Në përurimin e librit do të flasin-ligjërojnë: Prof.Dr. Zymer Neziri, Prof. Bedri Tahiri, Prof. Kole Krasniqi, kurse libri është i përkthyer në gjuhet: anglisht, Gjermanisht, frengjisht, italisht, turqisht dhe serbokroatisht
REPUBLIKA E KOSOVËS
INSTITUTI ALBANOLOGJIK I PRISHTINËS
Prof. Dr. Zymer Ujkan Neziri, Instituti Albanologjik i Prishtinës(Këshilltar shkencor dhe prof. universitar)
RECENSION PREKAZI BREZNI TRIMASH
(Kronologji)
Dibran FYLLI
Prekazi, brezni trimash (kronologji), përgatitur për botim nga Dibran Fylli, me redaktor Prof. Avdullah Hoxhën, në vend të hyrjes ka shkrimin me interes për lexuesit, ‘’Drenica flamurtare e lirisë,’’ që fillon me Lidhjen Shqiptare të Prizrenit dhe me krye¬ngritjet shqiptare në Drenicë, Llap, Gallap, Gjilan, Gjakovë, Prizren e në shu¬më krahina të tjera të vendit. (PS. mungon Peja e Rugova? Besoj pa qëllim dhe mirë është të përmenden). Në vijim pasojnë të dhëna për vitin 1912 dhe për fundin e Perandorisë Osmane, për takimet e Hasan Prishtinës me krerët e Drenicës, në ku¬llën e Ahmet Delisë në Prekaz, për mbajtjen e Kuvendit të Junikut, për shpalljen e pavarësisë në Vlorë dhe për copëtimin e Shqipërisë nga Fuqitë e Mëdha, më 1913.
Tërheqin vëmendjen të dhënat për kullat e njohura: Kulla e Tahir Mehës, Kulla e Ahmet Delisë, Kulla e Shaban Jasharit, Kulla e Emin Latit, si dhe qëndresa heroike në këto kulla, në dy shekujt e fundit.
Zgjon interesim edhe gjenealogjia e familjes Jashari, të dhënat për kohën para rreth treqind vjetëve, se nga tre vëllezër: Ja¬sh¬ari, Meha dhe Kadria, do të krijohen tri lagje në Prekaz të Drenicës, i cili cilësohet me shumë të drejtë si fshati më në zë në historinë e re ko¬¬mb¬ëtare. (PS. 300 vjet janë pak për 6 breza, thonë etnologët. Fjala 300 bën të zëvendësohet me fjalët gjashtë breza dhe del më mirë, mendoj). Trungu i familjes Jashari, nga i pari i Jasharëve, Jashari, është po ashtu me shumë interes, se djemtë e Shaban Jasharit janë gjenerata e pestë, kurse djemtë e Rifatit, të Hamzës e të Ademit janë gjenerata e gjashtë. (PS. I pari, JASHARI, ishte nga fisi Kuç i Malësisë së Madhe, bën të shtohet, nëse pajtoheni, ndonëse i ati i Jasharit duhet të ishte i besimit katolik kur u vendos në Prekaz).
Portreti i Shaban Jasharit (1924-1998), Plaku i Shqipërisë, është shkruar me përkushtim, sidomos janë pasqyruar bindshëm datat 5, 6 e 7 mars 1998, kur bëhet sulmi mbi Jasharët rreth orës gja¬shtë të mëngjesit. Pason qëndresa heroike dhe rënia heroike e 20 anëtarëve, 10 prej të cilëve fëmijë, kurse pla¬ku Shaban Jashari, në këtë betejë të lavdisë, vërtetoi epitetin e kahmotshëm “Mësuesi çlirimtar i lirisë së Kosovës”, thotë përgatitësi Dibran Fylli.
Në vijim, kemi portretin e Osman Gecit (1943-1998), i biri i Shaban Gecit dhe daja i Komandantit Legjendar Adem Jashari, që më 5 mars 1998, së bashku me nipin e tij Ademin, u nisën në Kullën e Qëndresës në Prekaz dhe aty së bashku me dhëndrin e tij, Shabanin, me nipat Hamëz e Adem Jashari dhe anëtarët e tjerë të familjes Jashari, për tri ditë rresht luftuan kundër forcave policore e ushtarake serbe dhe ranë heroikisht.
