2018-03-06

Zef Pergega”Refleksione “Me zemrën u zura keq” të Dedë Shkurtit

PREJ GJELES SE PA HARRUAR TEK APOSTULLI I VOGEL MATEO
…refleksione rreth vellimit poetik “Me zemren u zura keq” te poetit Dede Shkurti!
    ZEF PERGEGA
        Me kujtohet ajo dite edhe pse kane kaluar 12 vjet. Viti 2006 ne Detroit. Pikerisht ishte 24 janar. Bente ftohte e kishte bore. Flokezat e bores bini mbi supin e tij e mua me ngjanin si yje. Ata luanin me thinjat e tij te pakta sic luajne femijet me lodrat. Ndosha ato flokeza te bardha luanin me enderrat e tij ose e thene ndyshe e ngushellonin se paudhesite e miqeve nuk do te m nd ta nxinin shpirtin e tij dhe as te ardhmen e femijeve. Bora e bardhe me refleksione te argjenda kishin fakte per kete. Dy femijet e tij me Gjelen bashkeshorte ishte ne kontinentin e Ri. Njeri ne Detroit dhe tjetri ne Kanada. Duhej vetem nje ure e vogel mes pengesave te medha qe te hidhej dhe cdo gje do te shkonte ne perfeksion. Po bora kishte e dhe nje fakt ne dore. Bardhen bashkeshorte kurajoze dhe e denje jo vetem si bashkeshorte por edhe se ajo ishte e ambjetuar me jeten amerikane dhe ne fakt ishte e afte per shoqerine e lire ne kapitalizem. E papertuar dhe ne kerkim te aftesive te saj. Po bora perseri kishte fakte te tjera. I mbante per vete apo ua thoshte te ligjeve dhe miqeve kete nuk e di. Po Deda e kishte nisur udhen e poezise ne themel te urave per te mberritur ne bregun e legjendave…Ai me zemren ishte zene ngusht. Dicka ajo i fliste e atij i dukej se nuk po e degjonte. Ndoshta pikellimi me i madh per shpirtin edhte kur bie ngusht me zemren! Ndohta ai duhej ti bente hapat e matur qe te mos ia prishte zemres!
       Dhe keshtu ai me dhuroi kete dite librin e tij “Me zemren u zura ngusht” Ne germen “U” te vellimit  poetik, pra ne titull jane dy zemra te lidhura me dy shtyllat e kesaj germe te alfabetit latin te Abat Docit te Mirdites. Zemra e Gjeles se paharruar dhe zemra e Mateos birit te tij te vogel, te cileve u dedikonte kete liber.  Poshte fjales “poezi” eshte nje fingo e kuqe si hark ylberi ku shkruhet “Mirdita” Mirdita e tij…
       Ashtu sic eshte menyra ime e te folurit i thashe: “Ndoshta titulli mund te ishte “Ura mes dy zemrave!”
     Qendroi pak ne heshtje e tha: “ Po keni te drejte, por ne ate moment nuk te kisha ty afer qe te ma propozoje!”
      E pastaj nisi te shkruante dicka ne autografin e tij. E cela kapakun dhe lexova: “Te urtit te fjales, te zellshmit te penes, mikut tim Zef Pergeges!”
  Me fute ne telashe, i thashe, se me duhet te punoi shume qe ti meritoj keto qe shkruani. Megjithe ate nga zemra te uroj qe keto dy zemra te bashkohen ne kete ure te veshtire dhe te jeni te lire!  Rrethi I syve erdh dhe u njomur duke marre nje shkelqim drite, por diga e qepallave e mbajti brengen e burrit. Kishte te drejte, eshte shekulli qe ndan familjen. Posi mund te rrjedhe lumi pa ura, vetem ky shekull i mbrapsht mund ti jape pergjigje…si mundet pa familje?!
        Deda u rezervua te fliste nga qe nuk donte te ngacmonte plaget ne zemren time nga mungesa e familjes. Familjet tona kishin pothuajse te njejtit armiq… 3- 4 mirditor. Te lig shume o njeri i mire! Te dy i kemi meshiruar duke ia lene Zotit!
    …jete e shtrenjte me shume me ka zhgenjyer
       Sa pak shoke e miq ne nje det me cmire!
       Thone se ne Shpellen e Akullit te Mirdites celin lulet e gjakut. Jane lulet e sakrifices dhe sublimit te mirditorit per te mbrojtur mikun malesor Ded Gjo’lulin. Sa here binte me Deden te flisnim per temat historike dhe ato letrare ai ishte si nje “clik” kompjuteri ku te shfaqet i gjithe informacioni qe kerkon. Per shume tema kemi folur per te kaluaren, por me shume per projekte ne te ardhmen.
      Nje gazete apo nje bulletin me emrin “Shqiptari’ asp “Ora shqip”-  i thashe, do te ishte mire, mbasi po na zen frymen e fjales komercialzimi dhe me keq orgazimet agjenturore te ish diktaturave ne Shqiperi e ne ish jugosllavi si fara me korroduese ndaj kultures shqiptare! Ai perseri qeshi lehte e premtoi angazhimin e tij sapo te perfitonte te drejten e qendrimit…Rrufitem nga nje kafe dhe e lame tymin te shkonte ne punen e vet!
