Krijimtaria e prof.Vullnet Matos është si , një pus i thëllë me ujë të kulluar e të kristaltë , ne sot botjmë në Agjencionin "Floripress" të prishtinës , disa poezi të reja të tij , të cilat janë një pikë e kulluar uji në gjithë burimin e pashtershëm që quhet Vullnet Mato ..!
Është autor i vëllimeve poetike: “Tinguj malesh” (1969), “Krahët e erës” (1972), “Ninullat e hekurit” (1984), “Dritaret e prillit” (1994), i vëllimit me poema “Katër plagë të Shqipërisë” (1999) dhe i poemës “Nënëmadhe Fterra” (2007). Ka botuar vëllimet me tregime “E fshehta tronditëse” (1999) “Klithmat e mishit të bardhë” (2006). Romanet: “Ujësinor” (1976), “Era e kësaj kohe” (1984), “Lakmia” (2000), “Maturantët” (2002), “Damkosja e engjëjve” (2004) “Marrëzia e madhe” (2008), “Matura e paharruar” (2009).
Vullnet Mato (lindur më 1937 në Sarand), mësues, poet, prozator, shqiptar nga Shqipëria.
Vullneti, i biri i Remzi Matos mësues, mësimet e para i mori në qytetin e lindjes. Për shkak se i burgosën babanë për agjitacion dhe propagandë u la disa vite pa punë. U detyrua të largohet nga vendlindja në moshë të re dhe shkoi për të punuar kinomekanik në kinematë e sharrave "Hotolisht" e Stravaj dhe më pas në qytetin e Librazhdit. Aty mbaroi me korrespondencë "Liceun Artistik" të Tiranës për pikturë dhe studimet e larta në Fakultetit Filologjik të Universitetit të Tiranës në degën Gjuhë letërsi shqipe. Punoi drejtor në shtëpinë e kulturës dhe në muzeun e këtij qyteti. Në vitin 1970 u pranua anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë. Botoi publicistikë dhe letërsi artistike në disa organe të shtypit të kohës. Bëri disa skenarë filmash dokumentarë dhe kronika të TVSH. Mori pjesë në festivalet kombëtare të Radiotelvizoonit shqiptar ku fitoi çmime për tekstet. Dy tregime të tij u përkthyen dhe u botuan në shtypin e huaj. Disa cikle me poezi të tij u inskenuan të recituara nga aktorë të Tetarit Popullor. Pasi u bë i njohur me krijimet e tij u tërhoq nga redaksia e Revistës "YLLI" ku u emërua redaktor. Por një vit më pas u vërtetua mungesa e garancive të nevojshme politike dhe me urdhër nga lart e kthyen sërish në Librazhd, ku u dërgua disenjator në repartin e pikturës. Më tej, punoi mësues në gjimnazin e qytetit. Dhe në vazhdën e keqtrajtimit të herëpashershëm klasor u dërgua mësues në shkollën e mesme të fshatit Qukës. Me ndërrimin e sistemit u emërua shef në drejtorinë arsimore të këtij rrethi dhe u zgjodh kryetar i degës së Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Librazhdit.
Vitet e fundit jeton e punon në Tiranë, është redaktor i shtëpisë botuese "Milosao". Romani i tij "Lakmia" u nderua me çmim në konkursin e ndërmarrjes botuese "Gjon Buzuku" të Kosovës.
Librat të botuar nga ky autor :
Vëllimet poetike:
"Tinguj malesh" (1969),
"Krahët e erës" (1972),
"Ninullat e hekurit" (1984),
"Dritaret e prillit" (1994), i vëllimit me poema "Katër plagë të Shqipërisë" (1999) dhe i poemës "Nënëmadhe Fterra" (2007).
Vëllimet me tregime
"E fshehta tronditëse" (1999)
"Klithmat e mishit të bardhë" (2006).
Romanet:
"Ujësinor" (1976),
"Era e kësaj kohe" (1984),
"Lakmia" (2000),
"Maturantët" (2002),
"Damkosja e engjëjve" (2004)
“Vajza e kuçur" (2007),
"Marrëzia e madhe" (2008),
"Matura e paharruar" (2009).
Etj...
LETËR NËNËS
(Mbetur pa botuar për shkak të censurës qysh para 40 vjetësh)
Këtë letër për ty,
e shtrenjta Nëna ime,
e mbështolla me zarfin e ngrohtë
të një psherëtime
dhe po e nis nga thellësitë e pyjeve Lindorë,
ku më dhanë të drejtën për të punuar,
pasi mbeta rrugëve të qytetit Jugor,
ku të kam lënë si ëndërr të paharruar.
Po e nis gjethe pas gjethesh,
erë pas erërash,
mjegull pas mjegullash,
rrugë pas rrugësh,
brigje pas brigjesh,
largësi pas largësish.
Po e nis të lagur me rrëketë e çiltra të lotëve,
të qullur me pikat e gjakut të zemrës brishtore,
të zbutur me bulëzat e djersitjes pa gjumë,
të njomur me sekrecionet e artikulimit
të frazës kryesore:
"Oh, për ty më ka marrë malli shumë, shumë !"…
Ta dërgoj bashkë me kujtimet e largëta,
tok me drithërimet e fëmijërisë,
tok me një gotë të mbushur me lot për ty,
dhe me urrejtje për ata që më ndanë nga ty
e nga trualli ku së pari më dhe sisë.
Po e nis për aty,
te rëra e deteve,
te gurët e zalleve,
te lulet e pranverës,
te buzëqeshjet e njerëzve,
te puthjet e vëllezërve,
te dhimbjet e të mjerëve.
E dashura nëna ime,
ta dish mirë se nga malli për ty
shumë herë kam vdekur,
dhe kur kam kujtuar dashurinë tënde,
shumë herë jam ringjallur përsëri…
Pres me padurim të kthehem,
më ka marrë etja
për pak tinguj nga zëri yt,
për pak dallgë nga Joni,
për pak ujë nga Bistrica,
për pak rërë nga Limjoni.
Në valët e kripura të zhvishem,
në gjoksin tënd të ëmbël të kridhem.
Plagët e zemrës t'i shëroj,
të gris një pëlhurë të zezë
që dekada me radhë
na ndau nga njëri-tjetri me urrejtje
dhe t'ju përqafoj të gjithëve marrëzisht,
kështu siç jam i përmalluar për vdekje…
Bijës sime, Raimonda
Zbraza frymëzimin tim nëpër mijëra poezi jete,
trazova me gishta mijëra këngë fizarmonike,
pikturova me ngjyra disa dhjetëra portrete,
si s’bëra një krijim për ty, bija ime, moj shpirte?!
Ndoshta s’u ngjita dot te Himalaja e frymëzimit,
se ti ishe vetë poezia që më dërgoi qielli dhuratë,
ishe harmonia muzikore që lidh notat e kompozimit,
ishe spektri i ngjyrave që zbërthen dielli nga lart.
Ti ishe e para gonxhe e martesës së rrëmbyer pyjeve,
që më solle së pari fjalë “babi”me të kanarinës cicërim,
më solle ozonin jetëdhënës nga stratosfera e yjeve,
solle pendimet fetare, që s’donin të lindje nga geni im.
Ti na lidhe shpirtrat me bukurinë e shpirtit tënd,
dhe na mbajte të bashkuar si pesë gishtat e një dore.
Në foletë e duarve ngrite dy zogj vëllezër në këmbë,
në folenë e dijeve mblodhe fluturat e notës sipërore.
Pastaj nëpër dyert e mbyllura, talentin trokite fort
dhe kapërceve djalërisht derën harkore të ylberit.
Radhite të gjitha ngjyrat e stinëve përmbi tavaloc
dhe gjethove pyllin e tablove, deri te brirët e drerit.
Aty ku mësove gjuhën ylberore që flasin ngjyrat,
arrite fjalorin e kolorit t’ua mësoje edhe të tjerëve,
të zhvilloje prirjet e syve të ardhur nga hapësirat,
të drejtoje përgatitjen e ardhmërisë së ylberëve.
Ti edhe puthjet prindërore, na i ktheve shumëfishe,
sikur me mbesën e nipin na shleve me flori një hua.
Këngët i këndove vetë, me një kitarë prej pishe,
portretet tona i bëre me penelat e qerpikëve të tua.
Me kaq shumë bëma, u ra vlera tingujve të mi muzikor,
pamjen tënde prej drite, nuk e arrita dot të ngjyrosur,
fjalët më mbetën pa fuqi të krijonin ndonjë metaforë,
se ti u ngjite mbi këto arte, si krijim i gjallë, i përsosur.
MOTRA JONË E NJË GJAKU
(Kosovës së robëruar)
Kosovë,
motra jonë e një barku,
pulsi ynë i një gjaku,
loti ynë i një syri,
malli ynë i një ylli.
Kosovë,
kënga jonë e një teli,
lavdia jonë e një emri.
Shpirti ynë i një flake,
zjarri ynë i një vatre.
Kosovë,
flamuri ynë i një shtize
shqiponja jonë e një gjysme,
zëri ynë i një fyti,
krisma jonë e një gishti,
Kosovë,
fjala jonë e një gjuhe,
buza jonë e një puthjeje,
syri ynë i një balli,
veshi ynë i një lajmi.
