Përparim Hysi ka lindur më 21 janar të vitit 1943, në fshatin Petovë të Fierit. Për një periudhë të gjatë kohe ka punuar si mësues në fshatrat e Fierit dhe ne vitet 1996-2000 inspektor arësimi për gjuhë dhe letërsi shqipe pranë Drejtorisë Arësimore në Fier. Ka kryer studimet pedagogjike në Elbasan dhe më vonë pa shkëputje nga puna ka përfunduar studimet e arësimit të lartë për gjuhë letërsi. Ka botuar disa libra me poezi: “Rektimat e dashurisë”, “Prushi i dashurisë”, “Më piku dashuria”, ““Luftë” me dashurinë”.Etj. Është anëtar i Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptarë-Amerikanë.
Botime:
1.Rekëtimat e dashurisë
2.Prushi i dashurisë
3.Më piku dashuria
4."Luftë me dashurinë
5.Mbeta dashurive
6.Kot jam i vdekshëm
7.Njerëz që du a
8.Kurthi i mallit
9.Tregime.
Etj.
Hyri maji
Hyri maji brënda meje,mu në shpirt kam behar
Se dhe gjaku nëpër deje,tash më është i gjithi-valë
Tani gjaku mua m'u ndez dhe i tëri digjem zjarr
Se më ndezi një syzezë që me sy më "ha" të gjallë.
Që me sy më"ha" të gjallë,po dhe unë nuk e ha"thatë"
Se në maj jam si djalë,si njëherë "kullos" azat.
Me syzezën zë e"rrokem";zë e"rrokem" ,edhe "mundem"
Se në maj s'më gjen shokën,pas një syri zë e"humbem"
Nuk e di
Nuk e di sa kohë s'kam shkelur,mu tek kopshti i vashërisë
Ndaj qëndroj,pak mëndjeshkrehur,mu në vërsë të pleqërisë
Ja,ja stina u riciklua,erdh pranvera përsëri
Porse mëndja më shkon mua, tutje-tutje:në rini.
Se rinia është e bukur dhe pranvera stinë mbi stinë
Nëse pak unë tash jam turbull,nuk e mbaj,moj,nostalgjinë
Veç për kopshtin tënd të freskët,që më kishe vashërisë
Epo kot nuk jam i vdekshëm,do të vdes prej dashurisë.
Ti
Ti më vije si pa droje,se atëherë qe mituri
Dhe kërkoje,çfarë s'kërkoje,kot nuk qe"axhami"
Ja,kështu,ndodhi prej ditësh...dhe vazhdoi edhe prej vitesh
Por një ditë,s'i ngjau ditës;më nuk erdhe:pe që"rritesh..."
Ja,tek ec me çap të rëndë
Ja,tek ec me çap të rëndë;unë të shoh vetëm nga larg
Dhe më duket i lehtë,pëndë, se të ndjek dhe vet me çap
Ec serbes dhe shikon anash,sikur mua pas nuk më sheh
Unë sado e marrë"avash", as të ndahem fare,de!
Pas t'u qepa unë,mjerani,se shikimi si t'më ndjellë
Çfarë të them unë,lumëmadhi;se në "lumë" jam futur "thellë"
Kam rënë brënda dhe po"mbytem",o moj zonja çaperënda
Mos më lërë që më të"zhytem",ndryshe vajta:më la mëndja...
Moj buzëkuqja,faqebardhë!
Sa e bardhë është faqja jote,aq e kuqe të është buza
Ja,ta them fare pa droje:sa të shoh,zë më ha buza
Më ha buza,zë e kruaj,por s'e di ,ç'do bëj më tej
Ah,ta dish,se sa po vuaj!Kam aq mall dhe dua ta krrej.
Kam një mall që dua ta krrej,se nuk e mbaj dot brënda
Me dy duarët të mbërthej,se s'duroj,moj ballë argjënda.
E t'i puth faqet e bardha,e ta puth buzën e kuqe
Edhe zë retë e bardha,se në maj zë mbushem "huqe"
"Mbresë" e kahershme
Një e dy më hapje derën,edhe zë e më shtie çika
Nuk e di pse doje"sherrën",se nuk ndaheshe përdita
S'kisha ,ç'bëja:u "përleshëm";"sherri,-thonë,-del me "sherr"
U "përleshëm" se u deshëm;tash shtie çika unë në derë.
Një nishan i zi
Një nishan të zi që ke përmbi faqe
E ke vetvetiu a e ke "esnafçe?!"
Ky nishan i zi,seç ma bën me sy
Se sikur më ndjellë që të vij tek ty.