Per Gjelen e tij te dashur ai kishte nje brenge. Mesuesen Gjele… ne Rreshen me thoni kush nuk e permend?!
     …dikush se e coi i pari anijen ne Mars e njeriun ne Hene
       Kombi im eshte krenar se i dha botes nje nene!
    …Kush I ul ne gjunje, cezaret, napoleonet!
Perpara jush belbezojne ciceronet!
      Meraku nga Gjela e humbur kalonte tek nena e tij e vjeter. Ndoshta Mateo i vogel e kalonte kohen me njerezit e tjere te familjes ne Tirane, me lodra e shoke, me ndonje telefonate apo qe e gezonte nga Amerika ndonje dhurate. Po nena e Dedes nuk kishte ngushullim. Ajo i kishte then: “Kurt e kthehesh, ktheju i qeshur. Ndryshe nuk mund ta duroj motin e vranet ne syrin tend!”
     “Po luftoi fort me gjykaten e emigracionit qe jo vetem ta gezoi e ta bashkoj familjen, por edhe ta lehtesoj zemren e nanes qe sa here flas ne telefon mundohem ta mbush fjalen me gazment, por ajo e kupton kete sforcim…! – me tha nje dite.
   Flisnin rreth kesaj ceshtje mbasi kisha disi me shume eksperince. Per ta kuptuar shqiptari dhe mirditori qe i lexon keto radhe me mirekuptimin e tyre po shtoj ca rreshta. Gjykata e emigracionit ne Detroit ishte nje nga me te veshtirat ne Amerike. Mundesia per ti fituar letrat ishte shume e paket. Nder 2 mije shqiptar bie fjala nuk e kane marre me shume se 20 vete. Po pse?! Diku e kam sqaruar, por po them vetem pak se nuk dua te dal nga tema, por qe ne fakt i perket problemit. Shqiptaret kishin mberritur te punonin ne gjykaten e emigracionit si perkthyes. Si more te gjithe jugor?! Keta ishin bije te familjeve komuniste ose qe e donin sistemin e diktaures ne Shqiperi. Oficer te sigurimit qe punonin ne Ambasaden Amerikane ne Tirane, njerez te besimit osman, me poste ne diktature dhe qe kishin bere krime, deshmi keto te sjella prej emigranteve ne gjykaten e emigracionit ne Detroit, kerkonin lek, punonin per ngjensi te zbulimeve arabe ne Shqiperi, te cilet jepnin informacione te rreme kundra atyre qe ishin intelektuale apo krijues, kundershtare politik apo te persekutuar poltik. Ky rrjet ishte i forte dhe keshtu emigrantet binin ne rrjetin e tyre. Keta shfaqeshin se i dinin ligjet e emigracionit dhe se ishin te gatshem te “ndihmonin”…por ato kishin hallin qe te merrni shpeblime prej emigranteve , pra e thene troc ti mbanin peng dhe sa me gjate te shkonin proceset aq me shume fryheshin xhapt e tyre keta xhelate te paskrupullt. Ne kete loje kishte edhe mirditor meqenese shtireshin si shoke patriote…
   Po Deda nuk kishte si te ia shpjegonte nenes gjithe kete zullum. Ai nuk ishte ne nje kala ku mund te shikonte nga frengjite armikun. Po ishte ne nje terren te pambotjur ne lutjen drejtuar Zotit.
 …Shate here te thirra e dashur
Koken s’ktheve
Shtate here te thirra o mike
Syrin s’ktheve
Oh nana ime, Ku Je?!
Pernjeheresh me erdhe!
      Libri poetik “Me zemren u zura ngusht” e shtjelluar artistikisht ne pese grupime ka 65 poezi. Shtepia botuese “Mirdita” me redaktor Ndue Dedaj dhe Bardhok Pulaj, 2006!
     Ne grupin e pare nepermjet mitit dhe legjendave eshte vedlindja Shqiperi. Ne keto poezi Ded Shkuri na deshmoj edhe rrenjet e te pareve, duke i dhene nje shuplake politikaneve dhe tregtareve te njemije flamureve, shitesve te tokave te ullinjeve qe mbollen cifte e Skenderbeut dhe detin…shitesve te nderit shqiptar. Ja ai shkruan ai per Himaren shqiptare dhe Vunoin me sy arber mirditor.
Hur hyr o Mare
Brenda tek ky breg
Une tu befsha gji
E tit e me behesh det!
Veri veri Ndue
Bregut keta ullinj
Rrenje eshte emer
Ngul ne Toskeri!
….
Tu percjellim brezve
Kush i vu ne fare
Ndoi
Nga Nderfanina
Nderfandistja Mare!