Kosovë,
konaku ngjitur me odë,
dera mbyllur me lloz,
dritarja mbyllur me hekur,
brenda motra e përpjekur.
Mbahu motër
te krismat në shekuj !
PUTHJA E NJOMË
Nga buzë vajzash
rrëmbeu qindra puthje.
Premtoi shumë,
nuk mbajti asnjë.
Ato ëndërruan
të bëheshin të tijat nuse.
Ai u la kujtim puthjet
dhe tjetër asgjë.
Ato gjetën puthje të njoma
martesave.
Ai kërkoi puthje
deri te mosha e vonë.
Shkoi me puthje
deri te një e ve.
Aty iu tha buza
për një puthje të njomë...
TE MONUMENTI I SKËNDERBEUT
Ai na thërriste të mblidheshim
nën krahët e shpendit krenar,
që s’ishte shqiponjë,
po Arbëria me dy krerë.
Na thërriste të ngriheshim
nga gjumi i rëndë mesjetar,
që s’ishte gjumë,
po vdekja e kombit viseprerë.
Na thërriste të bashkoheshim
nën bajrakun kuqezi,
që s’ishte flamur,
po gjaku shekullor i Arbërisë.
Na thërriste të lidheshim
si shkëmbinjtë tanë me besnikëri,
që s’ishin shkëmbinj
po kështjellat malore të lirisë.
Na thërriste në beteja
kundër “Mëkëmbësit Qiellor”
që s’ishte sulltan,
po djalli me fytyrë gjysmë hëne.
Na thërriste t’i mbanin shpatat në dorë,
që s’ishim shpata
po brinjë të çdo nëne.
Na thërriste
të hynim në legjendat e të parëve,
që s’ishin legjenda
po zulmat e mëdha arbërore, ilirike.
Dhe na thërret sërish
të qëndrojmë mbi kështjellat e shqiptarëve,
që s’janë kështjella,
po monumentet e ribashkimit
të trojeve tona etnike...
MONOLOGU I NJERIUT TË LETRAVE
Me letra sikur të mbuloj edhe detin,
nuk pres të më shtohet dikur pasuria,
por jam pronar i ligjshëm i talentit,
që më ka dhuruar bujarisht perëndia.
Frymëzimi më rrëmben të gjitha ditët,
dhe më mban nga dielli disi të larguar,
por kam një diell tjetër më të ndritshëm,
pasionin e përhershëm për të shkruar.
Nga këndi i heshtur ku kam tryezën,
vërtit një galaktikë të tërë fantastike,
por kam edhe dy ufo të largët vëllezër,
që më ndihmojnë me energji kozmike.
Duket sikur po hedh verbërisht hapa
nëpër shtigjet e errët të imagjinatës,
por kësisoj jam duke montuar llamba,
për të ndriçuar edhe sytë e zinj të natës.
Shpesh mbetem i veçuar nga shoqëria,
dhe bëj monologun deklamues me veten,
por te miqtë e shumtë të letrave të mia,
kam edhe polin e akullt të eskimezëve.
Argëtimet thonë se më mban në burg
biruca e trurit, që të zbulohen krijimet,
por dollinë e shëndetit ma ngre me fund,
kushdo që pi gotat e artit te shkrimet.
Ndoshta s’kam vëmendje të përpikta,
kur shkoj ndanë rrugëve i menduar,
por jam duke folur shpesh me librat,
që më japin emër nderi të respektuar.
Logjikës së cekët të ndonjë politikani,
mund t’i dukem kritik tepër i rreptë,
por jam kurdoherë gati të fitoj debatin
me secilin nga të mandatuarit deputet.
Duke marrë nga gjumi disa orë hua,
mbase nxitoj të shkoj te fundi i jetës,
por farëzat që mbjell pena kur shkruaj
më blerojnë lastarë edhe pas vdekjes.
Vërtetë s’kam sa duhet kohë e kurajë,
për të joshur sytë e lakmuar të bukurisë,
por më shfleton te shtrati i ëmbël i saj,
edhe ajo që nesër mund të shpallet miss.
PRET NJË GRUA NË VERI
Është një shtëpi fshati larg në Veri,
mes borigave halore pranë një pylli,
një shtëpi bore me të pjerrtën çati,
te një livadh i bleruar që puth dielli.
Në atë shtëpi me qeleshe reje mbi krye,
pret një malësore me llërë të përveshura,
një faqekuqe që kënaqet me lexime poezie
dhe te buzët nuk i perëndon e qeshura.
Ajo grua më ftoi mik para disa vitesh,
bashkë me burrin, një malësor trupfort,
të shkruaj vjersha e të veroj aty pushimet,
por nuk pata rast dhe nuk shkova dot.
Ajo çdo mëngjes, kur fshin oborrin,
shkund gjoksin e madh duke vallëzuar,
mjel lopën, zien qumështin, zë kosin
pastaj pjek kulaçin e grunjtë për mua.
Ka dërguar letra me disa re bardhoshe
ku ka shkruar me lapsin e kuq të rrufesë:
“Eja, or mik, se ne të presim prej kohe!“
Do shkoj t’i lexoj këtë vjershë para se të vdes.
EZMERJA ËMBËLOSHE
Një ezmere ëmbëloshe,
shtatëmbëdhjetëvjeçare,
hyri te shpella ime
me gjakun prush të përvëluar,
kur ishim në prillin e ndezjes
së zjarreve moshatare
dhe u ngrohëm përkohësisht
në zjarrin e ndaluar.
Pastaj ajo iku
të gjente shpellën e përhershme,
te një tjetër zjarrndezës
që i duhej për jetën.
E përcolla me përqafimin ndarës
të një mikeshe,
duke kujtuar shpesh
zjarrin bubulak që ndezëm.
Tani e takoj të thinjur
me mjaft nderim e respekt,
që më shkriu akullin e gjakut
në acarin e kaluar,
kur Zeusi dënonte
zjarrndezjen pa dokument
të firmosur në regjistrat e zjarreve
me hi mbuluar.
Shtrëngojmë vetëm duart,
ku na fle thëngjilli i hershëm,
si pasardhës të Prometeut
që zjarrin do ndezim sërish,
kur të na rinojë Zoti,
që dëshiron dhe në botën tjetër
të ngrohemi pranë zjarrit
të madh të dashurisë.
TAKIM ME VILSONIN DHE GENCIN
In memoriam
“U çova nga gjumi i gjatë dhe erdha
të takohemi në gjumin tënd të shkurtër ! „
Kumboi zëri i Vilsonit nga përtej jeta
me tingullin e njohur, disi të mugët.
“S’i kemi harruar çastet, o mik Vullneti,
kur lexonim vjershat te rrapi i gurrës,
na i shtypje me makinën tënde “oliveti“,
t’i ngjitje te tabela letrare e kulturës...
Këtu pranë kam dhe Gencin e përgjakur
nga plumbat e zinj të pushkatimit poetik...
Mos u habit që ende nuk jemi plakur,
poezia na la të rinj, siç vdiqëm atë ditë...“
Vilsoni i kishte pis të zinj flokët e ballit,
dhe prej së largu i vinte era gjethe bushi,
nga vitet te Zgara mes shkurreve të malit,
ku fjeti i shtrirë nga bataretë e plumbit.
“Atë poezinë fatale me titullin “Sahara“
që shkrova me frymëzimin tim spontan,
e pagova me plumba ballit natën te Zgara,
ku varret mes shkëmbinjve mezi u çanë...“
Gencit bjond i kërceu mollëza e Adamit,
sikur lëvizi një kokërr arrë te mesi i qafës.
“Nënë Gjiska më solli arra shtëpie te varri
siç m’i mbushte xhepat për nxënësit e klasës.
Kur na gjykuan me ekspertizën e poezive,
nuk e kuptuam ç’po ndodhte te ky shtet,
teksa ne dergjeshim në birucat e mizorive,
na fajësonte spiuni i Degës, mësuesi poet!...
Sikur ne kishim nxirosur të djeshmen e zezë,
me ide që flinin të heshtura te raftet e librave,
ku kontrolli policor nxori rastësisht në shesh
farëzat lirisë që do të bleronin pas dimrave.
Vetëm se menduam stinën e lastarëve të penës,
ne falëm rininë, pa kërkuar hakmarrjen e krimit.
Po kosëtarët mizor që na prenë lastarët e jetës,
pse s’u penduan t’i kërkojnë falje vajtimit ! “
KUR TË KAM PRANË
Kur të kam pranë,
bëhem çoban me kërrabë të madhe.
Më bëhen në sy
lëndina me luledele.
Rudinat gufojnë gjinjtë e bardhë
me qumësht trëndelinash,
nën diell vere.
Mjel cicat e rrumbullta
me thithkat manaferra
dhe lëngu diellor më rrjedh
mes gishtave të fortë.
Shuaj etjen,
e më kullojnë në mjekër rrëkera,
derisa mbushet kova e gjoksit
me shkumën e ngrohtë.
Ledhatoj manarin tënd
me qime të ndritura
dhe jetoj çaste magjike
më të lumtura se në përrallë.
