Valentin Bruçaj
Në të gjitha ato vende me një popullësi dominuese muslimane, që aspirojnë të ndërtojnë nje shtet demokratik, kemi pasur dhe kemi një përplasje në mes forcave laike dhe atyre fetare. Në të gjitha këto vende, papërjashtim, vështiresive të zakonshme për të ndërtuar shtetin e së drejtës si korrupsionit dhe krimit i organizuar u shtohet edhe mospërputhja e doktrinës islamike me demokracinë. Pas ndërhyrjes së NATO-s në Kosovë dhe çlirimit të saj, u mendua se Kosova në këtë drejtim do të bënte një përjashtim, duke parë se bëhej fjalë për një popullësi etnikisht europiane, bile amerikanët tentuan t’a përdorin si shembullin konkret se ata nuk ishin në luftë me muslimanizmin por me terrorizmin. Fatkeqësisht, për të gjithë ata që mendonin se problemi islamik nuk do të ekzistonte më pas ndërhyrjes në Kosovë të një aleance ushtarake përendimore, dhe që shqiptarët e atjeshëm do të ishin të gatshëm të europianizoheshin ose së paku ta trajtonin fenë si një problem privat, sot u duhet të përballen me një realitet krejtësisht të ndryshëm. Paradoksalisht, me çlirimin e Kosovës jo vetëm që shoqëria nuk u demokratizua ashtu siç shpresonin perëndimorët, përkundrazi, islami, nga një faktor privat që kishte qenë gjithmonë në Kosovë, mori formën e tij të vërtetë, ashtu siç është në të gjitha ato vende ku është dominues në shoqëri: Hyri në politikë dhe sot sfidon shtetin si një alternativë tjetër e demokracisë.
Kosova, që ka më pak se 2 milion banorë dhe me një sipërfaqe më të vogël se gjysma e territorit të Republikës së Shqipërisë, sot në legjislacionin e saj politik ka të rregjistruara dy parti islamike, më shumë se vetë Turqia, Livizja Bashkohu dhe Partia e Drejtësisë, kjo e fundit përfaqësohet në Parlament dhe është pjesë e qeverisë. Kërkesat e partive islamike të Kosovës dhe forcave të tjera afër tyre, janë të ngjashme me kërkesat që forca analoge bëjnë në Turqi, Egjypt dhe vënde të tjera: mësimi i islamit në shkolla, mbulimi i grave në institucionet publike, ndërtimin i objekteve të kultit në hapsira të rëndësishme publike, me pak fjalë duan një shoqëri islamikisht korrekte.Forca e këtyre forcave nuk qëndron vetëm tek mbështetësit e tyre ose konsensusi i mundëshëm që mund të gëzojnë nnë popull por mbi të gjitha tek aftësia për të bërë presion tek politika. Fakti se partitë e mëdha që ulen sot në Parlament, gëzojnë çdo ditë e më pak konsensus në popull, në sajë te nivelit të lartë të korrupsionit, i rendin këto të fundit vurnerabile dhe të ekspozuar ndaj presionëve të jashtme. Dhë këtë dobësi forcat e reja islamike janë duke e shfrytëzuar në mënyrë maksimale. Këtë e dëshmon shumë qartë rasti i Vetë Vendosjes, që nga nevoja për të rritur konsensusin në popull dhe për të marrë vota edhe tek ekstremistat ka dalë hapur në favor të mbajtjes së shamisië në institucionet publike e mësimit të fesë në shkolla. Nuk ja kalojnë më mirë as forcat që janë në qeveri, që here pas here shohin tu vinë në adresën e tyre kërkesa nga ana e ekstremistave për të shkarkuar këtë apo atë politikan që militon në radhët e tyre pasi ky mund të ketë shprehur ndonjë opinion që ka cenuar interesat e këtyre grupeve ekstremiste. Frut i këtyre ndryshimeve kaq të radikale në Kosovë është edhe përkulja e qeverisë së Kosovës përballë kërkësës turke për të rishikuar historinë e shqiptarëve në lidhje me Perandorinë Osmane.Rritja e ekstremit fetar të brëndëshëm që identifikohet pikërisht me Perandorinë Osmane zgjeron ç’do ditë e me shumë hendekun që ndan të qenurit shqiptarë me të qenurit musliman.Në emër të përkatësisë fetare ekstremistat janë të gatshëm të vënë në dyshim edhe kombin, nësë kauza fetare e kërkon. Përkulja e politikës përballë këtyre forcave ekstremiste është hapi i parë që shpie shtetin në një rrugë jo-demokratike duke kanosur rrezikun e islamizimit të tij.
