2016-02-11

ROMANET E KADARESË EDHE KINEZIHST

Receptimi i një vepre në internet nuk mund të ndodhë pa përkthimin ose botimin e veprave në formën tradicionale, por për shkak se mediat e reja kanë pasur një audiencë më të re, grupet më aktive shoqërore, të cilët janë më të lëvizshëm, më të lirë, më dinamikë, prandaj studimi i receptimit të një vepre në internet mund të dëshmojë në një farë mënyre gjendjen e përgjithshme të receptimit të saj

Për fat të keq, Gjenerali i ushtrisë së vdekur u përkthye dhe u bë i njohur në Kinë me shumë vonesë. Përkthyesi dhe shkrimtari kinez Zhen En Bo ua dha lexuesve të vendit të vet drejtpërdrejt nga shqipja në vitin 1992. Romanin e botoi shtëpia botuese Shkrimtari. Për arsye të tirazhit të kufizuar (2500 kopje në Kinë nuk mund të konsiderohen ndryshe) dhe të statusit të tij të veçantë në qarkullim (u botua për shkrimtarët), ky roman s‘pati ndikim në shumicën e lexuesve të thjeshtë kinezë. Po më 1992 kanali i parë i televizionit qendror kinez CCTV- 1 shfaqi filmin Kthimi i ushtrisë së vdekur, realizuar nga regjisori Dhimitër Anagnosti (1989) sipas këtij romani.

Siç përmend Zhen En Bo, ky film u shfaq i ndarë në dy pjesë dhe pati një jehonë të gjerë. Pa dyshim qindra mijë teleshikues kinezë e kanë parë këtë film, edhe pse nuk kemi një shifër të saktë për këtë. Në vitin 2008 romanin e ribotoi shtëpia botuese Chongqing, bashkë me dy vepra të tjera të rëndësishme të Kadarésë: Prilli i thyer (2007) dhe Pallati i ëndrrave (2009). Më vonë, në vitin 2012, Huacheng, një shtëpi tjetër botuese, më e madhe, nisi projektin për Kadarénë në gjuhën kineze, në të cilin u përfshi botimi i tri veprave të tjera të tij: Kronikë në gur, Kush e solli Doruntinën dhe Darka e gabuar.

Gaoxing vlerëson se në roman "Gjenreli i ushtris së vdekur" përshkruhet hija e luftës, jo lufta direkt, e cila dëmton psikikën e njerëzve më ashpër sesa lufta vetë. Heilang vlerëson se Kadaréja e vështron luftën nga varret, riprodhon në mënyrë absurde historinë e luftës, për të dalluar goditjen e fortë shpirtërore që pësuan të dy popujt ndërluftues, urrejtjet e vazhdueshme që u shkaktuan nga tragjedia e luftës si dhe thelbin jonjerëzor të luftës. Heilang pohon se Kadaréja përzien njërin pas tjetrit me mjeshtëri artistike elementet historike, gjeografike, kulturore, folklorike në episode të ndryshme. Ky roman plotëson kërkesat e lexuesve për të njohur kombin shqiptar, duke shkuar përtej një romani të zakonshëm kundër luftës në përgjithësi.


Për shembull, në faqen e veprës Gjenerali, rekomandohen edhe veprat e tjera të Kadarésë, si Kronikë në gur, po dhe Vetëdija e Zenos e shkrimtarit italian Italo Svevo- s dhe Palltoja magjike e autorit italian Dino Buzati. Duke u nisur nga receptimi i kësaj vepre në mediat e reja kineze, ne e dimë qartë se është zgjeruar gradualisht në Kinë ndikimi i veprave të Ismail Kadarésë. Dëshmitë e shumta për receptimin e veprës janë dhënë dhe do të jepen më shumë në mediat e reja. Dihet se receptimi i një vepre në internet nuk mund të ndodhë pa përkthimin ose botimin e veprave në formën tradicionale, por për shkak se mediat e reja kanë pasur një audiencë më të re, grupet më aktive shoqërore, të cilët janë më të lëvizshëm, më të lirë, më dinamikë, prandaj studimi i receptimit të një vepre në internet mund të dëshmojë në një farë mënyre gjendjen e përgjithshme të receptimit të saj.

Vdiç shkrimtari dhe avokati i njohur dardan Zeqir Berdynaj (1934-2025)

Zeqir A. Berdynaj, u lind më 6 qershor 1934, në Firzë, ish katundi i Ri i komunës së Pejës.  Shkollën fillore dhe të mesmen e kreu në vendli...