Shumica e njerëzve që kanë qenë në burg, kanë qenë të burgosur për qëllime politike dhe, kjo, që ka ndodhë në Burgun e Dubravës në vitin 1999 është rast i rrallë, pasi kjo në botën moderne nuk ndodh, sepse edhe terroristët më të mëdhenj në botë nuk trajtohen kështu. Andaj, përgjegjësia penalë për të gjithë ata që kanë bërë veprime të tilla herdokur ka për të ndodhur...
Prof.dr.Hajredin Kuqi
Shkruan Flori Bruqi
Janë bërë 13 vjet nga masakra në Burgun e Dubravës. Gjithçka nisi me 19 maj, kur aeroplanët e NATO-s, duke menduar se aty gjendej një nga caqet e ushtrisë serbe, filluan bombardimet mbi pavionet, të cilat në fakt kishin të burgosur shqiptarë.
Ky skenar i pushtuesit serb zgjati deri më 22 maj 1999, kur NATO e kuptoi se aty nuk ishin forcat serbe, por të burgosurit shqiptarë.
Po më 22 maj 1999, policia dhe ushtria serbe kishin zhvilluar një nga masakrat më të mëdha gjatë kësaj lufte në Kosovë.
13 vjet pas ende nuk është dënuar askush, ndërsa kanë munguar edhe hetimet nga institucionet e vendit.
Deri tash nuk është bërë asgjë edhe në shqyrtimin e padisë që Shoqata e ish të burgosurve e ka bërë që vitin 2009 në Gjykatën e Pejës, raporton KTV.
Në këtë masakër humbën jetën 120 të burgosur shqiptarë, ndërsa qindra të tjerë u plagosën.
Në burgun famëkeq të Dubravës në komunën Istogut, që nga muaji dhjetor i vitit 1998 dhe sidomos qershori i vitit 1999 netët dhe ditët e ferrit nuk do të harrohen kurrë. Të gjitha këto barbari ishin të vështira për të gjithë ata shqiptarë që ishin të burgosur. Ishte aty një kohë e një pjese të vuajtjeve dhe krajatave që i përjetuan qindra të burgosur shqiptarë të pafajshëm nga të gjitha anët e Kosovës. Shkaktarët të këtyre vuajtjeve ishte shteti serb, që kishte lëshuar kriminelët ordinerë të liruar nga burgjet serbe dhe malaziase të dërguar në Kosovë për të vrarë dhe masakruar shqiptarët e pafajshëm. Të burgosurit shqiptarë të kthyer nga burgjet serbe në burgjet e Kosovës në Lypjan dhe komunën e Istogut pësuan trishtim të thellë e të papërshkruar nga këto barbari fashiste të shtetit dhe institucioneve serbe. Ata të cilët i shpëtuan me të keqes nuk do t’i harrojnë kurrë këtë barbari antinjerëzore. Në masakrat barbare të 21, 22 dhe 23 majit të vitit 1999, kriminelët ordinerë serbë, ( që dihen se kush janë dhe që të gjithë edhe tash 12 vjet pas luftës janë në liri, pa u marrë në pyetje nga asnjë gjykatë) i vranë dhe i masakruan në mënyrë më barbare 160 të burgosur shqiptarë dhe i plagosen lehtë e rëndë, mbi 200 të burgosur të tjerë shqiptarë, të zgjedhur nga të gjitha anët e Kosovës për çka dëshmitarët e gjallë të masakrave më barbare në burgun e Dubravës së Istogut dhe Lipjanit nuk do të harrojnë kurrë.
Inatin e humbjeve nga NATO, serbët e shfrynin mbi të burgosurit dhe civilët shqiptarë
Si kudo në Kosovë edhe në komunën e Istogut ndodhën tragjedi të mëdha që ishin përsëritje e vazhdueshme e dhunës që për një shekull kanë ndodhur në këtë anë të Rrafshit të Dukagjinit. Nëpër rrugët dhe rrugicat fusha, kodra maleve të këtij regjion u kryen krimet më barbare, ku nga duart e krimineleve serbë, shumica “fqinjë” të shqiptarëve, të armatosur me armë të kalibrave të ndryshme, me thika, me bomba dore, me shufra gome, të hekurta dhe mjete të tjera të forta, me fitilin e benzinës pas veti lanë gjurmë të rënda të krimit, të çmendurisë, të barbarizmit, të dhunës shtazarake.....
Në fshatin Staradran dhe shumë lokalitete të tjera të komunës së Istogut në rrugë, rrugica, në oborre, në livadhe janë gjetur kafka të hedhura, trupa njerëzish të sharritura me sharra motorike, duar, këmbë, koka dhe pjesë të tjera?! ...
Në javën e parë të muajit maj të vitit 1999 në fshatin Staradran u vranë dhe u masakruan shtatëmbëdhjetë staradranas, kurse në oborrin e shtëpive të Demë dhe Zymer Berishës u masakruan 150 veta, kryesisht të zhvendosur nga regjionet e ndryshme të Kosovës. Ata që bënë krime në fshatin Saradran e mjedise të tjera në komunën e Istogut ishin paramilitarë, shumica nga fshatrat e komunës së Istogut. Shkurt në komunën e Istogut 106 serbë morën pjesë në djegien, në plaçkitjen, në vrasje, në masakrime, në vjedhje dhe shumë barbari të tjera të rënda, të cilat populli shqiptarë i fshatrave të komunës së Istogut e të rrethinës nuk do t’i harrojë kurrëPra, të burgosurit politik në burgun e Dubravës dhe burgjet serbe me vendim e Ministrisë së Brendshme të Serbisë dhe shërbimeve sekrete serbe, kinse “ për shkaqe sigurie” të burgosurit shqiptarë u dërguan nga burgjet e Kosovës për ta vuajtur dënimet në burgjet e Serbisë. Organet sekrete shtetërore serbe morën qëndrim të prerë që të gjithë të burgosurit shqiptarë nga burgjet serbe anekënd Serbisë dhe Vojvodinës të kthehen serish në Kosovë, ku “siguria” do të jetë më e madhe, e sidomos në burgun famëkeq të Dubravës së Istogut. Kthimi në fjalë u bë gjatë fillimit të muajit prill të vitit 1999 me një qëllim që të bëhet asgjësimi i tyre?! Rasti i burgut famëkeq të Dubravës së Istogut është një ndër krimet më barbare , i cili ishte organizuar mirë dhe me qëllime të caktuar nga kreu shtetëror ushtarak dhe policor qëllimisht likuidimin e të burgosurve shqiptarë dhe pengjet e luftës. E tërë kjo kurthe mirë e organizuar për t’i likuiduar dhe masakruar të burgosurit shqiptarë nuk mbahen në mend nga historia e burgjeve ndërkombëtare. Krimet në Burgun e Dubravës janë dëshmi e gjallë, është rrugë e mirë për t’i treguar botës së civilizuar, 12 vjet pas , për ta ndriçuar masakrën më barbare , në mënyrë që të dalin para drejtësisë të gjithë kriminelët dhe udhëheqësit e tyre të cilët kryen këtë dhe shumë krime të tjera nëpër Kosovë mirë të kurdisura. Andaj, është obligim njerëzore që kriminelët pas dymbëdhjetë vjetëve lirie të zihen, të burgosen dhe të dërgohen aty ku e kanë vendin, ngasë krimi barbare e kryer në kompleksin e burgut të Duravës së Istogut e cila është një përsëritje e ngjarjes tragjike të burgut famëkeq të Tivarit dhe burgjeve të tjera që ndodhen shqiptareve gjatë më shumë se një shekulli.
Kompleksi modern i burgut të Dubravës para dymbëdhjetë viteve u shndërrua në një kazermë të rrezikshëm ushtarako-policore dhe paramilitare serbe. Sipas shënimeve dhe fotografive që disponojmë nga kompleksi i burgut famëkeq në Dubravë u stacionuan forcat më të përgatitura ushtarako- policore dhe njësit sekrete të armatës jugosllave, të cilat qysh në ditët e para të vendosjes në pjesën me të mirë të tokës së punuar të burgut u ngritën pistat moderne për aterrimin e aeroplanëve dhe helikopterëve ushtarakë, të cilët çdo ditë bombardonin vatrat e rezistencës dhe të fshatrat e Rrafshit të Dukagjinit e të regjionit të Drenicës, të cilat ishin në shënjestër të tyre.
Kampi i përqendrimit sikurse ato fashiste
Të burgosurit shqiptarë me të arritur nëpër burgjet serbe çdo kund nga gardianet dhe forcat paramilitare u priten me dhunë, duke i rrahur me shufra gome, me shqelma dhe mjete tjera të forta, të cilat nuk do t’i harrojnë kurrë...
Skenari mirë i përgatitur për kthimin e afro 1 nijë të burgosurve shqiptarë nga burgjet serbe të Serbi dhe Kosovë me urdhrin e Sllobodan Millosheviqit, ministrit të jurispodencës të Republikës së Serbisë, Bogolub Jankoviqit, drejtorit i burgut famëkeq të Dubravës, Aleksandër Rakoçeviç të cilët në bashkëpunim të ngushtë me strukturat sekrete ushtarako-policore serbe, në kohën kur ushtria serbe ishte ne valën dhe flakës të bombardimeve nga forcat e t NATO s, më se 1 mijë të burgosur shqiptarë filluan t’i kthejnë në Kosovë dhe të njëjtit t’i grumbullojnë në kompleksin e burgut famëkeq në Dubravë, i cili u bë në një kamp i vërtetë përqendrimi me një qëllim që, sipas skenarit mirë të përgatitur, ishte paraparë të bëhet një masakër barbare për asgjësimin e djemve, burrave intelektualëve më në zë në Kosovë, më në krye prof. Ukshin Hotin. Mbikëqyrësi i burgut famëkeq Branko Komatina ishte përcjellësi i fundit në rrugën pakthim të profesor Ukshin Hotiti... Në burgun e famëkeq të Dubravës, në kohën kur filloi kthimi dhe grumbullimin i të burgosurve shqiptarë, shumica e tyre ishin të dënuar politikisht. Në këto momente kritike për shqiptaret organet shtetërore të Serbisë nga burgjet serbe liruan shumë kriminelë ordiner, të cilët erdhën me detyra speciale në burgun e Dubravës dhe burgjet e tjera në Kosovë për të kryer maltretime të rënda fizike, për të vrarë, për të masakruar dhe në fund për t’i shfarosur të gjithë ata që janë shqiptarë?!
Masakra e Dubravës- përsëritje e krimeve të Tivarit
Të lidhur në pranga, të burgosurit shqiptarë, me të arritur në burgun famëkeq të Dubravës i rreshtuan dy nga dy dhe i drejtuan e i vendosën në pavilionin’’C’’, ku ishin pozicionuar shumica e gardianëve dhe paramilitarëve kriminelë ordinarë në pozicionet cik-cak, të cilët, pa një pa dy, si bishat u torturuan, me shufra gome, të hekurta, shqelma dhe mjete të tjera të forta, të cilët të burgosurve shqiptar u dëshiruan’’mirëseardhje’’, duke i keqtrajtuar deri në alivanosje?!....
Ploja më 21, 22 dhe 23 maj 1999
Synimi i gardianëve dhe kriminelëve ordinerë, me aparate të rrymës, me shufra gome, shqelma dhe mjete tjera të forta ishte shkatërrimi i veshkave dhe organeve gjenitale të çdo i burgosur shqiptarë dhe mu aty ishin të rënat më të shpeshta. Të gjitha këto presione, maltretime të rënda fizike dhe psikike, u bënë nën komandën e komandantit të burgut të Dubravës-Mikiç Vidiçit. Pas fillimit të bombardimeve të NATO-s mbi kompleksin e burgut të Dubravës, së pari furishëm i goditën lokalet e qëndrimit të gardianëve, të cilët si zakonisht para çdo bombardimi të forcave të NATO-s u mundësoi krimineleve serb të largoheshin nga kompleksi i burgut e të strehoheshin... Gjatë kohës së bombardimeve, të 990 të burgosurit shqiptarë, qe kishin mbetur në pavilonin’’C’’dhe pavijonet e tjera, me shufra të metalta dhe mjete të tjera të forta, i thyen dyert e burgut dhe dolën në fushën e kompleksit të burgut. Më 21 maj të vitit 1999, nga kompleksi i burgut të Dubravës, serbët, me armë të kalibrave të ndryshëm, provokonin aeroplanët e NATO-s, të cilët i detyruan që për të dytën herë mbi kompleksin e burgut të Dubravës të kryejnë bombardime të furishme, të cilat zgjatën gjatë tërë ditës , deri në mesnatë .Gjatë këtij sulmi,gjithashtu mbetën të vrarë e të plagosur shumë shqiptarë. Të tjerët nga frika e më së keqes, tërë natën e kaluan në pjesën e jashtme të lokaleve të burgut.
Më 22 maj, komandanti i burgut-Aleksander Rakoçeviç, të burgosurve shqiptarë, nëpërmjet altoparlantëve, u bëri thirrje që, për pesë minuta, të bëhen gati dhe të dalin në oborrin e kompleksit të burgut, ku për shkak të’’sigurisë’’, do të largohemi nga burgu i Dubravës dhe do të udhëtojmë për Nish dhe burgjet e tjera të Serbisë? Shumica e atyre qe i shpëtuan masakrës makabre serbe të 22 majit të vitit 1999 të trazuar shpirtërisht pas fatit dhe ndihmës së Zotit që patën gjatë ikjes, arritën të strehohen në lokalet e kuzhinës, në bodrume, në kanale, në gropën septike dhe në skuta të tjera të burgut, me qëllim për të shpëtuar trupin dhe shpirtin. Pasi pushuan të shtënat e kriminelëve ordinerë, ne të burgosurit tjerë që i shpëtuam vdekjes së sigurt, të cilën e vrapuan në vendin ku ishte bërë masakra makabre për t’u ardhur në ndihmë shokëve të plagosur rëndë e lehtë dhe me vështirësi të mëdha arritëm të bëjmë tërheqjen e disa të plagosurve. Gjatë tërheqjes na hetuan kriminelët ordinerë serbë, të cilët mbi ne, qe shkuam në ndihmë filluan të shtien me pushkë snajper dhe armë të tjera. Në ato momente kritike për shpëtimtaret dhe të plagosurit, mbeti i vdekur shpëtimtari Nazmi Shala me disa shokë të tjerë.
Kriminelet ordiner në burgun e Dubravës kudo që hasen në shqiptarë i lanë të vdekur.
Vrisnin serbët dhe e fajësonin NATO-n
Një ditë pas masakrës barbare serbe më 23 maj në orët e para të mëngjesit kriminelet ordinerë serbë, shumica prej tyre të ardhur nga burgjet serbe për të masakruar shqiptarë në burgun e Dubravës dhe në Kosovë, të armatosur deri në dhëmbë me revole, thika të mprehta, bomba dhe maska në kokë, si bishat e tërbuara hynë nëpër pavijonet e burgut, ku filluan të kositin shqiptarë si barin para kose, kuptohet, ata që i shpëtuan masakrës në burgun e Dubravës. Kriminelët ordinerë nëpër kanalizime, gropën septike dhe skuta të tjera të burgut, ku ishin një numër bukur i mirë i të burgosurve, hodhën bomba dore, ku shumë të burgosur të strehuar mbetën të vdekur. Këta kriminelë ordinerë nëpër korridore dhe vende të tjera kudo që hasën në shqiptarë të burgosur shtien me revole në të burgosurit shqiptarë, duke i lënë të vdekur?!