Në e ke "esnafçe",mua s'më duhet hiç
Se nuk më pëlqejnë gjërat "artificialisht"
Në e ke nga Zoti;pra:je me"nishan"
Dihet që unë robi,të bëhem kurban.
Sandalet me taka
Sandalet me taka,brramp e brrump përplas
Ditë për ditë ,kjo punë:i njëjti avaz.
Sikur do t'më thuash:-Ke sy... a më sheh?
Po unë e marrë"avash",sytë i mbaj përdhe.
Tash provove prapë, më fortë i përplase
Unë s'jam dhe aq,e njoh tënden"ngasje"
T'i hoqa sandalet, të çova diku
Se nuk i dua"sazet",në ca "punë si flu..."
Ndodh nga"sherri" vjen hairi.
Ndodh... si nuk ndodh që nga "sherri" vjen hairi
Se më the që e ke kot:-Tërr,- the,-nuk ma bën syri?!!!
Unë e mora për shaka,sfidë të tillë as që pranoj
THashë:-Ç'është kjo bela!Më la tjetra si pa gojë.
Pra më hedh ajo "dorashkën" dhe më fton në duel
Pse kot e kam unë"shpatën?!"-Pse,moj"shpatë"shpirtin s'ia merr?!!!
Më kërceu delli i syrit,edhe hidhem për ta"vrarë"
Por nga"sherri" erdh hairi,po më puthte si e marrë.
Atë sharm
Atë sharm që tek ti gjeta,nuk e kam gjetur as kurkund
Se më qe si mjaltë nga bleta,ndaj e hëngra unë me lugë.
Hëngra,hëngra sa u vela,se çfarë kishte të veçantë
Tash jam futur në të thella,edhe jam krejt alarmant.
Ç'u bëre?
-Ç'u bëre?- më the.-Ç'u bëre?- Ku vajte?
Të flisja,nuk më le.Po ku kam unë,"llafe?!"
U hodhe në sulm sa mbeçë i"lajthitur"
Unë sulmit me sulm,të puth si i krisur...
Më qe si freski mëngjesi
Ti më qe si freskski mëngjesi dhe ma mbushe shpirtin fllad
Ky kujtim pak më farepsi,tash dhe shpirti m'u bë plagë
Pak nga pak më erdh kujtimi dhe më bëri pak me stres
Sa i rëndë,mike,mërgimi;më e rëndë e jotja mbresë...
2 maj 2011
Mokrra
Mokrra ime e poezisë zë e bluan,e bluan veç vargje
Në tepsinë e vjershërisë,unë hap brumin e një magje.
Magja ime është vet jeta,mbushur halle e gëzime
Dhe kështu gatuhet vjersha(herë me gaz apo ankime)
Porse mokrra veçëse bluan,nuk pushon si gur mulliri
Nëse vargu del nopran,diku keq më pa mua syri.
Edhe mielli del i hidhur,edhe vargu krejt kështu
Për asgjë nuk kam shpifur(më gjykoni,lexues,ju!)
Nëse mielli del i bardhë(dalë nga grurë kuturli)
Vargu im këtë radhë flet,këndon për dashuri
Dashurisë i kam kënduar si me duftet e një plaku
Se ,tani,që jam moshuar,shtohet ca më shumë meraku.
27 maj 2004
~~~
Për çdo poezi
Për çdo poezi që shkruaj,
Unë datën vë përbri!
Më duket ditar mbaj
Mbaj ditar me poezi.
Dhe ta dini:më ka rdhur keq
Që një nga librat e mi
Botuesi,harroi për dreq
Datat për ato poezi.
Do të thoni:-Mos është kjo tekë?
Tekë siçka çdo krijues në botë?!
Jo. Jo: nuk është hiç tekë!
Por dua të them: s’kam ndënjur kot.
28 maj 2004
~
Mërzia dhe dëshpërimi
Mëria dhe dëshpërimi kanë rënë në ujdi
Që shpirtin tim ta brejnë si mola që ha trarin!
E shoh që”komplotojnë”(ndryshe s’ka se si?!)
Se nuk kam si e shpjegoj dot mallin,
Që po më bren nga brenda pak nga pak
Gër-gër me të njëjtën aritmi siç bën mola.
Më griu,më griu malli(s’duroj,se jam plak!)
Aq mall kam sa si grushti u mblodha.
Është malli për vendin(mbi gjithë dashuritë!)
Që më bren nga brenda(pak nga pak po më ha!)
Ndaj shijnë me mua(dëshpërimi dhe mërzitë)
Dhe kuptohet pse nga mola bie gjithë ai tra…
31 maj 2004
~
S’mund
S’mund t’i laj duarët si Ponc Pilati
(se faj nuk kam patur në kët’botë?!)
