THOMAS FRIEDMAN:Epoka e Protestave

Nëse hyni këto ditë në webfaqen e “The Guardian”, do të mund të gjeni një seksion të gazetës që është titulluar “Protesta”. Kështu pra, me kafenë tuaj të mëngjesit, mund të lexoni lajmet, përfshirë edhe ato për mot e sport – por edhe për protestat.

Në këtë pjesë unë gjeta shkrime me tituj si “Pesë ide të reja për agjitatorin e artit të rrugës më 2016”, “Gruaja myslimane përjashtohet nga tubimi i Donald Trump pas një proteste të qetë” dhe “Ne po jetojmë në një epokë të protestave”.

E vërtetë, po që jemi duke jetuar në këtë epokë. Këtë javë, kancelarja gjermane Angela Merkel u sfidua më protesta të shumta pasi ministri i saj i drejtësisë deklaroi se imigrantët arabë – që u lanë të hyjnë në Gjermani për shkak të politikave liberale të Merkelit për refugjatët – ishin përgjegjësit kryesorë për sulmet masive seksuale ndaj grave në Koln, natën e Vitit të Ri dhe se ata shfrytëzuan rrjetet sociale për të bashkërenduar sulmet e tyre. Presidenti Obama u shkreh në vaj – kjo ishte një protestë e tij unike – teksa po tentonte të kanalizonte hidhërimin e tij, por edhe të shumë njerëzve tjerë, për sa i përket rregullimit të ligjeve të çmendura kombëtare për armët.

Sipas meje, kjo epokë e protestave po nxitet, pjesërisht, nga fakti se tri forcat më të mëdha të planetit – globalizimi, ligji i Moore (që thotë se shpejtësia procesuese e kompjuterëve do të dyfishohet çdo dy vjet) dhe Nëna Natyrë – të gjitha janë në nxitim, duke krijuar njëfarë motori çrregullues, që po streson shtetet e fuqishme e klasat e mesme dhe po shkatërron ato të dobëtat, derisa po i superfuqizon individët dhe transformon natyrën e punës, lidershipit dhe qeverisjes, njëkohësisht.

Kur ka kaq shumë agjitacion, në një botë në të cilën çdonjëri që ka një telefon të mençur është edhe reporter, fotograf lajmesh apo edhe autor i filmave dokumentarë, atëherë është çudi pse çdo gazetë nuk ka një seksion të titulluar “Protesta”.
Se çfarë mendon për këtë punë, unë e pyeta Dov Seidman, autor i librit “How” dhe CEO i LRN-së (Legal Research Network), firmë kjo e cila jep këshilla për kompanitë gjithandej botës për lidership etik në veprimtarinë e tyre.

“Njerëzit, kudoqofshin ata, duket se po zgjohen moralisht”, tha Seidman.

“Filozofi David Hume insistonte se ‘imagjinata e moralit shuhet varësisht distancës’. Mund të thuhet se edhe e kundërta është po ashtu e vërtetë. Teksa distanca shkurtohet, imagjinata e moralit shtohet. Tashti që nuk kemi më distanca – duket sikur ne të gjithë jemi në një teatër të stërmbushur, duke bërë gjithçka të mundshme – po përjetojmë dhe po përballemi në mënyrë të drejtpërdrejtë me aspiratat, shpresat dhe frustrimet e tjerëve”.

Ç’është e vërteta, ne po ekspozohemi, çdo ditë, deri në intimitet, karshi videove të brutalitetit policor, viktimave të terrorizmit që në tentim të shpëtimit kërcejnë nga dritaret e një teatri në Paris, por edhe emailave seksistë që zbulohen nga hakerët, në kompani të ndryshme. Kush nuk do të vetëdijesohej pas gjithë kësaj?

“Mendoje këtë”, tha Seidman. “Një dentist nga Minesota e vret një luan të bukur e të pafajshëm, me emrin Cecil në Zimbabve, dhe pak ditë më vonë, gjithsecili në këtë botë e merr vesh një gjë të tillë, duke nxitur një cunami të hidhërimit moral në Twitter e Facebook. Si rezultat i kësaj, disa njerëz tentuan t’ia mbyllin biznesin e tij dental, duke postuar qëndrime negative në Yelp. Tjerët i shkruan me sprej “Lion Killer” (Vrasës i luanëve) në shtëpinë e tij të pushimeve në Florida. Gati 400 mijë veta nënshkruan më pas një peticion, për vetëm një ditë, në Change.org duke kërkuar që kompania e fluturimeve Delta Air Lines të ndryshojë politikat e saja të transportimit të kafshëve trofe, të mbytura nga gjuetarët. Delta veproi kështu, duke u pasuar edhe nga kompani tjera. Por, edhe gjuetarët që kontribuojnë në industrinë e turizmit të Zimbabvesë protestuan ndaj protestës, duke pretenduar se ata po diskriminohen sërish”.

Se ne po bëhemi më të zgjuar moralisht “është gjë e mirë në përgjithësi”, argumentoi Seidman. Racizmi i institucionalizuar në departamentet policore, ose edhe në vëllazëritë e universiteteve, është i përnjëmendtë dhe është toleruar për shumë kohë. Pikërisht për këtë arsye, zgjimi moral, thënë qartë, është shenjë e shëndetit dhe riangazhimit të shoqërisë”.

Por, kur ky vetëdijesim moral manifestohet si zemërim moral “mund të inspirojë ose shtyp një bisedë serioze ose një të vërtetë’. “Gjithsesi që ka një lidhje ndërmjet shpërthimit të korrektësisë politike në kampuset e kolegjeve – përfshirë studentët e Yale që po kërkojnë dorëheqjen e një administratori, gruaja e të cilit mbrojti normat e shprehjes së lirë që mund t’i bëjnë disa studentë të ndihen jokomodë – dhe brohoritjet që po i merr Donald Trump duke u bërë politikisht jokorrekt, në mënyrë të vrazhdë”.

“Nëse zemërimi moral, sado i justifikuar të jetë, pasohet menjëherë me kërkesa për përjashtime nga puna ose dorëheqje”, këmbëngul Seidman, “mund të rezultojë në një rreth vicioz të zemërimit moral, që përballet me zemërim po aq të barabartë, në vend se të përballet me një rrethi virtuoz të dialogut dhe punës së palodhshme, që do të ishte në dobi të kërkimit të vazhdueshëm të mirëkuptimit real dhe marrëveshjeve të qëndrueshme”.

Për më tepër, “kur zemërimi moral i bën bisht bisedës normale, atëherë rezultati sigurisht se do të jetë një zgjidhje pasive, jo inspiruese”, shtoi Seidman. Kjo po ashtu mund të ushqejë epideminë aktuale të kërkimfaljes joautentike, “pasi kërkimfaljet që vijnë si pasojë e presionit, janë si ato situatat kur i thuhet një të riu ‘Ti vetëm thuaj se të vjen keq’, sa për të kaluar një situatë.

E gjithë kjo kërkon liderë me guxim dhe aftësi për të kuptuar tjerët, në mënyrë që “të inspirohen njerëzit të pushojnë pak për të reflektuar, duke i bërë ata, që në vend se të bërtasin, të kanalizojnë zemërimin e tyre moral në biseda të thella dhe të sinqerta”. Nëse ne mund ta bëjmë këtë – një nëse e madhe – përfundoi Seidman, “mund të bëhemi të mëdhenj sërish, sepse do të jemi prapë, në udhëtimin tonë drejtë një bashkimi më të përsosur”.