2016-02-10

Perdorimet industriale te urines


Urina është përdorur:
  1. Si ilaç
  2. Si zbardhues
  3. Në prodhimin e lëkurëve
  4. Në lyerjen e tekstileve me bojë
  5. Si lëndë e parë për prodhimin e nitratit të potasit
  6. Në përdorime të tjera
Urina sa del nga trupi është sterile. Ajo përmban, ndër të tjera, ure dhe amonjak. Në sajë të tyre ajo ka veti bazike, gërryese dhe anti-bakteriale, prandaj është përdorur në mjekësi, si pastruese etj..
Me ndenjen e saj, nën efektin e bakterieve, rritet përqëndrimi i amonjakut dhe zvogëlohet përqëndrimi i uresë. Prandaj për disa përdorime ajo lihet të ndenjet.
  1. Si ilaç
Përdorimi i urinës si ilaç njihet në disa kultura: romakët e lashtë, indianët, kinezët, popujt arabë etj. Sëmundjet për të cilat rekomandohet nga mjekësia popullore janë nga më të ndryshmet: për disinfektimin e plagëve, të lëkurës, për infeksione të brendshme etj.
Në mjekësinë popullore në disa sëmundje rekomandohet pirja e urinës si ilaç. Sipas studimit të doktorit Donald Kaye “Urina e vullnetarëve të testuar pasi këta kishin pirë ure kishte një rritje të theksuar në vetitë e saj antibakteriale, në krahasim me urinën përpara pirjes së uresë”.
Pra kjo praktikë e pirjes së urinës mund të ketë shpjegime shkencore.
Në librin “Mjekësia popullore, kulturë e lashtë në shërbim të shëndetit”, e mjekut Hysni Ndoja, ne faqen 114, ka një shembull të përdorimit të urinës:
“14. Kur sëmundja e mishrave të dhëmbëve ishte acaruar e shoqëruar me dhëmbje, i jepnin për ta larë gojën të sëmurit me urinën e vet. Me këtë e shpërlanin gojën dy-tre herë në ditë’
Zakonisht urina është përdorur për vetitë e saj antibakteriale në rrethanat e pamundësisë së gjetjes së mjeteve të tjera më të përshtatshme.

  1. Si zbardhues dhe detergjent:
Romakët e lashtë përdornin urinën e ndenjur për zbardhimin e togave të leshta, për largimin e njollave të yndyrës nga rrobat (yndyra është acide, amonjaku është bazik prandaj ndihmon në largimin e yndyrës), për zbardhimin e dhëmbëve, për pastrimin e dyshemeve prej dërrase etj.
Fjala e urtë latine “pecunia non olet”, paraja nuk mban erë, e ka origjinën nga fakti që në shekullin e 1-rë pas erës sonë perandori romak Vespasian vendosi taksë mbi aktivitetin e grumbullimit të urinës që përdorej në disa aktivitete artizanale.
Djali i Vespasianit, Titus-i, ju ankua për pështirosjen që i jepte taksa. Si përgjigje babai i mbajti një monedhë përpara fytyrës dhe i tha “Nuk mban erë!”.
3. Në përpunimin e lëkurëve: urina është përdorur, njësoj si gëlqerja dhe finja, për regjen e lëkurëve përpara heqjes së qimeve. Prandaj në të kaluarën fabrikat e përpunimit të lëkurëve ndërtoheshin ne periferi të qyteteve, në lagje të varfëra.
4. Lyerja e tekstileve me bojë:
Shumë bojëra natyrale kërkojnë përdorimin e kimikateve që boja të fiksohet pas fibrave të tekstilit. Për fiksimin e bojërave është përdorur përveç tanineve, uthullës dhe kripës, edhe urina e ndenjur.
  1. Në prodhimin e nitratit të potasit:
Në shekullin e 20 nitrati I potasit prodhohej duke përzier jashtëqitjet e kafshëve me llaç ose hir druri, dhé si dhe materiale organike si psh. kashtë.  Pirgu zakonisht kishte përmasa 1.5-2-5 metër. Pirgun e lagnin herë pas here me urinë, e mbanin të ruajtur nga shirat dhe pas rreth një viti e lanin me ujë për ti tretur substancat e dekompozimit.
Në një mënyrë tjetër prodhimi të nitratit të potasit të përshkruar nga LeConte urina e ndenjur vendoset në një kontenier kashte dhe lejohet të fermentohet për shumë muaj. Pas kësaj kripërat e mbledhura mbi kashtë treten në ujë. Lëngu i përfituar filtrohet përmes hirit të drurit dhe lihet të thahet në diell.
Në këtë proçes bakteriet e shndërrojnë urenë dhe amonjakun e urinës në kripëra kalcium nitrati. Këto kripëra shndërrohen në potasium nitrati nën veprimin e hirit të drurit.
  1. Përdorime të tjera:
Sipas fjalorit të Sidney Addys, i vitit 1888: “ …ruhej në një kontenier, përzihej me gëlqere, me këtë lyheshin farat e grurit përpara mbjelljes që zogjtë mos ti ngacmonin farat”.
Sally Magnusson në librin e saj “Mbi urinën: Historia e përdorimit të urinës” thotë se terroristët e përdorin në prodhimin e eksplozivëve, gjithashtu në Angli është përdorur në prodhimin e birrës dhe të bukës.
Burimet:

Vdiç shkrimtari dhe avokati i njohur dardan Zeqir Berdynaj (1934-2025)

Zeqir A. Berdynaj, u lind më 6 qershor 1934, në Firzë, ish katundi i Ri i komunës së Pejës.  Shkollën fillore dhe të mesmen e kreu në vendli...