Alisa Velaj u lind më 1982, në Vlorë. Ka kryer studimet në Fakultetin Histori-Filologji për Gjuhë-Letërsi. Më 2008 ka mbrojtur Master pranë departamentit të Letërsisë me temën: “Katarsisi në prozën Kuteliane”
Ka botuar librin e parë poetik: “Themelet e erës”, Tiranë, 2007. Ka botuar poezi në gazeta e revista letrare si: “Fjala”, “Poeteka”, Albania, etj.
Është bashkëautore në antologjinë poetike “Poesie Albanaise” Belgjikë, (Përmbledhje me poezi të përzgjedhura shqiptare botuar në Bruksel në gjuhën frënge).
Velaj është një nga moderatorët e aktivitetit “Poeteka 3” për poetët e rinj nga 2006 e në vazhdim. Pjesë e bordit të revistës së përdymuajshme letrare “Fjala”, Mars 2007.
 |
Poezi e Alisa Velajt është një poezi imazhi, ku ndihet një frymë misticiteti.
Ka një kursim fjalësh, një vizatim të natyrës, objekteve dhe ndjenjave njerëzore me sa më pak penelata, veçori kjo e poezisë cilësore. Ndihet mallëngjimi për ikjen. Duke lexuar vargjet e Velajt ndjen se ke të bësh me një poete të pjekur, megjithë moshën e re të autores, e cila para pak kohe ka debutuar me librin e saj të parë “Themelet e erës”. Në poezinë tonë të pas ’90 ka një prurje avangardiste të një brezi të ri poetësh që frymëmarrin dhe krijojnë në një “ambient të lirë”, tashmë janë shembur muret ideologjikë, po fryn një erë e re dhe tepër e mbarë për poezinë shqipe, do të thosha se “po vjen pranvera” dhe lulet e para sapo kanë çelur, një nga këto është padyshim poezia e A. Velajt.
Alisa Velaj was born in the southern port town of Vlora, Albania in 1982. She studied Albanian Language and Literature at the University of Tirana and earned a MA in Literature under the writer Mitrush Kuteli. Velaj now teaches Literature at the University of Durres. She is the author of two verse collections: Themelet e eres(Foundations of the wind) and Drejt ajrit (To air).
About “Poem Collection”
I have always known where I come from, and I have always wanted the path on which I must go. I am not talking about visible paths, on which we travel every day, but those paths where the winds rattle and go crazy. I want to apprehend the language of those winds, their unknown tongues.
Then, when I lie to myself that I have translated something from them, even a little bit of that rattle, I sit and throw it down on paper. There are other kinds of visible winds, the tangible and inglorious ones, though these cannot be compared to my original inspirations. They are faint but revolutionary; they incorporate the air of the cities and my breath. In them, they translate me and throw me down on paper as poetry. Yes, oh yes, I am their poetry. But as inglorious as they are themselves.
Alisa Velaj/ Tetovë, Maqedoni, 2010
A Tale Of Pilgrims
No one is willing
To hear the story from the beginning.
The leaf is a leaf
And the tree is a tree.
The overwhelming green remains
A visionary illusion,
Or a wooden bed of unconsciousness.
Once I fell in love with the pine that was not a pine
And startled solitude with bluish branches.
Later I became as exhausted from wakefulness,
That I fell as a feather over the tree crown.
And here exactly begins the tale
Of what the pilgrims have said for me;
That I once was made of flesh,
But later an item full of leaves,
One night in September lost my ability
To feel the lust of your deepest feelings.
This is as cold as the genes of origin.
At nights I breathe below the shade of candles
without recognizing anything
from the timid game of flames.
…And the tale ends every night lit by the moon
when you are drunk from other bodies
praying to the Veneers with cloudy faces.
A sad Pilgrim
Of the roads where the trees have no leaves!
Scream
As you wish
over my existence.
Over my shoulder
Scream
As you wish.
And in the dusk strangle your scream
in the waters of the sea.
To relax when I feel my body,
With the taste of screaming
In my tongue and soft palate.
The death of water
Water won’t die
Only its brightness dies
In the Sunrise
This is why Sunrise is so special
Because with hunger intermingles many colors,
Through the surprising death of water
Together with the scent and feet of death
Death has white feet
Death has white feet
With soft rabbit hair
And a bright whitening
Just as the tiger’s teeth.
With rabbit hair
we wipe ourselves softly
through many gardens
Where the flowers of vanity are blossoming,
But in the lake on the middle of garden
The mirror image of the tiger
Never emerges completely…
To be filled with you
To be filled with you
Is the same as becoming empty from the blossoms of Cactus
Which are proudly in the desert
Only for one night...
I have seen those small flowers, shy flowers
I did see them in Arizona during the mornings,
While blossoming in the gardens, with yellow and reddish color.
With the petals lowering their heads early in every morning
and were very similar with you.
I compare myself with every garden in the desert
Unable to live neither without your emptiness.