S’kam si e mohoj:jam me faj,i ngrati
Kur vendin e lashë në këtë moshë?
Nuk është gabim,por plotësisht faj
60-vjeçari zë kërkon Edenin?
Ndaj si Ponc Pilati duarët nuk laj
Ju që e lexoni,për dëmin:shihni”nenin…”
3 qershor 2004
~
Autoportret
Një burrë,pakësa,i ngjallur
Lëre mos e nga:sa shëmtaraq!
Se jeta me shkop më ka rrahur
Dhe ja portreti im:sakaq!
Sytë po e humbin shikimin
Në kokë ka filluar dëbora.
Në shpirt sikur kam gjithë njerëzimin
Rrebeluar me padrejtësitë në kohëra.
10 gusht 2004
~
PLeqëri
Shih me sy e plas me zemër
Lëre,mos e nga!
Pleqëri,më je si shëmër
Mortja që s’të ha!
Neps ke,po s’ke fuqi
Fuqia të la!
Është t’ia marrësh me oi?!
Më keq,jo:nuk ka!
Iku koha e florinjtë
Djalëria shkoi!
Ndaj mos var a mblidh turinjtë
“Tapitë” shko,dorëzoi!
Vate vapa që me gushtin
More derdimen!
Kot me bukë zë ha turpin
Kot që leh si qen!
Leh si qen e bën ham-ham
Se dot s’të kafshon
Se nga jashtë hiqesh azgan
Brenda:si kufomë…
4 tetor 2004
~
Një ashëme
Një ashëme mu si xhinde
M’u kumbis!
M’i ka qepur sytë keqas
Nuk lëviz!
Më ka ngrirë,më ktheu në gur
Kjo ashëmja
Mua,tani,një goxha burrë
Më la mëndja!
Më la mëndja,shkoi e iku
Mori brinjën!
Kjo ashëmja keq më piku
Më la hijen…
23 mars 2005
Botime:
1.Rekëtimat e dashurisë
2.Prushi i dashurisë
3.Më piku dashuria
4."Luftë me dashurinë
5.Mbeta dashurive
6.Kot jam i vdekshëm
7.Njerëz që du a
8.Kurthi i mallit
9.Tregime.
Etj.
Hyri maji
Hyri maji brënda meje,mu në shpirt kam behar
Se dhe gjaku nëpër deje,tash më është i gjithi-valë
Tani gjaku mua m'u ndez dhe i tëri digjem zjarr
Se më ndezi një syzezë që me sy më "ha" të gjallë.
Që me sy më"ha" të gjallë,po dhe unë nuk e ha"thatë"
Se në maj jam si djalë,si njëherë "kullos" azat.
Me syzezën zë e"rrokem";zë e"rrokem" ,edhe "mundem"
Se në maj s'më gjen shokën,pas një syri zë e"humbem"
Nuk e di
Nuk e di sa kohë s'kam shkelur,mu tek kopshti i vashërisë
Ndaj qëndroj,pak mëndjeshkrehur,mu në vërsë të pleqërisë
Ja,ja stina u riciklua,erdh pranvera përsëri
Porse mëndja më shkon mua, tutje-tutje:në rini.
Se rinia është e bukur dhe pranvera stinë mbi stinë
Nëse pak unë tash jam turbull,nuk e mbaj,moj,nostalgjinë
Veç për kopshtin tënd të freskët,që më kishe vashërisë
Epo kot nuk jam i vdekshëm,do të vdes prej dashurisë.
Ti
Ti më vije si pa droje,se atëherë qe mituri
Dhe kërkoje,çfarë s'kërkoje,kot nuk qe"axhami"
Ja,kështu,ndodhi prej ditësh...dhe vazhdoi edhe prej vitesh
Por një ditë,s'i ngjau ditës;më nuk erdhe:pe që"rritesh..."
Ja,tek ec me çap të rëndë
Ja,tek ec me çap të rëndë;unë të shoh vetëm nga larg
Dhe më duket i lehtë,pëndë, se të ndjek dhe vet me çap
Ec serbes dhe shikon anash,sikur mua pas nuk më sheh
Unë sado e marrë"avash", as të ndahem fare,de!
Pas t'u qepa unë,mjerani,se shikimi si t'më ndjellë
Çfarë të them unë,lumëmadhi;se në "lumë" jam futur "thellë"
Kam rënë brënda dhe po"mbytem",o moj zonja çaperënda
Mos më lërë që më të"zhytem",ndryshe vajta:më la mëndja...