Pason edhe portreti i Hamëz Jasharit, (1950-1998), djali i dytë i Shaban Jasharit, të dhënat për jetën e tij në vitin 1981, që Hamzën e gjet të gatshëm për t’u sakrifikuar për atdheun. Ba¬sh¬kë me të vëllanë, Rifatin, sollën nga Turqia në Kosovë pamfletet “Kosova Republikë’’ Ka edhe të dhëna për sulmin e parë të forcave serbe dhe jugosllave mbi familjen e tij, në vitin 1991, prandaj më 30 janar 1991 doli haptazi në mbrojtje të vendit të të parëve, duke iu bashkëngjitur të vëllait, Ademit. Më 5, 6 dhe 7 mars 1998, pushka dhe kënga e Ha¬mzë Jasharit nuk u ndalen për tri ditë rresht, thotë përgatitësi.
Prekazi, brezni trimash (kronologji), përgatitur për botim nga Dibran Fylli, sjell para lexuesit Adem Jasharin (1955-1998) me tërë madhështinë e tij, që u lind në ditën e fitoreve më të lavdishme të popullit shqiptar, në Ditën e 28 Nëntorit, thotë përgatitësi.
Me interes janë të dhënat për edukimin e tij, që rritej së bashku me vëllezërit e tij, Rifatin dhe Hamzën, dhe shfaqte interesim për armët, për bëmat e trimave gjatë historisë, e sidomos i interesonte akti burrëror i Ahmet Delisë.
Pasojnë angazhimi i tij në veprimtarinë atdhetare ilegale, pjesëmarrja në demonstratat e pranverës së vitit 1981 dhe rezistenca e Tahir e Nebih Mehës kundër forcave ushtarake policore jugosllave. Shaban, Adem dhe Hamëz Jashari, në ceremoninë e va¬rri¬mit të këtyre dëshmorëve, u betuan para trupit të Tahir Mehës: “Luftën që nise ti, do ta vazhdojmë ne, deri në pikën e fundit të gjakut!”
Lexuesi bëhet me dije se demonstratat e vitit 1981 ndikuan në brezin e Ademit, që formoi, organizoi dhe udhëhoqi politikisht dhe ushtarakisht Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës. Adem Jashari dhe çeta e tij ka qenë dhe ka mbetur bërthama themeltare e UÇK-së, thotë përgatitësi. Në vijim ka të dhëna për datën 3 nën¬tor 1991, kur Adem Jashari me grupin e tij shkoi në Shqipëri për t’i kryer ushtrimet ushtarake dhe për t’u stërvitur për luftën e armatosur.
Më 5 prill 1993, në kullën e Jasharëve, u krijua Ushtria Çlirimtare e Kosovës dhe Adem Jashari u emërua komandant i Ushtrisë së Kosovës. Serbia e kishte dënuar atë tri herë me nga 2O vjet burg në mu¬n¬ge¬së: në vitin l99l, pastaj l996, dhe së fundi në vitin l997.
Përgatitësi Dibran Fylli paraqet të dhëna me peshë se me sulmin e shtatorit 1997 në 12 stacionet e policisë serbe, formacionet e UÇK-së të kalojnë në një fazë tjetër të veprimit, të ndeshjes së drejtpërdrejtë me forcat serbe, pra në beteja frontale. Beteja e 5, 6 dhe 7 marsit 1998.
Në natën ndërmjet 4 e 5 marsit 1998, Prekazi dhe familja e Komandantit Legjendar Adem Jashari, rrethohen nga forca të mëdha ushtarake e po¬licore serbe. Adem Jashari dhe familja e tij, su¬lmit armik iu përgjigjen me sulm.