Këtyre politikave, kohët e fundit u është shtuar edhe invazioni i drejtuesëve fetar në jetën publike të Kosovës, duke ngritur zërin kundër përhapjes së modelit perëndimorë në shoqërinë kosovare, si një model çthurje, në kontraditë me moralin islamik. Hoxhallarë moralist dhe verbalisht të dhunshëm, që kanë uzurpuar jetën publike në vend, tentojnë ti diktojnë shoqërisë stilin jetës, rrugën morale që duhet të ndjekin të gjithë ata që janë pjesë e komunitetit ose duhet të jenë pjesë e tij.Nga një anë nuk hezitojnë të justifikojnë në formë e moral martesat brënda familjes sepse këtë e lejon feja e tyre, dhe në anën tjetër marrin guximin të paragjykojnë vajzat shqiptare me epitetet të pamoralshme që shkelin dinjitetin e femres shqiptare dhe lirinë e saj të plotë në shoqëri. Këta individ nuk njohin parimet e normat më minimale të demokracisë. Nuk njohin të drejtën e mendimit të lirë, të drejtën e fjalës, te drejtën e besimit ndryshe por edhe të drejtën e mosbesimit si dhe liritë e tjera përsonale, mënyren e te veshurit, lirinë seksuale, divorcin për te dy sekset njëlloj etj. Të gjitha këto aspekte të jetës, sipas tyre, duhet të jenë të programuara dhe feja si udhërryfyesja duhet të jetë matësja e respektimit të këtyre normave. Eshtë e frikshme të shikosh që në shekullin XXI ka ende individ që, në emër të një Zoti që askush nuk e ka parë, tentojnë të rregullojnë jetën e komunitetit.
Por faktori politiko-islamik kosovar nuk ndalet me kaq, nuk mjaftohet vetëm me kërkesat e tij tradicionale politike dhe me ndiktimin e moralit në shqoqëri, gjë që dëshmon karakterin e tij antidemokratik dhe pamundësinë e një bashkëjetese me një sistem demokratik. Sfida e radhës është ajo historike, denigrimi i të gjitha figurave më të rëndësishme historike që për fatin e tyre të keq nuk kanë qenë muslimane dhe zëvëndësimin e tyre me figura jo-shqiptare por që kanë qenë muslimane.Emblema e kësaj politike anti-kombëtare është pozicionimi i tyre ndaj figurës historike të heroit kombëtar Gjergj Kastriotit-Skëndërbeut.Kjo figurë kaq e rëndësishme historike vazhdon të denigrohet me pretekstin se 500 vjet më parë paska luftuar kundër muslimanëve. Pak ditë më parë, drejtues të Partisë së Drejtësisë që janë të përfaqësuar në Parlamentin e Kosovës dhe në qeveri, dolën me një deklaratë se Skëndërbeu është heroi vetëm i katolikëvë sepse ai mbi të gjitha luftoi për krishtërim. Sulmet ndaj kësaj figure shkojnë deri aty sa tentohet të paraqitet me një kombësi tjetër, dikush na e përshkruan si grek të tjerë si serb, hungarez apo bullgar.Siç thotë Kadarë, “nëse përbaltet, siç ëndërrojnë rimohuesit, problemi mbyllet thjesht. Nëse mbetet në këmbë, siç ka ndodhur e do të ndodhë përsëri, të mbetet i tillë jo si shqiptar, por me tjetër kombësi”. Sulmet dhe denigrimet nuk kanë kursyet as figura të tjera historike e kulturore shqiptare duke filluar nga Gjon Buzuku, Pjetër Bogadani, Gjergj Fishta, Ibrahim Rugova, Nënë Tereza etj. Rasti i fundit ka ndodhur në një fshat të Kosovës ku është dëmtuar dhe rrëzuar busti i heroit Idriz Seferi sepse sipas kontestuesëve ai ka qenë katolik. Dhe nuk është ana më negative e problemit, mohimi i kontributit për kauzen shqiptare të gjithë atyre figurave historike që sot sulmohen dhe denigrohen, poshtërsia qëndron tek fakti se në vënd të këtyre figurave shqiptare preferohen figura të tjera që nuk kanq qenë aspak shqiptare ose në rastin më të mirë i kanë shërbyer Perandorisë Osmane.Në Kosovë çdo vit festohet ditëlindja dhe vdekja e sulltan Muratit apo lindja e vetë Perandorisë Osmane, ndërsa këtë vit u kujtua beteja e Vidovdanit e vititi 1389 kur ushtritë osmane fituan mbi ushtritë ballkanike. Kur flitet për Gjergj Kastriotin, përdoren me shumë dinakri dyshimet e disa historianëve se ai mund mos të ketë qënë arbër, dhe ky është një motiv shumë i vlefshëm për ta denigruar, ndërsa në anën tjetër u thuren lavdi sulltanëve osman dhe të gjithë atyre mercenarëve shqiptar që i kanë shërbyer asaj perandori.