You thirsty emptiness
Never filled with water just as this yellow sand
And shaken with unexpected turns
Soft turns…
Together with my sad cactuses!
(Translated by Peter Tase)
RRËFENJË PELEGRINËSH
Askush s’merr mundimin
Ta dëgjojë rrëfenjën prej fillimit.
Gjethja është gjethe
Dhe pema është pemë.
E gjelbra prore mbetet
Iluzion pamor,
A shtrat i drunjtë i pavetëdijes.
Njëherë dashurova bredhin që s’ishte bredh
Dhe tremba vetminë me degë kaltërsie.
Pastaj aq shumë më lodhi pagjumësia,
Sa rashë e lehtë pupël mbi kurora pemësh.
E pikërisht këtu nis përralla,
E asaj ç’ka pelegrinët të thanë për mua;
Se njëherë paskam qenë krejt prej mishi,
Por më pas-thurinë gjethnaje,
Një natë shtatori humba aftësinë
Që të ndiej afshet e kurmit tënd.
E ftohtë si në genet e origjinës,
Frymoj netëve nën hije qirinjsh
Pa kuptuar kurrfarë gjëje
Nga loja e brishtë e flakëzës.
...Dhe rrëfenja mbaron çdo natë me hënë
Kur ti i dehur nga lëbyrje trupash
U falesh Venerave me fytyra të mjegullta.
Pelegrin i trishtë
I udhëve ku pemët s’kanë gjethe!
ABSTRAKSION
Dhe hëna e njohu vetveten
Kuptoi se dritën e merrte prej diellit.
Unë,
Unë dhimbja vjeshtake,
S’kuptova asgjë…
Vështrova veç gjethet që iknin prej meje
Nën një ndriçim të hënës-pjepër.
Pastaj,
Pastaj nuk fola kurrë më!
LAMTUMIRË MBI NJË GJETHE
Po të lë me vetminë e drurëve
E të bredhave që s’njohën tjetër stinë
Veç gjelbërimit.
Po largohem nën një qiell të hapur, të hapur
Me idenë se kjo stinë nuk ishte utopi.
Ty, po të lë ngrehinës së lulëzimit...
NJË MIKU
Drurët kanë vetmitë e tyre
Vjeshtën
Dimrin
Erërat.
Unë të kam ty,
Fiksuar mbas drurëve
Me keqardhjen tënde prej bredhi!
JERMI
Ra shi me gjyma
e u derdh qielli në tokë.
Lule-mëllaga s’di më kujt t’i lutet!
TINGUJ NË MUZG
Çdo tingull në muzg
Të bën të heshtësh.
Ti më vjedh ngjyrat
E më prin
Kah drita e fshehur
O natë!
UJI
-1-
Uji që rrjedh nëpër qenien time
I ngadaltë
I rrjedhshëm
I lëngshëm
Uji
Freski e lagësht
Buzëve mishtore.
Përherë rrëmbyese
Shkatërruese si uji.
Lumenj të pandalshëm
n’ajri marrafrymëse.
Lumenj përmbytës
të barërave jeshilë
Që bëjnë të dukshme
tejpashmërinë e ujit.
-2-
Ujë mërmëritës
Shpateve të malit.
Ujë tronditës
Thellësive të errëta.
I kthjellët
I prekshëm
Oazeve të tua.
Lëng trallisës prej oksigjeni të etshëm
I një kopshti ujitur me aroma.
Pa cak
Pa zanafillë
Uji.
THEMELET E ERËS
Themelet e erës
Gjenden në shtegtimet e Odiseut.
Pëlhura e shthurur
Është ngrehina
AKORD I VONUAR
Mbi telat e kitarës, fluturëz
Dridhesh si akord i vonuar.
Është e heshtur nata, fluturëz
Strehë vorfnore lakuriqësh të verbër.
I mban pezull tingujt,
I bën të heshtin fjalët,
I merr frymën këngës.
Ti dridhesh e dridhesh si një shpirt në erë
Pemë e lulëzuar zgrip greminash vullkanike!
NJË PLAKU MALËSOR
(Camajt 100-vjeçar)
Ti bacë s’ke dashtë me u plakë
e sytë bojë qielli
i çon kah drita.
Kandilin e shpërfill
në çdo shuarje duhani,
ndanë lisave
ku jetën shkon andrra...
RITUAL
Ai qëron përherë lëvozhga vetmie.
Në kopsht, unë lakmoj çdo çast harlisjen e zambakëve.
Ka perënduar!
ANTINARCIZE
Rebelimet
Janë shpesh të denja
Për një djalë plangprishës,
Lule-kaktusi im!
Askush s’e lejoi
Vjedhjen e eleksirit,
Rrëkëllyer etshëm
Thatësirave zhuritëse...
Gjembat e tu janë devetë e një kohe
Kur oazet mërguan prej shkretëtirës!
MEFISTOFELIANE
Jam Orakulli i Delfit.