E mëkoj me flladin e vakët
te buzët e uritura,
dhe kap me kërrabë në qiell
yje të gjallë.
Kur eksitimi magjik shuhet
nga kapja e një ylli
dhe kërraba e çobanit
kthehet në llastik,
më duket vetja
kozmonaut i zbritur nga qielli
dhe ti anije e përsosur
për fluturim kozmik.
Për të kapur sërish yje
me kërrabën e çobanit,
për të fluturuar sërish
në qiellin paanë.
Kur të kam pranë...
LAGJIA IME NGJYRË BRONZI
Jetoj te lagjia e "Tironës" me gjuhë lirie,
ku jehon tallavaja me tonalitete histerike,
dëgjoj shprehjen:“Të bofsha me rob shpie!”
siç bie sahati i madh te xhamia islamike.
Quhem “gaxhoi i mirë që shkruan llogje”.
Kur zbres nga makina bidonat me ujë Selite,
më rreshtohet skuadra ndihmëse me yje bote,
nga lista ndërkombëtare e futbollistëve.
Fundjavën e kam me net pagjumësie,
nga ekstazat dasmore të miqve komshi,
që më urojnë nga larg me litërshe rakie
dhe hedhin valle nate te rrugica me shi.
Djemtë e vajzat me xhinse poshtë mesit,
me kërthizat si mikrofona që thithin deri tutje,
u dridhet barku nga ritmet marroke të xhezit,
tek kërcejnë si kukullat me fije të padukshme.
Zhurmëtarët e mi lindin e shuhen si meteor,
por humbjet ua plotëson karvani me kokorroçët.
Çuditen kur në zi i ngushëlloj mbi arkivol,
ku zbrazin dhimbjen më të hidhur të botës...
KUR JETOJ PASIONIN
Kur jetoj
fare pa qëllim,
kam stres,
kam trishtim.
Dita s’ka kuptim,
nata s’ka gjumë.
Java, muaji
dimërojnë shumë.
Vështrimi vyshket
për një pikë gëzim,
gjaku ndryshket,
lëviz me përtim.
Vuajtjet shtohen
pa numërim.
Trupi bëhet
plagë pa shërim.
Kur jetoj i zhytur
në pasionin tim
lundroj në qejf,
notoj në argëtim.
Lexoj shkrime,
rendis vargje,
shpalos ngjarje,
mbush faqe,
dikush i lexon,
dikush kthjellohet.
Dita s’mjafton,
nata shkurtohet.
Flas me shpirtin,
me të sotmen,
me të shkuarën,
prek lëvizjen,
afroj të vonuarën.
TROJANI PLAK NË BETEJAT E FUNDIT
Trojani plak përleshet
me Atridët infektues
që e sulmojnë
qysh nga koha e vjetër,
për t’i zaptuar egërsisht
Trojën e trupit,
për t’i rrëmbyer pabesisht
Helenë - jetën.
Akili i kancerit i sillet
rreth mureve fizike,
me patërshanën tumbake,
të shtrenjtën bisturi.
Agamemnoni i ushtrisë
së madhe mikrobike,
ndërsen nga çdo anë
akejtë e viruseve të tij.
Disa herë është shtrirë
në kazermën shëruese,
nga plagët e shigjetave
të ardhura fluturim,
përmes bedenave të rëna
të kamares bluese,
goditur me shashkat
e diaresë në shpërthim.
Kalitet në ecje e pajiset
me mburoja gripale.
Gatitet të përballojë sulmet
me vaksina paraprake.
Dhe shënon festa fitorje
në fletët kalendare,
ditët që e gjejnë
në gatishmëri luftarake,
Përqark fortifikimeve të tij,
Helenat e reja,
gazmojnë nga imuniteti
mbrojtës prej natyre.
Atij i bën zemra trak!
që jeta i shkoi në beteja,
pa marrë sa duhet
eliksirin jetëdhënës të tyre...
KUR NXEHEN POLITIKANËT
Kur dëgjoj politikanët
në ekrane apo foltore të kuvendit,
tek nervozohen fare kot
dhe gërthasin rreptë,
them me vete,
u mungon autokontrolli i personalitetit,
për tu frenuar
para mijëra dëgjuesve krejt të qetë.
Nervat e tyre
tregojnë se kanë hardiskun e trurit
pa kapacitetin e nevojshëm për argument,
dhe duke mos përballuar
mbingarkesën që i futin,
procesori i logjikës u nxehet shpejt...
Ndaj në pozicione ku politika
peshën e shtetit mban,
nevojiten kapacitete të fuqishme
të veprimtarisë trunore.
Të durojnë ngarkesa mendimi
me shumë gigabajt,
për nivele të larta që kërkon
logjika bashkëkohore...
HELMI I CMIRËS SË KOTË
Mundohem të zbut
dy-tre gjarpërinj tinëzar,
që më vërshëllejnë pas shpine
tingujt e pickimit.
U këndoj melodi
me fyellin e bilbilit gjyzar
t’u zbut helmin e cmirës
me mjaltin e durimit.
O ju gjarpërinj
të fshehur mes fletëve me hënë !
Më keni drejtuar pickimin,
po si është e mundur,
helmin për mua
te maja e thumbit keni vënë,
ndonëse shkopin
asnjëherë nuk ua kam tundur?!...
E kuptoj fare mirë
arsyen tuaj të egërsimit,
për të më bërë viktimë
të helmimit pa shkak:
u vrasin sytë
krahët e bardhë të fluturimit,
që më dha natyra,
kur të ndryshëm na krijoi bashkë.
Megjithatë kaloni lumin
e opinioneve me not,
t’u thotë sa i kam dashur
gjarpërinjtë notues.
Dhe pasi ta lini aty
helmin e cmirës së kotë,
do t’u afrohem dhe juve,
si zvarranikëve bashkëjetues.
BUKUROSHJA QË MA BËN ME SY
I falem fatit të parë që më dha fatmirësia,
për të lindur në Sarandën e bukurisë së shenjtë,
ku u mblodhën dyzet shenjtorë nga gjithësia
dhe i vunë emrin përjetësues të shifrës dyzet.
Ashiku dell që i sillet kësaj bukuroshje përqark,
dremit gjithë vitin mbi shkallët e saj harkore
dhe në udhën e dashurisë së tij të zjarrtë.
ka fiksuar këtu më të ndritshmen lakore.
Këtu mblidhen kureshtarët e të gjitha viseve
të sodisin këtë perri që i tërheq si magnet
dhe tre muajt e artë të gjithë mesviteve,
Saranda e flladeve jugore bëhet kryeqytet.
Këtu autobusët luksoz flenë bashkë me tragetet
të radhitur si dallëndyshet mbi telat e telefonit,
pasi kanë sjellë nga larg malet dhe detet,
të pushojnë në vargun e hoteleve si dallgët e Jonit.
Këtu vajzat dalin nga shkumëzimet e valëve
me belin hollak si bishti luhatës i peshkut,
me bukurinë e magjishme të sirenave detare,
dhe me joshjen gazmore që u jep fresku.
Këtu djemtë çapkënë me lëkurën çokollatë
çmenden për vajzat e ardhura nga Veriu,
dhe u zbresin përtokë hënën në mesnatë
dhe u nxjerrin nga deti oktapodhin me sy njeriu.
Këtu yjet e pjekur bien nga vreshtat e hënës
dhe i presin detarët në rrjetat e peshkimit.
Këtu horizontet të presin me dashurinë e nënës
dhe të dhurojnë portokallin e kuq të perëndimit.
Saranda kurdoherë lëvrin brenda damarëve të mi
dhe unë marr impulse nga zemra e saj e madhe,
nga kjo bukuroshe sykaltër që ma bën me sy,
sa zbres hundën e Gjashtës nën dy vetulla malesh.
TË VETMIT ARMIQ TË PABESË
Si rëndom në marrëdhëniet e ndërsjellta
me tipa e karaktere në punë e shoqëri,
që afrohen te njeriu për interesa të veta,
pata dhe unë sejmenët e lajkatarët e mi.
Ata ledhatuan mendimet sa më buisnin në kokë,
ballin e zhveshur ma mbuluan me kaçurrela.
Ata ma ulën diellin e m’i zbritën yjet përtokë,
që me dy këmbët e mia delikate t’i shkelja.
Ata peshkuan fjalë dhe stisën opinione,
ngjarje e bëma për persona të tretë,
gjoja i njihnin mirë e kishin informacione
meqë s’kisha pasur rastin t’i njihja vetë...
Ata m’u shfaqën si miqtë e mi të shtrenjtë
dhe u betuan për besnikërinë e tyre pakufi.
Ata ishin të vetmit të pabesë që pata në jetë.
Ata ishin e mbetën dhe të vetmit armiq të mi...
TË PRES TE VESA E GJELBËR
Lere celularin,
eja flasim me sy,
derisa gjumit
të dy i kemi shkarë!
Tani kur lind dita
nga nata në shtatzani,
eja të shohësh
një mrekulli të paparë!
Tek arat me grurë,
këtë mëngjes për ty!
Kallinjtë si roje nderi
janë vënë në radhë!