Me rritjen e ekstremit fetar shohim të rritet mbi të gjitha antishqiptarizmi, që është produkt i këtij ekstremi. Ajo që e rend më të rëndë situatën është fakti se si asnjëherë më parë në historinë e shqiptarëve, kombi dhe islami nuk kanë qenë më larg njëri-tjetrit.Këta dy faktor aktualisht janë dy pole të kundërta, dy kundra pesha që sa më shumë forcohen aq më shumë largohen nga njëri-tjetri. Me pak fjalë sa më shumë që një shqiptarë është musliman aq më pak është shqiptarë. Një fenomen ky në rritje dhe aspak për tu nenvletësuar. Teoria që janë vetëm nje grup shumë i vogël por i zhurmshëm është një teori që nuk qëndronmë në këmbë pëderisa të moderuarit, ata që në emër të islamit shprehin respekt për kombin dhe historinë e tij, nuk duken ose janë shumë të pakët në numër.
Në të gjithë këtë situatë që është krijuar shteti bën sehir ose ndihet i pafuqishëm të përballet me këtë problem. Kaosi politik që ka përfshirë Kosvën nuk mund të ndihmojë në përballjen me këtë problem që tashmë nuk është vetëm social, por politik dhe historik. Fatkeqësisht, në Kosvë, nuk ekziston nje shtet i vërtetë dhe as një sistem politik i rrugullt. Shteti, aktualisht është vetëm një bashkësi forcash politike që nuk kanë një identitet politik, nuk ka forca të majta, nuk ka forca të djathta, si rrjedhojë ekzsiton një politikë pa ide dhe pa ideale. Nuk ka një qeveri eficente dhe as një opozitë serioze. E vetmja opozitë që ekziston sot në Kosovë është ajo në mes orientales dhe europianes, ne mes diktaturës e demokracisë, në mes antishqiptarizmit e shqiptarizmit.
Në të gjitha ato vende me një popullësi dominuese muslimane, që aspirojnë të ndërtojnë nje shtet demokratik, kemi pasur dhe kemi një përplasje në mes forcave laike dhe atyre fetare. Në të gjitha këto vende, papërjashtim, vështiresive të zakonshme për të ndërtuar shtetin e së drejtës si korrupsionit dhe krimit i organizuar u shtohet edhe mospërputhja e doktrinës islamike me demokracinë. Pas ndërhyrjes së NATO-s në Kosovë dhe çlirimit të saj, u mendua se Kosova në këtë drejtim do të bënte një përjashtim, duke parë se bëhej fjalë për një popullësi etnikisht europiane, bile amerikanët tentuan t’a përdorin si shembullin konkret se ata nuk ishin në luftë me muslimanizmin por me terrorizmin. Fatkeqësisht, për të gjithë ata që mendonin se problemi islamik nuk do të ekzistonte më pas ndërhyrjes në Kosovë të një aleance ushtarake përendimore, dhe që shqiptarët e atjeshëm do të ishin të gatshëm të europianizoheshin ose së paku ta trajtonin fenë si një problem privat, sot u duhet të përballen me një realitet krejtësisht të ndryshëm. Paradoksalisht, me çlirimin e Kosovës jo vetëm që shoqëria nuk u demokratizua ashtu siç shpresonin perëndimorët, përkundrazi, islami, nga një faktor privat që kishte qenë gjithmonë në Kosovë, mori formën e tij të vërtetë, ashtu siç është në të gjitha ato vende ku është dominues në shoqëri: Hyri në politikë dhe sot sfidon shtetin si një alternativë tjetër e demokracisë.