Pas një rezistence të gjatë dhe heroike, tri ditë e tri net, armiku arriti të djegë e shkatërrojë Lagjen e Jasharëve. Adem Jashari deri në rënie s’e ndali pushkën për liri dhe këngën për Shqipëri. Ushtria Çlirimtare e e Kosovës humbi prijatarin e saj. Kosova fitoi komandantin legjendar. Me aktin e rënies se Jasharëve, Kosova mundi frikën dhe për lirinë e saj u hapen shtigje të reja, thotë përgatitësi Dibran Fylli, veprimtar i njohur i çështjes kombëtare dhe luftëtar i devotshëm Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.
Prishtinë, më 2 korrik 2012
Lexoni:
http://gazeta-nacional.com/?p=1204
http://www.docstoc.com/docs/108589642/Dibran-Fylli
Eksperimentet e Unmikstanit -Retrospektivë për shkrimtarin -regjisorin Dibran Fylli....
Më 4 maj 2009 lirohet nga burgu famëkeq dhe i politizuar i Dubravës Dibran Fylli, ideatori, skenaristi, regjisori e organizatori i Festivalit Folklorik “I këndojmë lirisë”, Manifestimit Përkujtimor 5, 6 e 7 marsit “Ditët e Përndritjës” tani “Epopeja e UÇK-së“, qindra manifestimeve tjera përkujtimore për dëshmorët e UÇK-së, autori i shumë filmave dokumentar, themeluesi e shefi i parë i Trupës Artistike Ushtarake “Hamëz Jashari“ të UÇK-së, luftetar i lirisë…
”Më 4 maj 2006 , rrugëtimi im nisë nga Prekazi legjendar, drejtë shtigjeve të jetës sime krijuese për artin e mirëfilltë, për kulturën ton të begatë dhe së bashku me TAU-në “H.Jashari“, (të pa përmendur për 4 vite), do t’i dhuroj publikut Programin Artistik “Ai është i gjallë III” …,pastaj, ai si gjithmonë, vazhdonte i qetë bisedën; “Edhe pse ma refuzuan lirimin me kusht, së pata dert, asgjë më mirë nuk prisja nga udbashët shqipfolës, tani së shpejti do të dal që të mos kthehem më në këtë birucë ferri, po dal më të vetmen dëshirë që së shpejti edhe shokët e mijë të luftës, që e patën fatin tim të lirohen sa më parë, sepse liria pa ata që e sollën, si thonë liri…”
Rrugët e jetës së tij krijuese në të kaluarën, ishte i plagosur më 9 maj 1998 në vijën e parë të frontit në Llapushnik, invalid i luftës pa shkallë të invaliditetit, pjesëmarrës në të gjitha betejat në Drenicën Qendrore.
Trupën Artistike Ushtarake “Hamëz Jashari“ e themeloi nëpër flaken e luftës çlirimtare më 7 shkurt 1999 në kuadër të SH.P. të UÇK-së . Më 6 mars 1999, organizoj Manifestimin Përkujtimor me rastin e një vjetorit të rënies heroike të komandantit Legjendar A.Jashari, ky manifestim u mbajt në rrethana lufte i cili program edhe sot mbahet në kujtesë të të gjithë neve, aty për herë të par vuri në skenë Pjesën Artistike “Ai është i gjallë” Më 5, 6 e 7 mars 2000, më TAU-në “H.Jashari”, organizoj Manifestimin e madh Përkujtimor, atë kohë të titulluar “Ditët e Përndritjes“, duke ndarë në tre nëntituj:
1. Më 5 mars – Manifestim Qendror, me parakalimin e Njësiteve të TMK-së dhe programin Artistik “Ai është i gjallë“.
2. Më 6 mars Akademi Përkujtimore “Ai ra për të mos vdekur kurrë”, kushtuar jetës dhe veprës së Komandantit Legjendar Adem Jashari.