Në spitalin e burgut, ku ishin dërguar pesëmbëdhjetë të plagosur rëndë për shërim, kriminelët edhe mbi të plagosurit rëndë shtinë prapë me revole në kokë dhe të gjithë i lanë të vdekur para syve të personelit shëndetësor. Më në fund, grupet paramilitare dhe të gardianeve ordiner, me të arritur në lokalet e kuzhinës së burgut, ku ishin grumbullua një pjesë e mirë e të burgosurve shqiptarë, të cilët i shpëtuan masakrave të mëparshme mbi ta pa ku kurrfarë paralajmërimi zbrazën rafalë automatikësh, ku mbeten të vrarë dhe të plagosur rëndë e lehtë shumë të burgosur shqiptarë. Autorët e kësaj masakre të organizuar e realizuan nën komandën e strukturave shtetërore të Serbisë, ku ishte i përfshirë edhe zëvendëskomandanti M. Vidiq me armë automatike kalibrave të ndryshme, me revole, me thika, me shufra gome, të hekurta dhe mjete të tjera duke vrarë dhe maltretuar rëndë fizikisht dhe psikikisht, shqiptarë të pafajshme, shumica e moshave të reja?!...Pas këtyre masakrave barbare të cilat nuk i mban në mend historia e burgjeve ndërkombëtare. Ata që u shpëtuan plumbave të armëve të kriminelëve ordinerë serbë u kërkua nëpërmjet megafonave që të gjithë nga birucat dhe lokalet tjera të këtij burgu brenda pesë minutave të dalin në pistat e betonuara në oborrin e burgut dhe aty të rreshtohen mu në vendin ku më parë me metoda me barbare u vranë dhe u masakruan koleget e tyre të burgut. Edhe përkundër luhatjeve të mëdha, të zbatohet komanda e krimineleve dhe komandanteve të tyre duke iu frikësua më të keqes, pozitivisht iu përgjigjen këtyre thirrje dhe dolën dhe u reshtua në vendin e caktuar. Afër të rreshtuarve shqiptarë, si herën e parë, kriminelët serbë mirë ishin pozicionuar për gjuajte. Kriminelet ordinerë në këto çaste i komandonte një i burgosur kriminel serbë, të cilin të gjithë e njihnin mirë, por emrin nuk ia dinim- na thanë të burgosurit e burgut famëkeq të Dubravës së Istogut. Pas rreshtimit për katër na urdhëruan të shkojmë në drejtim të hallës së sporteve të vogla dhe pasi na futën brenda na urdhëruan të gjithëve të ulëm poshtë në parket. Madje nga ne kërkuan që t’i bartnim të plagosurit dhe të njëjtit t’i sjellim në parketin e hallës sportive. Në këto momente të vështira për të gjithë ne ku ishim të strehuar si pulat, na shanin nënën shqiptare dhe na kërcënonin së të gjithëve do tu presim kokat si pulave. Në sallë, ku ishim të grumbulluar ne të burgosurit shqiptarë që Zoti dhe fati deshi tu shpëtojmë të gjitha këtyre masakrave, atyre ditëve në “vizitë” komandanti të burgut i erdhën tre inspektorë të sigurimit shtetëror dhe shumë gazetarë, të cilët filluan t’i incizojnë objektet e dëmtuara nga bombardimet, të plagosurit dhe të vrarët, për çka e fajësuan forcat e NATO-s, a në realitet ata ishin ata që i kryen të gjitha masakrat në fjalë.
Në fillim të javës së fundit të muajit maj, të vitit 1999 me autobus dhe kamion, ata që i shpëtuan masakrës barbare në kompleksin e burgut famëkeq të Dubravës së Istogut, e në mesin e tyre edhe të plagosurit nga komuna e Istogut u nisen në drejtim të burgut të dytë famëkeq të Lypjanit, kurse të vrarit dhe të plagosurit u varrosen në një varrë masiv në kodrën e fshatit Rakosh me një qëllim për tua humbur gjurmët- na thanë dëshmitaret e gjallë të burgut të Dubravës së Istogut dhe shumë burgjeve tjera në Kosovë dhe anë e këndë Serbisë.
Pse të burgosurit u lejuan të merreshin në Serbi?!
Gjatë gjysmës së parë të muajit qershor të burgosurit shqiptarë të burgosur nëpër burgjet e Serbisë përjetuan ditët më të vështira të jetës.
Është interesant të përmendim së mu ata që organizuan dhe bënë krimet më barbare në burgun e Dubravës së Istogut dhe burgjet tjera anë e këndë Kosovës, kur shkuan në birucat e burgjeve të Serbisë, u shpërblyen me vende të larta udhëheqëse nëpër burgjet serbe. Sa për ilustrim po përmendim se Aleksandër Rakoqeviqi, drejtor i burgut të Dubravës së Istogut, u emërua drejtor i burgut qendror famëkeq të Pozharevcit. Mbikëqyrësi i burgut të Dubravës Branko Komatitina, ishte përcjellësi i fundit i profesor Ukshin Hotit, që u lirua me 16 maj të vitit 1999 është ai i cili di në detaje për fatin e profesorit, ku është, dhe kah ka shkuar, kush e ka marrë dhe ku e kanë dërguar.
Pse nuk u bë ndjekja e kriminelëve që vranë të burgosurit?
Bashkëbiseduesit e gjallë të burgjeve të Dubravës, Lypjanit dhe birucave të burgjeve tjera serbe anë e këndë Serbisë-nga biseda e gjatë që e zhvilluam këto ditë me ta na njoftuan se kurthet mirë të kurdisura në burgjet famëkëqija në Dubravë dhe Lypjan nga strukturat më të larta shtetërore të Serbisë që morën jetën e shumë të burgosurve shqiptarë, të cilët barbarisht u vranë, u masakruan dhe u varrosën në një varrezë masive për tu humbur gjurmët. Mirëpo, me kthimin e shqiptarëve nga Shqipëria dhe vendet tjera nga Evropa deri të Amerika e largët, u zbuluan varret masive,që pas identifikimit, shumë viktima i morën të afërmit dhe familjet e tyre. Nga varret masive gjatë procesit të ekzaminimit të viktimave dhe tërheqjes së trupave janë bërë shumë gabime. Duke u bazuar në faktet që i ofrojnë dëshmitarët e gjallë të masakrës dhe dëshmive të tjera autentike origjinale, fotografitë dhe shumë fakte të tjera të gjalla në këto momente- na rrëfyen bashkëbiseduesit edhe pas dymbëdhjetë vjetëve është e nevojshme të punohet më shumë për ndjekjen e vazhdueshme të kriminaleve serbë dhe identifikimin e krimeve të cilat e kanë krye me metoda më barbare në burgun famëkeq të Dubravës së Istogut dhe mjediset tjera anë e këndë Kosovës. Pra, ne shqiptaret e Kosovës sot kemi nevojë për ngritjen e një institucioni të njëjtë me atë të Vizantalit i cili do të punonte për grumbullimin sa më shumë të argumenteve të gjalla për ndjekjen e krimineleve të cilët edhe pas dymbëdhjetë vjetëve i kanë duart e zhytura deri në bërryla me gjak , dhe të njëjtit për befasi të gjithë neve, organeve të ndjekjes dhe të bashkësisë ndërkombëtare, lirshëm po bredhim rrugëve të qyteteve dhe fshatrat anë e këndë Kosovës dhe Serbisë, sikurse edhe Ratko Mlladiqi i për 16 vjet u tall me viktimat e tij dhe shumë mlladiqa të tjerë të cilët janë në Serbinë “demokratike” e madje dhe në Kosovë?! Andaj, për krimet e bëra për çka flasin dëshmitë mirë dihen emrat e mbiemrat, edhe pas dymbëdhjetë vjetëve kërkohet burgosja e tyre dhe dërgimi i tyre në gjyqe dhe burgje, e këtë e meritojnë. Duke u bazuar në këto dhe shumë fakte të tjera kërkohet nga delegatet dhe strukturat udhëheqëse të Parlamentit , Qeveria e Kosovës, gjykatat të punojnë më shumë që në çdo mjedis të ngritën padi penale duke filluar nga maltretimet fizike, psikike, vrasjet, masakrimet, djegiet, dhunimet, plaçkitjet dhe shumë barbari tjera që i bënë mbi trojet tona barbaret kriminelet serbë. Për kryerjen e të gjitha këtyre punëve me në fund pas 12 vjetëve kërkohet që në Kosovë të formohet Instituti për ndjekjen e kriminelëve, në mënyrë që publikisht më në fund të dihet se kush janë ata që duart i kanë të zhytura me gjak, e kush janë ata që nuk janë masakrues. Kjo pas 12 vjetëve do të na mundësonte dhe lehtësonte të gjithë neve në Kosovë për ta nxjerrë drejtësinë në shesh,që Serbia sa herë na ka masakruar ka arritur t’i fshehë krimet dhe ky do të ishte një lloj satisfaksioni për viktimat, për të gjithë ne që ishim viktimë, por edhe për civilizimin e sotëm njerëzor. Është befasi se si mu ata që është dashur të punojnë për 12 vjet radhazi për ndriçimin e masakrës me barbare në burgun e Dubravës në Kosovë u anashkalua me qëllim apo qëllim masakrën më famëkeqe në kompleksin e burgut të Dubravës së Istogut, për çka për fat të mirë ka shumë dëshmitarë dhe dëshmi të gjalla, por ...
“Thika ime i pret lehtë dhe shpejt kokat e shqiptarëve”
Prof. dr. Qamil Haxhibeqiri, mësimdhënës në Fakultetin e Shkencave Matematikore- Natyrore në Degën e Matematikës në Prishtinë rrjedh nga një familje e vjetër gjakovare. I ati Qamil Haxhibeqiri i takon brezit të parë të Shkollës Normale të Gjakovës. Gjyshi Beqir Haxhibeqiri ishte simpatizues i Lëvizës përparimtare kombëtare, anëtar i Këshillit Nacional Çlirimtar të Gjakovës me rrethinë. -Gëzimi i ne gjakovarëve për fillimin e bombardimeve- na tha në fillim të bisedës tone prof. Dr. Qamil Haxhibeqiri nuk zgjatin shumë. Në orët e para të pas mesnatës, flaka e madhe përfshiu Çarshinë e Madhe në Gjakovë. Në mëngjesin e së nesërmes mësojmë për kallje e Qershisë monumentale të Gjakovës dhe për viktimat e para të territorit serb i cili vazhdoi të’’trashet’’ditëve të ardhme. Mbesim të mbyllure nëpër shtëpi. Jetonim në ankth të pa përshkruar duke pritur’’radhën’’se kur do të bëhemi ‘’pre’’e forcave paramilitare të Arkanit, Sheshelit dhe Millosheviçit të cilat bënin kërdi në të gjitha lagjet e qytetit dhe rrethinës të komunës së Gjakovës...Avionët e NATO-s bombarduan forcat ushtarake e paraushtarake të stacionuara në Kodrën e Çabratit, rrëzë të cilës shtrihet lagja jonë. Nuk vonoi shumë e forcat ushtarake serbe,të çorientuara nga bombardimet’’zbresin’’në lagjen e Çabratit dhe strehohen nëpër shtëpitë e qytetarëve shqiptarë. Më dhjetë maj të viti 1999 në orën tetë të mëngjesit dëgjohen rrapëllima dhe thyerje të dyerve të oborreve, kur paramilitarët na urdhëruan nën kërcimin e armëve dhe fyerjeve të rënda për pesë minuta ta lëshojmë shtëpinë dhe lagjen.’’E keni kërkuar NATO-n, do t’ju vrasim të gjithave’’.’’Nëse shpëtoni të gjallë, këtu nuk keni vend’’. Ikni sa më parë në Shqipëri atje është nëna e juaj, vendi i juaj, këtu është nëna Serbi’’.Largohuni brenda pesë minutave nga shtëpia me fëmijët dhe plakën shtatëdhjetë e pesë vjeçare, pothuaj të palëvizshme. E njëjta gjë u ndodhi edhe fqinjëve tanë- na rrëfeu prof. dr. Qamili. Në qendër të qytetit ndalohen shumë të rijnë si Edmond Dukagjinit, Bekim Hagjibeqiri, Agron e Afrim Hagjiavdyli, Arben Gexha e shumë të tjerë për fatin e të cilëve edhe sot e kësaj dite nuk dihet asgjë. Në qendër të qytetit na ndanë nga gratë dhe fëmijët dhe me autobus na dërguan në një punëtori afër bodrumit të verës në Gjakovë, ku gjatë tri ditëve i grumbulluan mbi treqind meshkuj të të gjitha moshave dhe strukturave kualifikuese. Një paramilitar i dehur serb me pseudonimin ‘’Bajo’’ me thikë në njërën dorë dhe pistoletën në dorën tjetër na maltretonte rëndë psikikisht e fizikisht. Ai na thoshte: “Thika e ime pret lehtë dhe shpejt koka të shqiptarëve’’.Pas gjashtë ditë ndalese-na rrëfeu në vazhdim profesor dr. Qamili. Maltretimet nga punëtoret e sigurimit shtetëror serb, të uritur, të rraskapitur, tri herë na është dhënë nga një e katërta e bukës dhe në të një njëjtën kohë nën kërcimin e armëve na detyruan të nënshkruajmë vendimet policore që na ngarkonin për veprimtari terroriste. Pas kësaj,të bartur me një kamion për bartjen e kafshëve dhe një autobus na dërguan në qytetin e Pejës , ku u kërcënuam nga civilë serbë. Pasi në burgun e Pejës nuk kishte vend, na vendosën në bodrumin e firmës ‘’Banana’’, në afërsi të stacionit të autobusëve në Pejë, ku mbanin dy ditë dy net nën kërcënime, sharje dhe maltretime të rënda fizike e psikike.
Bombat e NATO-s binin afër nesh- gardianët serbë kishin ikur
Pas dy ditësh na bartën në burgun e Dubravës, tregon profesor Haxhibeqiri, ku kordoni i gardianëve na priti me goditje të rënda më shufrave të gomës, të drurit dhe metalit, si dhe të shqelmuar e të grushtuar na përcollën në pavijonin e pranimit. Më nëntëmbëdhjetë maj, pas hetuesisë, aeroplanët e NATO-s e bombardojnë pavijonin C, e cila gjë ne të burgosurve shqiptarë na shpëtoj nga maltretimet shtazarake të hetuesve të sigurimit serb. Me këtë rast mbetën të vdekur tre të burgosur shqiptarë.