Eja të pres,
siç pret gruri i ri,
të mugullojë nga nata
agimi i bardhë.
Bulëza të argjendta
më vezullojnë mbi krye,
kallinjtë nga qepallat
shpërthejnë rreze.
Eja, me këmishë nate
të na spërkatin yjet,
që shuhen si qirinj
e pikojnë vesën e gjelbër!
Eja, se kur bleron buka
e vesuar ndër ara,
një puthje ushqen
njëqid vjet dashuri.
Dhe ëndrrat tona
i gjelbëron sonte nata,
po t’i bëjmë dritë
para diellit ne të dy.
Vrapo pa zbardhur,
shtegut mespërmes,
gjurmët për tek unë
t’i ndrit hëna vezullore!
Eja, spërkate trupin
si zambaku me vesë,
o moj hënëza ime
paraagimore!...
PROFESORI I LAMTUMIRËS
Të pashë kur pensionin numërove disa herë,
o i nderuar profesor i moshës së lamtumirës,
dhe rrudhat e thella s’tu sheshuan asnjëherë,
nga fizionomia dimërore që i dhe fytyrës.
Të pashë kur supën barishtore përzieve me kothere
dhe vajin e zëvendësove me ca thërrmime rigon.
Mishit prej kohësh ia harrove shijen dhe erën,
kafen e pive atje ku lëngu nga llumishtet kullon.
Të pashë kur urinove duke u dridhur i tëri,
se ilaçi i prostatit të hante paratë e bukës.
Tu këput dora si ashkël dhe tu drodh zëri
kur urbanit i pagove tridhjet qindarkat e rrugës.
Të pashë kur guri që nxore nga tëmthi i mëlçisë
sa guri diamant njëqintenjëzet karat të kushtoi,
për të paguar bluzat e njollosura të mjekësisë,
që të fundosën në aq borxhe sa as vdekja s’i pranoi.
Dikur e ndjeje veten një yll që shpërndaje rreze
dhe auditori të rrethonte si fluturat rrotull dritës.
Tani të duket sikur je bërë një vrimë e zezë,
nga e cila largohen ata që i tremben ndihmës...
Veçse shteti ka për ty një detyrim madhor,
se ta pagoi badiava punën për tërë një jetë.
Dhe tani qindarkat i nxjerr me shumë zor,
nga ato qindra miliarda që qarkullon në xhep.
Po të shtosh dhe miliardat e pasurisë kombëtare,
ku ti ke pjesën tënde të pronës së investuar,
del se me shumimin e të ardhurave shumëvjeçare,
edhe nga fitimet e përtej jetës, ti kotheren ke fituar...
MAJMUNËT IMITUES
Ndonëse kostumin e leshtë që veshin,
ua dhuron natyra me komplet lëkure,
majmunët si njerëzit, qajnë e qeshin
dhe ruajnë vertikalitetin në ecje e ulje.
Burrat bredhin shtigjeve të komunitetit,
gratë mbeten ngarkuar me fëmijët e pëqirit.
Marrosen për kolovitje e argëtime qejfi,
ngrenë zërin sa tronditet qetësia e pyllit.
Lakmojnë të grabitin zahirenë e tjetrit,
grinden për truallin e kasolles së dimrit.
Kanë xhelozi e rrihen keqas për seksin,
majmuneshën e bukur e fiton i forti i bërrylit.
Megjithëse bashkëjetojnë dy nga dy,
dhe pjellin tufën e majmunëve legalisht,
po ashtu femrat e dredhin në dashuri
dhe zbulojnë për joshje “sekretin” nën bisht.
Ata bëjnë mjaft veprime e gjeste njerëzish,
por imititmin e kanë mbi qejfet dhe punët.
Nuk dihet e sigurt, njerëzit përqeshin,
apo ne imitojmë në sjellje majmunët?...
DY ÇELËSAT
Mijëra dyer
ka Tirana e madhe.
Mijëra çelësa
kanë njerëzit ndër xhepa.
Sigurojnë pasurinë
dhe jetën familjare,
me një copë metal
të gdhendur me krepa.
Burrat,
veç çelësit metalik të portës,
kanë dhe për gruan
“çelësin” organik.
Por çelësi kopil çel,
jo vetëm gratë e botës,
po edhe gjyqet
që shpërbëjnë familjet
çdo ditë...
Pashai që themeloi
këtë qytet ahengu dhe fati,
tha me shqetësim rrezatues
lart nga një yll:
-Vetëm po të lidhen zemrat
si akrepat e sahatit,
mund të shpëtojë Tirana
nga çelësi kopil..
Ç’MË THUA, Ç’MË THUA ?
O, sa shpejt më ikën dita tek ti!
Dielli më fluturon si zog pendëverdhë...
Mbeta, moj mike, me ty në dashuri,
si nën hijen e këndshme të fikut në verë.
Ke ulur për mua gjithë degët e tua
sa lash nën hije krejt kohën time ...
Bëj të iki nga ëmbëlsia e pemës që dua,
por asnjëri nga gjymtyrët nuk më bindet.
Me thërresin shumë zëra diku tutje,
më thonë, eja, pra, eja se mbete prapa!...
Po ti më ke mbuluar me gjethe puthjesh
që nuk më lëshojnë pa ikur vapa.
Më lësho, se dielli u bë pendëblu,
ndriçojnë tani vetëm kokrrat e tua...
Të rri akoma pranë teje këtu?...
Ç’më thua, moj pemë e dashur, ç’më thua?
Ç’më thotë fiku i çarë i buzëve të tua?...
NUSET E GJYSHIT
Gjyshin e pata sevdalli të pushkës
dhe s’pati ai si ndokush dy gra.
Por tek humbiste larg mbi samar të mushkës,
me dy pushkë kishte shtënë sevda.
Shkoi i bleu tutje në Selanik
dy pushkët si nuse të stolisura me sërma,
dy nuse syzeza që të shtinin frikë,
njëra “Martinë” dhe tjetra “Dogra”
Në luftën e Lëkurësit, me syzezat e veta
vrau gjashtë kapedanë të pushtuesve përbri.
Dhe për ata sytë e zi të nuseve të shtrenjta
i ngritën këngën e trimit në Labëri.
Gjyshi vdiq në vitin nëntëqind e dyzet
dhe sytë nga oxhaku i mbetën dy ditë.
S’kuptohej, te mustaqet e ngrehura përpjetë,
apo te sytë e nuseve i mbante sytë.
Kur e panë syhapur njerëzit thanë:
“Kërkon diçka dhe asgjë s’kërkon !”
Njërën nga nuset me vete ia dhanë.
Syzeza tjetër polli krisma më vonë.
Është autor i vëllimeve poetike: “Tinguj malesh” (1969), “Krahët e erës” (1972), “Ninullat e hekurit” (1984), “Dritaret e prillit” (1994), i vëllimit me poema “Katër plagë të Shqipërisë” (1999) dhe i poemës “Nënëmadhe Fterra” (2007). Ka botuar vëllimet me tregime “E fshehta tronditëse” (1999) “Klithmat e mishit të bardhë” (2006). Romanet: “Ujësinor” (1976), “Era e kësaj kohe” (1984), “Lakmia” (2000), “Maturantët” (2002), “Damkosja e engjëjve” (2004) “Marrëzia e madhe” (2008), “Matura e paharruar” (2009).
Vullnet Mato (lindur më 1937 në Sarand), mësues, poet, prozator, shqiptar nga Shqipëria.
Vullneti, i biri i Remzi Matos mësues, mësimet e para i mori në qytetin e lindjes. Për shkak se i burgosën babanë për agjitacion dhe propagandë u la disa vite pa punë. U detyrua të largohet nga vendlindja në moshë të re dhe shkoi për të punuar kinomekanik në kinematë e sharrave "Hotolisht" e Stravaj dhe më pas në qytetin e Librazhdit. Aty mbaroi me korrespondencë "Liceun Artistik" të Tiranës për pikturë dhe studimet e larta në Fakultetit Filologjik të Universitetit të Tiranës në degën Gjuhë letërsi shqipe. Punoi drejtor në shtëpinë e kulturës dhe në muzeun e këtij qyteti. Në vitin 1970 u pranua anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë. Botoi publicistikë dhe letërsi artistike në disa organe të shtypit të kohës. Bëri disa skenarë filmash dokumentarë dhe kronika të TVSH. Mori pjesë në festivalet kombëtare të Radiotelvizoonit shqiptar ku fitoi çmime për tekstet. Dy tregime të tij u përkthyen dhe u botuan në shtypin e huaj. Disa cikle me poezi të tij u inskenuan të recituara nga aktorë të Tetarit Popullor. Pasi u bë i njohur me krijimet e tij u tërhoq nga redaksia e Revistës "YLLI" ku u emërua redaktor. Por një vit më pas u vërtetua mungesa e garancive të nevojshme politike dhe me urdhër nga lart e kthyen sërish në Librazhd, ku u dërgua disenjator në repartin e pikturës. Më tej, punoi mësues në gjimnazin e qytetit. Dhe në vazhdën e keqtrajtimit të herëpashershëm klasor u dërgua mësues në shkollën e mesme të fshatit Qukës. Me ndërrimin e sistemit u emërua shef në drejtorinë arsimore të këtij rrethi dhe u zgjodh kryetar i degës së Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Librazhdit.
