Një pasdite isha ulur jashtë, në „Cafe de la Paix“, dhe shihja shkëlqimin e rrëmujën e jetës pariziene. Me vermutin pranë, vështroja pamjen e cuditëshme të krenarisë dhe varf ërisë që më kalonte para syve, kur dëgjova të thërrisnin emrin tim. Ktheva kokën, dhe pashë Zotin Murchison. Nuk ishim parë qëkur ishim bashkë në shkollë të lartë, gati dhjetë vjet më parë, kështuqë isha i ngazëllyer që u takova me të, dhe shtrënguam fort duart. Në Oksford kemi qenë shokë të ngushtë. E pëlqeja shumë, ishte i pashëm, me shpirt energjik dhe i respektuar. Ne thoshim për të që do të ishte djali më i mirë, nëse do të gënjente ndonjëherë, megjithatë, mendoj që ne më tepër e admironim që ishte njeri i hapur. M’u duk që kishte ndryshuar goxha. Dukej i hutuar dhe në ankth, sikur dyshonte për dicka. Ndjeja që nuk mund të bëhej fjalë për skepticizëm, që ishte në modë asokohe, sepse Murchison ishte ndër konservatorët më të vendosur, besonte në Bibël aq shumë. Kështu, arrita në përfundimin se mund të ishte puna për ndonjë grua. E pyeta, nëse ishte martuar.
-Nuk është se i kuptoj edhe aq mirë femrat,- m’u përgjigj.
-I dashur Gerald.- i thashë. -Femrat janë bërë për t’i dashuruar, jo për t’i kuptuar.
-Nuk mundem të dashuroj atë që nuk e besoj,- më tha.
-Më duket, se ka një mister në jetën tënde, Gerald,- i thashë. Më trego.
-Bëjmë një shëtitje, -më tha, -këtu ka shumë njerëz. Mos, vetëm në karrocë të verdhë jo. Ja, kjo jeshilja e errët do të na bëjë punë. Pas pak sekondash po ecnim përgjatë bulevardit në drejtim të Medlinës.
-Ku do të shkojmë?, e pyeta.
-Oh, ku të duash ti!- tha. Në restorantin në Buá. Do të hamë darkë atje, dhe do të më tregosh gjithëcka për veten.
-Pikë së pari, dua të dëgjoj për ty. -i thashë. -Më trego misterin tënd.
Ai nxori nga xhepi një kuti të vogël ngjyrë argjendi prej lëkurës së dhisë, dhe ma dha. E hapa. Brenda saj ndodhej fotografia e një gruaje. Ajo ishte e gjatë dhe e hollë, dhe kishte diçka tërheqëse në sytë e saj të mëdhenj dhe flokët e lëshuar. Dukej largpamëse dhe ishte pështjellë me një gëzof të shtrenjtë.
-Çfarë mendon për fytyrën e saj? -më tha. Të duket e sinqertë?
E pashë me vëmendje. M’u duk si fytyra e dikujt që ruan një sekret, por nuk dija të thosha nëse ai sekret ishte i mirë apo i keq. Bukuria e saj ishte një bukuri e mbuluar me mistere. Bukuria, është psikologjike, jo plastike. Buzëqeshja e saj e drojtur mbi buzë dukej e ëmbël. Jo, ishte më tepër e fisme, sesa e ëmbël.
-Hë, -më tha gjithë padurim. -Si thua?
-Ajo është Xhokonda veshur në të zeza.-thashë. -Më thuaj cdo gjë rreth saj.
-Jo që tani. -më tha. -Pasi të darkojmë.
Nisi të më fliste për të tjera gjëra.