Moj buzëkuqja,faqebardhë!
Sa e bardhë është faqja jote,aq e kuqe të është buza
Ja,ta them fare pa droje:sa të shoh,zë më ha buza
Më ha buza,zë e kruaj,por s'e di ,ç'do bëj më tej
Ah,ta dish,se sa po vuaj!Kam aq mall dhe dua ta krrej.
Kam një mall që dua ta krrej,se nuk e mbaj dot brënda
Me dy duarët të mbërthej,se s'duroj,moj ballë argjënda.
E t'i puth faqet e bardha,e ta puth buzën e kuqe
Edhe zë retë e bardha,se në maj zë mbushem "huqe"
"Mbresë" e kahershme
Një e dy më hapje derën,edhe zë e më shtie çika
Nuk e di pse doje"sherrën",se nuk ndaheshe përdita
S'kisha ,ç'bëja:u "përleshëm";"sherri,-thonë,-del me "sherr"
U "përleshëm" se u deshëm;tash shtie çika unë në derë.
Një nishan i zi
Një nishan të zi që ke përmbi faqe
E ke vetvetiu a e ke "esnafçe?!"
Ky nishan i zi,seç ma bën me sy
Se sikur më ndjellë që të vij tek ty.
Në e ke "esnafçe",mua s'më duhet hiç
Se nuk më pëlqejnë gjërat "artificialisht"
Në e ke nga Zoti;pra:je me"nishan"
Dihet që unë robi,të bëhem kurban.
Sandalet me taka
Sandalet me taka,brramp e brrump përplas
Ditë për ditë ,kjo punë:i njëjti avaz.
Sikur do t'më thuash:-Ke sy... a më sheh?
Po unë e marrë"avash",sytë i mbaj përdhe.
Tash provove prapë, më fortë i përplase
Unë s'jam dhe aq,e njoh tënden"ngasje"
T'i hoqa sandalet, të çova diku
Se nuk i dua"sazet",në ca "punë si flu..."
Ndodh nga"sherri" vjen hairi.
Ndodh... si nuk ndodh që nga "sherri" vjen hairi
Se më the që e ke kot:-Tërr,- the,-nuk ma bën syri?!!!
Unë e mora për shaka,sfidë të tillë as që pranoj
THashë:-Ç'është kjo bela!Më la tjetra si pa gojë.
Pra më hedh ajo "dorashkën" dhe më fton në duel
Pse kot e kam unë"shpatën?!"-Pse,moj"shpatë"shpirtin s'ia merr?!!!
Më kërceu delli i syrit,edhe hidhem për ta"vrarë"
Por nga"sherri" erdh hairi,po më puthte si e marrë.
Atë sharm
Atë sharm që tek ti gjeta,nuk e kam gjetur as kurkund
Se më qe si mjaltë nga bleta,ndaj e hëngra unë me lugë.
Hëngra,hëngra sa u vela,se çfarë kishte të veçantë
Tash jam futur në të thella,edhe jam krejt alarmant.
Ç'u bëre?
-Ç'u bëre?- më the.-Ç'u bëre?- Ku vajte?
Të flisja,nuk më le.Po ku kam unë,"llafe?!"
U hodhe në sulm sa mbeçë i"lajthitur"
Unë sulmit me sulm,të puth si i krisur...
Më qe si freski mëngjesi
Ti më qe si freskski mëngjesi dhe ma mbushe shpirtin fllad
Ky kujtim pak më farepsi,tash dhe shpirti m'u bë plagë
Pak nga pak më erdh kujtimi dhe më bëri pak me stres
Sa i rëndë,mike,mërgimi;më e rëndë e jotja mbresë...
2 maj 2011
Mokrra
Mokrra ime e poezisë zë e bluan,e bluan veç vargje
Në tepsinë e vjershërisë,unë hap brumin e një magje.
Magja ime është vet jeta,mbushur halle e gëzime
Dhe kështu gatuhet vjersha(herë me gaz apo ankime)
Porse mokrra veçëse bluan,nuk pushon si gur mulliri
Nëse vargu del nopran,diku keq më pa mua syri.
Edhe mielli del i hidhur,edhe vargu krejt kështu
Për asgjë nuk kam shpifur(më gjykoni,lexues,ju!)
Nëse mielli del i bardhë(dalë nga grurë kuturli)
Vargu im këtë radhë flet,këndon për dashuri
Dashurisë i kam kënduar si me duftet e një plaku
Se ,tani,që jam moshuar,shtohet ca më shumë meraku.