3. Me 7 mars, Program të madh artistik që zgjati deri në orët e para të mëngjesit duke e quajtur si “Nata e zjarreve”. Kurse në vitin 2001 me pëlqimin e SH.P të TMK-së ky Manifestim do të titullohej “Epopeja e UÇK-së“. Që nga atëherë e gjer me sot ky Manifestim po udhëton me të njëjtin skenar gjithherë e njëjta mënyrë sipas të njëjtës metodë organizative, por, pse s’ka ndryshime dhe për së nuk përmendet emri i ideatorit, organizatorit e skenaristit D.Fylli?. Kjo le të mbetet pyetje për ndërgjegjen e zotërinjve kompetent!. Edhe pse Dibranin e ka pranguar për 4 vite politika unmikiane, kjo s’do të thotë t’ia humbasim vlerën e krijimeve artistike të tij, tek e fundit kësaj i thonë hajni!?. Gjithë ashtu në vitin 2001 themeloj dhe e organizoj Festivalin Folklorik “I këndojmë lirisë“ në Klinë i cili mbahet në shenjë respekti e përkujtimi pikërisht në ditëlindjen e Komandant Mujë Krasniqit – Kapuçit i cili festival mori karakter Mbarëkombëtar. Në ditët e para te lirisë, me TAU-në organizoj Programin Artistik “Ai është i gjallë I dhe II”, duke u paraqitur me mjaft sukses para publikut Kosovar, ishte skenarist e regjisor i disa filmave dokumentar për dëshmorët e UÇK-së, botoi librin me të njëjtin titull, “Ai është i gjallë“, luajti role në filmat “Vdekja në sy të motrës “ të Halil Budakovës dhe “Kur shpirti ndërron jetë“ të Ismajl Ymerit e shumë krijime tjera artistike.
Shkruan: Dibran Fylli
Sharkia e Drenicës
Vetem me këngë ruhet sharkia
*Bjen sharkia e Drenicës
Bashkë me krismat e martinës
Kamba e shkjaut n’troje t’Galicës
Kurrë për t’gjallë t’trimav t’Drenicës…
*Ti Drenicë trualli shqiptarit
Nder t’jep Hamëza e Adem Jashari…
*Me kufi na ndau Evropa
Pa na pyt pa na lyp vota
Në Berlin e prunë vendimin
Qysh ban njerka për jetimin
*Prej Jezerci deri n’Dri
Janë mush malet plot ushtri
Mos t’ish pushka çlirimtare
S’kish rrezu dielli n’këto male
(Më 14.9.2003, Dubravë, qelia nr. 3)
Kanga e parë
Lyp Evropa fazë kalimtare
N’Drenicë nis lufta çlirimtare
Porosi Skënderbegiane
Bashkë me lidhë besën shqiptare.
Për bashkim të shqiptarisë
Na mësoi pushka e Ahmet Delisë
T’ flasim shqip qysh foli i pari
Na mësoi pushka e Adem Jashari.
Thërret nji za nga Qyqavica
Krejt nji ven mblidhet Drenica
Drenicakë të gjithë me plisa
Kush me armë kush me sakica.
Kërset pushka te Qyqavica
Thonë u ngjall Azem Galica
N’ Prekaz kërset alltia
Thonë po vjen Ahmet Delia.
N’kulla t’vjetra me bedena
Trimat rrit veç për beteja
Nji jehonë lshon Drenica
Thonë po vjen Mehmet Gradica.
Ka ushtrinë të gjithë me plisa
Pushkë e kangë jau mësoi Drenica
Luftë në male luftë në fusha
Thonë u ngjall Shaban Palluzha
Kur merr hov ushtria e krajlit
N’pritë i gjen trimat e malit
Nga Drenica te Janina
Prej Junikut te Sllatina.