Maltretimet shtazarake: njeriu ishte më i fortë se guri
Ditën e premte, më njëzet e një maj të vitit 1999, nga orët e paradites, pandërprererë deri në orët e vona të pasdites avionët e NATO-s bombarduan burgun famëkeq të Dubraves, ku shumica e bombave ranë në afërsi të pavijonit të pranimit, ku ishim ne shqiptarët të mbyllur prapa grilave të hekurta. Në këto momente pas ikjes së gardianeve, të burgosurit e vjetër i thyen dyert e pavionit dhe u bashkuam me të burgosurit e tjerë në oborrin e burgut. Predhat dhe bombat bijën kudo afër nesh e bashkë me to edhe viktimat e pafajshme shqiptare. Secili në ato momente kritike mundohet ta mbrojë veten, ta ndihmojë shokun. Sheh njerëz pa një dorë, pa njërën këmbë. Aty diku shtrihet një trup i pa kokë, pak më larg koka e shkëput dhe trutë e dala jashtë e shumë skena rishtuese të cilat nuk i duronte syri i njeriut. Rënkimet e të plagosurve përzihen me ulërimat e aeroplanëve, ku si pasojë e bombardimeve mbeten të vdekur nëntëmbëdhjetë veta, e shumë të tjerë të plagosur. Disa vdiqën nga pamundësia e ofrimit të ndihmës mjekësore nga gjakderdhja e madhe, ndonëse nuk mungofshin përpjekjet e mëdha të burgosurve shqiptarë. Nga grupi gjakovar - na rrëfeu prof. dr. Qamili, mbetën të vdekur Sadik Kastrati, Hasan Hoda, Tomë Maksuti, Blerim Hoda e Bahri Kryeziu.
Forcave paramilitare serbe, kundër të burgosurve shqiptarë, iu bashkuan edhe të burgosurit ordinerë serbë të rekrutuar nga autoritetet udhëheqëse të burgut. Ky sulm bizar zgjati një orë, kur ranë shumë viktima të reja si Ilir Damonga, Myhedin Guta e shumë të tjerë. Më njëzet e pesë maj të vitit 1999 në orët e para të mëngjesit me autobus të vjedhur nga populli na shpërngulen për në burgun e Lypjanit, ku gardianët na ëshirojnë’’mirëseardhje’’përmes goditjeve të pakursyera me shkopinj gomës, drurit, shufra metalike, fyerje dhe sharje në baza nacionale.
Në ferrin e Lypjanit qëndruam shtatëmbëdhjetë ditë me nga pak ushqim, ku kishim dyqind gramë bukë bajat dhe të myktë, një decilitër lëng të përzier me disa pika yndyre, për çdo pesë veta katër litra ujë te papastër te cilit i kundërmonte erë ndryshku të gypave. Gjithë kësaj kur i shtohet edhe vapa e qershorit, numri i tridhjetë deri në dyzet vetave në një dhomë prej gjashtëmbëdhjetë metrave katrorë, fjetja në dyshemenë e thatë, kuptohet se çfarë mund të ishte gjendja shëndetësore e ne të burgosurve- na rrëfeu prof. dr. Qamil Hagjibeqiri. Ditën e mërkurë rreth orës njëzet e tre, na zgjuan nga gjumi. Na grumbulluan nga pesëdhjetë veta dhe na lidhen duart me zinxhir nga pas. Jashtë dëgjoheshin krisma armësh. Kështu e kaluam pjesën e mbetur të natës në ankth të pa përshkruar, duke mos ditur se çka po ndodh me ne? Me dhjet qershor në orët e pasdites me autobus të’’ Nishi ekspresit’’na bartën për burgjet famëkëqija të Serbisë, ku një pjesë na vendosën në burgun e Nishit, a pjesën tjetër na dërguan për burgjet famëkëqija në Pozharavec dhe Mitrovicë të Sremit.
Të burgosurit gjakovar ishin fajtor sepse ishin shqiptarë dhe qytetar të Gjakovës
Njëqind e dyzet persona të burgosur nga Gjakova, duke filluar që nga muaji prill dhe maj për gjykatën e Nishit u përcollëm nga forcat e mëdha policore, ku në hyrje të gjykatës i ‘’priten’’turma njerëzish, të cilët nëpërmjet shtypit ishin njoftuar për fillimin e gjykimit të grupit ‘’terrorist’’nga Gjakova. Të përcjell me kërcënime dhe fyerje të qytetarëve të ndërsyer të lidhur hymë në gjykatë. Aty na i lexuan aktakuzat, të cilat ishin një montim i pashije dhe i paqëlluar, si edhe të gjitha akuzat që bëheshin aso kohe ndaj shqiptarëve. Ne të burgosurit gjakovarë- na rrëfeu prof. dr. Qamili ishim fajtorë, sepse ishim shqiptarë dhe banor të qytetit të Gjakovës, ku kishin ndodhur vrasje dhe plagosje të shumta të forcave policore dhe paramilitare serbe për të cilat akuzoheshin shqiptarët. Se çfarë ishte gjykimi tregon edhe fakti se dëshmitarë në këtë proces të montuar ishin punëtorët e sigurimit shtetëror serb Nebojsha Avramoviçi, Veselin Veshoviçi, Milutin Vishnjiçi, Rade Vlahoviçi, Dushan Dragoviçi, Daniello Zeqeviqi, Predrag Gavriqi, Radovan Nikoliqi, Sllobodan Kovaqi, të gjithë kriminelë që kishin dorë në vrasjet, masakrat dhe djegiet masive që bënë me duart e tyre në qytetin e Gjakovës dhe rrethinë gjatë ditëve më të tmerrshme të luftës, kurse kryetar i trupit gjykues ishte gjykatësi famëkeq Goran Petronijoviçi, njëri nga ata që për ‘’krime lufte’’’’dënuan’’ presidentin Bill Klinton kryeministrin Toni Bler, Havier Solanën, Medlin Olbrajtin, Iber Vedrinin, e tjerë.
Gjykimi përfundoj me dënime drakonike: të njëqind e dyzet e pesë gjakovarët te cilët dënuan jo më pak se njëmijë e gjashtëqind e tridhjetë e dy vjet heqje lirie.
Të hënën, më gjashtë nëntor të vitit 2000, në orët e mbrëmjes filloi rebelimi i furishëm i të burgosurve serbë, të cilët në pavijonin A dhe B prishën qetësinë e mbrëmjes. Nuk vonoi shumë e filloi thyerja e grilave në katin përdhes të pavlionit C. Në momentet më të duhura në dy kate ku ishin të vendosur të burgosurit shqiptarë gardianët u zhdukën pa gjurmë. Prej këtij momenti-na rrëfeu në vazhdim prof. dr Qamil Hagjibeqiri, ne të burgosurit shqiptarë në këto momente kritike ndodheshim në’’ mëshirën’’e të burgosurve ordinerë serbë. Atëherë filloi demolomi i lokaleve, thyerja e instalimeve incizuese, kallja e qendrës arsimore të burgut. Nëpër çatitë e të gjitha pavijoneve serbë. Kështu edhe një herë u përballshim me jetën apo vdekjen.. . Gëzimi pas lirimit nuk kishte kufij... Afërdita Zekaj, e lindur në fshatin Jabllanicë e Madhe në komunën e Pejës, ishte një ndër shumë veprimtare e cila kontribuoi me rezistencë aktive kundër pushtetit dhe forcave të armikut shekullor. Ata të cilët mirë e njohin Afërdita Zekaj kanë çka të rrëfejnë për trimerin e kësaj vajze të re, e cila kurrë nuk diti të frikësohet nga inspektoret e sigurimit shtetërore serbë. Kjo e re e palodhshme ditë e natë me shokët e rezistencës nuk pushonte së vepruari në anë e ndryshme të komunës së Pejës dhe të Rrafshit të Dukagjinit, vetëm e vetëm për t’i dalë në ndihmë popullit dhe kolegëve të rezistencës shqiptare. Nga kjo mirë shihet së kjo aktiviste deri në momentin e burgosjes nga inspektoret e sigurimit shtetëror të Serbisë me suksese e mbuloi çdo pëllëmbë në veprimtarin e saj. Për Afërdita Zekaj tri data janë të paharrueshme: Burgosja më tetë dhjetor të vitit 1998, vrasja dhe masakrimi i babait në kohën kur ishte prapa grillave të burgjeve serbe në Serbi dhe trembëdhjetë marsi i vitit 2001, kur mori lajmin për lirim nga burgu famëkeq i Pozharevcit dhe kthimi në Kosovë...
Kriminelet serb shëtisin të lirë në Serbi, po edhe në Kosovë
Nëpër birucat e burgut famëkeq në Nish, ku ishim ne shqiptaret, sillnin njerëz të sëmurë psikikë, kriminelë ordinerë serbë, të cilët luanin me dinjitetin tonë.
Kamer Buqolli nga fshati Raushiq i komunës së Pejës, i burgosur politik tregon për një trishtim të madh për torturat që i përjetoi nëpër birucat e burgjeve serbe nga policia dhe forcat paramilitare dhe kriminelët . Aty kah mesi i muajit shtator të vitit 1998 meqë se e kisha babanë të sëmur, pa dëshirën e tij, u desh që të udhëtojë për në Pejë për të siguruar një vend në spital. Për fat të keq me të arritur në qytetin e Pejës me ndaloi një policia e komunikacionit. Fatkeqësisht në atë moment kritik njëri prej tyre me njohu mirë dhe me kërcimin e tytave të automatikeve, të cilët mi vunë në trup, me lidhen në pranga dhe duke me maltretuar rëndë fizikisht dhe psikikisht me dërguan në stacionin e policisë dhe në organet shtetërore të sigurimit, ku me njoftuan me përmbajtjen e fletë arrestimit e cila ishte lëshuar para shumë ditësh për burgosjen time.Para se të marrin në pyetje inspektorët e sigurimit shtetëror me ofruan si kusht për lirim nga arresti, të dalë para kamerave televizive dhe të UÇK-në ta pagëzoj si organizatë terroriste. Në këtë, moment,si na rrëfeu Kamer Buqolli,e ndjeva veten shumë të fyer dhe u thash:’’Më parë e pranoi vdekjen, se sa të deklarohem para kamerave televizive për një gjë të tillë’’.Pas shkëmbimit të fjalëve të ashpra me ta më lidhën në pranga për radiator dhe me metoda më të rënda fizike dhe psikike më rrahën deri në alivanosje. Këto tortura shtazarake vazhduan tërë natën deri të nesërme në orën katërmbëdhjetë, kur më dërguan në burgun famëkeq të Pejës.
Gardianet shqiptarë për të burgosurit shqiptarë ishin heronj të vërtetë
Në burgun famëkeq në Pejë dhe qelitë e tij trishtuese të përgjakura me gjakun e të burgosurve shqiptarë, në momente më të vështira, gardianët shqiptarë dhe personeli tjetër ishin hero të gjallë për ne shqiptarë. Ata treguan kujdes të jashtëzakonshëm e në momente më të vështira na mbanin gjallëve moral, duke na thënë:’’Mos u ligështoni, ne do të fitojmë, fitorja është afër’’.Kur jemi këtu duhet veçuar teknikun shëndetësor Bujar Agushollin,i cili për të burgosurit e pafajshëm shqiptarë shpesh e rrezikoi vetveten...Në burgun e Pejës- na rrëfeu në vazhdim të bisedës Kamer Buqolli,-inspektorët shtetërorë në orët e vona të mbrëmjes na merrnin nga birucat i burgut dhe na dërgonin në zyre e tyre. Aty, një nga një na merrnin në pyetje dhe na maltretonin rëndë fizikisht e psikikisht. Në të gjitha lokalet e këtij burgu zërat trishtues nga rrahjet e rënda me shufra gome, me shqelma, me grusht e mjete të tjera. Britma e të rrahurit shqiptar e shponte tokën dhe qiellin. Fati deshi që pas dy javësh qëndrimi në burgun e Pejës, mbi njëqind të burgosur të pafajshëm shqiptarë nga komunat e Pejës, Klinës, Deçanit dhe Gjakovës e vendeve tjera, na dërguan në burgun famëkeq të Lypjanit. Pas dy muajsh nga Lypjani me autobus e mjete të tjera na transportuan në burgun famëkeq në Dubravë të Istogut. Bashkë me ne në Dubravë u grumbulluan mbi një mijë të burgosur shqiptarë nga burgjet e Kosovës dhe të Serbisë me një qëllim për të na vrarë dhe masakruar..
Çdo bombardim i aeroplanëve të NATO-s ishte shpresë e madhe për ne sepse shumica prej nesh e dinim se më në fund Kosova edhe pa ndihmën e ne të burgosurve shqiptarë që ishim prapa grilave, do të fitojë lirinë dhe në fund do të çlirohet nga thundrat pushtues serbe .Pas goditjeve të rënda mbi zyrat e gardianëve dhe pjesë të ndërtesave të burgut të Dubravës më 19-21 maj, forcat paramilitare të zgjedhura pikë e pikë për kryerjen e krimeve si bisha e tërbuar silleshin rreth mureve të burgut dhe nën komandën e eprorëve të tyre mirë ishin përgatitur për të kryer një masakër barbare mbi ne të burgosurit shqiptarë që ishin nëpër qelitë e burgut të Dubravës . Më 22 maj të vitit 1999 mbi ne të burgosurit shqiptarë të rreshtuar në oborrin e burgut nga objekti i karakollit dhe vendet e tjera të objekteve të burgut, ku ishin të pozicionuara forcat serbe filloi të vjellët zjarri mbi të burgosurit shqiptarë. Në këto momente të vështira në vend mbetën të vdekur 160 e mbi 200 të plagosur. Pjesa tjetër që i shpëtoi kësaj masakre barbare për të shpëtuar shpirtin dhe trupin ikën dhe u strehuan në bodrumin e kuzhinës dhe në vende tjera .Një pjesë e të plagosurve arritën të hyjnë nëpër tunele dhe kanalizime, të cilët nga forcat policore dhe paramilitare u vranë dhe u masakruan në mënyrën më barbare me bomba dore dhe armë të tjera. Gjithashtu në dhomat e ambulancës shëndetësore të burgut , ku ishin të plagosur, të gjithë u vranë me revole nga afërsia në kokë. Po ashtu, më 23 maj në orët e para të mëngjesit, bandat me maska në kokë si bishat e egra të uritura për gjak në dhomat për ngrohje e ujit dhe në dhomat e ambulancës, me bomba dore dhe revole për së afërmi në mënyrën më barbare i vranë dhe i masakruan 30 të burgosur shqiptarë. Në këto momente të vështira për ne që i shpëtuam masakrës së mëparshme. Kur unë bashkë me një grup të madh shokësh ishim të fshehur në bodrumin e kuzhinës ku pas një kohe të shkurtër na hetuan kriminelet, të cilët na u drejtuan me thirrje që të dalim jashtë. Në thirrjen e parë nga frika se do të na kositin të gjithëve si barin nuk iu përgjigjen thirrjeve të tyre. Nuk vonoi shumë kriminelët nga dritaret e birucave të burgut filluan të hedhin brenda bomba dore, të cilat nga frika e eksplodimit na detyruan për ta shpejtuar shpirtin të dalim jashtë.
