2011-05-10

A janë 5,000,000 shqiptar në Turqi?

Pak njerëz e dinë se në Turqi është një pakicë energjike shqiptare.Ata janë të shpërndarë nepër Anadollin perendimore dhe qendrore.Shumica e tyre jetojnë në Stamboll,Bursë,İzmir,Tokat,Ankara,Sakarja dhe Samsun.Kurse grupe më të vogla jetojnë në Adana,Amasja,Ajdën,Kajseri,Kërklareli dhe Manisa.Shumica e tyre janë qytetarë të cilët janë të vendosur nëStamboll,Bursë dhe Ankara.Kryesisht janë të klasës sëm esme, por në mesin e tyre ka edhe shumë të pasur.Një grup i tyre ka filluar të botojë revistën mujore në dy gjuhë, në lidhje me këte do të flasim më vonë. Shqiptarët, mbarë gjithë botës e quajnë veten ‘’Shqiptarë’’, dhe gjuha e tyre e cila i takon grupit İndo-Evropian, është ‘’Shqip’’ ose ‘’Arbëresh’’. Dialektet kryesore janë ‘’Gege’’ dhe ‘’Toske’’. Në Turqi ata njifen si Musliman me shtetësi Turke, me prejardhje ‘’Arnavut’e’’, dhe gjuha Shqipe,për ata që e dinë, pas gjuhës Turke është sekondare. Ata në Anadoll kanë ardhur nga pjesa perendimore e Ballkanit, ku gjithmonë kanë qenë njëri nga popujt më të vjetër.Janë të lidhur me ilirët e lashtë, gjuha e të cilëve ka qenë ilire dhe është e afert me gjuhën Thrakase.Sipas studimeve të gjuhës ilire shumë ekspert kanë konkluduar se gjuha Shqipe rrjedhë nga gjuha ilire.Me siguri gjuha është vijim i gjuhës iliro-Thrakase.Shkrimtarët Shqiptarë theksojn se materialet arkiologjike,etnografike dhe historike vërtetojnë lidhjen e fortë në mes të ilirëve dhe të Shqiptarëve të cilët kanë qenë në Balkan shumë kohë para sllavëve. Turqit dhe Shqiptarët u kontaktuan në fund të shekullit 14, atëherë kur Perandoria Osmane u zgjerua deri në Adriatik.Shumica e Shqiptarëve nëpërmjet Turqëve e pranuan dhe iu adaptuan fesë İslame, zakoneve dhe emrimeve duke iu afruar me Turqit. Disa Shqiptarë kanë marrë detyra në Perandorin Osmane. Në mes tyre ishin Gjergj Kastrioti i njohur si Skender Beu dhe M.Ali Pahsa. Skender Beu, si djalë i familjes aristokrate, u edukua në pallatin Turk të Sulltanit, dhe u dallua si burrë shteti dhe ushtarë.Më vonë u caktua si udhëheqës i Krujës, njëra nga krahinat më të rëndësishme të Shqipërisë. Erdhi koha që kundërshtoi dhe mbi Kështjellin e Bardhë e ngjiti flamurin e kuq me shqiponjë të zezë dy krerëshe. Edhe pas shuajtjes së kryengritjes Shqiptarët dhuruan njerëz të aftë pë shtet.Një shembull tjetër është M.Ali Pahsa nga Tepelena në shekullin e 18-të, të cilit ju kishte dhënë qeverisja në disa rajone të rëdësishme të Shqipërisë, ai deshi të behët udhëheqës i pavarur i Janinës, por nuk pati sukses.İshte nga fundi i vitit 1912 në mest ë luftës së Ballkanit, kur u ngrit flamuri, që më parë ishte ngritur nga heroi Skender Beu, mbi pallat, e cila shpalli sovranitetin dhe pavarësinë e shtetit. Megjithëse qeveria e parë e İsmail Qemalit krijoi kthesë e madhe në historin e vendit, por gëzimi i patriotëve nuk zgjati shumë. Qeveria e re u përballua me detyra të komplikuara si në vend ashtu edhe jashtë vendit.Shqipëria ishte vend bujqësor dhe nuk kishte industri.Analfabetizmi ishte i përhapur. Transportimi ishte primitiv. Ushtria Greke filloi të hyjë në Shqipëri dhe nga na tjëtër Sërbët filluan të hyjnë nga perendimi.Ata të dy kishin planifikuar të takohen në mes të Shqipërisë duke iu afruar lumit Shkumbini, dhe duke e bërë këtë lumë si vijë kufitare Greko-Serbe, po ashtu edhe Mali iZi bënte shtypje në Shkodër. Gjashtë fuqitë e Mëdha për ta ri-vizatuar hartën e Ballkanit. E ashtu quajtura ‘’Konferenca e Ambasadorëve’’ e udhëhequr nga ministria e jashtme Angleze, u mbjat në Londër, dhe vendosën që Shqipëria nuk duhët të jetë shtet i ndarë. Pjesërisht nga insistimi Austro-Hungarez të brengosur për zgjerimin e Sërbisë, në vitin 1913 e pranoi Shqipërinë si shtet të pavarur.Ky pranim ishte subjekt i gjashtë fuqive të mëdha, garancioni që e ofruan nuk kishte ndonjë kuptim të veqantë pasi që, pas disa vitesh njëri nga garantorët e sulmoi Shqipërinë. Shumë Shqiptarë ikën prej këtyre rrethanave.Kishin mundësi të shkojnë në Turqi. Duke qenë shoqëri muslimane Turqia arriti të jetë një shtet që gjithmonë kishte marrdhenjet e mira, pa marrë parasysh regjimin e Shqipërisë.Edhe në kohën e Ahmet Zogut, edhe në kohën e fundit. Shqipëria gjithmonë ka pas edhe ka mendimet e mira për Republikën e Turqisë edhe për themelusin e saj M.Kemal ATATURK. Pasardhësit e tyre kanë filluar të botojnë revistën mujore, në gjuhën Shqipe dhe në gjuhën Turke, të quajtur ‘’Besa’’. Numri i parë u botua në Dhjetor të vitit 1993. Qëllimi i shpallur është të ndimojë vëllazërimin Turko-Shqiptarë që ka filluar para gjashtë shekujve, dhe të shfaqet solidariteti me muslimanët e Ballkanit. Për qëllime humanitare Turqia ka marrdhanje shumë të mira me Shqipërinë, në të gjitha lëmitë, kryesisht për ndihma ushqimore por edhe ushtarake.

I ndjeri Ismail Kadare, ose shkrimtari që i zgjati jetën regjimit komunist

Kërko brenda në imazh Nga Flori Bruqi Ismail Kadare (28 janar 1936 - 1 korrik 2024) ishte akademik, politikan, ish-deputet i Kuvendit Popull...