Me fjalët e mia të dykuptimta
Çorodis gjithë njerëzit.
Një mëngjes u thashë atyre
Se qielli është kthjelltësisht i turbullt
Dhe ata vranë mendjen për ditë me radhë
Të gjenin misterin.
Kur një mbrëmje njërin prej tyre
E gjeta të vetmuar ndanë lumit Leto,
I thashë se adhuroj meskiniteti
LAKMI
Ndrymë mes gjanash mortore
(Edhe qielli yllsue ka me mbarue)
Përse lakmoj Zot?
G.Ungaretti
Mbaruan Moxartët!
E mbramja melodi e Rekuiemit
Tingëlloi mbrëmë
në orën dymbëdhjetë të mesnatës.
Salierët putheshin qetësisht me të dashurat e tyre
Në kopshtin ku u shua melodia,
Dhe asnjëri prej tyre nuk e vuri re,
Se trëndafili më i bukur
U shkërrmoq në një pluhur rozë.
Ata putheshin!
Pa mundur të kuptonin dot asnjë shenjë.
Nuk e dinin se (s) ishin të përjetshëm
QENIE
Qenia jam unë
dhe ti
dhe ai
QË S’E NJOHËM KURRË.
Është Guri
mbi
gurë.
Fundi i librit
Pas librit
SHTËPIA
shtëpia që mend po shembet është e jotja
dhe drurët që rrëzoi mbrëmë stuhia ishin të oborrit tënd
më lër të t’i konturoj përmasat në një tjetër hapësirë
ku trarët e çative janë më të sigurtë
dhe rrënjët kanë zënë vend në dhera të parrëshqitshëm
pastaj të të përqafoj pa patur frikë nga asgjë
NËNTOKËSORE
asnjë tingull në muzg
s’e gërvisht dot heshtjen
asnjë kërcitje dere
s’më ngjall më parandjenjë
strukem kraharorit tënd si pulëbardhë e plagosur
nga uturima erërash që shurdhojnë dhe të marrët
e frikëra boheme
mos humbas gjërat
që kurrë nuk i pata...
KARAFILA TË KUQ
karafila të kuq
vetmojnë në vazo qelqi
përgjumur mbi nënkresë
frymon qenia ime
e karafilat janë gjak
gjak të kuq po të them
MITURAKE
vogëlushi mërmërin një këngë të pakuptueshme
e pret që kërmilli të dale prej guackës
rreth tij thuret gardhi me bredha të lartë
aq pranë njëri-tjetrit sa kockat e rrashtës.
QIRINJ
Mbaj qiej më të ftohtë se të tutë mbi supe
E plot qirinj të ndezur
Për torta që s’di ku i humba.
Ti më thua të hesht sonte
Në performancën e yjeve
E të vështroj rënien e tyre
Me të njëjtën uri
Që lakmoja dikur shkumëzime dallgësh.
Po tash qirinjtë më shkrinë ndër duar
E unë s’po di ku t’i vë…
ZOG I LINDUR NË KAFAZ
Më e vogla heshtje
është më i tmerrshmi kob
për të voglin zog
lindur në kafaz
Si të ta shpjegoj konceptin e lirisë
kur di se ke ditur kurrë
çdo të thotë të kesh flatra
Të hesht ende me dashje
është si të mohoj qiellin
është si të mohoj ajrin
Fllade të shqetësuara më fryjnë në shpirt
kur ti bie, bie nga çdo fl(u)turim
përmbi plagën time
hapur sa një shegë
Qiellin s’ta mësova dot as si nostalgji!
PUTRAT E VDEKJES
Vdekja i ka putrat e bardha
me push të butë lepurushësh
dhe bardhësi verbuese
si të dhëmbëve të tigrit
Me push lepurushësh
fërkohemi butë-butë
nëpër gjithë lëndinat
ku çelin lulet narcise,
por liqeni mes lëndinës
s'na e shfaq kurrë
pasqyrimin e tigrit...
MESHIM
Klith
sa të duash
në ashtin tim
Në kraharorin tim
sa të duash
klith
e në muzg klithmën tënde
mbyte në ujërat e këtij deti
të qetohem kur më meshon shpirti
me shijen e klithmës
në qiellzë e në gjuhë
KUFIJ
Dielli verbon mes ishuj resh
ishujsh të tretshëm
ishujsh të ikshëm
Dielli përflaket në kreshta resh
kreshtash të tretshme
kreshtash të avullta
I dashuri i cigankës
me pishtar ndër duar
kërkon kasollen
ku ngrica shkrin gjymtyrëve...
PËRTEJ ZJARRIT
Joelit
Ç’vështron përtej flakëve
vogëlush i ëmbël?
Ky oxhak mendimesh të shastisi krejt!
Shih zjarrin
si zjarrmon
në sytë e gjyshit
Ç’ka përtej tij
i përket veç bablokut
tash për tash…