Pas 16 ditësh vuajtje që as guri nuk mund tu përballonte, më qershor të vitit 1999 në orët e vona të mbrëmjes na lidhen në pranga si kafshët nga pesëdhjetë veta, na grumbulluan nëpër dhomat e burgut. Të gjithë menduam së do të na vrisnin, por fati deshi dhe i shpëtuam më të keqes dhe më dhjetë qershor në orët e para të mëngjesit me autobus na nisen në drejtim të kazamateve serbe anë e këndë Serbisë.
Më 2 nëntor të vitit 1999 nga burgu famëkeq i Mitrovicës së Sremit një grup shokësh të burgosur shqiptarë na dërguan në burgun famëkeq të Leskovcit. Përsëri me 25 maj të vitit 2000 na kthyen për së dyti në burgun famëkeq të Mitrovicës së Sremit, ku së bashku me të burgosurit tjerë shqiptarë përjetuam edhe një nokdaun- na rrëfeu në vazhdim të bisedës sonë i burgosuri Kamer Buqolli të rëndë: rebelimin e të burgosurve serb. Por, falë
Mustafë Alimusaj nga fshati Strellc i Epërm i komunës së Deçanit i burgosur politik, rrëfen për torturat dhe shumë barbari të tjera që i përjetoi vetë dhe të tjerët.. Tregon se në udhëtim e sipër me familje për tu zhvendosur në Rozhajë, në Savinovodë atë dhe shumë të tjerë i ndaluan forcat policore dhe paramilitare serbe që na lidhen në pranga, dhe duke na maltretuar na dërguan, në Pejës dhe me tortura deri të nesërmen, kur na dërguan në burgun e Pejës, në qelit trishtuese dhe të përgjakura me gjakun e të burgosurve shqiptarë. Gandianet shqiptar ishin heronjtë të gjallë për të gjithë ne të burgosurit shqiptarë. Aty qëndruam dy javë në një dhomë burg me të burgosurit Sokol Sylaj,, Astrit Morina, Valon Jetishi, nga komuna e Gjakovës, Xhavit Gashi nga Suhareka, Shaban Mehmetaj nga komuna e Pejës dhe shumë të tjerë. Në këtë burg gjatë dy muajve, sa qëndruam, inspektorët shtetëror, në orët e vona të natës, na merrnin nga birucat e burgut dhe na dërgonin në zyrat e tyre. Aty, një nga një na merrnin në pyetje, na maltretonin rëndë. Në të gjitha birucat dhe korridoret e këtij burgu famëkeq çdo ditë dhe natë nga rrahjet e rënda me shufra gome, me shkelma, me grushta e mjete të tjera britma e të burgosurve shqiptar që shponte tokën dhe qiellin.
“Tmerret që i përjetuam nuk do t’i harrojmë kurrë”
Ne të burgosurit shqiptarë në burgun famëkeq në Nish na grumbulluan në katin e epërm të izolimit, ku çdo ditë dhe natë nga tri herë me shufra gome, me grusht, me shkelma e mjete të tjera të rënda barbarisht na rrihnin. Pas një jave të gjithë ne të burgosurit që ishim të akuzuar dhe dënuar për terrorizëm që ishim në Nish na rreshtuan në të dy anët e korridorit të gjatë, ku në mënyrë më barbare filluan të na rrahin. Kjo zgjati plotë një muaj ditë. Në një mëngjes pasi na urdhëruan të bëhem gati për zhvendosje në një burg tjetër na rreshtuan në oborrit. Në mesin tone ishte i burgosuri Xhemail Alimani nga Maqedonia, të cilin para syve të gjithë neve si bishat e nxoren nga rreshtit dhe e rrahën deri në alivanosje. Të njëjtën barbari e vazhduan edhe ndaj të gjithë ne tjerëve. Pas kësaj barbarie na obliguan të hymë nëpër autobusë, na i vuan prangat dhe me zinxhirë secilin prej nesh na lidhen për kërriga të autobusëve veç e veç dhe na urdhëruan që të ulim kokën me kusht që të mos shikonim anash. Gjatë rrugës mësuam së jemi duke shkuar në drejtim të Kosovës.
Paramilitarët serbë hyn në autobus dhe terren me thika disa të burgosur
Mustafë Alimusaj tregon se i sollën prapë natën e parë qëndruan në birucat e burgut të Lypjanit, kurse në të nesërmen na dorëzuan në burgun e Dubravës së Istogut, “ku ne të burgosurit shqiptarë patëm rastin të takohemi me Ukshin Hotin”. Më 9 maj në burgun e Dubravës nga Gjakova arritjen 145 të burgosur të moshave dhe profesioneve të ndryshme . Pas arritjes nga burgjet e Serbisë në burgun e Dubravës në mënyrë më barbare filluan të na vrasin dhe të na masakrojnë.
Të rinjtë pejan Maki Begolli dhe Arsim Kullashi , u arrestuan me spiunimin e një shqiptari. “Pas arrestimit 4 ditë torturash nga burgu i Pejës i dërguan të lidhur me zigjir në Dubravë .Me të hyrë në oborrin e burgut në Dubravë na priti zëvendës komandanti i burgut Miki Vidiq bashkë me një batalion gardianesh paramilitar të cilët rrinin të gatshëm për të aplikuar forcën fizike dhe psikike mbi ne të burgosurit. Aty na reshtua dy nga dy dhe duke na dërgua në pavilionin “C’ na ndalën para dyerve të shkalleve të hyrjes të burgut dhe filluan të na thirrin me emër e mbiemër një nga një. Në korridoret e pvilionit “C “ deri të dyert e birucave ishin pozicionuar një numër gardianesh- shumica prej tyre ishin kriminel ordinere serbë të zgjedhur pikë e pikë nga Serbi dhe Mal të Zi me të cilët gjatë kalimit nëpër korridore të gjithë ne të burgosur shqiptarë u ballafaquam me rrahje të forta, me fyerje, si dhe alivanosje nga të ramët e forta...Në pavilionin “C” Arsimi me shokët Blerimin dhe Dardanin të gjithë të rinj gjatë tetëdhjetë e shtatë ditëve, sa qëndruan në këtë burg famëkeq dëgjuam vetëm britma kukama, piskama të cilat të shtirshin gjallë në tokë nga të ramët e forta gardianeve kriminel ordiner serbë. Edhe ne shokët. Makin, Arsimin, Blerimin , Dardanin e të tjerët nga gardianet shpesh janë nxjerr nga birucat e burgut dhe janë rrahur në mënyrën më shtazarake deri në alivanosje. Synimet e gardianeve kriminel ordiner serbë të ardhur nga burgjet e Serbisë dhe Malit të Zi ishin që gjatë maltretimeve të rënda fizike dhe psikike të burgosurve shqiptare të gjitha moshat ishte shkatërrimi organeve gjenitale, të veshkave.Gjatë shëtitjeve që i kemi bërë nëpër korridoret e burgut ne si të burgosur kemi qenë të detyruar tërë kohës duart t’i mbajmë prapa kresë, kurse kokën poshtë, kurse ditëve të diela ishim të detyruar të pastrohemi nën tushat me ujë të ftohtë. Pas fillimit të bombardimeve të forcave ushtarake të NATO-së mbi pozicionet ushtarake, policore, paramilitare serbe dhe objektet me rëndësi strategjike mbi ne të burgosurit filloi dhuna e pa parë, të cilën Maki , Arsimi, Blerimi, Dardani e të tjerët nuk do të harrojmë kurrë. Gjatë kësaj kohe filloi sjellja e furishme të burgosurve shqiptare nga burgjet serbe të Serbisë në burgun famëkeq në Dubravë të Istogut.. Pas pushimit me armë nga ana e forcave paramilitare të burgut Maki Begolli me gjashtë shokë të burgut me shpejtësi të madhe vrapuam në drejtimi të qendrës të sporteve të vogla të burgut nga ku janë tërhequr të plagosurit. Gjatë këtij aksioni na hetuan paramilitare dhe filluan të shtinë mbi ne, ku për fate të keq nga radhët tona mbeti i vrarë vetëm Nazmi Shala. Në atë moment ku mezi e shpëtuam kokën arritëm që t’i tërheqim të gjithë të plagosurit rëndë dhe lehtë dhe t’i vendosim në lokalet e pavilionit “C” dhe spitalin e burgut.
Falë ndihmës së Zotit dhe fatit i shpëtuam me të keqes ...
Më njëzet e tre maj forcat paramilitare serbe bashkërisht me të burgosurit serbë të armatosur deri në dhëmbë nga dera kryesore hynë brenda lokaleve të burgut dhe në mënyrë të pamëshirshëm shtinë mbi të burgosurit e pafajshëm shqiptarë me pushkë automatike, bomba, thika, shufra të hekurta, ku lanë shumë të vrarë dhe të plagosur. Në fund të aksionit xhelatët serbë u nisen në drejtim të lokaleve të restorantit , kuzhinës së burgut dhe spitalit, ku filluan të shtinë dhe në të njëjtën kohë i urdhëruan që brenda pesë minutave gjithë të burgosurit të dalin jashtë me duar të lidhura rreth kokë dhe në oborr të rreshtohen nga katër. Pas furnizimit me ushqim bashkë me të plagosurit me autobusë dhe përcjelljen e forcave të sigurimit shtetërore në krye me Bata Bullatoviqin kur arritëm në afërsi të Istogut na i ndalen autobusët dhe një nga një na rrahën deri në alivanosje. Me të arritur në burgun famëkeq të Lypjanit na rrethuan forcat e mëdha të krimineleve serbë të armatosur deri në dhëmbë të cilat na urdhëruan që të rreshtohem dhe gjatë hyrjes në pavilione na maltretuan rëndë, kurse dhjetë të burgosur i urdhëruan që t’i bartin të plagosurit dhe t’i vendosin në një pavilion të veçantë. Të plagosurit u dërguan për shërim në Spitalin e Përgjithshëm në Prishtinë, ku shumica prej tyre e gjetën vdekjen, e një ndër ta ishte edhe Mujë Tafilaj nga fshati Siqevë e komunës së Klinës. .
Më 10 qershor 1999 na shpërndanë nëpër burgjet serbe në Serbi. Në burgjet e Gjakovës, Pejës, Dubravës së Istogut, Gjilanit, Lypjani, Nishit, Pozharevc, Leskovcit, Beogradit, Mitrovicës së Sremit në dymbëdhjetë vjetorin e masakrave dhe barbarive të pa para mbi qindra shqiptarëve të moshave dhe gjinive të ndryshme bashkëbiseduesit më të cilët biseduam këto ditë me tronditje të mëdha shpirtërore u përkujtohen torturat shtazarake nga dyzet e tetë orë që u bë mbi trupin e tyre nga inspektoret e pa mëshirshëm të sigurimit shtetëror. Metodat më çnjerëzore ishin ato të aplikimit të rrymës gjatë torturave fizike dhe psikike të cilat të shumica e të burgosurve të pafajshëm shqiptarë u përdorën me qindra herë nga të cilat ka pasur edhe të vdekur. Të gjithë bashkëbiseduesit e mijë në rrëfimet e tyre në përkujtimin e dymbëdhjetë vjetorit të masakrave barbare nëpër burgjet serbe në Kosovë dhe Serbi të gjithë një zëri janë të mendimit që fati dhe ndihma e Zotit edhe përkundër metoda shtazarake që u kryen mbi ta i shpëtuan më të keqes dhe u kthyen në gjirin e tyre familja dhe trojet e tyre stërgjyshore. Ata shprehen habi pse pas hyrjes së NATO-s në Kosovë u lejuan forcat serbe që ata t’ i dërgojnë në Serbi dhe pyesin pse organet shtetërore të Kosovës për 12 vjet heshten për masakrën në burgun e Dubravës dhe për keqpërdorimin e të burgosurëve shqiptarë gjatë dhe pas luftës.
------------------------------
Prof.dr.Hajredin Kuqi
Shkruan Flori Bruqi
Janë bërë 13 vjet nga masakra në Burgun e Dubravës. Gjithçka nisi me 19 maj, kur aeroplanët e NATO-s, duke menduar se aty gjendej një nga caqet e ushtrisë serbe, filluan bombardimet mbi pavionet, të cilat në fakt kishin të burgosur shqiptarë.
Ky skenar i pushtuesit serb zgjati deri më 22 maj 1999, kur NATO e kuptoi se aty nuk ishin forcat serbe, por të burgosurit shqiptarë.
Po më 22 maj 1999, policia dhe ushtria serbe kishin zhvilluar një nga masakrat më të mëdha gjatë kësaj lufte në Kosovë.
13 vjet pas ende nuk është dënuar askush, ndërsa kanë munguar edhe hetimet nga institucionet e vendit.
Deri tash nuk është bërë asgjë edhe në shqyrtimin e padisë që Shoqata e ish të burgosurve e ka bërë që vitin 2009 në Gjykatën e Pejës, raporton KTV.
Në këtë masakër humbën jetën 120 të burgosur shqiptarë, ndërsa qindra të tjerë u plagosën.
Në burgun famëkeq të Dubravës në komunën Istogut, që nga muaji dhjetor i vitit 1998 dhe sidomos qershori i vitit 1999 netët dhe ditët e ferrit nuk do të harrohen kurrë. Të gjitha këto barbari ishin të vështira për të gjithë ata shqiptarë që ishin të burgosur. Ishte aty një kohë e një pjese të vuajtjeve dhe krajatave që i përjetuan qindra të burgosur shqiptarë të pafajshëm nga të gjitha anët e Kosovës. Shkaktarët të këtyre vuajtjeve ishte shteti serb, që kishte lëshuar kriminelët ordinerë të liruar nga burgjet serbe dhe malaziase të dërguar në Kosovë për të vrarë dhe masakruar shqiptarët e pafajshëm. Të burgosurit shqiptarë të kthyer nga burgjet serbe në burgjet e Kosovës në Lypjan dhe komunën e Istogut pësuan trishtim të thellë e të papërshkruar nga këto barbari fashiste të shtetit dhe institucioneve serbe. Ata të cilët i shpëtuan me të keqes nuk do t’i harrojnë kurrë këtë barbari antinjerëzore. Në masakrat barbare të 21, 22 dhe 23 majit të vitit 1999, kriminelët ordinerë serbë, ( që dihen se kush janë dhe që të gjithë edhe tash 12 vjet pas luftës janë në liri, pa u marrë në pyetje nga asnjë gjykatë) i vranë dhe i masakruan në mënyrë më barbare 160 të burgosur shqiptarë dhe i plagosen lehtë e rëndë, mbi 200 të burgosur të tjerë shqiptarë, të zgjedhur nga të gjitha anët e Kosovës për çka dëshmitarët e gjallë të masakrave më barbare në burgun e Dubravës së Istogut dhe Lipjanit nuk do të harrojnë kurrë.