Kur kamerieri na solli kafet dhe cigaret, m’u kujtua premtimi i Geraldit. U ngrit nga karrigia e tij, eci dy-tri herë rrotull dhomës, dhe pasi u zhyt në një kolltuk, më rrëfeu historinë që po të tregoj:
-Një pasdite, rreth orës pesë, tha, po ecja në Rrugën Bond. Kishte ndodhur një përplasje e tmerrshme karrocash, dhe qarkullimi thuajse kishte ndalur. Pranë trotuarit po qëndronte një karrocë e vogël, e verdhë, e cila kushedi pse, më tërhoqi vëmendjen. Kur po kaloja andej, gruaja që të tregova sot pasdite, vështroi jashtë që nga karroca. Më mahniti. Gjithë natën mendova për të, por dhe tërë ditën. U vërdallosa poshtë e lartë asaj rruge të mërzitshme dhe ia ngula sytë cdo karroce, duke pritur atë të verdhën. Por, nuk po e gjeja dot ma belle inconnue*. Në fund, nisa të mendoja se ishte veç një ëndërr. Rreth një javë më vonë, po darkoja me Madame de Rastail. Darka ishte lënë në orën tetë, por në tetë e gjysmë ne akoma po prisnim në dhom ës e ndenjes. Më në fund, shërbëtori hapi derën dhe lajmëroi ardhjen e Zonjës Alroi. Ishte pikërisht gruaja që po kërkoja. Ajo hyri shumë ngadalë, si rreze hëne në një rrip gri, dhe gjëja që më gëzoi më shumë, ishte se më kërkuan ta marr të darkojmë. Pasi u ula, i thashë gjithë pafajësi: “Më duket se para ca kohësh kam hasur vështrimin tuaj në Rrugën Bond, Zonja Alroi.” Ajo u zbeh, dhe me zë të ulët,më tha, ”Do t’ju lutesha të mos flisni me zë aq të lartë. Mund t’ju dëgjojnë.” U ndjeva i mjerë, budalla, që e nisa aq keq, dhe pa e patur fare mendjen, rrëshkita në temën rreth shfaqjeve franceze. Ajo fliste shumë pak, gjithënjë me të njëjtin zë të ulët melodioz, sa dukej sikur kishte frikë mos e dëgjonte kush. Rashë në dashuri me të gjithë pasion, marrëzisht, dhe atmosfera e papërshkrueshme e misterit që e rrethonte, më ngacmonte dhe ndizte kureshtjen. Kur po largohej, gjë që ndodhi menjëherë pas darke, e pyeta nëse mund ta telefonoja dhe ta takoja. Hezitoi një çast, kontrolloi se mos ishte ndonjë pranë nesh, dhe më tha, “Po. Nesër, në pesë pa një cerek.” Iu luta Madamë dë Rastail të më fliste për të. Munda vetëm të marr vesh që ajo ishte vejushë, me një shtëpi të bukur në Park Lejn, por kur nisën ca diskutime të mërzitshme për vejushat, me ca shembuj që ilustronin si mund të mbijetojë një martesë e shëndetshme, u largova dhe shkova në shtëpi.
Ditën tjetër, arrita i përpiktë në Park Lejn, por maxhordomi më tha, se Zonja Alroi sapo kishte dalë. Shumë i mërzitur dhe i coroditur shkova në klub, dhe pasi e mendova gjatë, i shkrova një letër, duke e pyetur, nëse mund të më lejohej ta takoja ndonjë pasdite tjetër. Për disa ditë nuk mora përgjigje, por më në fund, mora një shënim të vogël, që thoshte, se ajo do të ndodhej në sht ëpi të dielën, në orën katër. Në fund ishte ky shënimi i jashtëzakonshëm: “P. S. Ju lutem, mos më shkruani më këtu. Do jua shpjegoj, kur të shihemi.” Të dielën më priti, dhe ishte goxha joshëse e plot sharm. Kur po ikja, m’u lut që, në rast se do ndodhte t’i shkruaja përsëri, letrën time ta drejtoja në adresë të “Zonjushë Knoks, kujdestare e Bibliotekës se Uitekёrit, Rruga e Gjelbërt.” Kam arsye, më tha, përse nuk mund të marr letra në shtëpine time.
Ndonëse atë periudhë e pashë shpesh, ajo ndjesia e misterit nuk iu largua asaj gruaje as edhe një moment. Ndonjëherë, mendoja se ishte nën pushtetin e ndonjë burri, por ajo dukej aq e paarritshme, sa nuk e besoja atë gjë. Për mua ishte e vështirë të arrija në një përfundim të saktë, sepse ajo ishte si një nga ato kristalet e çuditshme që shikon në muzeum, të cilët në një faqe janë të qartë, në tjetrën, të turbullt, gjithë dritëhije. Më në fund, e ndava mendjen t’i kërkoja të martohej me mua. Më kishte ardhur në majë të hundës fshehtësia e vazhdueshme që i jepte të gjithë vizitave të mija, dhe letrave që i d ërgoja. I shkrova në bibliotekë për ta pyetur nëse mund ta takoja të hënën e ardhshme, në orën gjashtë. M’u përgjigj se po, dhe unë ndihesha në qiellin e shtatë nga lumturia. Më kishte marrosur misteri, mendoja atëherë. Tani, e shoh ndryshe. Jo,misterin, doja vetë gruan. Misteri më hutonte, më çmendte. Përse, vallë, më hodhi fati në rrugën e tij?”
- Po hë, e zbulove, si përfundim? -i thirra.
- Druaj se po. -m’u përgjigj. -Mund ta gjykosh vetë.
