullit XIX, e patën për nder të prisnin edhe njërin prej krijuesve më të mëdhenj të Europës, Gjorgj Bajronin, i cili për shumë arsye, pra jo vetëm letrare e artistike, u bë pjesë e historisë së tyre.
https://leuwers.wordpress.com/
Shkrimtari Daniel Leuwers, ashtu si edhe njëri prej paraardhësve të tij Lordi Bajron, erdhi në një Skele tjetër të hapësirës shqiptare, në Kosovë, rreth dy shekuj me pas. I pari thërriste në krye të poezisë së tij: Në zemrën time kam diçka të fshehtë (Bajron), ndërsa i dyti, sikur i përgjigjet në krye të poemthit të tij: Çdo rrugë për ty ruan një fshehtësi (Leuwers). I pari vinte për të parë historinë që po bëhej nga Luani i Janinës, ndërsa i dyti për të parë historinë e bërë nga luanët e UÇK-së. I pari (Bajroni) prandaj e bëri historinë edhe me poezinë, si një udhëtar i përmasave shekullore, ndërsa i dyti (Lewers) po e përvijon atë sot përmes poezisë dhe artit si një artist i përmasave globale. I pari (Lordi Bajron) e pati braktisur qytetin, përkatësisht Europën në emër të ekzotikës në Lindje, i dyti, (Daniel Lewers), i cili dekada të tëra i ka kaluar ndërmjet Europës, Afrikës dhe madje kontinentit të Australisë, e përvijon këtë si një vi në pikturën e Pikasos tani në vargun e tij “të braktisësh qytetin / të shkosh kah një horizont i ri”. /Vetëm,/ ti ndjen, pra, ngrohtësinë e njerëzve/ vrragat e udhëve”.
Në këtë mënyrë autori i kësaj vepre, përmes vargjeve të tij, kulturës së tij intelektuale e krijuese ndërlidhë jo vetëm epokat historike letrare (tre shekujt e fundit), përfaqësuesit emblematikë të qytetërimeve universale, po edhe kontinentet (Australinë, Afrikën, Europën) dhe madje fushat e krijimtarisë artistike (poezinë, pikturën, muzikën). Në këtë mënyrë ai i bën të reflektojnë në mënyrë unike vargjet poetike dhe forcën e brushës në pikturë, përjetimin artistik si akt universal të heronjve, që kanë shënuar momentet përfaqësuese dhe që kanë lënë gjurmë në historinë e njerëzimit, duke e ruajtur në të njëjtën kohë edhe individualitetin krijues prej artisti qoftë edhe vetëm me domethënien simbolike të vargut dhe të titullit të veprës “Zemër nate”, në kontekst të simbolikës së prozës, përkatësisht titullit të veprës së Xhozef Konradit “Zemra e errësirës”.
Në këtë rrugëtim ngjarjesh e kontinentesh në poezinë e tij zë vend edhe Prishtina, një lakmi kjo e gjithë qytetarëve të saj, që edhe ata e vendi i tyre të bëhen pjesë e vlerave sublime botërore, qofshin këto edhe vlera sublime të dhembjes universale, sepse errësirën e sotme të pasigurisë së zemrës e kanë përjetuar shekuj me radhë nga koncepte e ideologji të së keqes, që kur e kur ka marrë përmasa qiellore.
Nuk është e rastit pse Prishtina dhe Kosova, më parë se sa Parisi të kenë ndjerë zërin e Teatrit Ba-Ta-Clan, që njëkohësisht mund të quhet edhe zëri i Masakrës së Rezallës, Korishes, Pastaseles, Therandës, Reçakut etj., rrugët e të cilave, si edhe rrugët e Parisit dhe të poezisë së shkrimtarit Daniel Leuwers, janë plotë kujtime dhe plotë fshehtësi.
Floripress
Professeur de littérature française à l'université de Tours, Daniel Leuwers est l'initiateur du concept de livre pauvre1. Il a publié de nombreuses critiques pour la revue Europe. Il est membre de l'académie Mallarmé.
Sur le livre pauvre
Le Livre pauvre, supplément revue Triage no 15, Tarabuste, 20032
Livre pauvre, livre riche, Somogy, 20063
Richesses du livre pauvre (avec des études et témoignages de Georges Badin, Béatrice Casadesus, Henri Droguet, Max Fullenbaum, Philippe Hélénon et Henri Meschonnic), Gallimard, 20084
Les Très riches heures du livre pauvre, Gallimard, 20115
Essais
Jouve avant Jouve ou la naissance d’un poète, Klincksieck, 1984
Jouve poète de la rupture, Collection "La revue des lettres modernes", Lettres modernes Minard, 1986
Introduction à la poésie moderne et contemporaine, 1996, (réédité en 2005, en collaboration avec Jean-Louis Backès)
Histoire de la littérature française de Zola à Apollinaire (avec Michel Décaudin), Flammarion, 1996
L'Accompagnateur, Essais sur la poésie contemporaine, Sud, 1996
La place du poème - Essais et chroniques sur la poésie contemporaine, illustrations de Jacques Vimard, Éditions Samuel Tastet, 2007.