Inatin e humbjeve nga NATO, serbët e shfrynin mbi të burgosurit dhe civilët shqiptarë
Si kudo në Kosovë edhe në komunën e Istogut ndodhën tragjedi të mëdha që ishin përsëritje e vazhdueshme e dhunës që për një shekull kanë ndodhur në këtë anë të Rrafshit të Dukagjinit. Nëpër rrugët dhe rrugicat fusha, kodra maleve të këtij regjion u kryen krimet më barbare, ku nga duart e krimineleve serbë, shumica “fqinjë” të shqiptarëve, të armatosur me armë të kalibrave të ndryshme, me thika, me bomba dore, me shufra gome, të hekurta dhe mjete të tjera të forta, me fitilin e benzinës pas veti lanë gjurmë të rënda të krimit, të çmendurisë, të barbarizmit, të dhunës shtazarake.....
Në fshatin Staradran dhe shumë lokalitete të tjera të komunës së Istogut në rrugë, rrugica, në oborre, në livadhe janë gjetur kafka të hedhura, trupa njerëzish të sharritura me sharra motorike, duar, këmbë, koka dhe pjesë të tjera?! ...
Në javën e parë të muajit maj të vitit 1999 në fshatin Staradran u vranë dhe u masakruan shtatëmbëdhjetë staradranas, kurse në oborrin e shtëpive të Demë dhe Zymer Berishës u masakruan 150 veta, kryesisht të zhvendosur nga regjionet e ndryshme të Kosovës. Ata që bënë krime në fshatin Saradran e mjedise të tjera në komunën e Istogut ishin paramilitarë, shumica nga fshatrat e komunës së Istogut. Shkurt në komunën e Istogut 106 serbë morën pjesë në djegien, në plaçkitjen, në vrasje, në masakrime, në vjedhje dhe shumë barbari të tjera të rënda, të cilat populli shqiptarë i fshatrave të komunës së Istogut e të rrethinës nuk do t’i harrojë kurrëPra, të burgosurit politik në burgun e Dubravës dhe burgjet serbe me vendim e Ministrisë së Brendshme të Serbisë dhe shërbimeve sekrete serbe, kinse “ për shkaqe sigurie” të burgosurit shqiptarë u dërguan nga burgjet e Kosovës për ta vuajtur dënimet në burgjet e Serbisë. Organet sekrete shtetërore serbe morën qëndrim të prerë që të gjithë të burgosurit shqiptarë nga burgjet serbe anekënd Serbisë dhe Vojvodinës të kthehen serish në Kosovë, ku “siguria” do të jetë më e madhe, e sidomos në burgun famëkeq të Dubravës së Istogut. Kthimi në fjalë u bë gjatë fillimit të muajit prill të vitit 1999 me një qëllim që të bëhet asgjësimi i tyre?! Rasti i burgut famëkeq të Dubravës së Istogut është një ndër krimet më barbare , i cili ishte organizuar mirë dhe me qëllime të caktuar nga kreu shtetëror ushtarak dhe policor qëllimisht likuidimin e të burgosurve shqiptarë dhe pengjet e luftës. E tërë kjo kurthe mirë e organizuar për t’i likuiduar dhe masakruar të burgosurit shqiptarë nuk mbahen në mend nga historia e burgjeve ndërkombëtare. Krimet në Burgun e Dubravës janë dëshmi e gjallë, është rrugë e mirë për t’i treguar botës së civilizuar, 12 vjet pas , për ta ndriçuar masakrën më barbare , në mënyrë që të dalin para drejtësisë të gjithë kriminelët dhe udhëheqësit e tyre të cilët kryen këtë dhe shumë krime të tjera nëpër Kosovë mirë të kurdisura. Andaj, është obligim njerëzore që kriminelët pas dymbëdhjetë vjetëve lirie të zihen, të burgosen dhe të dërgohen aty ku e kanë vendin, ngasë krimi barbare e kryer në kompleksin e burgut të Duravës së Istogut e cila është një përsëritje e ngjarjes tragjike të burgut famëkeq të Tivarit dhe burgjeve të tjera që ndodhen shqiptareve gjatë më shumë se një shekulli.
Kompleksi modern i burgut të Dubravës para dymbëdhjetë viteve u shndërrua në një kazermë të rrezikshëm ushtarako-policore dhe paramilitare serbe. Sipas shënimeve dhe fotografive që disponojmë nga kompleksi i burgut famëkeq në Dubravë u stacionuan forcat më të përgatitura ushtarako- policore dhe njësit sekrete të armatës jugosllave, të cilat qysh në ditët e para të vendosjes në pjesën me të mirë të tokës së punuar të burgut u ngritën pistat moderne për aterrimin e aeroplanëve dhe helikopterëve ushtarakë, të cilët çdo ditë bombardonin vatrat e rezistencës dhe të fshatrat e Rrafshit të Dukagjinit e të regjionit të Drenicës, të cilat ishin në shënjestër të tyre.
Kampi i përqendrimit sikurse ato fashiste
Të burgosurit shqiptarë me të arritur nëpër burgjet serbe çdo kund nga gardianet dhe forcat paramilitare u priten me dhunë, duke i rrahur me shufra gome, me shqelma dhe mjete tjera të forta, të cilat nuk do t’i harrojnë kurrë...
Skenari mirë i përgatitur për kthimin e afro 1 nijë të burgosurve shqiptarë nga burgjet serbe të Serbi dhe Kosovë me urdhrin e Sllobodan Millosheviqit, ministrit të jurispodencës të Republikës së Serbisë, Bogolub Jankoviqit, drejtorit i burgut famëkeq të Dubravës, Aleksandër Rakoçeviç të cilët në bashkëpunim të ngushtë me strukturat sekrete ushtarako-policore serbe, në kohën kur ushtria serbe ishte ne valën dhe flakës të bombardimeve nga forcat e t NATO s, më se 1 mijë të burgosur shqiptarë filluan t’i kthejnë në Kosovë dhe të njëjtit t’i grumbullojnë në kompleksin e burgut famëkeq në Dubravë, i cili u bë në një kamp i vërtetë përqendrimi me një qëllim që, sipas skenarit mirë të përgatitur, ishte paraparë të bëhet një masakër barbare për asgjësimin e djemve, burrave intelektualëve më në zë në Kosovë, më në krye prof. Ukshin Hotin. Mbikëqyrësi i burgut famëkeq Branko Komatina ishte përcjellësi i fundit në rrugën pakthim të profesor Ukshin Hotiti... Në burgun e famëkeq të Dubravës, në kohën kur filloi kthimi dhe grumbullimin i të burgosurve shqiptarë, shumica e tyre ishin të dënuar politikisht. Në këto momente kritike për shqiptaret organet shtetërore të Serbisë nga burgjet serbe liruan shumë kriminelë ordiner, të cilët erdhën me detyra speciale në burgun e Dubravës dhe burgjet e tjera në Kosovë për të kryer maltretime të rënda fizike, për të vrarë, për të masakruar dhe në fund për t’i shfarosur të gjithë ata që janë shqiptarë?!
Masakra e Dubravës- përsëritje e krimeve të Tivarit
Të lidhur në pranga, të burgosurit shqiptarë, me të arritur në burgun famëkeq të Dubravës i rreshtuan dy nga dy dhe i drejtuan e i vendosën në pavilionin’’C’’, ku ishin pozicionuar shumica e gardianëve dhe paramilitarëve kriminelë ordinarë në pozicionet cik-cak, të cilët, pa një pa dy, si bishat u torturuan, me shufra gome, të hekurta, shqelma dhe mjete të tjera të forta, të cilët të burgosurve shqiptar u dëshiruan’’mirëseardhje’’, duke i keqtrajtuar deri në alivanosje?!....
Ploja më 21, 22 dhe 23 maj 1999
Synimi i gardianëve dhe kriminelëve ordinerë, me aparate të rrymës, me shufra gome, shqelma dhe mjete tjera të forta ishte shkatërrimi i veshkave dhe organeve gjenitale të çdo i burgosur shqiptarë dhe mu aty ishin të rënat më të shpeshta. Të gjitha këto presione, maltretime të rënda fizike dhe psikike, u bënë nën komandën e komandantit të burgut të Dubravës-Mikiç Vidiçit. Pas fillimit të bombardimeve të NATO-s mbi kompleksin e burgut të Dubravës, së pari furishëm i goditën lokalet e qëndrimit të gardianëve, të cilët si zakonisht para çdo bombardimi të forcave të NATO-s u mundësoi krimineleve serb të largoheshin nga kompleksi i burgut e të strehoheshin... Gjatë kohës së bombardimeve, të 990 të burgosurit shqiptarë, qe kishin mbetur në pavilonin’’C’’dhe pavijonet e tjera, me shufra të metalta dhe mjete të tjera të forta, i thyen dyert e burgut dhe dolën në fushën e kompleksit të burgut. Më 21 maj të vitit 1999, nga kompleksi i burgut të Dubravës, serbët, me armë të kalibrave të ndryshëm, provokonin aeroplanët e NATO-s, të cilët i detyruan që për të dytën herë mbi kompleksin e burgut të Dubravës të kryejnë bombardime të furishme, të cilat zgjatën gjatë tërë ditës , deri në mesnatë .Gjatë këtij sulmi,gjithashtu mbetën të vrarë e të plagosur shumë shqiptarë. Të tjerët nga frika e më së keqes, tërë natën e kaluan në pjesën e jashtme të lokaleve të burgut.
Më 22 maj, komandanti i burgut-Aleksander Rakoçeviç, të burgosurve shqiptarë, nëpërmjet altoparlantëve, u bëri thirrje që, për pesë minuta, të bëhen gati dhe të dalin në oborrin e kompleksit të burgut, ku për shkak të’’sigurisë’’, do të largohemi nga burgu i Dubravës dhe do të udhëtojmë për Nish dhe burgjet e tjera të Serbisë? Shumica e atyre qe i shpëtuan masakrës makabre serbe të 22 majit të vitit 1999 të trazuar shpirtërisht pas fatit dhe ndihmës së Zotit që patën gjatë ikjes, arritën të strehohen në lokalet e kuzhinës, në bodrume, në kanale, në gropën septike dhe në skuta të tjera të burgut, me qëllim për të shpëtuar trupin dhe shpirtin. Pasi pushuan të shtënat e kriminelëve ordinerë, ne të burgosurit tjerë që i shpëtuam vdekjes së sigurt, të cilën e vrapuan në vendin ku ishte bërë masakra makabre për t’u ardhur në ndihmë shokëve të plagosur rëndë e lehtë dhe me vështirësi të mëdha arritëm të bëjmë tërheqjen e disa të plagosurve. Gjatë tërheqjes na hetuan kriminelët ordinerë serbë, të cilët mbi ne, qe shkuam në ndihmë filluan të shtien me pushkë snajper dhe armë të tjera. Në ato momente kritike për shpëtimtaret dhe të plagosurit, mbeti i vdekur shpëtimtari Nazmi Shala me disa shokë të tjerë.
Kriminelet ordiner në burgun e Dubravës kudo që hasen në shqiptarë i lanë të vdekur.
Vrisnin serbët dhe e fajësonin NATO-n
Një ditë pas masakrës barbare serbe më 23 maj në orët e para të mëngjesit kriminelet ordinerë serbë, shumica prej tyre të ardhur nga burgjet serbe për të masakruar shqiptarë në burgun e Dubravës dhe në Kosovë, të armatosur deri në dhëmbë me revole, thika të mprehta, bomba dhe maska në kokë, si bishat e tërbuara hynë nëpër pavijonet e burgut, ku filluan të kositin shqiptarë si barin para kose, kuptohet, ata që i shpëtuan masakrës në burgun e Dubravës. Kriminelët ordinerë nëpër kanalizime, gropën septike dhe skuta të tjera të burgut, ku ishin një numër bukur i mirë i të burgosurve, hodhën bomba dore, ku shumë të burgosur të strehuar mbetën të vdekur. Këta kriminelë ordinerë nëpër korridore dhe vende të tjera kudo që hasën në shqiptarë të burgosur shtien me revole në të burgosurit shqiptarë, duke i lënë të vdekur?!
Në spitalin e burgut, ku ishin dërguar pesëmbëdhjetë të plagosur rëndë për shërim, kriminelët edhe mbi të plagosurit rëndë shtinë prapë me revole në kokë dhe të gjithë i lanë të vdekur para syve të personelit shëndetësor. Më në fund, grupet paramilitare dhe të gardianeve ordiner, me të arritur në lokalet e kuzhinës së burgut, ku ishin grumbullua një pjesë e mirë e të burgosurve shqiptarë, të cilët i shpëtuan masakrave të mëparshme mbi ta pa ku kurrfarë paralajmërimi zbrazën rafalë automatikësh, ku mbeten të vrarë dhe të plagosur rëndë e lehtë shumë të burgosur shqiptarë. Autorët e kësaj masakre të organizuar e realizuan nën komandën e strukturave shtetërore të Serbisë, ku ishte i përfshirë edhe zëvendëskomandanti M. Vidiq me armë automatike kalibrave të ndryshme, me revole, me thika, me shufra gome, të hekurta dhe mjete të tjera duke vrarë dhe maltretuar rëndë fizikisht dhe psikikisht, shqiptarë të pafajshme, shumica e moshave të reja?!...Pas këtyre masakrave barbare të cilat nuk i mban në mend historia e burgjeve ndërkombëtare. Ata që u shpëtuan plumbave të armëve të kriminelëve ordinerë serbë u kërkua nëpërmjet megafonave që të gjithë nga birucat dhe lokalet tjera të këtij burgu brenda pesë minutave të dalin në pistat e betonuara në oborrin e burgut dhe aty të rreshtohen mu në vendin ku më parë me metoda me barbare u vranë dhe u masakruan koleget e tyre të burgut. Edhe përkundër luhatjeve të mëdha, të zbatohet komanda e krimineleve dhe komandanteve të tyre duke iu frikësua më të keqes, pozitivisht iu përgjigjen këtyre thirrje dhe dolën dhe u reshtua në vendin e caktuar. Afër të rreshtuarve shqiptarë, si herën e parë, kriminelët serbë mirë ishin pozicionuar për gjuajte. Kriminelet ordinerë në këto çaste i komandonte një i burgosur kriminel serbë, të cilin të gjithë e njihnin mirë, por emrin nuk ia dinim- na thanë të burgosurit e burgut famëkeq të Dubravës së Istogut. Pas rreshtimit për katër na urdhëruan të shkojmë në drejtim të hallës së sporteve të vogla dhe pasi na futën brenda na urdhëruan të gjithëve të ulëm poshtë në parket. Madje nga ne kërkuan që t’i bartnim të plagosurit dhe të njëjtit t’i sjellim në parketin e hallës sportive. Në këto momente të vështira për të gjithë ne ku ishim të strehuar si pulat, na shanin nënën shqiptare dhe na kërcënonin së të gjithëve do tu presim kokat si pulave. Në sallë, ku ishim të grumbulluar ne të burgosurit shqiptarë që Zoti dhe fati deshi tu shpëtojmë të gjitha këtyre masakrave, atyre ditëve në “vizitë” komandanti të burgut i erdhën tre inspektorë të sigurimit shtetëror dhe shumë gazetarë, të cilët filluan t’i incizojnë objektet e dëmtuara nga bombardimet, të plagosurit dhe të vrarët, për çka e fajësuan forcat e NATO-s, a në realitet ata ishin ata që i kryen të gjitha masakrat në fjalë.