Vitet e fundit jeton e punon në Tiranë, është redaktor i shtëpisë botuese "Milosao". Romani i tij "Lakmia" u nderua me çmim në konkursin e ndërmarrjes botuese "Gjon Buzuku" të Kosovës.
Librat të botuar nga ky autor :
Vëllimet poetike:
"Tinguj malesh" (1969),
"Krahët e erës" (1972),
"Ninullat e hekurit" (1984),
"Dritaret e prillit" (1994), i vëllimit me poema "Katër plagë të Shqipërisë" (1999) dhe i poemës "Nënëmadhe Fterra" (2007).
Vëllimet me tregime
"E fshehta tronditëse" (1999)
"Klithmat e mishit të bardhë" (2006).
Romanet:
"Ujësinor" (1976),
"Era e kësaj kohe" (1984),
"Lakmia" (2000),
"Maturantët" (2002),
"Damkosja e engjëjve" (2004)
“Vajza e kuçur" (2007),
"Marrëzia e madhe" (2008),
"Matura e paharruar" (2009).
Etj...
LETËR NËNËS
(Mbetur pa botuar për shkak të censurës qysh para 40 vjetësh)
Këtë letër për ty,
e shtrenjta Nëna ime,
e mbështolla me zarfin e ngrohtë
të një psherëtime
dhe po e nis nga thellësitë e pyjeve Lindorë,
ku më dhanë të drejtën për të punuar,
pasi mbeta rrugëve të qytetit Jugor,
ku të kam lënë si ëndërr të paharruar.
Po e nis gjethe pas gjethesh,
erë pas erërash,
mjegull pas mjegullash,
rrugë pas rrugësh,
brigje pas brigjesh,
largësi pas largësish.
Po e nis të lagur me rrëketë e çiltra të lotëve,
të qullur me pikat e gjakut të zemrës brishtore,
të zbutur me bulëzat e djersitjes pa gjumë,
të njomur me sekrecionet e artikulimit
të frazës kryesore:
"Oh, për ty më ka marrë malli shumë, shumë !"…
Ta dërgoj bashkë me kujtimet e largëta,
tok me drithërimet e fëmijërisë,
tok me një gotë të mbushur me lot për ty,
dhe me urrejtje për ata që më ndanë nga ty
e nga trualli ku së pari më dhe sisë.
Po e nis për aty,
te rëra e deteve,
te gurët e zalleve,
te lulet e pranverës,
te buzëqeshjet e njerëzve,
te puthjet e vëllezërve,
te dhimbjet e të mjerëve.
E dashura nëna ime,
ta dish mirë se nga malli për ty
shumë herë kam vdekur,
dhe kur kam kujtuar dashurinë tënde,
shumë herë jam ringjallur përsëri…
Pres me padurim të kthehem,
më ka marrë etja
për pak tinguj nga zëri yt,
për pak dallgë nga Joni,
për pak ujë nga Bistrica,
për pak rërë nga Limjoni.
Në valët e kripura të zhvishem,
në gjoksin tënd të ëmbël të kridhem.
Plagët e zemrës t'i shëroj,
të gris një pëlhurë të zezë
që dekada me radhë
na ndau nga njëri-tjetri me urrejtje
dhe t'ju përqafoj të gjithëve marrëzisht,
kështu siç jam i përmalluar për vdekje…
Bijës sime, Raimonda
Zbraza frymëzimin tim nëpër mijëra poezi jete,
trazova me gishta mijëra këngë fizarmonike,
pikturova me ngjyra disa dhjetëra portrete,
si s’bëra një krijim për ty, bija ime, moj shpirte?!
Ndoshta s’u ngjita dot te Himalaja e frymëzimit,
se ti ishe vetë poezia që më dërgoi qielli dhuratë,
ishe harmonia muzikore që lidh notat e kompozimit,
ishe spektri i ngjyrave që zbërthen dielli nga lart.
Ti ishe e para gonxhe e martesës së rrëmbyer pyjeve,
që më solle së pari fjalë “babi”me të kanarinës cicërim,
më solle ozonin jetëdhënës nga stratosfera e yjeve,
solle pendimet fetare, që s’donin të lindje nga geni im.
Ti na lidhe shpirtrat me bukurinë e shpirtit tënd,
dhe na mbajte të bashkuar si pesë gishtat e një dore.
Në foletë e duarve ngrite dy zogj vëllezër në këmbë,
në folenë e dijeve mblodhe fluturat e notës sipërore.
Pastaj nëpër dyert e mbyllura, talentin trokite fort
dhe kapërceve djalërisht derën harkore të ylberit.
Radhite të gjitha ngjyrat e stinëve përmbi tavaloc
dhe gjethove pyllin e tablove, deri te brirët e drerit.
Aty ku mësove gjuhën ylberore që flasin ngjyrat,
arrite fjalorin e kolorit t’ua mësoje edhe të tjerëve,
të zhvilloje prirjet e syve të ardhur nga hapësirat,
të drejtoje përgatitjen e ardhmërisë së ylberëve.
Ti edhe puthjet prindërore, na i ktheve shumëfishe,
sikur me mbesën e nipin na shleve me flori një hua.
Këngët i këndove vetë, me një kitarë prej pishe,
portretet tona i bëre me penelat e qerpikëve të tua.
Me kaq shumë bëma, u ra vlera tingujve të mi muzikor,
pamjen tënde prej drite, nuk e arrita dot të ngjyrosur,
fjalët më mbetën pa fuqi të krijonin ndonjë metaforë,
se ti u ngjite mbi këto arte, si krijim i gjallë, i përsosur.
MOTRA JONË E NJË GJAKU
(Kosovës së robëruar)
Kosovë,
motra jonë e një barku,
pulsi ynë i një gjaku,
loti ynë i një syri,
malli ynë i një ylli.
Kosovë,
kënga jonë e një teli,
lavdia jonë e një emri.
Shpirti ynë i një flake,
zjarri ynë i një vatre.
Kosovë,
flamuri ynë i një shtize
shqiponja jonë e një gjysme,
zëri ynë i një fyti,
krisma jonë e një gishti,
Kosovë,
fjala jonë e një gjuhe,
buza jonë e një puthjeje,
syri ynë i një balli,
veshi ynë i një lajmi.
Kosovë,
konaku ngjitur me odë,
dera mbyllur me lloz,
dritarja mbyllur me hekur,
brenda motra e përpjekur.
Mbahu motër
te krismat në shekuj !
PUTHJA E NJOMË
Nga buzë vajzash
rrëmbeu qindra puthje.
Premtoi shumë,
nuk mbajti asnjë.
Ato ëndërruan
të bëheshin të tijat nuse.
Ai u la kujtim puthjet
dhe tjetër asgjë.
Ato gjetën puthje të njoma
martesave.
Ai kërkoi puthje
deri te mosha e vonë.
Shkoi me puthje
deri te një e ve.
Aty iu tha buza
për një puthje të njomë...
TE MONUMENTI I SKËNDERBEUT
Ai na thërriste të mblidheshim
nën krahët e shpendit krenar,
që s’ishte shqiponjë,
po Arbëria me dy krerë.
Na thërriste të ngriheshim
nga gjumi i rëndë mesjetar,
që s’ishte gjumë,
po vdekja e kombit viseprerë.
Na thërriste të bashkoheshim
nën bajrakun kuqezi,
që s’ishte flamur,
po gjaku shekullor i Arbërisë.
Na thërriste të lidheshim
si shkëmbinjtë tanë me besnikëri,
që s’ishin shkëmbinj
po kështjellat malore të lirisë.
Na thërriste në beteja
kundër “Mëkëmbësit Qiellor”
që s’ishte sulltan,
po djalli me fytyrë gjysmë hëne.
Na thërriste t’i mbanin shpatat në dorë,
që s’ishim shpata
po brinjë të çdo nëne.
Na thërriste
të hynim në legjendat e të parëve,
që s’ishin legjenda
po zulmat e mëdha arbërore, ilirike.
Dhe na thërret sërish
të qëndrojmë mbi kështjellat e shqiptarëve,
që s’janë kështjella,
po monumentet e ribashkimit
të trojeve tona etnike...
MONOLOGU I NJERIUT TË LETRAVE
Me letra sikur të mbuloj edhe detin,
nuk pres të më shtohet dikur pasuria,
por jam pronar i ligjshëm i talentit,
që më ka dhuruar bujarisht perëndia.
Frymëzimi më rrëmben të gjitha ditët,
dhe më mban nga dielli disi të larguar,
por kam një diell tjetër më të ndritshëm,
pasionin e përhershëm për të shkruar.
Nga këndi i heshtur ku kam tryezën,
vërtit një galaktikë të tërë fantastike,
por kam edhe dy ufo të largët vëllezër,
që më ndihmojnë me energji kozmike.
Duket sikur po hedh verbërisht hapa
nëpër shtigjet e errët të imagjinatës,
por kësisoj jam duke montuar llamba,
për të ndriçuar edhe sytë e zinj të natës.