27 maj 2004
~~~
Për çdo poezi
Për çdo poezi që shkruaj,
Unë datën vë përbri!
Më duket ditar mbaj
Mbaj ditar me poezi.
Dhe ta dini:më ka rdhur keq
Që një nga librat e mi
Botuesi,harroi për dreq
Datat për ato poezi.
Do të thoni:-Mos është kjo tekë?
Tekë siçka çdo krijues në botë?!
Jo. Jo: nuk është hiç tekë!
Por dua të them: s’kam ndënjur kot.
28 maj 2004
~
Mërzia dhe dëshpërimi
Mëria dhe dëshpërimi kanë rënë në ujdi
Që shpirtin tim ta brejnë si mola që ha trarin!
E shoh që”komplotojnë”(ndryshe s’ka se si?!)
Se nuk kam si e shpjegoj dot mallin,
Që po më bren nga brenda pak nga pak
Gër-gër me të njëjtën aritmi siç bën mola.
Më griu,më griu malli(s’duroj,se jam plak!)
Aq mall kam sa si grushti u mblodha.
Është malli për vendin(mbi gjithë dashuritë!)
Që më bren nga brenda(pak nga pak po më ha!)
Ndaj shijnë me mua(dëshpërimi dhe mërzitë)
Dhe kuptohet pse nga mola bie gjithë ai tra…
31 maj 2004
~
S’mund
S’mund t’i laj duarët si Ponc Pilati
(se faj nuk kam patur në kët’botë?!)
S’kam si e mohoj:jam me faj,i ngrati
Kur vendin e lashë në këtë moshë?
Nuk është gabim,por plotësisht faj
60-vjeçari zë kërkon Edenin?
Ndaj si Ponc Pilati duarët nuk laj
Ju që e lexoni,për dëmin:shihni”nenin…”
3 qershor 2004
~
Autoportret
Një burrë,pakësa,i ngjallur
Lëre mos e nga:sa shëmtaraq!
Se jeta me shkop më ka rrahur
Dhe ja portreti im:sakaq!
Sytë po e humbin shikimin
Në kokë ka filluar dëbora.
Në shpirt sikur kam gjithë njerëzimin
Rrebeluar me padrejtësitë në kohëra.
10 gusht 2004
~
PLeqëri
Shih me sy e plas me zemër
Lëre,mos e nga!
Pleqëri,më je si shëmër
Mortja që s’të ha!
Neps ke,po s’ke fuqi
Fuqia të la!
Është t’ia marrësh me oi?!
Më keq,jo:nuk ka!
Iku koha e florinjtë
Djalëria shkoi!
Ndaj mos var a mblidh turinjtë
“Tapitë” shko,dorëzoi!
Vate vapa që me gushtin
More derdimen!
Kot me bukë zë ha turpin
Kot që leh si qen!
Leh si qen e bën ham-ham
Se dot s’të kafshon
Se nga jashtë hiqesh azgan
Brenda:si kufomë…
4 tetor 2004
~
Një ashëme
Një ashëme mu si xhinde
M’u kumbis!
M’i ka qepur sytë keqas
Nuk lëviz!
Më ka ngrirë,më ktheu në gur
Kjo ashëmja
Mua,tani,një goxha burrë
Më la mëndja!
Më la mëndja,shkoi e iku
Mori brinjën!
Kjo ashëmja keq më piku
Më la hijen…
23 mars 2005
POETI PËRPARIM HYSI, QË MBETI NË “KURTHIN” E DASHURIVE…
Nga e majta: Përparimi e Murati (Tiranë, qershor, 2010)
Nga: Prof.as.Dr. Murat Gecaj Publicist e studiues-Tiranë
1.
Ndër duar kam pesë libra të autorit Përparim Hysi. Po t’i hapësh ata në faqene parë të brendshme, do të lexosh shënimet, që ai ka bërë plot dashuri e mall. Vërtet ato libra kanë afër një vit, qëkur “flenë” në bibliotekën time, por nuk i kam harruar aty. Pra, herë pas here, kur kam dashur ta kem pranë Papin e të çmallemme të, i kam shfletuar ato, bile jo vetëm unë, por dhe bashkëshortja. Këtë gjë nuk e kemi bërë vetëm se kemi dashur ta kujtojmë atë, por sepse vjershat dhe librat e këtij poeti fierak, tani emigrant në Amerikë, janë të mbushura me mall të pashuar për vendlindjen e Atdheun, por dhe me dashuri të pakufishme njerëzore, këtë ndjenjë të gjithëpushtetshme, e cila na shoqëron tërë jetën.