Në fillim të javës së fundit të muajit maj, të vitit 1999 me autobus dhe kamion, ata që i shpëtuan masakrës barbare në kompleksin e burgut famëkeq të Dubravës së Istogut, e në mesin e tyre edhe të plagosurit nga komuna e Istogut u nisen në drejtim të burgut të dytë famëkeq të Lypjanit, kurse të vrarit dhe të plagosurit u varrosen në një varrë masiv në kodrën e fshatit Rakosh me një qëllim për tua humbur gjurmët- na thanë dëshmitaret e gjallë të burgut të Dubravës së Istogut dhe shumë burgjeve tjera në Kosovë dhe anë e këndë Serbisë.
Pse të burgosurit u lejuan të merreshin në Serbi?!
Gjatë gjysmës së parë të muajit qershor të burgosurit shqiptarë të burgosur nëpër burgjet e Serbisë përjetuan ditët më të vështira të jetës.
Është interesant të përmendim së mu ata që organizuan dhe bënë krimet më barbare në burgun e Dubravës së Istogut dhe burgjet tjera anë e këndë Kosovës, kur shkuan në birucat e burgjeve të Serbisë, u shpërblyen me vende të larta udhëheqëse nëpër burgjet serbe. Sa për ilustrim po përmendim se Aleksandër Rakoqeviqi, drejtor i burgut të Dubravës së Istogut, u emërua drejtor i burgut qendror famëkeq të Pozharevcit. Mbikëqyrësi i burgut të Dubravës Branko Komatitina, ishte përcjellësi i fundit i profesor Ukshin Hotit, që u lirua me 16 maj të vitit 1999 është ai i cili di në detaje për fatin e profesorit, ku është, dhe kah ka shkuar, kush e ka marrë dhe ku e kanë dërguar.
Pse nuk u bë ndjekja e kriminelëve që vranë të burgosurit?
Bashkëbiseduesit e gjallë të burgjeve të Dubravës, Lypjanit dhe birucave të burgjeve tjera serbe anë e këndë Serbisë-nga biseda e gjatë që e zhvilluam këto ditë me ta na njoftuan se kurthet mirë të kurdisura në burgjet famëkëqija në Dubravë dhe Lypjan nga strukturat më të larta shtetërore të Serbisë që morën jetën e shumë të burgosurve shqiptarë, të cilët barbarisht u vranë, u masakruan dhe u varrosën në një varrezë masive për tu humbur gjurmët. Mirëpo, me kthimin e shqiptarëve nga Shqipëria dhe vendet tjera nga Evropa deri të Amerika e largët, u zbuluan varret masive,që pas identifikimit, shumë viktima i morën të afërmit dhe familjet e tyre. Nga varret masive gjatë procesit të ekzaminimit të viktimave dhe tërheqjes së trupave janë bërë shumë gabime. Duke u bazuar në faktet që i ofrojnë dëshmitarët e gjallë të masakrës dhe dëshmive të tjera autentike origjinale, fotografitë dhe shumë fakte të tjera të gjalla në këto momente- na rrëfyen bashkëbiseduesit edhe pas dymbëdhjetë vjetëve është e nevojshme të punohet më shumë për ndjekjen e vazhdueshme të kriminaleve serbë dhe identifikimin e krimeve të cilat e kanë krye me metoda më barbare në burgun famëkeq të Dubravës së Istogut dhe mjediset tjera anë e këndë Kosovës. Pra, ne shqiptaret e Kosovës sot kemi nevojë për ngritjen e një institucioni të njëjtë me atë të Vizantalit i cili do të punonte për grumbullimin sa më shumë të argumenteve të gjalla për ndjekjen e krimineleve të cilët edhe pas dymbëdhjetë vjetëve i kanë duart e zhytura deri në bërryla me gjak , dhe të njëjtit për befasi të gjithë neve, organeve të ndjekjes dhe të bashkësisë ndërkombëtare, lirshëm po bredhim rrugëve të qyteteve dhe fshatrat anë e këndë Kosovës dhe Serbisë, sikurse edhe Ratko Mlladiqi i për 16 vjet u tall me viktimat e tij dhe shumë mlladiqa të tjerë të cilët janë në Serbinë “demokratike” e madje dhe në Kosovë?! Andaj, për krimet e bëra për çka flasin dëshmitë mirë dihen emrat e mbiemrat, edhe pas dymbëdhjetë vjetëve kërkohet burgosja e tyre dhe dërgimi i tyre në gjyqe dhe burgje, e këtë e meritojnë. Duke u bazuar në këto dhe shumë fakte të tjera kërkohet nga delegatet dhe strukturat udhëheqëse të Parlamentit , Qeveria e Kosovës, gjykatat të punojnë më shumë që në çdo mjedis të ngritën padi penale duke filluar nga maltretimet fizike, psikike, vrasjet, masakrimet, djegiet, dhunimet, plaçkitjet dhe shumë barbari tjera që i bënë mbi trojet tona barbaret kriminelet serbë. Për kryerjen e të gjitha këtyre punëve me në fund pas 12 vjetëve kërkohet që në Kosovë të formohet Instituti për ndjekjen e kriminelëve, në mënyrë që publikisht më në fund të dihet se kush janë ata që duart i kanë të zhytura me gjak, e kush janë ata që nuk janë masakrues. Kjo pas 12 vjetëve do të na mundësonte dhe lehtësonte të gjithë neve në Kosovë për ta nxjerrë drejtësinë në shesh,që Serbia sa herë na ka masakruar ka arritur t’i fshehë krimet dhe ky do të ishte një lloj satisfaksioni për viktimat, për të gjithë ne që ishim viktimë, por edhe për civilizimin e sotëm njerëzor. Është befasi se si mu ata që është dashur të punojnë për 12 vjet radhazi për ndriçimin e masakrës me barbare në burgun e Dubravës në Kosovë u anashkalua me qëllim apo qëllim masakrën më famëkeqe në kompleksin e burgut të Dubravës së Istogut, për çka për fat të mirë ka shumë dëshmitarë dhe dëshmi të gjalla, por ...
“Thika ime i pret lehtë dhe shpejt kokat e shqiptarëve”
Prof. dr. Qamil Haxhibeqiri, mësimdhënës në Fakultetin e Shkencave Matematikore- Natyrore në Degën e Matematikës në Prishtinë rrjedh nga një familje e vjetër gjakovare. I ati Qamil Haxhibeqiri i takon brezit të parë të Shkollës Normale të Gjakovës. Gjyshi Beqir Haxhibeqiri ishte simpatizues i Lëvizës përparimtare kombëtare, anëtar i Këshillit Nacional Çlirimtar të Gjakovës me rrethinë. -Gëzimi i ne gjakovarëve për fillimin e bombardimeve- na tha në fillim të bisedës tone prof. Dr. Qamil Haxhibeqiri nuk zgjatin shumë. Në orët e para të pas mesnatës, flaka e madhe përfshiu Çarshinë e Madhe në Gjakovë. Në mëngjesin e së nesërmes mësojmë për kallje e Qershisë monumentale të Gjakovës dhe për viktimat e para të territorit serb i cili vazhdoi të’’trashet’’ditëve të ardhme. Mbesim të mbyllure nëpër shtëpi. Jetonim në ankth të pa përshkruar duke pritur’’radhën’’se kur do të bëhemi ‘’pre’’e forcave paramilitare të Arkanit, Sheshelit dhe Millosheviçit të cilat bënin kërdi në të gjitha lagjet e qytetit dhe rrethinës të komunës së Gjakovës...Avionët e NATO-s bombarduan forcat ushtarake e paraushtarake të stacionuara në Kodrën e Çabratit, rrëzë të cilës shtrihet lagja jonë. Nuk vonoi shumë e forcat ushtarake serbe,të çorientuara nga bombardimet’’zbresin’’në lagjen e Çabratit dhe strehohen nëpër shtëpitë e qytetarëve shqiptarë. Më dhjetë maj të viti 1999 në orën tetë të mëngjesit dëgjohen rrapëllima dhe thyerje të dyerve të oborreve, kur paramilitarët na urdhëruan nën kërcimin e armëve dhe fyerjeve të rënda për pesë minuta ta lëshojmë shtëpinë dhe lagjen.’’E keni kërkuar NATO-n, do t’ju vrasim të gjithave’’.’’Nëse shpëtoni të gjallë, këtu nuk keni vend’’. Ikni sa më parë në Shqipëri atje është nëna e juaj, vendi i juaj, këtu është nëna Serbi’’.Largohuni brenda pesë minutave nga shtëpia me fëmijët dhe plakën shtatëdhjetë e pesë vjeçare, pothuaj të palëvizshme. E njëjta gjë u ndodhi edhe fqinjëve tanë- na rrëfeu prof. dr. Qamili. Në qendër të qytetit ndalohen shumë të rijnë si Edmond Dukagjinit, Bekim Hagjibeqiri, Agron e Afrim Hagjiavdyli, Arben Gexha e shumë të tjerë për fatin e të cilëve edhe sot e kësaj dite nuk dihet asgjë. Në qendër të qytetit na ndanë nga gratë dhe fëmijët dhe me autobus na dërguan në një punëtori afër bodrumit të verës në Gjakovë, ku gjatë tri ditëve i grumbulluan mbi treqind meshkuj të të gjitha moshave dhe strukturave kualifikuese. Një paramilitar i dehur serb me pseudonimin ‘’Bajo’’ me thikë në njërën dorë dhe pistoletën në dorën tjetër na maltretonte rëndë psikikisht e fizikisht. Ai na thoshte: “Thika e ime pret lehtë dhe shpejt koka të shqiptarëve’’.Pas gjashtë ditë ndalese-na rrëfeu në vazhdim profesor dr. Qamili. Maltretimet nga punëtoret e sigurimit shtetëror serb, të uritur, të rraskapitur, tri herë na është dhënë nga një e katërta e bukës dhe në të një njëjtën kohë nën kërcimin e armëve na detyruan të nënshkruajmë vendimet policore që na ngarkonin për veprimtari terroriste. Pas kësaj,të bartur me një kamion për bartjen e kafshëve dhe një autobus na dërguan në qytetin e Pejës , ku u kërcënuam nga civilë serbë. Pasi në burgun e Pejës nuk kishte vend, na vendosën në bodrumin e firmës ‘’Banana’’, në afërsi të stacionit të autobusëve në Pejë, ku mbanin dy ditë dy net nën kërcënime, sharje dhe maltretime të rënda fizike e psikike.
Bombat e NATO-s binin afër nesh- gardianët serbë kishin ikur
Pas dy ditësh na bartën në burgun e Dubravës, tregon profesor Haxhibeqiri, ku kordoni i gardianëve na priti me goditje të rënda më shufrave të gomës, të drurit dhe metalit, si dhe të shqelmuar e të grushtuar na përcollën në pavijonin e pranimit. Më nëntëmbëdhjetë maj, pas hetuesisë, aeroplanët e NATO-s e bombardojnë pavijonin C, e cila gjë ne të burgosurve shqiptarë na shpëtoj nga maltretimet shtazarake të hetuesve të sigurimit serb. Me këtë rast mbetën të vdekur tre të burgosur shqiptarë.
Maltretimet shtazarake: njeriu ishte më i fortë se guri
Ditën e premte, më njëzet e një maj të vitit 1999, nga orët e paradites, pandërprererë deri në orët e vona të pasdites avionët e NATO-s bombarduan burgun famëkeq të Dubraves, ku shumica e bombave ranë në afërsi të pavijonit të pranimit, ku ishim ne shqiptarët të mbyllur prapa grilave të hekurta. Në këto momente pas ikjes së gardianeve, të burgosurit e vjetër i thyen dyert e pavionit dhe u bashkuam me të burgosurit e tjerë në oborrin e burgut. Predhat dhe bombat bijën kudo afër nesh e bashkë me to edhe viktimat e pafajshme shqiptare. Secili në ato momente kritike mundohet ta mbrojë veten, ta ndihmojë shokun. Sheh njerëz pa një dorë, pa njërën këmbë. Aty diku shtrihet një trup i pa kokë, pak më larg koka e shkëput dhe trutë e dala jashtë e shumë skena rishtuese të cilat nuk i duronte syri i njeriut. Rënkimet e të plagosurve përzihen me ulërimat e aeroplanëve, ku si pasojë e bombardimeve mbeten të vdekur nëntëmbëdhjetë veta, e shumë të tjerë të plagosur. Disa vdiqën nga pamundësia e ofrimit të ndihmës mjekësore nga gjakderdhja e madhe, ndonëse nuk mungofshin përpjekjet e mëdha të burgosurve shqiptarë. Nga grupi gjakovar - na rrëfeu prof. dr. Qamili, mbetën të vdekur Sadik Kastrati, Hasan Hoda, Tomë Maksuti, Blerim Hoda e Bahri Kryeziu.
Forcave paramilitare serbe, kundër të burgosurve shqiptarë, iu bashkuan edhe të burgosurit ordinerë serbë të rekrutuar nga autoritetet udhëheqëse të burgut. Ky sulm bizar zgjati një orë, kur ranë shumë viktima të reja si Ilir Damonga, Myhedin Guta e shumë të tjerë. Më njëzet e pesë maj të vitit 1999 në orët e para të mëngjesit me autobus të vjedhur nga populli na shpërngulen për në burgun e Lypjanit, ku gardianët na ëshirojnë’’mirëseardhje’’përmes goditjeve të pakursyera me shkopinj gomës, drurit, shufra metalike, fyerje dhe sharje në baza nacionale.
Në ferrin e Lypjanit qëndruam shtatëmbëdhjetë ditë me nga pak ushqim, ku kishim dyqind gramë bukë bajat dhe të myktë, një decilitër lëng të përzier me disa pika yndyre, për çdo pesë veta katër litra ujë te papastër te cilit i kundërmonte erë ndryshku të gypave. Gjithë kësaj kur i shtohet edhe vapa e qershorit, numri i tridhjetë deri në dyzet vetave në një dhomë prej gjashtëmbëdhjetë metrave katrorë, fjetja në dyshemenë e thatë, kuptohet se çfarë mund të ishte gjendja shëndetësore e ne të burgosurve- na rrëfeu prof. dr. Qamil Hagjibeqiri. Ditën e mërkurë rreth orës njëzet e tre, na zgjuan nga gjumi. Na grumbulluan nga pesëdhjetë veta dhe na lidhen duart me zinxhir nga pas. Jashtë dëgjoheshin krisma armësh. Kështu e kaluam pjesën e mbetur të natës në ankth të pa përshkruar, duke mos ditur se çka po ndodh me ne? Me dhjet qershor në orët e pasdites me autobus të’’ Nishi ekspresit’’na bartën për burgjet famëkëqija të Serbisë, ku një pjesë na vendosën në burgun e Nishit, a pjesën tjetër na dërguan për burgjet famëkëqija në Pozharavec dhe Mitrovicë të Sremit.