Shpesh mbetem i veçuar nga shoqëria,
dhe bëj monologun deklamues me veten,
por te miqtë e shumtë të letrave të mia,
kam edhe polin e akullt të eskimezëve.
Argëtimet thonë se më mban në burg
biruca e trurit, që të zbulohen krijimet,
por dollinë e shëndetit ma ngre me fund,
kushdo që pi gotat e artit te shkrimet.
Ndoshta s’kam vëmendje të përpikta,
kur shkoj ndanë rrugëve i menduar,
por jam duke folur shpesh me librat,
që më japin emër nderi të respektuar.
Logjikës së cekët të ndonjë politikani,
mund t’i dukem kritik tepër i rreptë,
por jam kurdoherë gati të fitoj debatin
me secilin nga të mandatuarit deputet.
Duke marrë nga gjumi disa orë hua,
mbase nxitoj të shkoj te fundi i jetës,
por farëzat që mbjell pena kur shkruaj
më blerojnë lastarë edhe pas vdekjes.
Vërtetë s’kam sa duhet kohë e kurajë,
për të joshur sytë e lakmuar të bukurisë,
por më shfleton te shtrati i ëmbël i saj,
edhe ajo që nesër mund të shpallet miss.
PRET NJË GRUA NË VERI
Është një shtëpi fshati larg në Veri,
mes borigave halore pranë një pylli,
një shtëpi bore me të pjerrtën çati,
te një livadh i bleruar që puth dielli.
Në atë shtëpi me qeleshe reje mbi krye,
pret një malësore me llërë të përveshura,
një faqekuqe që kënaqet me lexime poezie
dhe te buzët nuk i perëndon e qeshura.
Ajo grua më ftoi mik para disa vitesh,
bashkë me burrin, një malësor trupfort,
të shkruaj vjersha e të veroj aty pushimet,
por nuk pata rast dhe nuk shkova dot.
Ajo çdo mëngjes, kur fshin oborrin,
shkund gjoksin e madh duke vallëzuar,
mjel lopën, zien qumështin, zë kosin
pastaj pjek kulaçin e grunjtë për mua.
Ka dërguar letra me disa re bardhoshe
ku ka shkruar me lapsin e kuq të rrufesë:
“Eja, or mik, se ne të presim prej kohe!“
Do shkoj t’i lexoj këtë vjershë para se të vdes.
EZMERJA ËMBËLOSHE
Një ezmere ëmbëloshe,
shtatëmbëdhjetëvjeçare,
hyri te shpella ime
me gjakun prush të përvëluar,
kur ishim në prillin e ndezjes
së zjarreve moshatare
dhe u ngrohëm përkohësisht
në zjarrin e ndaluar.
Pastaj ajo iku
të gjente shpellën e përhershme,
te një tjetër zjarrndezës
që i duhej për jetën.
E përcolla me përqafimin ndarës
të një mikeshe,
duke kujtuar shpesh
zjarrin bubulak që ndezëm.
Tani e takoj të thinjur
me mjaft nderim e respekt,
që më shkriu akullin e gjakut
në acarin e kaluar,
kur Zeusi dënonte
zjarrndezjen pa dokument
të firmosur në regjistrat e zjarreve
me hi mbuluar.
Shtrëngojmë vetëm duart,
ku na fle thëngjilli i hershëm,
si pasardhës të Prometeut
që zjarrin do ndezim sërish,
kur të na rinojë Zoti,
që dëshiron dhe në botën tjetër
të ngrohemi pranë zjarrit
të madh të dashurisë.
TAKIM ME VILSONIN DHE GENCIN
In memoriam
“U çova nga gjumi i gjatë dhe erdha
të takohemi në gjumin tënd të shkurtër ! „
Kumboi zëri i Vilsonit nga përtej jeta
me tingullin e njohur, disi të mugët.
“S’i kemi harruar çastet, o mik Vullneti,
kur lexonim vjershat te rrapi i gurrës,
na i shtypje me makinën tënde “oliveti“,
t’i ngjitje te tabela letrare e kulturës...
Këtu pranë kam dhe Gencin e përgjakur
nga plumbat e zinj të pushkatimit poetik...
Mos u habit që ende nuk jemi plakur,
poezia na la të rinj, siç vdiqëm atë ditë...“
Vilsoni i kishte pis të zinj flokët e ballit,
dhe prej së largu i vinte era gjethe bushi,
nga vitet te Zgara mes shkurreve të malit,
ku fjeti i shtrirë nga bataretë e plumbit.
“Atë poezinë fatale me titullin “Sahara“
që shkrova me frymëzimin tim spontan,
e pagova me plumba ballit natën te Zgara,
ku varret mes shkëmbinjve mezi u çanë...“
Gencit bjond i kërceu mollëza e Adamit,
sikur lëvizi një kokërr arrë te mesi i qafës.
“Nënë Gjiska më solli arra shtëpie te varri
siç m’i mbushte xhepat për nxënësit e klasës.
Kur na gjykuan me ekspertizën e poezive,
nuk e kuptuam ç’po ndodhte te ky shtet,
teksa ne dergjeshim në birucat e mizorive,
na fajësonte spiuni i Degës, mësuesi poet!...
Sikur ne kishim nxirosur të djeshmen e zezë,
me ide që flinin të heshtura te raftet e librave,
ku kontrolli policor nxori rastësisht në shesh
farëzat lirisë që do të bleronin pas dimrave.
Vetëm se menduam stinën e lastarëve të penës,
ne falëm rininë, pa kërkuar hakmarrjen e krimit.
Po kosëtarët mizor që na prenë lastarët e jetës,
pse s’u penduan t’i kërkojnë falje vajtimit ! “
KUR TË KAM PRANË
Kur të kam pranë,
bëhem çoban me kërrabë të madhe.
Më bëhen në sy
lëndina me luledele.
Rudinat gufojnë gjinjtë e bardhë
me qumësht trëndelinash,
nën diell vere.
Mjel cicat e rrumbullta
me thithkat manaferra
dhe lëngu diellor më rrjedh
mes gishtave të fortë.
Shuaj etjen,
e më kullojnë në mjekër rrëkera,
derisa mbushet kova e gjoksit
me shkumën e ngrohtë.
Ledhatoj manarin tënd
me qime të ndritura
dhe jetoj çaste magjike
më të lumtura se në përrallë.
E mëkoj me flladin e vakët
te buzët e uritura,
dhe kap me kërrabë në qiell
yje të gjallë.
Kur eksitimi magjik shuhet
nga kapja e një ylli
dhe kërraba e çobanit
kthehet në llastik,
më duket vetja
kozmonaut i zbritur nga qielli
dhe ti anije e përsosur
për fluturim kozmik.
Për të kapur sërish yje
me kërrabën e çobanit,
për të fluturuar sërish
në qiellin paanë.
Kur të kam pranë...
LAGJIA IME NGJYRË BRONZI
Jetoj te lagjia e "Tironës" me gjuhë lirie,
ku jehon tallavaja me tonalitete histerike,
dëgjoj shprehjen:“Të bofsha me rob shpie!”
siç bie sahati i madh te xhamia islamike.
Quhem “gaxhoi i mirë që shkruan llogje”.
Kur zbres nga makina bidonat me ujë Selite,
më rreshtohet skuadra ndihmëse me yje bote,
nga lista ndërkombëtare e futbollistëve.
Fundjavën e kam me net pagjumësie,
nga ekstazat dasmore të miqve komshi,
që më urojnë nga larg me litërshe rakie
dhe hedhin valle nate te rrugica me shi.
Djemtë e vajzat me xhinse poshtë mesit,
me kërthizat si mikrofona që thithin deri tutje,
u dridhet barku nga ritmet marroke të xhezit,
tek kërcejnë si kukullat me fije të padukshme.
Zhurmëtarët e mi lindin e shuhen si meteor,
por humbjet ua plotëson karvani me kokorroçët.
Çuditen kur në zi i ngushëlloj mbi arkivol,
ku zbrazin dhimbjen më të hidhur të botës...
KUR JETOJ PASIONIN
Kur jetoj
fare pa qëllim,
kam stres,
kam trishtim.
Dita s’ka kuptim,
nata s’ka gjumë.
Java, muaji
dimërojnë shumë.
Vështrimi vyshket
për një pikë gëzim,
gjaku ndryshket,
lëviz me përtim.
Vuajtjet shtohen
pa numërim.
Trupi bëhet
plagë pa shërim.
Kur jetoj i zhytur
në pasionin tim
lundroj në qejf,
notoj në argëtim.
Lexoj shkrime,
rendis vargje,
shpalos ngjarje,
mbush faqe,
dikush i lexon,
dikush kthjellohet.
Dita s’mjafton,
nata shkurtohet.
Flas me shpirtin,
me të sotmen,
me të shkuarën,
prek lëvizjen,
afroj të vonuarën.
TROJANI PLAK NË BETEJAT E FUNDIT
Trojani plak përleshet
me Atridët infektues
që e sulmojnë
qysh nga koha e vjetër,
për t’i zaptuar egërsisht
Trojën e trupit,
për t’i rrëmbyer pabesisht
Helenë - jetën.