Siç mund ta kuptojë lexuesi i këtyre radhëve, e kam pak të vështirë që t’i evidentoj të gjithë vlerat e këtyre librave të bukur e mbresëlënës. Megjithatë, po ndalem shkurt në secilin prej tyre.
2.
Libri i parë, me afër 90 poezi të frymëzuara, nga i cili e kam marrë dhe titullin e këtij shkrimi, është “Mbeta dashurive”. Vërtet Papi (kështu i thërrasin shkurtimisht) është në moshën 68-vjeçare, por mendjen e zemrën i ka të reja, në to rrjedh vrullshëm gjaku i tij “djaloshar”. Po t’i lexosh me vëmendje poezitë e shumta, që ai ia kushton dashurisë, menjëherë vëren se në gjoksin e tij ka “prush e flake”, që shpërthenjë jo vetëm për dashurinë e sotme, por dhe për atë, që atij ia ka lënë shëndetin e nuk dëshiron ta harrojë pra i “Dhëmb dashuria e parë”. Por edhe: “Ashtu si mbi një trung të vjetër lisi,/ befas, zë e fërfëllitë një syth i ri,/ ashtu dhe unë, Pëparim Hysi,/ tani, i moshuar, bie në dashuri”. Kështu, ai flet me nostalgji për “këmbën” e “lepurushës”, shkruan me ndjenjë për vajzat “topdëbore”, për “syskat vetullushe” e “gjarpërushën”, që i kanë qepallat me bisht…
Pesë librat e rinj të P.Hysit (Tiranë, 2010)
Në poezitë e tij të këtij vëllimi autori i çmon lart virtytet dhe cilësitë e fëmrës, që e dashuron dhe që i jep “leksionin e parë”. Faqe pas faqeje, “plakushi” Papi, me zemër të re, bie në ekstazë dhe magjepset para shikimit zhbirues të femrave, e vë kokën në prehërin e tyre, ku gjen qetësi e shikon dritën verbuese në sytë e tyre. Figurat janë të gjetura, gjuha e pasur e, së bashku, të joshin e të bëjnë të ecësh në rrjedhat e dashurive të Papit. Ato, megjitëhse ai është ca i moshuar, nuk kanë të sosur, se edhe jeta e tillë është.
Vëllimi i dytë mban titullin simbolik “Kurthi i mallit”. Janë 99 poezi, se, me ato që shkruan, Përparim Hysi ka bërë e bën të 99-tat në fushën e dashurisë (ha,ha). Por, siç dëshmon dhe përvoja e tij, shpesh në këtë udhë mund të ndodhesh edhe në “kurthin” e paparitur të saj. Ndërsa kësaj here ai e ka fjalën për një dashuri tjetër, që është mbi të gjitha dashuritë: ajo për vendlindjen, për Atdheun. I ndodhur kaq vite emigrant, kur mediton, kur udhëton ose kur pushon, por edhe në gjumë atij i shfaqen bukuritë e tij, e pushton malli i pashuar për të. Vërtet e ndan një oqean me kontinentin e tokës, ku ai ka të parët, por malli e zhurit për gjithçka: “Oqeani duket sikur ka marrë zjarr,/ në këtë perëndim krejt të kuq,/ po mendja ime s’di nga ka marrë,/ që “vidhet” nga unë, e ka bërë huq…”.Ai pret të daravitet mjegulla e të hidhet përtej Oqeanit Atllantik: “Për matanë, ku më është Shqipëria;/ më griu, më griu malli për të,/ largohu, o mjegull, nga gjithësia,/ nuk pres, nuk pres dot më!” Atje, në dhe të huaj, ai sjell ndërmend fusha e male, lumenj e liqenet, ndjen aromën e mirë të tokës stërgjyshore. E ka marrë malli për fshatra e qytete, për Fierin, Elbasanin, Tiranën…Sepse “Unë kam lindur në Petovë,/ njoh çdo lagje, çdo shtëpi;/ edhe sikur të mbetem qorr,/ unë, s’humbas, rrugët i di…”.
Në përgjthësi, në tërë këtë vëllim, me vjarsha malli e dashurie, autori na jep detaje të dhimbjes, brengave e mallit të tij të zjarrtë për Shqipërinë e tij të dashur, që asnjë çast nuk i del nga mendja: “Kur them kështu, e kam për mallin për Atdhenë,/ që ngrihet mbi çdo mal, më i lartë se Everesti,/ këtë mall e kupton kush lë si unë Atdhenë,/ nga kurthi i këtij malli, s’shpëton deri sa të vdesi!” Me zemër të plagosut, ai thërret me vargun e tij, që ta dëgjojnë të gjithë e kurrë të mos largohen nga pragu, ku u ka rënë koka: “M’u ça zemra, m’u bë thela-thela,/ se ika nga vendi, nga vendi ku leva./ Kështu jam këtu, me zemër të çarë,/ s’e di si rroj, i vdekur apo i gjallë?!” Prandaj shkruan me lotë në sy dhe një vjershë me titullin domethënës, për tokën ku i ka lënë rrënjët e tij: “Ma lini derën hapur, se jam nisur dhe do të vij!...”