Të burgosurit gjakovar ishin fajtor sepse ishin shqiptarë dhe qytetar të Gjakovës
Njëqind e dyzet persona të burgosur nga Gjakova, duke filluar që nga muaji prill dhe maj për gjykatën e Nishit u përcollëm nga forcat e mëdha policore, ku në hyrje të gjykatës i ‘’priten’’turma njerëzish, të cilët nëpërmjet shtypit ishin njoftuar për fillimin e gjykimit të grupit ‘’terrorist’’nga Gjakova. Të përcjell me kërcënime dhe fyerje të qytetarëve të ndërsyer të lidhur hymë në gjykatë. Aty na i lexuan aktakuzat, të cilat ishin një montim i pashije dhe i paqëlluar, si edhe të gjitha akuzat që bëheshin aso kohe ndaj shqiptarëve. Ne të burgosurit gjakovarë- na rrëfeu prof. dr. Qamili ishim fajtorë, sepse ishim shqiptarë dhe banor të qytetit të Gjakovës, ku kishin ndodhur vrasje dhe plagosje të shumta të forcave policore dhe paramilitare serbe për të cilat akuzoheshin shqiptarët. Se çfarë ishte gjykimi tregon edhe fakti se dëshmitarë në këtë proces të montuar ishin punëtorët e sigurimit shtetëror serb Nebojsha Avramoviçi, Veselin Veshoviçi, Milutin Vishnjiçi, Rade Vlahoviçi, Dushan Dragoviçi, Daniello Zeqeviqi, Predrag Gavriqi, Radovan Nikoliqi, Sllobodan Kovaqi, të gjithë kriminelë që kishin dorë në vrasjet, masakrat dhe djegiet masive që bënë me duart e tyre në qytetin e Gjakovës dhe rrethinë gjatë ditëve më të tmerrshme të luftës, kurse kryetar i trupit gjykues ishte gjykatësi famëkeq Goran Petronijoviçi, njëri nga ata që për ‘’krime lufte’’’’dënuan’’ presidentin Bill Klinton kryeministrin Toni Bler, Havier Solanën, Medlin Olbrajtin, Iber Vedrinin, e tjerë.
Gjykimi përfundoj me dënime drakonike: të njëqind e dyzet e pesë gjakovarët te cilët dënuan jo më pak se njëmijë e gjashtëqind e tridhjetë e dy vjet heqje lirie.
Të hënën, më gjashtë nëntor të vitit 2000, në orët e mbrëmjes filloi rebelimi i furishëm i të burgosurve serbë, të cilët në pavijonin A dhe B prishën qetësinë e mbrëmjes. Nuk vonoi shumë e filloi thyerja e grilave në katin përdhes të pavlionit C. Në momentet më të duhura në dy kate ku ishin të vendosur të burgosurit shqiptarë gardianët u zhdukën pa gjurmë. Prej këtij momenti-na rrëfeu në vazhdim prof. dr Qamil Hagjibeqiri, ne të burgosurit shqiptarë në këto momente kritike ndodheshim në’’ mëshirën’’e të burgosurve ordinerë serbë. Atëherë filloi demolomi i lokaleve, thyerja e instalimeve incizuese, kallja e qendrës arsimore të burgut. Nëpër çatitë e të gjitha pavijoneve serbë. Kështu edhe një herë u përballshim me jetën apo vdekjen.. . Gëzimi pas lirimit nuk kishte kufij... Afërdita Zekaj, e lindur në fshatin Jabllanicë e Madhe në komunën e Pejës, ishte një ndër shumë veprimtare e cila kontribuoi me rezistencë aktive kundër pushtetit dhe forcave të armikut shekullor. Ata të cilët mirë e njohin Afërdita Zekaj kanë çka të rrëfejnë për trimerin e kësaj vajze të re, e cila kurrë nuk diti të frikësohet nga inspektoret e sigurimit shtetërore serbë. Kjo e re e palodhshme ditë e natë me shokët e rezistencës nuk pushonte së vepruari në anë e ndryshme të komunës së Pejës dhe të Rrafshit të Dukagjinit, vetëm e vetëm për t’i dalë në ndihmë popullit dhe kolegëve të rezistencës shqiptare. Nga kjo mirë shihet së kjo aktiviste deri në momentin e burgosjes nga inspektoret e sigurimit shtetëror të Serbisë me suksese e mbuloi çdo pëllëmbë në veprimtarin e saj. Për Afërdita Zekaj tri data janë të paharrueshme: Burgosja më tetë dhjetor të vitit 1998, vrasja dhe masakrimi i babait në kohën kur ishte prapa grillave të burgjeve serbe në Serbi dhe trembëdhjetë marsi i vitit 2001, kur mori lajmin për lirim nga burgu famëkeq i Pozharevcit dhe kthimi në Kosovë...
Kriminelet serb shëtisin të lirë në Serbi, po edhe në Kosovë
Nëpër birucat e burgut famëkeq në Nish, ku ishim ne shqiptaret, sillnin njerëz të sëmurë psikikë, kriminelë ordinerë serbë, të cilët luanin me dinjitetin tonë.
Kamer Buqolli nga fshati Raushiq i komunës së Pejës, i burgosur politik tregon për një trishtim të madh për torturat që i përjetoi nëpër birucat e burgjeve serbe nga policia dhe forcat paramilitare dhe kriminelët . Aty kah mesi i muajit shtator të vitit 1998 meqë se e kisha babanë të sëmur, pa dëshirën e tij, u desh që të udhëtojë për në Pejë për të siguruar një vend në spital. Për fat të keq me të arritur në qytetin e Pejës me ndaloi një policia e komunikacionit. Fatkeqësisht në atë moment kritik njëri prej tyre me njohu mirë dhe me kërcimin e tytave të automatikeve, të cilët mi vunë në trup, me lidhen në pranga dhe duke me maltretuar rëndë fizikisht dhe psikikisht me dërguan në stacionin e policisë dhe në organet shtetërore të sigurimit, ku me njoftuan me përmbajtjen e fletë arrestimit e cila ishte lëshuar para shumë ditësh për burgosjen time.Para se të marrin në pyetje inspektorët e sigurimit shtetëror me ofruan si kusht për lirim nga arresti, të dalë para kamerave televizive dhe të UÇK-në ta pagëzoj si organizatë terroriste. Në këtë, moment,si na rrëfeu Kamer Buqolli,e ndjeva veten shumë të fyer dhe u thash:’’Më parë e pranoi vdekjen, se sa të deklarohem para kamerave televizive për një gjë të tillë’’.Pas shkëmbimit të fjalëve të ashpra me ta më lidhën në pranga për radiator dhe me metoda më të rënda fizike dhe psikike më rrahën deri në alivanosje. Këto tortura shtazarake vazhduan tërë natën deri të nesërme në orën katërmbëdhjetë, kur më dërguan në burgun famëkeq të Pejës.
Gardianet shqiptarë për të burgosurit shqiptarë ishin heronj të vërtetë
Në burgun famëkeq në Pejë dhe qelitë e tij trishtuese të përgjakura me gjakun e të burgosurve shqiptarë, në momente më të vështira, gardianët shqiptarë dhe personeli tjetër ishin hero të gjallë për ne shqiptarë. Ata treguan kujdes të jashtëzakonshëm e në momente më të vështira na mbanin gjallëve moral, duke na thënë:’’Mos u ligështoni, ne do të fitojmë, fitorja është afër’’.Kur jemi këtu duhet veçuar teknikun shëndetësor Bujar Agushollin,i cili për të burgosurit e pafajshëm shqiptarë shpesh e rrezikoi vetveten...Në burgun e Pejës- na rrëfeu në vazhdim të bisedës Kamer Buqolli,-inspektorët shtetërorë në orët e vona të mbrëmjes na merrnin nga birucat i burgut dhe na dërgonin në zyre e tyre. Aty, një nga një na merrnin në pyetje dhe na maltretonin rëndë fizikisht e psikikisht. Në të gjitha lokalet e këtij burgu zërat trishtues nga rrahjet e rënda me shufra gome, me shqelma, me grusht e mjete të tjera. Britma e të rrahurit shqiptar e shponte tokën dhe qiellin. Fati deshi që pas dy javësh qëndrimi në burgun e Pejës, mbi njëqind të burgosur të pafajshëm shqiptarë nga komunat e Pejës, Klinës, Deçanit dhe Gjakovës e vendeve tjera, na dërguan në burgun famëkeq të Lypjanit. Pas dy muajsh nga Lypjani me autobus e mjete të tjera na transportuan në burgun famëkeq në Dubravë të Istogut. Bashkë me ne në Dubravë u grumbulluan mbi një mijë të burgosur shqiptarë nga burgjet e Kosovës dhe të Serbisë me një qëllim për të na vrarë dhe masakruar..
Çdo bombardim i aeroplanëve të NATO-s ishte shpresë e madhe për ne sepse shumica prej nesh e dinim se më në fund Kosova edhe pa ndihmën e ne të burgosurve shqiptarë që ishim prapa grilave, do të fitojë lirinë dhe në fund do të çlirohet nga thundrat pushtues serbe .Pas goditjeve të rënda mbi zyrat e gardianëve dhe pjesë të ndërtesave të burgut të Dubravës më 19-21 maj, forcat paramilitare të zgjedhura pikë e pikë për kryerjen e krimeve si bisha e tërbuar silleshin rreth mureve të burgut dhe nën komandën e eprorëve të tyre mirë ishin përgatitur për të kryer një masakër barbare mbi ne të burgosurit shqiptarë që ishin nëpër qelitë e burgut të Dubravës . Më 22 maj të vitit 1999 mbi ne të burgosurit shqiptarë të rreshtuar në oborrin e burgut nga objekti i karakollit dhe vendet e tjera të objekteve të burgut, ku ishin të pozicionuara forcat serbe filloi të vjellët zjarri mbi të burgosurit shqiptarë. Në këto momente të vështira në vend mbetën të vdekur 160 e mbi 200 të plagosur. Pjesa tjetër që i shpëtoi kësaj masakre barbare për të shpëtuar shpirtin dhe trupin ikën dhe u strehuan në bodrumin e kuzhinës dhe në vende tjera .Një pjesë e të plagosurve arritën të hyjnë nëpër tunele dhe kanalizime, të cilët nga forcat policore dhe paramilitare u vranë dhe u masakruan në mënyrën më barbare me bomba dore dhe armë të tjera. Gjithashtu në dhomat e ambulancës shëndetësore të burgut , ku ishin të plagosur, të gjithë u vranë me revole nga afërsia në kokë. Po ashtu, më 23 maj në orët e para të mëngjesit, bandat me maska në kokë si bishat e egra të uritura për gjak në dhomat për ngrohje e ujit dhe në dhomat e ambulancës, me bomba dore dhe revole për së afërmi në mënyrën më barbare i vranë dhe i masakruan 30 të burgosur shqiptarë. Në këto momente të vështira për ne që i shpëtuam masakrës së mëparshme. Kur unë bashkë me një grup të madh shokësh ishim të fshehur në bodrumin e kuzhinës ku pas një kohe të shkurtër na hetuan kriminelet, të cilët na u drejtuan me thirrje që të dalim jashtë. Në thirrjen e parë nga frika se do të na kositin të gjithëve si barin nuk iu përgjigjen thirrjeve të tyre. Nuk vonoi shumë kriminelët nga dritaret e birucave të burgut filluan të hedhin brenda bomba dore, të cilat nga frika e eksplodimit na detyruan për ta shpejtuar shpirtin të dalim jashtë.
Pas 16 ditësh vuajtje që as guri nuk mund tu përballonte, më qershor të vitit 1999 në orët e vona të mbrëmjes na lidhen në pranga si kafshët nga pesëdhjetë veta, na grumbulluan nëpër dhomat e burgut. Të gjithë menduam së do të na vrisnin, por fati deshi dhe i shpëtuam më të keqes dhe më dhjetë qershor në orët e para të mëngjesit me autobus na nisen në drejtim të kazamateve serbe anë e këndë Serbisë.
Më 2 nëntor të vitit 1999 nga burgu famëkeq i Mitrovicës së Sremit një grup shokësh të burgosur shqiptarë na dërguan në burgun famëkeq të Leskovcit. Përsëri me 25 maj të vitit 2000 na kthyen për së dyti në burgun famëkeq të Mitrovicës së Sremit, ku së bashku me të burgosurit tjerë shqiptarë përjetuam edhe një nokdaun- na rrëfeu në vazhdim të bisedës sonë i burgosuri Kamer Buqolli të rëndë: rebelimin e të burgosurve serb. Por, falë
Mustafë Alimusaj nga fshati Strellc i Epërm i komunës së Deçanit i burgosur politik, rrëfen për torturat dhe shumë barbari të tjera që i përjetoi vetë dhe të tjerët.. Tregon se në udhëtim e sipër me familje për tu zhvendosur në Rozhajë, në Savinovodë atë dhe shumë të tjerë i ndaluan forcat policore dhe paramilitare serbe që na lidhen në pranga, dhe duke na maltretuar na dërguan, në Pejës dhe me tortura deri të nesërmen, kur na dërguan në burgun e Pejës, në qelit trishtuese dhe të përgjakura me gjakun e të burgosurve shqiptarë. Gandianet shqiptar ishin heronjtë të gjallë për të gjithë ne të burgosurit shqiptarë. Aty qëndruam dy javë në një dhomë burg me të burgosurit Sokol Sylaj,, Astrit Morina, Valon Jetishi, nga komuna e Gjakovës, Xhavit Gashi nga Suhareka, Shaban Mehmetaj nga komuna e Pejës dhe shumë të tjerë. Në këtë burg gjatë dy muajve, sa qëndruam, inspektorët shtetëror, në orët e vona të natës, na merrnin nga birucat e burgut dhe na dërgonin në zyrat e tyre. Aty, një nga një na merrnin në pyetje, na maltretonin rëndë. Në të gjitha birucat dhe korridoret e këtij burgu famëkeq çdo ditë dhe natë nga rrahjet e rënda me shufra gome, me shkelma, me grushta e mjete të tjera britma e të burgosurve shqiptar që shponte tokën dhe qiellin.
“Tmerret që i përjetuam nuk do t’i harrojmë kurrë”
Ne të burgosurit shqiptarë në burgun famëkeq në Nish na grumbulluan në katin e epërm të izolimit, ku çdo ditë dhe natë nga tri herë me shufra gome, me grusht, me shkelma e mjete të tjera të rënda barbarisht na rrihnin. Pas një jave të gjithë ne të burgosurit që ishim të akuzuar dhe dënuar për terrorizëm që ishim në Nish na rreshtuan në të dy anët e korridorit të gjatë, ku në mënyrë më barbare filluan të na rrahin. Kjo zgjati plotë një muaj ditë. Në një mëngjes pasi na urdhëruan të bëhem gati për zhvendosje në një burg tjetër na rreshtuan në oborrit. Në mesin tone ishte i burgosuri Xhemail Alimani nga Maqedonia, të cilin para syve të gjithë neve si bishat e nxoren nga rreshtit dhe e rrahën deri në alivanosje. Të njëjtën barbari e vazhduan edhe ndaj të gjithë ne tjerëve. Pas kësaj barbarie na obliguan të hymë nëpër autobusë, na i vuan prangat dhe me zinxhirë secilin prej nesh na lidhen për kërriga të autobusëve veç e veç dhe na urdhëruan që të ulim kokën me kusht që të mos shikonim anash. Gjatë rrugës mësuam së jemi duke shkuar në drejtim të Kosovës.