    Rrjedha e rrefemit poetik te autorit Ded Skurti ka nje hap kaprolli qe kapercen krepa e male, bie ne lendine  dhe futet ne per lule pa trazuar bletet, por qe me briret e tij shpon tekpertej erresiren ee ka mbjell genjeshtra historike. Dhe kete ai e deshmon pa sforcim, por lemuar qe ta kuptoje i vogli dhe i madhi kete mesazh kumbues per brezat. Pikerisht ketu ne kete deshmi te tij mbin keq si mulla ne qafe gjembi i eger i pushtetit qe nuk do te ia dije me qellim duke i anashkaluar keta vepra me vlere te arte deshimie e me veshje zanash artistike. Sepse poezia e Ded Shkurtit eshte si gjurmet e zanave qe ecin zbathur bregut te detit te njomura gjithe jeten me uje te kristal me kripe…kripe e uje qe i japim jete bukes dhe zemres! Ne kete shkrim po ndalem vetem ne grupin e pare. Ja c’fare shkruan autori ne poezine “Bjeshket e Namuna”
 Nga vije e kryqezohen ketu keto name
Memece te shurdher?
Ne verri mijra vjet
Djepat bosh perkund era
Nuset tek llajka ne furka pritjen tjerrin!
Vetetimat zana, qiellit iu vodhen me tundim
Te shuanin pak buzet tek djemt e livadheve
Te hijeshmit djemte e maleve!
     Pasi Ded Shkurli lundron me anijen e vargjeve ne lumin Danub, ku pergjate bregut te tij kane jetuar dikur shqiptaret qe ende gjenden gjurmet e rrenojave te kullave te tij, qe shelgjet me deget e gjata deri ne vale te lumit si floket e shtojzovalleve me valset e Shtrausit qe perpiqeshin ta vinin ne gjume nga vozitja e gjate dhe qe gjithe bukurine lumi me detin nuk donin qe henes te ia prishnin virgjerine, poeti ne kthim ndalet ne trojet shqiptare kosovare, aty ku telat me gjemba te kufirit kombit shqiptar iu ngulen ne palce te kurrizit ,aty ku gati per nje shekull Dheu ame me Kosoven, te ndezur e mbajten njesimin, ai i ngrinte lart rete e shiut e ajo i sillte ujet e Drinit!.
      Nga malet kalon poeti per te pushuar pak ne “Maje te LLeshit te Zi” atje ku i pari i tij ne kulle te kapidanit ka sherby! Atje ne ate koder qe sa nje sise e ka toponimin, nje koder e vogel sa nje pellembe, ndoshta baresha e bukur e kishte ftuar te lidheshin ne ate stan!
   C’u prish se te fali ne cast, nje buze
Ndoshta dicka tjeter s’ka rendesi
Legjenda te mbajti lidhur me terkuze
Emrin e madh si shpagim le Ti
Kapedan, kapedan Lleshi I ZI!
Dhe keshtu “Agolli i Mirdites” pasi ndeshet e pjeket krye per krye me mitin e Pormeteut te mberthyer me zingjire ne tri epoka, por e ndryshuar meria e Zeuseve, por perseri zingjire ne qafe, ne brez, ne keme e duar per pesemije vjet, edhe ne keto kohe si stoli, por t =e pa dara nga miti, hakmarreje roberi, poeti ndalet tek grykat e vendit te tij qe jane djepe ererash e porta shterngatash si kuaj gerdalle qe flasin vetem me feshferimat…syri i tij shikon malet qe zihen me njeri – tjetrin si cubat, u hakrrehen fushave si burrat e dehur grave te urta, por qe shpinen ua kane kthyer Lindjes…bie poshte te kaloje “Uren e Tarazhit” buze qytetit te Rreshenit, se ka nje dasem!
Nder kembet e tua kam kaluar dhjetra here
Shtatin duke soditur pa emocion
Lagesh prej shiut
Thahesh ne ere
Mushke gjigande hekurbeton!
 Poeti Shkurti ne mbiemer po dritegjate ne emer, nxiton te mos mungoje ne dasmen e sotme mirditore. Nuk ka si te mungoje, jo vetem se ka nje ftese si krushk i pare, por kush me shume se ai i beri thirrje te rese qe te vije si pranvera pa vese e fije shtrigane qe e rrethuan keq folene e syve te se ardhes. Ato fije qe na vrane kohen dhe jeten, ato fije qe shemben ura e minosen shtylla drite. E dasmat mirditore…
Ne shpella folklori jane groposur
Njembjedhjete shkrushq kesulbardhe
Gozhdet e epikes se mocme
Mbajne pushket kryeposhte!
E kali i Rexhes kullot ne balade!
….
Drejt maternitetit me nusen nje taksi rend
E zune …te sajt
Te trashegohet cifti, o mik
Me jete te gjate nipi!
   Dhe ti i dashue lexues lexoje princin gri, Ded Shkurtin ne ure te legjendave, princin pa mbreteri, po me vargje mbreti!
    Detroit me 6 mars 2018, mengjes heret vetem me nje kafe si dikur me Deden dhe per Deden!

No comments:

Post a Comment

Dhuna Politike në Dardani ...

Kërko brenda në imazh Gazi lotsjellës e koktej-molotovët janë dhunë politike, vlerësonte  ish ambasadori i Amerikës në Kosovë, Greg Delawie....