Një njeri me ndjenja të holla, buzagaz e shpirtgjerë si Përparim Hysi, shkruan dhe vëllimin me poezi “Njërëz që dua”. Janë 92 krijime të tilla, që na mbërthejnë me bukurinë e vargjeve të tij. Prandaj janë që në fillim krijime të frymëzuara, kushtuar profesores Vjollca Omari, “Nderit të Kombit” Petro Marko, babait Hazis Hysi, vëllait Hilmi, kunatit Ismet, bashkëshortes Sika e mbesave Alba, Jola e Megi dhe bashkëkrahinasit Avdul Çepele. Në kujtimin për nënën e paharruar, Zegjine, shpërthen: “Vdiq nëna, po unë nuk jamë atje,/ që t’i hidhja qoftë dhe një grusht dhe./ A ka mallkim më të rëndë në botë,/ pse më ke mallkuar kaq rëndë, o Zot?” Por autori i kujton me vargun e përmalluar edhe mësuesit Dhoksi e Sotir Meço, poetin Bashkim Çepele, Profesor Dhimitër Shuteriqin, Vangjush Mion, mikun Zenel Sallata, poetin Spiro Sota e Kujtim Spahivoglin. Ashtu si në poezitë e mëparshme të këtij vëllimi, në vargjet e dhimbshme, në kujtim të Prof.Jup Kastratit, shkruan: “Një vit u mbush. Ku je, Profesor?/ Mungesa juaj: e madhe, e dhimbshme,/ të presim, si gjithmonë, në auditor,/ të dëgjojmë fjalën tuaj të magjishme”.
Varg e varg dhe kujtonn e nderon me poezitë e tij shkrimtarë, poetë e artistë, si: Migjenin, L.Poredecin, F.Rreshpjen, Ali Asllanin, Nexhat Hakiun, Dhori Qiriazin, Agim ë penën e tij gjejnë vend edhe kolegët e sotëm të fjalës së gdhendur në poezi: Vangjush Ziko, Xhevahir Spahiu, Monda Moisiu e Grigor Jovani…Po a mund t’i përmendësh të gjithë ata, që Papi u ngriti “lapidarë” me vargjet e tij?
Në vëllimin tjetër, “Kot jam I vdekshëm”, në 104 poezi të bukura, Përparim Hysi përsëri e rimerr temën e dashurisë, kësaj ndjenje të përhershme njerëzore. Por, tashmë, ai shkruan me nostalgji për kohën e shkuar dhe nuk do që ta pranojë se i ka ardhur pleqëria. Një femër atë e sheh ngultazi, por ky e mallkon me zemër e shkruan: “Se s’duroj, kur sytë m’i ngul,/ një mendim më vjen, më shkul,/ vjen më shkul, më ngre nga vendi/ dhe ndjek syrin që më “hëngri”. I përhumbur në vitet e tij, ai kujton vajzën nga fshati: “O, moj vajzë nga Libofsha,/ s’të harroj, që unë mos qofsha!/ Si ta harroj syrin filxhan?/ Jo nuk mundem, moj, aman!” Plakushi është në siklet dhe shpërthen: “Mirë llërët përjashta; gjoksin pse zbuluar,/ apo më fut dreqin, sa për t’më ngacmuar?/ Po fundi i shkurtër, prapa pse i çarë,/ apo më fton, diku për të shkuar?” Me shqetësimin e moshës, ai shkruan: “Mos u qesh, mos u llasto!/ (Gjasme, ja, të dukem plak?!)/ Mos kujto të bësh si do,/me demek, nuk u ndizkam “flakë”?!”