Paramilitarët serbë hyn në autobus dhe terren me thika disa të burgosur
Mustafë Alimusaj tregon se i sollën prapë natën e parë qëndruan në birucat e burgut të Lypjanit, kurse në të nesërmen na dorëzuan në burgun e Dubravës së Istogut, “ku ne të burgosurit shqiptarë patëm rastin të takohemi me Ukshin Hotin”. Më 9 maj në burgun e Dubravës nga Gjakova arritjen 145 të burgosur të moshave dhe profesioneve të ndryshme . Pas arritjes nga burgjet e Serbisë në burgun e Dubravës në mënyrë më barbare filluan të na vrasin dhe të na masakrojnë.
Të rinjtë pejan Maki Begolli dhe Arsim Kullashi , u arrestuan me spiunimin e një shqiptari. “Pas arrestimit 4 ditë torturash nga burgu i Pejës i dërguan të lidhur me zigjir në Dubravë .Me të hyrë në oborrin e burgut në Dubravë na priti zëvendës komandanti i burgut Miki Vidiq bashkë me një batalion gardianesh paramilitar të cilët rrinin të gatshëm për të aplikuar forcën fizike dhe psikike mbi ne të burgosurit. Aty na reshtua dy nga dy dhe duke na dërgua në pavilionin “C’ na ndalën para dyerve të shkalleve të hyrjes të burgut dhe filluan të na thirrin me emër e mbiemër një nga një. Në korridoret e pvilionit “C “ deri të dyert e birucave ishin pozicionuar një numër gardianesh- shumica prej tyre ishin kriminel ordinere serbë të zgjedhur pikë e pikë nga Serbi dhe Mal të Zi me të cilët gjatë kalimit nëpër korridore të gjithë ne të burgosur shqiptarë u ballafaquam me rrahje të forta, me fyerje, si dhe alivanosje nga të ramët e forta...Në pavilionin “C” Arsimi me shokët Blerimin dhe Dardanin të gjithë të rinj gjatë tetëdhjetë e shtatë ditëve, sa qëndruan në këtë burg famëkeq dëgjuam vetëm britma kukama, piskama të cilat të shtirshin gjallë në tokë nga të ramët e forta gardianeve kriminel ordiner serbë. Edhe ne shokët. Makin, Arsimin, Blerimin , Dardanin e të tjerët nga gardianet shpesh janë nxjerr nga birucat e burgut dhe janë rrahur në mënyrën më shtazarake deri në alivanosje. Synimet e gardianeve kriminel ordiner serbë të ardhur nga burgjet e Serbisë dhe Malit të Zi ishin që gjatë maltretimeve të rënda fizike dhe psikike të burgosurve shqiptare të gjitha moshat ishte shkatërrimi organeve gjenitale, të veshkave.Gjatë shëtitjeve që i kemi bërë nëpër korridoret e burgut ne si të burgosur kemi qenë të detyruar tërë kohës duart t’i mbajmë prapa kresë, kurse kokën poshtë, kurse ditëve të diela ishim të detyruar të pastrohemi nën tushat me ujë të ftohtë. Pas fillimit të bombardimeve të forcave ushtarake të NATO-së mbi pozicionet ushtarake, policore, paramilitare serbe dhe objektet me rëndësi strategjike mbi ne të burgosurit filloi dhuna e pa parë, të cilën Maki , Arsimi, Blerimi, Dardani e të tjerët nuk do të harrojmë kurrë. Gjatë kësaj kohe filloi sjellja e furishme të burgosurve shqiptare nga burgjet serbe të Serbisë në burgun famëkeq në Dubravë të Istogut.. Pas pushimit me armë nga ana e forcave paramilitare të burgut Maki Begolli me gjashtë shokë të burgut me shpejtësi të madhe vrapuam në drejtimi të qendrës të sporteve të vogla të burgut nga ku janë tërhequr të plagosurit. Gjatë këtij aksioni na hetuan paramilitare dhe filluan të shtinë mbi ne, ku për fate të keq nga radhët tona mbeti i vrarë vetëm Nazmi Shala. Në atë moment ku mezi e shpëtuam kokën arritëm që t’i tërheqim të gjithë të plagosurit rëndë dhe lehtë dhe t’i vendosim në lokalet e pavilionit “C” dhe spitalin e burgut.
Falë ndihmës së Zotit dhe fatit i shpëtuam me të keqes ...
Më njëzet e tre maj forcat paramilitare serbe bashkërisht me të burgosurit serbë të armatosur deri në dhëmbë nga dera kryesore hynë brenda lokaleve të burgut dhe në mënyrë të pamëshirshëm shtinë mbi të burgosurit e pafajshëm shqiptarë me pushkë automatike, bomba, thika, shufra të hekurta, ku lanë shumë të vrarë dhe të plagosur. Në fund të aksionit xhelatët serbë u nisen në drejtim të lokaleve të restorantit , kuzhinës së burgut dhe spitalit, ku filluan të shtinë dhe në të njëjtën kohë i urdhëruan që brenda pesë minutave gjithë të burgosurit të dalin jashtë me duar të lidhura rreth kokë dhe në oborr të rreshtohen nga katër. Pas furnizimit me ushqim bashkë me të plagosurit me autobusë dhe përcjelljen e forcave të sigurimit shtetërore në krye me Bata Bullatoviqin kur arritëm në afërsi të Istogut na i ndalen autobusët dhe një nga një na rrahën deri në alivanosje. Me të arritur në burgun famëkeq të Lypjanit na rrethuan forcat e mëdha të krimineleve serbë të armatosur deri në dhëmbë të cilat na urdhëruan që të rreshtohem dhe gjatë hyrjes në pavilione na maltretuan rëndë, kurse dhjetë të burgosur i urdhëruan që t’i bartin të plagosurit dhe t’i vendosin në një pavilion të veçantë. Të plagosurit u dërguan për shërim në Spitalin e Përgjithshëm në Prishtinë, ku shumica prej tyre e gjetën vdekjen, e një ndër ta ishte edhe Mujë Tafilaj nga fshati Siqevë e komunës së Klinës. .
Më 10 qershor 1999 na shpërndanë nëpër burgjet serbe në Serbi. Në burgjet e Gjakovës, Pejës, Dubravës së Istogut, Gjilanit, Lypjani, Nishit, Pozharevc, Leskovcit, Beogradit, Mitrovicës së Sremit në dymbëdhjetë vjetorin e masakrave dhe barbarive të pa para mbi qindra shqiptarëve të moshave dhe gjinive të ndryshme bashkëbiseduesit më të cilët biseduam këto ditë me tronditje të mëdha shpirtërore u përkujtohen torturat shtazarake nga dyzet e tetë orë që u bë mbi trupin e tyre nga inspektoret e pa mëshirshëm të sigurimit shtetëror. Metodat më çnjerëzore ishin ato të aplikimit të rrymës gjatë torturave fizike dhe psikike të cilat të shumica e të burgosurve të pafajshëm shqiptarë u përdorën me qindra herë nga të cilat ka pasur edhe të vdekur. Të gjithë bashkëbiseduesit e mijë në rrëfimet e tyre në përkujtimin e dymbëdhjetë vjetorit të masakrave barbare nëpër burgjet serbe në Kosovë dhe Serbi të gjithë një zëri janë të mendimit që fati dhe ndihma e Zotit edhe përkundër metoda shtazarake që u kryen mbi ta i shpëtuan më të keqes dhe u kthyen në gjirin e tyre familja dhe trojet e tyre stërgjyshore. Ata shprehen habi pse pas hyrjes së NATO-s në Kosovë u lejuan forcat serbe që ata t’ i dërgojnë në Serbi dhe pyesin pse organet shtetërore të Kosovës për 12 vjet heshten për masakrën në burgun e Dubravës dhe për keqpërdorimin e të burgosurëve shqiptarë gjatë dhe pas luftës.
- ↑ ANALIZA: POGIBIJE U ZATVORU DUBRAVA
- ↑ 2.00 2.01 2.02 2.03 2.04 2.05 2.06 2.07 2.08 2.09 2.10 2.11 2.12 2.132.14 2.15 2.16 2.17 2.18 2.19 2.20 2.21 2.22 2.23 2.24 2.25 2.26 2.27 2.28Po naređenju: ratni zločini na Kosovu (Izveštaj Human Right Watch-a)
- ↑ “Zločini NATO-a u Jugoslaviji: Dokumentarni dokazi, 25. april – 10. jun 1999”, Jugoslovensko ministarstvo inostranih poslova, Beograd, jul 1999, str. 319.
- ↑ Dubrava Prison
- ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 Kosovo: kako viđeno, tako rečeno(Izveštaj OEBS-a)
- ↑ Paul Watson “NATO bombe stvorile su haos u zatvoru - oficiri OVK-a su navodno bili među zatvorenicima”, (“NATO Bombs Ignite Prison Chaos - KLA Officers Reported to be Among Inmates”) Toronto Star, 22. maj 1999.
- ↑ Odavde je nemoguce pobeci
- ↑ Jugoslovensko Ministarstvo inostranih poslova, Napadi NATO-a na proizvodne i civilne objekte 19. maja i u noći između 19. i 20. maja 1999.
- ↑ Jacky Rowland, “Bombs, Blood and Dark Despair”, Scotland on Sunday, 23. maj 1999; Paul Watson, “NATO Bombs Ignite Prison Chaos – KLA Officers Reported to be Among Inmates”, Toronto Star, 22. maj 1999; Associated Press, “NATO Hits Kosovo Jail Again Friday Night”, 21. maj 1999.
- ↑ Paul Watson, “Izveštaj s Kosova: 20 ubijenih, 10 ranjenih nakon što je NATO gađao zatvor” (“Dispatch from Kosovo: 20 Killed, 10 Wounded as NATO Targets Prison”), Los Angeles Times, 22. maj 1999.
- ↑ “NATO Hits Kosovo Jail Again Friday Night”, Associated Press, 21. maj 1999.
- ↑ Jutarnji brifing NATO-a, Vrhovni štab NATO-a, Brisel, 22. maj 1999.
- ↑ Paul Watson, “NATO Bombs Ignite Prison Chaos”, Toronto Star, 22. maj 1999.
- ↑ “Former Kosovar Prisoner Says Serbs ‘Massacred’ Over 100 Inmates” (“Bivši kosovski zatvorenici kažu da su Srbi masakrirali preko 100 zatvorenika”), BBC Worldwide Monitoring of Beta News Agency, 26. avgust 1999.
- ↑ Izabela Kisić, “Tukli su nas, mučili elektrošokovima, i pucali”, Danas, 5. novembar 1999.
- ↑ NATO bombardirao zatvor u Istoku, najmanje deset poginulih
- ↑ “Bar devetnaestoro je poginulo prilikom bombardovanja zatvora u Istoku od strane NATO-a”, Tanjug, 21. maj 1999.
- ↑ Poginulo devetnaest zatvorenika i stražara
- ↑ “Avioni NATO-a napali su zatvor u Istoku šest puta u jednom danu”, Tanjug, 22. maj 1999.
- ↑ “Desetine zatvorenika poginulo u vazdušnim napadima NATO-a na zatvor u Istoku”, Tanjug, 22. maj 1999.
- ↑ Intervju Bajruš Džemaili (Bajrush Xhemaili): “Former Kosovar Prisoner Says Serbs ‘Massacred’ Over 100 Inmates” (“Bivši kosovski zatvorenici kažu da su Srbi masakrirali preko 100 zatvorenika”), BBC Worldwide Monitoring of Beta News Agency, 26. avgust 1999.
- ↑ Intervju: Remzi Tetrica: “Napali su nas automatskim oružjem, snajperima i bombama u zatvoru u Dubravi” (“We Were Attacked With Automatic Weapons, Snipers and Bombs in Dubrava Prison”), Kosova Sot, 30 septembar 1999.
- ↑ Izabela Kisić, Intervju s Ahmetom Ahmetijem: “Tukli su nas, mučili elektrošokovima i pucali”, Danas, 5. novembar 1999.
- ↑ 24.0 24.1 24.2 Carlotta Gall, “Stench of Horror Lingers in a Prison in Kosovo”, New York Times, 8. novembar 1999.
- ↑ “Istok Prison’s Unanswered Questions”, BBC World News, 25. maj 1999.
- ↑ Daniel Williams, “Kosovo Revisited; At War’s End, Old Places Seen in New Light”, Washington Post, 26. jun 1999.
- ↑ Informacija dobijena od Civilne zaštite SRJ; MIP SRJ, NATO napadi na civilne proizvodne objekte 21. maja i u noći između 21. i 22. maja 1999.
- ↑ “Broj osoba poginulih u napadima NATO-a na zatvor u Istoku još uvek nepoznat”, Tanjug, 25. maj 1999.
- ↑ Izjava Vladana Bojića 25. maja na talasima Radio Beograd.
- ↑ MIP SRJ, napadi NATO-a na proizvodne i civilne objekte 29. maja i u noći između 29. i 30. maja 1999.
- ↑ Izveštaji jugoslovenske štampe; “Identifikovano 86 mrtvih”, DAN, 27. maj 1999, str. 2; “Još sedam leševa,” DAN, 30. maj 1999.
- ↑ 23 Ministarstvo inostranih poslova SRJ, NATO zločini u Jugoslaviji, tom II, str. 319.
- ↑ ANALIZA: POGIBIJE U ZATVORU DUBRAVA
- ↑ Daniel Williams, “Kosovo Revisited; At War’s End, Old Places Seen in New Light”, Washington Post, 26. jun 1999.
- ↑ Saopštenje Fonda za humanitarno pravo, 10 oktobar 1999.
- ↑ “Spanish Teams Excavating Mass Burial Site”, Associated Press, 13. avgust 1999.
- ↑ Iz izlaganja Karle del Ponte, tužioca Međunarodnog krivičnog tribunala za bivšu Jugoslaviju, pred Savetom bezbednosti, Njujork, 10. novembar 1999.
- ↑ William Booth, “Doctor Tells of Life Among Serbia’s Captives”, Washington Post, 19. jul 1999.
- ↑ Paul Watson, “NATO Bombs Ignite Prison Chaos - KLA Officers Reported to be Among Inmates”, Toronto Star, 22. maj 1999.
- ↑ Bombardovanje KPD "Dubrava" kod Istoka
- ↑ Optužnica protiv Miloševića i drugih
- ↑ NATO ubio zatvorenike u Dubravi?
- ↑ Under orders: war crimes in Kosovo
- ↑ TKO JE UBIO ZATVORENIKE U DUBRAVI
- ↑ 45.0 45.1 45.2 45.3 SUĐENJE SLOBODANU MILOŠEVIĆU / TRANSKRIPTI 2. jun 2005.
- ↑ 165, tabulator 8.
- ↑ 165, tabulator 9.
- ↑ Sense: Bez optužbi za Račak, Padalište i Dubravu 08. april 2009.
- ↑ ICTY: Pet zvaničnika Jugoslavije krivi za zločine na Kosovu
------------------------------
