"Pranvera, ndryshime ne sjelle deri ne vendime ekstreme"

Sonila Isaku

Kushtet e veshtira ekonomike, sociale, por edhe problemet familjare, jane shkaktaret kryesore qe cojne nje pjese te madhe te personave ne vetevrasje. Por, pervec ketyre edhe ndryshimet klimaterike dhe ardhja e pranveres eshte nje nga faktoret kryesore qe ndikon ne marrjen e vendimeve te gabuara, te cilat shume here jane fatale. Ne nje interviste per gazeten "Koha Jone", psikologu i njohur Edmond Dragoti shpjegon fenomenin, i cili po merr permasa te jashtezakonshme.

Z. Dragoti kohet e fundit numri i rasteve te vetevrasjeve eshte rritur ndjeshem. Cilet jane faktoret qe ndikojne?

Faktoret, te cilet ndikojne ne marrjen e vendimeve, te cilat shume here jane me pasoja te renda per jeten apo qe cojne deri ne humbjen e saj jane te shumte. Nder faktoret kryesore jane varferia, e cila ne te shumten e rasteve detyron kryefamiljaret per marrjen e vendimeve ekstreme. Por edhe problemet sociale jane shume here shkaktare te vetevrasjeve, te cilat kryesisht ndodhin te femrat, por nuk mbetet pas edhe te meshkujt. Por ajo qe vihet re kohet e fundit eshte edhe rritja e vetevrasjeve te femijeve, te cilet nuk mund te perballojne keto situata te veshtira ne familje dhe marrin vendime ekstreme.

Meqenese jemi te femijet, gjate kesaj periudhe vihet re nje rritje e numrit te vetevrasjeve tek ta. A ndikon ndryshim i klimes ne gjendjen e tyre?

Periudha e veres eshte nje stine kur organizmi i njeriut peson ndryshime te shpejta. Ne kete kohe vihen ne funksion qelizat nervore, qarkullimi i gjakut dhe ndryshimet hormonale per shkak te ndryshimet te temperaturave dhe nderrimit te stines. Por kjo eshte me e theksuar te moshat e reja, sidomos te femijet dhe adoleshentet, te cilet pesojne ndryshime te menjehershme fiziologjike qe ndikojne drejtpersedrejti ne sjelljen e tyre.

Cilet persona jane me te rrezikuar?

Keto ndryshime ne kete periudhe kohore jane te te gjithe, por individet qe kane raporte emocionale me te larta marrin edhe vendime te padrejta, te cilat u lene pasoja per gjithe jeten e tyre. Nderkohe qe ka edhe nga ata qe marrin vendime ekstreme, te cilat i cojne deri ne pasoja fatale, ne vdekje. Ndaj nje kujdes i vecante duhet te femijet dhe sidomos adoleshentet, te cilet kane nje funksion te larte hormonal seksual, apo edhe te ndryshimeve fiziologjike qe sjellin qendrime te ndryshme te te kuptuarit.

Cfare duhet bere me keta persona dhe cila eshte keshilla qe duhet te ndjekin?

Prinderit apo mesuesit duhet te kene nje informacion te gjere per zhvillimet fiziologjike per te kuptuar edhe sjelljet e femijeve. Cdo ndryshim fiziologjik shoqerohet me nje sjelle te re, e cila duhet te kuptohet sa me mire nga prinderit dhe te percohet "mesazhi" qe ata duan te thone. Ndersa vete te rinjte, por edhe personat e tjere, situatat e veshtira nuk duhet qe t'i perjetojne me emocione te forta, por t'i shohin me gjakftohtesi, nderkohe qe asistenca e psikologeve sociale do te ishte e rendesishme.





Shkaqet e vetevrasjes

Problemet e renda sociale dhe ekonomike ne familjet shqiptare jane faktoret kryesore qe ndikojne ne marrjen e vendimeve te gabuara per jeten e gjithsecilit. Sipas psikologeve me te rrezikuar ne keto raste jane kryefamiljaret dhe te rinjte te cilet nuk arrijne t'i suportojne keto situata.



Ndryshimet klimaterike

Ardhja e pranveres dhe ndryshimi i stines eshte nje nga faktoret qe ndikon drejtpersedrejti ne ndryshimet fiziologjike te te rinjve dhe adoleshenteve. Keto ndryshime hormonale sjellin ndryshimin e te kuptuarit dhe qendrimet, sidomos tek adoleshentet, te cilet marrin vendime te padrejta.