Akili i kancerit i sillet
rreth mureve fizike,
me patërshanën tumbake,
të shtrenjtën bisturi.
Agamemnoni i ushtrisë
së madhe mikrobike,
ndërsen nga çdo anë
akejtë e viruseve të tij.
Disa herë është shtrirë
në kazermën shëruese,
nga plagët e shigjetave
të ardhura fluturim,
përmes bedenave të rëna
të kamares bluese,
goditur me shashkat
e diaresë në shpërthim.
Kalitet në ecje e pajiset
me mburoja gripale.
Gatitet të përballojë sulmet
me vaksina paraprake.
Dhe shënon festa fitorje
në fletët kalendare,
ditët që e gjejnë
në gatishmëri luftarake,
Përqark fortifikimeve të tij,
Helenat e reja,
gazmojnë nga imuniteti
mbrojtës prej natyre.
Atij i bën zemra trak!
që jeta i shkoi në beteja,
pa marrë sa duhet
eliksirin jetëdhënës të tyre...
KUR NXEHEN POLITIKANËT
Kur dëgjoj politikanët
në ekrane apo foltore të kuvendit,
tek nervozohen fare kot
dhe gërthasin rreptë,
them me vete,
u mungon autokontrolli i personalitetit,
për tu frenuar
para mijëra dëgjuesve krejt të qetë.
Nervat e tyre
tregojnë se kanë hardiskun e trurit
pa kapacitetin e nevojshëm për argument,
dhe duke mos përballuar
mbingarkesën që i futin,
procesori i logjikës u nxehet shpejt...
Ndaj në pozicione ku politika
peshën e shtetit mban,
nevojiten kapacitete të fuqishme
të veprimtarisë trunore.
Të durojnë ngarkesa mendimi
me shumë gigabajt,
për nivele të larta që kërkon
logjika bashkëkohore...
HELMI I CMIRËS SË KOTË
Mundohem të zbut
dy-tre gjarpërinj tinëzar,
që më vërshëllejnë pas shpine
tingujt e pickimit.
U këndoj melodi
me fyellin e bilbilit gjyzar
t’u zbut helmin e cmirës
me mjaltin e durimit.
O ju gjarpërinj
të fshehur mes fletëve me hënë !
Më keni drejtuar pickimin,
po si është e mundur,
helmin për mua
te maja e thumbit keni vënë,
ndonëse shkopin
asnjëherë nuk ua kam tundur?!...
E kuptoj fare mirë
arsyen tuaj të egërsimit,
për të më bërë viktimë
të helmimit pa shkak:
u vrasin sytë
krahët e bardhë të fluturimit,
që më dha natyra,
kur të ndryshëm na krijoi bashkë.
Megjithatë kaloni lumin
e opinioneve me not,
t’u thotë sa i kam dashur
gjarpërinjtë notues.
Dhe pasi ta lini aty
helmin e cmirës së kotë,
do t’u afrohem dhe juve,
si zvarranikëve bashkëjetues.
BUKUROSHJA QË MA BËN ME SY
I falem fatit të parë që më dha fatmirësia,
për të lindur në Sarandën e bukurisë së shenjtë,
ku u mblodhën dyzet shenjtorë nga gjithësia
dhe i vunë emrin përjetësues të shifrës dyzet.
Ashiku dell që i sillet kësaj bukuroshje përqark,
dremit gjithë vitin mbi shkallët e saj harkore
dhe në udhën e dashurisë së tij të zjarrtë.
ka fiksuar këtu më të ndritshmen lakore.
Këtu mblidhen kureshtarët e të gjitha viseve
të sodisin këtë perri që i tërheq si magnet
dhe tre muajt e artë të gjithë mesviteve,
Saranda e flladeve jugore bëhet kryeqytet.
Këtu autobusët luksoz flenë bashkë me tragetet
të radhitur si dallëndyshet mbi telat e telefonit,
pasi kanë sjellë nga larg malet dhe detet,
të pushojnë në vargun e hoteleve si dallgët e Jonit.
Këtu vajzat dalin nga shkumëzimet e valëve
me belin hollak si bishti luhatës i peshkut,
me bukurinë e magjishme të sirenave detare,
dhe me joshjen gazmore që u jep fresku.
Këtu djemtë çapkënë me lëkurën çokollatë
çmenden për vajzat e ardhura nga Veriu,
dhe u zbresin përtokë hënën në mesnatë
dhe u nxjerrin nga deti oktapodhin me sy njeriu.
Këtu yjet e pjekur bien nga vreshtat e hënës
dhe i presin detarët në rrjetat e peshkimit.
Këtu horizontet të presin me dashurinë e nënës
dhe të dhurojnë portokallin e kuq të perëndimit.
Saranda kurdoherë lëvrin brenda damarëve të mi
dhe unë marr impulse nga zemra e saj e madhe,
nga kjo bukuroshe sykaltër që ma bën me sy,
sa zbres hundën e Gjashtës nën dy vetulla malesh.
TË VETMIT ARMIQ TË PABESË
Si rëndom në marrëdhëniet e ndërsjellta
me tipa e karaktere në punë e shoqëri,
që afrohen te njeriu për interesa të veta,
pata dhe unë sejmenët e lajkatarët e mi.
Ata ledhatuan mendimet sa më buisnin në kokë,
ballin e zhveshur ma mbuluan me kaçurrela.
Ata ma ulën diellin e m’i zbritën yjet përtokë,
që me dy këmbët e mia delikate t’i shkelja.
Ata peshkuan fjalë dhe stisën opinione,
ngjarje e bëma për persona të tretë,
gjoja i njihnin mirë e kishin informacione
meqë s’kisha pasur rastin t’i njihja vetë...
Ata m’u shfaqën si miqtë e mi të shtrenjtë
dhe u betuan për besnikërinë e tyre pakufi.
Ata ishin të vetmit të pabesë që pata në jetë.
Ata ishin e mbetën dhe të vetmit armiq të mi...
TË PRES TE VESA E GJELBËR
Lere celularin,
eja flasim me sy,
derisa gjumit
të dy i kemi shkarë!
Tani kur lind dita
nga nata në shtatzani,
eja të shohësh
një mrekulli të paparë!
Tek arat me grurë,
këtë mëngjes për ty!
Kallinjtë si roje nderi
janë vënë në radhë!
Eja të pres,
siç pret gruri i ri,
të mugullojë nga nata
agimi i bardhë.
Bulëza të argjendta
më vezullojnë mbi krye,
kallinjtë nga qepallat
shpërthejnë rreze.
Eja, me këmishë nate
të na spërkatin yjet,
që shuhen si qirinj
e pikojnë vesën e gjelbër!
Eja, se kur bleron buka
e vesuar ndër ara,
një puthje ushqen
njëqid vjet dashuri.
Dhe ëndrrat tona
i gjelbëron sonte nata,
po t’i bëjmë dritë
para diellit ne të dy.
Vrapo pa zbardhur,
shtegut mespërmes,
gjurmët për tek unë
t’i ndrit hëna vezullore!
Eja, spërkate trupin
si zambaku me vesë,
o moj hënëza ime
paraagimore!...
PROFESORI I LAMTUMIRËS
Të pashë kur pensionin numërove disa herë,
o i nderuar profesor i moshës së lamtumirës,
dhe rrudhat e thella s’tu sheshuan asnjëherë,
nga fizionomia dimërore që i dhe fytyrës.
Të pashë kur supën barishtore përzieve me kothere
dhe vajin e zëvendësove me ca thërrmime rigon.
Mishit prej kohësh ia harrove shijen dhe erën,
kafen e pive atje ku lëngu nga llumishtet kullon.
Të pashë kur urinove duke u dridhur i tëri,
se ilaçi i prostatit të hante paratë e bukës.
Tu këput dora si ashkël dhe tu drodh zëri
kur urbanit i pagove tridhjet qindarkat e rrugës.
Të pashë kur guri që nxore nga tëmthi i mëlçisë
sa guri diamant njëqintenjëzet karat të kushtoi,
për të paguar bluzat e njollosura të mjekësisë,
që të fundosën në aq borxhe sa as vdekja s’i pranoi.
Dikur e ndjeje veten një yll që shpërndaje rreze
dhe auditori të rrethonte si fluturat rrotull dritës.
Tani të duket sikur je bërë një vrimë e zezë,
nga e cila largohen ata që i tremben ndihmës...
Veçse shteti ka për ty një detyrim madhor,
se ta pagoi badiava punën për tërë një jetë.
Dhe tani qindarkat i nxjerr me shumë zor,
nga ato qindra miliarda që qarkullon në xhep.
Po të shtosh dhe miliardat e pasurisë kombëtare,
ku ti ke pjesën tënde të pronës së investuar,
del se me shumimin e të ardhurave shumëvjeçare,
edhe nga fitimet e përtej jetës, ti kotheren ke fituar...
MAJMUNËT IMITUES
Ndonëse kostumin e leshtë që veshin,
ua dhuron natyra me komplet lëkure,
majmunët si njerëzit, qajnë e qeshin
dhe ruajnë vertikalitetin në ecje e ulje.
Burrat bredhin shtigjeve të komunitetit,
gratë mbeten ngarkuar me fëmijët e pëqirit.