Janë të shumta poezitë, që Papi shkruan për “gushëpëllumben”, “lulen kryeneçe”, “zezaken”, “vajzën kaprolle”, “zogëzën lariskë”,”zonjën si tulipan”, ”dardhën elbasanase”, “qershien përmbi tortë”, “trëndafilen e bardhë”, “boshnjaken”, “mëshqerrën”…Dhe meraku i pandarë i tij është, kur pyet me emocione:” A më lë, që të “kullos” në “livadhin”, që ke pronë?” ose harliset, kur shikon nga vajza e shkruan: “Gjiri yt si luleshtrydhe,/ mendja ime aguridhe…”. Pastaj : “Unë të thashë:-a të puthi pak?/ Ti ma ktheve:-Dashke shumë!/ Dhe u bëra zemërak,/ pa marrë leje t’putha unë”. Megjithatë, më në fund, poeti Papi kujtohet për moshën, që ka e vargëzon me trishtim: “Ziliqar, po kam dhe neps,/ ku s’më qasin, kërkoj pjesë;/ dua pjesë e zë e grindem,/ pleqërisë aspak s’i bindem!”
Po të mos e kisha në dorë librin tjetër të Përparim Hysit, “Tregime”, do të thoja se ai vetëm di të thurë poezi dhe, shumicën e tyre, për dashurinë. Po ja që ai edhe ka provuar të shkruajë tregime. Janë tetë të tillë, në një vëllim modest, me 64 faqe. Përmbajtja është e larmishme, si ai “Pas orës së këngës”, kushtuar kujtimit të Hilmi e Mynever Hysit. Më tej, tregimi “Nusja” flet për një ngjarje a “mesele” interesante. Por autorin e ka ngacmuar edhe tema atdhetare, kur shkruan tregimin “Gjëmon historia”(Në Petovë e në Mbrostar…). Ndërsa tema e mallit e dhimbjes së kurbetit gjen pasqyrim te tregimi “Valixhja e kurbetçiut”. Me kërëshëri lexohen edhe tregimet tjera: “Pakot”, “Veç…”(kujtimit të babait) e “Burrëria” (kujtimit të Bajram Makes). Libri mbyllet me tregimet “Rrëfenjë e lashtë” e “Ç’bëri Runja, ç’ bëri Kupja”.Tregimet janë shkruar me gjuhë të pastër e të pasur, me motive popullore e që e bëjnë lexuesin të krijojë ndjesi të mira.
3.
Sigurisht, dikush mund të pyesë: Po cili është ky Përparim Hysi, që i ka shkruar këta 5 libra të bukur? Njohjen e parë me të, pra në linjën e Internetit Tiranë-Amerikë, nuk e kam më tepër se para një viti e ca. Ndërsa jemi takuar e kemi pirë kafe bashkë, në Tiranë, në shoqërinë e disa kolegëve, në qershor 2010. Është njeri i dashur, me humor e që me karakterin e tij të butë të myzeqarit të “ngjit” menjëherë. Ne tani jemi miq të mirë dhe shpesh këmbejmë mesazhe, publikisht dhe në postën private. I fundit prej tij, ishte ai i datës 11 mars 2011, kur më uroi për 8-vjetorin e ditëlindjes së mbesës sime, Dorela.
Papi ka lindur në Petovë të Fierit, më 21 janar 1943. Pas mbarimit të Pedagogjikes së Elbasanit, më 1959, mori diplomën për gjuhë-letërsi shqipe, në vitin 1973. Në rrethin e vendlindjes shërbeu mësues dhe inspektor në Drejtorinë Arsimore, deri në vitin 2000. Që nga ajo kohë, shkoi famiiljarisht emigrant në Amerikë. Kjo periudhë Iika shërbyer atij që të shkruajë disa libra, ndër të cilët janë dhe: “Rektimat e dashurisë”, “Prushi i dashurisë”, “Më piku dashuria”, “Luftë me dashurinë” dhe pesë të tjerët, që ipërmendëm më lart. Siç vërehet fare qartë, tema qendrore e krijimeve të tij, sidomos në poezi, është dashuria dhe, fare mirë, mund ta cilësonim “poeti i dashurisë”. Por ai është i pushtuar përherë dhe nga malli e nostalgjia për vendlindjen, Atdheun, që e kanë frymëzuar të krijojë poezi mjaft të bukura.
Populli e thotë bukur: “Kush është mësuar, nuk rri pushuar”. Pra, edhe Papi nuk heshtë asnjëherë. Ai thur papushim vargje për dashurinë, për jetën dhe dëshiron ta shijojë sa më shumë atë. Prandaj dhe shkruan e shkruan, publikon e publikon…
Në mbyllje të këtyre radhëve, që unë po i shkruaj në festën e “Ditës së Verës”, i urojmë nga zemra poetit Përparim Hysi: Shëndet të plotë, krijimtari e begati dhe lumturi familjare! Kurrë mos i shterroftë pena e tij, për t’i thurur himne dashurisë e Shqipërisë sonë të dashur!
Tiranë, 14 mars 2011
No comments:
Post a Comment