Préfaces
Outre son œuvre propre, on lui doit un certain nombre de préfaces :
Dominique d'Eugène Fromentin, Le Livre de poche, 1972
La Vénus à la fourrure de Leopold von Sacher-Masoch, Le Livre de poche, 1975
Littérature
Australia ou le pays rouge, récit, Editinter, 2004
Le Voyage immobile, carnets, Editinter, 2004
-------------------------------
Daniel Leuwers
La belle aventure des « Livres Pauvres »
Daniel Leuwers, universitaire participant à de nombreux colloques internationaux sur la poésie, poète et essayiste, par ailleurs Président pour la France de l’Association Internationale des Critiques Littéraires (AICL), est un ardent défenseur de la poésie. Il rédige de nombreuses chroniques sur les poètes contemporains, notamment dans les revues Autre Sud et Poésie/Première. Par ailleurs, passionné d’art pictural, il a depuis près de dix années initié une entreprise d’une grande originalité où poésie manuscrite et peinture, chaque exemplaire constituant une édition originale en soi, sont étroitement associées. Bernard Mazo la présente.
Les « livres pauvres » constituent des collections « hors commerce » de petits ouvrages où l’écriture manuscrite d’un poète rejoint l’intervention originale d’un peintre. C’est en 2003, dans le cadre du Prieuré de Saint-Cosme,situé près de Tours et où est mort Ronsard, qu’a eu lieu la première expositions de ces collections lancées par Daniel Leuwers, qui comprenaient alors une soixantaine de livres. Trois ans plus tard, l’aventure a continué au point d’atteindre plus de deux cents livres précieux. Ce sont précisément ces nouveaux « livres pauvres » qui ont été présentés à Saint-Cosme pendant les trois mois de l’été 2006.Des noms de grands poètes de langue française (Yves Bonnefoy, François Cheng, Jacques Dupin, Michel Butor, Bernard Noël, Alain Jouffroy, Jude Stéfan), d’écrivains connus (Michel Tournier, Nancy Huston, Annie Ernaux) ou moins connus ainsi que de peintres éminents (Pierre Buraglio, Georges Badin) ont rejoint les collections qui se sont par ailleurs ouvertes à des poètes arabes, japonais, lusophones – composant ainsi une large fresque (unique en son genre) où la quête de la beauté rejoint un souci d’ouverture, d’universalisme et de métissage fructueux.
Trois catalogues
En 2008, c’est près de trois cents nouveaux livres qui ont été présentés à Saint-Cosme. Des peintres comme Alechinsky, Viallat, Kijno, Steinberg ont rejoint les collections qui se sont multipliées.Trois gros catalogues présentant les ouvrages et leurs reproductions en couleur offrent un panorama unique de cette belle aventures ont été successivement édités : « Le Livre pauvre » , Tarabuste, 2003 ; « Livre pauvre/Livre riche » , Somogy, 2006 ; enfin « Richesses du livre pauvre » , Gallimard, 2008.
Pourquoi cette appellation « livres pauvres » ? Tout simplement parce qu’il s’agit de livres conçus comme un artisanat sans aucun investissement financier. Le poète compose à la main sur papier vierge chacun des exemplaires constituant à chaque fois un original et choisit le peintre qui va l’accompagner sur ces mêmes exemplaires, chacune des illustrations étant elle-même un original pour le recueil final. Par conséquent, ni graveur, ni lithographe, ni imprimeur et en bout de chaîne ni diffuseur et ni libraire.
Daniel Leuwers n’est donc pas un éditeur, mais un « susciteur » qui souhaite que les livres pauvres soient montrés au public le plus large possible.
Le cap des 1000 livres
Des six exemplaires originaux, deux reviennent au poète, et deux au peintre. Les deux derniers font partie des collections (Le N°1 est conservé au Prieuré de Saint-Cosme et fait l’objet d’expositions tournantes ; le N°6 est exposé un peu partout : non seulement en France, mais également en Europe (Bergame, Milan, Brême, Bucarest, Bruxelles), en Israël (Haïfa) ainsi qu’à New York.Les livres pauvres sont, en fait, des livres de bibliophilie qui se refusent aux bibliophiles et qui vont à la rencontre de publics a priori réfractaires à l’élitisme mais qui les adoptent finalement avec passion.
Le cap des 1000 livres (en toutes langues) sera atteint en 2010, lors de la préparation d’une nouvelle grande exposition à Saint-Cosme accompagnée d’un nouveau catalogue à paraître chez Gallimard.
Bernard Mazo
No comments:
Post a Comment