Të hënën, hëngra drekë me xhaxhanë tim, dhe rreth orës katër, u gjenda në Rrugën Merilebon. Ti e di që xhaxhai im jeton në Parkun e Rexhentit. Doja të shkoja në Pikadili, dhe t’i bija shkurt nëpër ca rrugica të vjetra. Papritur, përballë meje pashë Zonjën Alroi, të mbuluar me vello dhe duke ecur me shpejtësi. Kur mbërriti në shtëpin ë e fundit të rrug ës, ngjiti shkallët, nxori një çelës, dhe hyri brenda. “Ky duhet të jetë misteri,”, thashë me vete. Nxitova të hyja dhe i hodha një sy shtëpisë. Më ngjau si bujtinë. Pranë derës ajo kishte hedhur shaminë e dorës. U ula ta marr dhe e futa në xhep. Nisa të mendoj çfarë do të bëja. Ndjeva se nuk kisha asnjë të drejtë ta përgjoja, kështuqë ika për në klub. Në orën gjashtë shkova ta takoj. Ajo ishte shtrirë në divan, veshur si për të pritur miq, me një fustan pambuku ngjyrë argjendi, me rrip të zbukuruar me gurë të çuditshëm, si kahera. Dukej shumë bukur. “ Jam kaq e gëzuar që po ju shoh, më tha. Nuk kam dalë fare sot.” Ia ngula sytë i mahnitur, pastaj nxora nga xhepi shaminë, dhe ia dhashë. “Ju ra sot pasdreke në Rrugën Kumnor, Zonja Alroi.” i thashë qetësisht. Me pa gjithë frikë, por nuk refuzoi të merrte shaminë. “Çfarë po bënit atje?”, e pyeta. “E, ç’të drejtë paskeni ju të më pyetni?“, më tha. “ Të drejtën e burrit që ju dashuron, iu përgjigja. Kam ardhur t’ju kërkoj të bëheni gruaja ime.” Ajo mbuloi fytyrën me duar, dhe ia krisi të qarit. “Duhet të ma tregoni.”, vijova. Ajo u ngrit, dhe duke më parë drejt e në sy, më tha: “Zoti Murchison, nuk kam asgjë për t’ju thënë.” “Po ju shkuat atje të takoni dikë,” thashë me zë të lartë. “Ky është misteri juaj.” Ajo u zverdh në fytyrë dhe më tha, “Nuk shkova të takoj askënd.” “Po përse nuk ma thoni të vërtetën?”, e pyeta gjithë padurim. “Nuk duhet.“, m’u përgjigj. U tërbova, nuk e kontrolloja dot më zemërimin. Një Zot e di ç’i thashë, gjëra të tmerrshme. Dola me nxitim nga shtëpia. Të nesërmen, më shkroi një letër. E ktheva mbrapsht të pahapur. Më pas, u nisa për në Norvegji me Alan Kolvill. U ktheva pas një muaji, dhe gjëja e parë që më zunë sytë në gazetën e mëngjesit ishte vdekja e Zonjës Alroi. Kishte marrë ftohmën në opera, dhe kishte ndërruar jetë pas pesë ditësh nga sëmundja e mushkërive. U mbylla dhe nuk takova askënd. E kisha dashur aq shumë, aq çmendurisht. E kisha dashur atë grua!”
-Po në atë shtëpinë, shkove?- i thashë.
-Po,- ma ktheu. -Një ditë, shkova në Rrugën Kumnor. Nuk mundja ndryshe; më torturonte dyshimi. Trokita në derë, dhe atë ma hapi një zonjë grua. E pyeta nëse kishte ndonjë dhomë bosh. “Si t’ju them, zotëri”, m’u përgjigj. Në të vërtetë, dhomat duhet të jenë bosh. Por kam tre muaj pa e parë zonjën, dhe me qenë se ajo është në borxh, mund ta merrni ju.“ “Kjo është zonja?“, e pyeta duke i zgjatur fotografinë. “Jam e sigurtë që është ajo.“ më tha. “Kur do të kthehet, zotëri?“ “Zonja ka vdekur.“ iu përgjigja. “Oh, zotëri, më vjen keq!“ më tha gruaja. “Ajo ishte bujtësja ime më e mirë. Më paguante tri qindarka në javë, vetëm që të ulej në dhomë.” “Takonte ndokënd këtu?“, pyeta, por zonja më siguroi se jo. “Ajo vinte gjithmonë vetëm, dhe nuk takohej me njeri.“ “Po atëherë, çfarë bënte këtu?“, ngrita zërin. “Ajo vetëm sa ulej në dhomë, zotëri, lexonte, dhe ndonjëherë, pinte caj.“, m’u gjegj gruaja. Nuk dija ç’ti thosha, kështuqë e lashë vetëm, dhe u largova. Tani, si mendon ti, çfarë do të thotë e gjitha kjo? Mendon se gruaja po më thosht e të vërtetën?
-Po.
-Po pse, xhanëm, shkonte atje Zonja Alroi?
-I dashur Gerald, iu përgjigja. Zonja Alroi ishte një grua maniake pas misterit. E merrte dhomën, sepse ndjente kënaqësi kur shkonte atje me vello, dhe i dukej vetja heroinë. Kishte pasion sekretin, por në vetvete nuk ishte asgjë me tepër se një Sfinks pa asnjë sekret.
-Vërtetë mendon kështu?
-Jam i sigurtë për këtë, iu përgjigja.
Nxori kutinë, e hapi, dhe vështroi fotografinë. “A thua?”, tha më në fund.
____________________________________________________
Shënim:
*“Ma belle inconnue” (fr.) - E panjohura ime e bukur
PËRKTHEU: FIONA KOPALI