Marrosen për kolovitje e argëtime qejfi,
ngrenë zërin sa tronditet qetësia e pyllit.
Lakmojnë të grabitin zahirenë e tjetrit,
grinden për truallin e kasolles së dimrit.
Kanë xhelozi e rrihen keqas për seksin,
majmuneshën e bukur e fiton i forti i bërrylit.
Megjithëse bashkëjetojnë dy nga dy,
dhe pjellin tufën e majmunëve legalisht,
po ashtu femrat e dredhin në dashuri
dhe zbulojnë për joshje “sekretin” nën bisht.
Ata bëjnë mjaft veprime e gjeste njerëzish,
por imititmin e kanë mbi qejfet dhe punët.
Nuk dihet e sigurt, njerëzit përqeshin,
apo ne imitojmë në sjellje majmunët?...
DY ÇELËSAT
Mijëra dyer
ka Tirana e madhe.
Mijëra çelësa
kanë njerëzit ndër xhepa.
Sigurojnë pasurinë
dhe jetën familjare,
me një copë metal
të gdhendur me krepa.
Burrat,
veç çelësit metalik të portës,
kanë dhe për gruan
“çelësin” organik.
Por çelësi kopil çel,
jo vetëm gratë e botës,
po edhe gjyqet
që shpërbëjnë familjet
çdo ditë...
Pashai që themeloi
këtë qytet ahengu dhe fati,
tha me shqetësim rrezatues
lart nga një yll:
-Vetëm po të lidhen zemrat
si akrepat e sahatit,
mund të shpëtojë Tirana
nga çelësi kopil..
Ç’MË THUA, Ç’MË THUA ?
O, sa shpejt më ikën dita tek ti!
Dielli më fluturon si zog pendëverdhë...
Mbeta, moj mike, me ty në dashuri,
si nën hijen e këndshme të fikut në verë.
Ke ulur për mua gjithë degët e tua
sa lash nën hije krejt kohën time ...
Bëj të iki nga ëmbëlsia e pemës që dua,
por asnjëri nga gjymtyrët nuk më bindet.
Me thërresin shumë zëra diku tutje,
më thonë, eja, pra, eja se mbete prapa!...
Po ti më ke mbuluar me gjethe puthjesh
që nuk më lëshojnë pa ikur vapa.
Më lësho, se dielli u bë pendëblu,
ndriçojnë tani vetëm kokrrat e tua...
Të rri akoma pranë teje këtu?...
Ç’më thua, moj pemë e dashur, ç’më thua?
Ç’më thotë fiku i çarë i buzëve të tua?...
NUSET E GJYSHIT
Gjyshin e pata sevdalli të pushkës
dhe s’pati ai si ndokush dy gra.
Por tek humbiste larg mbi samar të mushkës,
me dy pushkë kishte shtënë sevda.
Shkoi i bleu tutje në Selanik
dy pushkët si nuse të stolisura me sërma,
dy nuse syzeza që të shtinin frikë,
njëra “Martinë” dhe tjetra “Dogra”
Në luftën e Lëkurësit, me syzezat e veta
vrau gjashtë kapedanë të pushtuesve përbri.
Dhe për ata sytë e zi të nuseve të shtrenjta
i ngritën këngën e trimit në Labëri.
Gjyshi vdiq në vitin nëntëqind e dyzet
dhe sytë nga oxhaku i mbetën dy ditë.
S’kuptohej, te mustaqet e ngrehura përpjetë,
apo te sytë e nuseve i mbante sytë.
Kur e panë syhapur njerëzit thanë:
“Kërkon diçka dhe asgjë s’kërkon !”
Njërën nga nuset me vete ia dhanë.
Syzeza tjetër polli krisma më vonë.
VELLOJA E NUESE
Ndoshta nuseve u veshin vello të bardhë
tu zbardhet durimi qysh nga dita e fillimit,
që pas mundimeve, me dëshirë në darkë
të ngrejnë flamurin e bardhë të dorëzimit.
Më pas velloja i kthehet butikut nusëror,
dhe nuses i mbetet fotografia e dasmës,
ta kujtojë sa herë merr fshesën në dorë,
dhe nis të lajë pjatat e vaktit të mëpasëm.
Veç ikja në punë i krijon rastin e çlirimit
nga skllavëria me disa skllavopronarë,
kur pas burrit, i shtohen fëmijët e gjirit,
që ua duron robërimin me qejf të madh.
Pastaj kur pronarët bëhen një kor i plot
dhe zënë të këndojnë himnin e trishtimit,
ajo zë kokën me duar dhe lan me lot,
vellon e bardhë të robërimit të shpirtit.
Ndodh pronari kryesor vellon e harron
dhe argëtohet diku te një nuse pa vello.
Ajo në shtëpinë e streseve veten kafshon,
duke përbuzur burrin donzhuan e otello.
Dhe velloja e bardhë e dasmës së shenjtë
shndërrohet befas një napë e zezë pis,
hedhur supeve gjatë funeralit të shpejtë
për varrimin përfundimtar të dashurisë.
TË PRES TE VESA E GJELBËR
Lere celularin,
eja flasim me sy,
derisa gjumit
të dy i kemi shkarë!
Tani kur lind dita
nga nata në shtatzani,
eja të shohësh
një mrekulli të paparë!
Tek arat me grurë,
këtë mëngjes për ty!
Kallinjtë si roje nderi
janë vënë në radhë!
Eja të pres,
siç pret gruri i ri,
të mugullojë nga nata
agimi i bardhë.
Bulëza të argjendta
më vezullojnë mbi krye,
kallinjtë nga qepallat
shpërthejnë rreze.
Eja, me këmishë nate
të na spërkatin yjet,
që shuhen si qirinj
e pikojnë vesën e gjelbër!
Eja, se kur bleron buka
e vesuar ndër ara,
një puthje ushqen
njëqid vjet dashuri.
Dhe ëndrrat tona
i gjelbëron sonte nata,
po t’i bëjmë dritë
para diellit ne të dy.
Vrapo pa zbardhur,
shtegut mespërmes,
gjurmët për tek unë
t’i ndrit hëna vezullore!
Eja, spërkate trupin
si zambaku me vesë,
o moj hënëza ime
paraagimore!…
NË PËRVJETORIN E LINDJES
Dielli të më jepte në trup
pak energji nga rrezet,
qielli të më dërgonte në sy
ca vezullime yjore,
era të më dhuronte
pak freski nga mëngjeset,
mund të bëhesha prapë
si në vitet rinore.
Shkëmbinjtë të më jepnin
në muskuj forcën,
ujëvarat shkathtësinë
e vrulleve kërcimtare,
lëndinat dendësinë mbirëse
të barit te flokët,
mund kthehesha sërish
te mosha djaloshare.
Lulishtet të më falnin
pak nga hijeshia e tyre,
çiftet të shtonin për mua
një puthje më tepër,
dashnorët të më jepnin
pak ngazëllim fytyre,
me siguri do bëhesha i ri
dhe i bukur patjetër...
LETRA E FSHEHUR NË HARRIM
Në mes librash tek shfletoja
gjeta një fletë dyshe të shkruar.
Ca pika loti përmbi shkronja
fjalë zemre kishin mjegulluar.
Vetëtima kujtimi më ndezi në sy
ajo vajz’ marrëzisht e dashuruar.
Njomëzakja me shtatin e saj perri
më erdhi në përfytyrim e lotuar.
Ah, moj leshverdhë, flori i prerë,
ardhur befas nga koha në harrim,
me ç’fjalë ta vrava zemrën atëherë
që derdhe aq lot për shkakun tim?
Kush më bëri xheloz aso kohe
për buzët e tua të trëndafilta?
Më vraftë zoti, që të bëra lotove
me dyshimet e mia të përcipta!
Të kisha këto mend qysh në rini,
o yll i këputur i asaj kohe të plakur,
dhe dhembshurinë që kam tani,
veten me grushte do kisha rrahur...
Që ti të qeshje dhe në pleqëri
kur të kujtoje këtë lloj rrahje.
Se pendimi dhe falja te çdo njeri,
nënkupton dashurinë e madhe...
FIZARMONIKAT DHE SAKSOFONAT
Më zbrazen në shpirt
jehonat e një fizarmonike,
më derdhen në gjoks
oshtimat e një saksofoni
dhe nis më vallëzon
nëpër pistat e syve
koha kur gjoksi vajzëror
ndizte pasionin.
Behari më sjell
psherëtima nën yje,
vjeshta çuçurima
puthjesh nën gjethe,
me vegime nga ato
marrëzi djalërie,
që ikën një herë
dhe prapë nuk kthehen.
Lumenjtë vrapojnë
nga brigjet dhe honet,
të shuajnë tokat
që avullojnë nga vapa.
Çiftet e rinj turren
të ndezin pasionet
mbi hirin e puthjeve
që lamë ne prapa...
Koha dogji
zjarret e pasioneve tona,
por mendja dashuritë
kurrë s’i harroi.
Ndonëse tani fizarmonikat
dhe saksofonat,
përcjellin jetën tonë
që u nis të shkojë...
Përzgjedhur nga Flori Bruqi