Kosova, që ka më pak se 2 milion banorë dhe me një sipërfaqe më të vogël se gjysma e territorit të Republikës së Shqipërisë, sot në legjislacionin e saj politik ka të rregjistruara dy parti islamike, më shumë se vetë Turqia, Livizja Bashkohu dhe Partia e Drejtësisë, kjo e fundit përfaqësohet në Parlament dhe është pjesë e qeverisë. Kërkesat e partive islamike të Kosovës dhe forcave të tjera afër tyre, janë të ngjashme me kërkesat që forca analoge bëjnë në Turqi, Egjypt dhe vënde të tjera: mësimi i islamit në shkolla, mbulimi i grave në institucionet publike, ndërtimin i objekteve të kultit në hapsira të rëndësishme publike, me pak fjalë duan një shoqëri islamikisht korrekte.Forca e këtyre forcave nuk qëndron vetëm tek mbështetësit e tyre ose konsensusi i mundëshëm që mund të gëzojnë nnë popull por mbi të gjitha tek aftësia për të bërë presion tek politika. Fakti se partitë e mëdha që ulen sot në Parlament, gëzojnë çdo ditë e më pak konsensus në popull, në sajë te nivelit të lartë të korrupsionit, i rendin këto të fundit vurnerabile dhe të ekspozuar ndaj presionëve të jashtme. Dhë këtë dobësi forcat e reja islamike janë duke e shfrytëzuar në mënyrë maksimale. Këtë e dëshmon shumë qartë rasti i Vetë Vendosjes, që nga nevoja për të rritur konsensusin në popull dhe për të marrë vota edhe tek ekstremistat ka dalë hapur në favor të mbajtjes së shamisië në institucionet publike e mësimit të fesë në shkolla. Nuk ja kalojnë më mirë as forcat që janë në qeveri, që here pas here shohin tu vinë në adresën e tyre kërkesa nga ana e ekstremistave për të shkarkuar këtë apo atë politikan që militon në radhët e tyre pasi ky mund të ketë shprehur ndonjë opinion që ka cenuar interesat e këtyre grupeve ekstremiste. Frut i këtyre ndryshimeve kaq të radikale në Kosovë është edhe përkulja e qeverisë së Kosovës përballë kërkësës turke për të rishikuar historinë e shqiptarëve në lidhje me Perandorinë Osmane.Rritja e ekstremit fetar të brëndëshëm që identifikohet pikërisht me Perandorinë Osmane zgjeron ç’do ditë e me shumë hendekun që ndan të qenurit shqiptarë me të qenurit musliman.Në emër të përkatësisë fetare ekstremistat janë të gatshëm të vënë në dyshim edhe kombin, nësë kauza fetare e kërkon. Përkulja e politikës përballë këtyre forcave ekstremiste është hapi i parë që shpie shtetin në një rrugë jo-demokratike duke kanosur rrezikun e islamizimit të tij.
Këtyre politikave, kohët e fundit u është shtuar edhe invazioni i drejtuesëve fetar në jetën publike të Kosovës, duke ngritur zërin kundër përhapjes së modelit perëndimorë në shoqërinë kosovare, si një model çthurje, në kontraditë me moralin islamik. Hoxhallarë moralist dhe verbalisht të dhunshëm, që kanë uzurpuar jetën publike në vend, tentojnë ti diktojnë shoqërisë stilin jetës, rrugën morale që duhet të ndjekin të gjithë ata që janë pjesë e komunitetit ose duhet të jenë pjesë e tij.Nga një anë nuk hezitojnë të justifikojnë në formë e moral martesat brënda familjes sepse këtë e lejon feja e tyre, dhe në anën tjetër marrin guximin të paragjykojnë vajzat shqiptare me epitetet të pamoralshme që shkelin dinjitetin e femres shqiptare dhe lirinë e saj të plotë në shoqëri. Këta individ nuk njohin parimet e normat më minimale të demokracisë. Nuk njohin të drejtën e mendimit të lirë, të drejtën e fjalës, te drejtën e besimit ndryshe por edhe të drejtën e mosbesimit si dhe liritë e tjera përsonale, mënyren e te veshurit, lirinë seksuale, divorcin për te dy sekset njëlloj etj. Të gjitha këto aspekte të jetës, sipas tyre, duhet të jenë të programuara dhe feja si udhërryfyesja duhet të jetë matësja e respektimit të këtyre normave. Eshtë e frikshme të shikosh që në shekullin XXI ka ende individ që, në emër të një Zoti që askush nuk e ka parë, tentojnë të rregullojnë jetën e komunitetit.