Kur kris pushka në Drenicë
Zani i nihet n’Amerikë
Asht ky popull s’don robni
S’pranon sunin nën Serbi
Lufta s’nalet n’Arbëni
Dojna gjuhën si n’Shqipni
Krejt Kosova skënderbega
S’njohin krajla s’njohin mreta
Kush s’e din çka asht Drenica
Prej Prekazit te Belica
Nga Zveqani te Cerrnica
Nam të madh ban Nak Berisha
Me kufi na ndau Evropa
Pa na pyt pa na lyp vota
Në Berlin e prunë vendimin
Si ban njerka për jetimin
Plane t’nyta t’serbijanit
Gjithë menojnë mei ra Prekazit
Tahir Meha p’e fshinë pushkën
Hyqymeti ja rrethojnë kullën
Kur kris pushka n’dytin kat
Tollovi shkon n’Skënderaj
Tahir Meha po lufton
Beligradi p’e sulmon
Thërret Tahiri babën e vet
Unë s’dorzohna kurrë për jetë
Nebih plaku n’derë të kullës
Hyqymetit ja nal turrin
N’Prishtinë mbahen demostrata
Tahir Mehën e gjujnë me granata
Luftë po ban s’din çka asht tuta
N’kullë t’barutit si Oso Kuka
Nuk jam shkja nga Topçiderri
S’ta du gjuhën s’ta du asqerin
Unë s’jam le në Shumadi
Me na sha e me na fy
Gjithmonë këtu ka pas kaçak
N’bjeshkë t’Rugovës dej n’Karadak
Gjithë luftun me nji qëllim
Tokat tona t’kanë bashkim
Azem Bejta kështu pat thanë
N’Drenicë shkjaut ven mos m’i lanë
Jem shqiptarë e s’jem të huj
Nuk durojmë t’na shkel askush
N’Junik Shota kish pas thanë
Për Drenicë u nis me ardhë
Nëse mrri unë shnosh n’Galicë
E merr vesh krajli Serbisë
N’Shkodër t’Madhe anej huduti
Flet Azemi e Bajram Curri
Luftës kurrë mos me ju da
Kurr Kosovën s’e lamë nën shkja...
Kanga e trembëdhjetë
(Për Daut Sylejmanin Ish- ushtar i UÇPMB-së)
*Thërret Presheva oj Drenicë
Unë luftën due me nis
Ty Prekaz t’thërret Dobrosini
Sot me luftë bëhet bashkimi.
*I tubojmë armët për liri
Se ky vend quhet Shqipëri
Prej Drenicës dej n’Pashtrik
Prej Presheve n’Kaçanik
Nga Medvegja në Tetovë
N’Bujanoc deri n’Kërçovë
Nga Çamëria n’Dukagjin
Lufta bëhet për Bashkim.
*Thërret Prekazi i lavdisë
Je Peshevë djepi i lirisë
Priti trimat e Adem Jasharit
E bëjnë luftën n’lug t’mejdanit.
*Larg Luginës ju ni zani
Po lufton Daut Sylejmani
Për t’i mbrojtë tokat shqiptare
N’luftë Ushtria Çlirimtare.
*Të betuar rreth flamurit
Me besë t’fortë si shkëmbi gurit
Për bashkim t’trojev shqiptare
Prin Dauti me Njësi Speciale.
*S’ta lëshoj vendin pa ta ba namin
Komandant e kam Shkorpionin
Flet Dauti me grykë t’martinës
U lyp mejdanin shkive t’shkinës.
Unë jam rrit në Dobrosin
Më barot ta djeg Serbinë.
*Një ditë marsi 2001
Ra Dauti për liri
Për Atdhe e ka kry hakun
Për Kosovë e fali gjakun
E bani luftën për liri
*T’jetojnë t’lirë shqiptarët n’ Shqipëri.
31.03.2005 - Dubravë
Pak këngë me politikë
Me do rreshta dua me fëlliqë
Kanë kuptimin n’politikë
Politikë se jo mahi
Krejt arusha në të janë hy...!?
Moj e mira rrethit të gardhit
Pavarësinë kurrkush s’ta fali
Me ta falë nuk të vyen kurrgjë
Nga masë saj e në mujshi me nxë
Në dorë e pate po nuk e dite
Me dorë tënde në balt e mbyte
Tash vrapon e mbushesh frymë
Kur ta gjesh e gjënë me brymë
Shumë po flisni o jarana
Fjalë ma pak se u thonë qurana
Goxha ngatë ti e avite
Po u habite tujë hëngër pite
Pitja të doli si hethenik
Me gjithkënd je hisenik
N’daç me i than veti kryetar
Ik prej tyre hyn në hambar
N’gjeh sa kokrra i ka preseku
Fol me shok se s’bjen kiameti
Nëse puna bën vaki
Shokët e luftës janë me ty
Mos harroni o jarana
S’është Kosova për qurana
Kur t’plasë zemra kërcet pushka
Tani dilni mblidhni paquaka...