Por faktori politiko-islamik kosovar nuk ndalet me kaq, nuk mjaftohet vetëm me kërkesat e tij tradicionale politike dhe me ndiktimin e moralit në shqoqëri, gjë që dëshmon karakterin e tij antidemokratik dhe pamundësinë e një bashkëjetese me një sistem demokratik. Sfida e radhës është ajo historike, denigrimi i të gjitha figurave më të rëndësishme historike që për fatin e tyre të keq nuk kanë qenë muslimane dhe zëvëndësimin e tyre me figura jo-shqiptare por që kanë qenë muslimane.Emblema e kësaj politike anti-kombëtare është pozicionimi i tyre ndaj figurës historike të heroit kombëtar Gjergj Kastriotit-Skëndërbeut.Kjo figurë kaq e rëndësishme historike vazhdon të denigrohet me pretekstin se 500 vjet më parë paska luftuar kundër muslimanëve. Pak ditë më parë, drejtues të Partisë së Drejtësisë që janë të përfaqësuar në Parlamentin e Kosovës dhe në qeveri, dolën me një deklaratë se Skëndërbeu është heroi vetëm i katolikëvë sepse ai mbi të gjitha luftoi për krishtërim. Sulmet ndaj kësaj figure shkojnë deri aty sa tentohet të paraqitet me një kombësi tjetër, dikush na e përshkruan si grek të tjerë si serb, hungarez apo bullgar.Siç thotë Kadarë, “nëse përbaltet, siç ëndërrojnë rimohuesit, problemi mbyllet thjesht. Nëse mbetet në këmbë, siç ka ndodhur e do të ndodhë përsëri, të mbetet i tillë jo si shqiptar, por me tjetër kombësi”. Sulmet dhe denigrimet nuk kanë kursyet as figura të tjera historike e kulturore shqiptare duke filluar nga Gjon Buzuku, Pjetër Bogadani, Gjergj Fishta, Ibrahim Rugova, Nënë Tereza etj. Rasti i fundit ka ndodhur në një fshat të Kosovës ku është dëmtuar dhe rrëzuar busti i heroit Idriz Seferi sepse sipas kontestuesëve ai ka qenë katolik. Dhe nuk është ana më negative e problemit, mohimi i kontributit për kauzen shqiptare të gjithë atyre figurave historike që sot sulmohen dhe denigrohen, poshtërsia qëndron tek fakti se në vënd të këtyre figurave shqiptare preferohen figura të tjera që nuk kanq qenë aspak shqiptare ose në rastin më të mirë i kanë shërbyer Perandorisë Osmane.Në Kosovë çdo vit festohet ditëlindja dhe vdekja e sulltan Muratit apo lindja e vetë Perandorisë Osmane, ndërsa këtë vit u kujtua beteja e Vidovdanit e vititi 1389 kur ushtritë osmane fituan mbi ushtritë ballkanike. Kur flitet për Gjergj Kastriotin, përdoren me shumë dinakri dyshimet e disa historianëve se ai mund mos të ketë qënë arbër, dhe ky është një motiv shumë i vlefshëm për ta denigruar, ndërsa në anën tjetër u thuren lavdi sulltanëve osman dhe të gjithë atyre mercenarëve shqiptar që i kanë shërbyer asaj perandori.
Me rritjen e ekstremit fetar shohim të rritet mbi të gjitha antishqiptarizmi, që është produkt i këtij ekstremi. Ajo që e rend më të rëndë situatën është fakti se si asnjëherë më parë në historinë e shqiptarëve, kombi dhe islami nuk kanë qenë më larg njëri-tjetrit.Këta dy faktor aktualisht janë dy pole të kundërta, dy kundra pesha që sa më shumë forcohen aq më shumë largohen nga njëri-tjetri. Me pak fjalë sa më shumë që një shqiptarë është musliman aq më pak është shqiptarë. Një fenomen ky në rritje dhe aspak për tu nenvletësuar. Teoria që janë vetëm nje grup shumë i vogël por i zhurmshëm është një teori që nuk qëndronmë në këmbë pëderisa të moderuarit, ata që në emër të islamit shprehin respekt për kombin dhe historinë e tij, nuk duken ose janë shumë të pakët në numër.
Në të gjithë këtë situatë që është krijuar shteti bën sehir ose ndihet i pafuqishëm të përballet me këtë problem. Kaosi politik që ka përfshirë Kosvën nuk mund të ndihmojë në përballjen me këtë problem që tashmë nuk është vetëm social, por politik dhe historik. Fatkeqësisht, në Kosvë, nuk ekziston nje shtet i vërtetë dhe as një sistem politik i rrugullt. Shteti, aktualisht është vetëm një bashkësi forcash politike që nuk kanë një identitet politik, nuk ka forca të majta, nuk ka forca të djathta, si rrjedhojë ekzsiton një politikë pa ide dhe pa ideale. Nuk ka një qeveri eficente dhe as një opozitë serioze. E vetmja opozitë që ekziston sot në Kosovë është ajo në mes orientales dhe europianes, ne mes diktaturës e demokracisë, në mes antishqiptarizmit e shqiptarizmit.