Fryni era na u qel taraba
Qou Gjarpnush o Gjarpnush aga
Qou Gjarpnush o gjumi i rënd
Shokët e luftës ku na i ke lënë
Ku ike shokët ku na i ke lan
N’luftë pas teje t’gjithë janë kanë
Tash votimet donë me ardh
Se kanë mëndën me ti dhanë
Në Prishtinë na u bë kiameti
Na u kanë qartë shokët ndërmjet veti
Fatmir aga e Nexhat kapreci
Këta pe ruajnë shkamin për veti
Në Prizren po bien sharkia
Në këmbë na u qu Eqrem daija
Ai Prishtinës ja ka sy
Flet me gojë e s’sheh me sy
Me Orë t’madhe s’është mahi
Po prin Toni n’diplomaci
Bien vendime veç për veti
Me te janë minoriteti
Parlamenti bash si në mulli
Asnjë i bëmi nuk sheh me sy
Këta nuk flasin ndërmjet veti
Tan pe ruajnë shkamin për veti
Amanet o pushtetar
Ju hajgarët fill mej lan
Leni fjalët e rroke punën
Boll me gishta e kruat hundën...
Me Aleancë nuk ish mahi
Koalicionit ja ka sy
Këta nuk shohin e s’ndien me vesh
Fundi fundit janë n’pushtet
Këta Evropës ia mbajnë deregjen
Ata tash ia luajtën mexhën
S’don me ndi kush është partia
Pritni pak vjen pavarësia
Në këmbë na u qu Eqrem daija
Ai Prishtinës ja ka sy
Flet me gojë e s’sheh me sy
Me Orë t’madhe s’është mahi
Po prin Toni n’diplomaci
Bien vendime veç për veti
Me te janë minoriteti
Parlamenti bash si në mulli
Asnjë i bëmi nuk sheh me sy
Këta nuk flasin ndërmjet veti
Tan pe ruajnë shkamin për veti
Amanet o pushtetar
Ju hajgarët fill mej lan
Leni fjalët e rroke punën
Boll me gishta e kruat hundën...
Me Aleancë nuk ish mahi
Koalicionit ja ka sy
Këta nuk shohin e s’ndien me vesh
Fundi fundit janë n’pushtet
Këta Evropës ia mbajnë deregjen
Ata tash ia luajtën mexhën
S’don me ndi kush është partia
Pritni pak vjen pavarësia
Në këmbë na u qu Eqrem daija
Ai Prishtinës ja ka sy
Flet me gojë e s’sheh me sy
Me Orë t’madhe s’është mahi
Po prin Toni n’diplomaci
Bien vendime veç për veti
Me te janë minoriteti
Parlamenti bash si në mulli
Asnjë i bëmi nuk sheh me sy
Këta nuk flasin ndërmjet veti
Tan pe ruajnë shkamin për veti
Amanet o pushtetar
Ju hajgarët fill mej lan
Leni fjalët e rroke punën
Boll me gishta e kruat hundën...
Me Aleancë nuk ish mahi
Koalicionit ja ka sy
Këta nuk shohin e s’ndien me vesh
Fundi fundit janë n’pushtet
Këta Evropës ia mbajnë deregjen
Ata tash ia luajtën mexhën
S’don me ndi kush është partia
Pritni pak vjen pavarësia
Zefi i vogël me mustaqe
Pak po flet shumë banë hesape
Për Gjakovën po banë be
E ka bë partin e re.
Me një emër dy parti
Askund n’botë nuk sheh me sy
Marka Musa Marka Llaku
S’po i punojka hiq dajaku.
Emrush begu po kundërshton
Fjala e tij hiq punë s’po i ban
Me flamur thotë mos me lu
Por Kosovën shtet e du.
Oj ushtri pa krahë të shqipes
Mos shih ëndërr në kokërr ditës
Ruaje kombin ruaje nderin
Largou leje krejt tenderin.
Oj Kosovë lumtë na për ty
Vend i vogël për kaq hajni
Njerëzit tu krejt donë me të mbyt
N’ korrupsion janë rras dej n’ fyt... !!!...???