DY FIGURA DRITË DHE ERRËSIRË

            Dëshiroja më shumë kënaqësi të shikoja në bulevardin e Tiranës me rastin e 100 vjetorit të pavarësisë shtatoren e atdhetarit të madh dhe Poetit të Kombit Shqiptar AT GJERGJ FISHTËN.

            Koha që po vjen do ta sjellin atë figurë dhe do ta vendosin në vendin e merituar jo vetëm në Tiranë po edhe në qytete të tjera. Kjo është figura e dritës së At Gjergj Fishtës.

            Akoma edhe sot pas shtate dekadash, vazhdojnë të përmbaltin figurën e Fishtës, dhe kjo na kujton Rasën e Lemnit të shkruar rreth 1000 vjet p.e.s. që thotë “zi e më zi”. Kur Arben Puto vazhon rishtas duke ricikluar akuzat e vjetra se At Gjergj Fishta ka qënë më fashist se ç’mendonim. Kur edhe në këto dy dekada të quajtura demokraci, vazhdojnë me të njëjtën gjuhë të enverizmit për të përbaltur figurën e ndritur të poetit të kombit shqiptar At Fishtën.

            Gazuli & Radovani shkruajnë: “Plot 70 vjet ma parë ! Kur shqiptarët menduen se një zëmër e madhe pushoi së rrahuni, pikërish prej asaj dite Ajo vazhdoi me gufue ma shumë se kurrë,  për t’i ndejë fjalës së dhanun. Kurrë, Shqipni, s’kam me t’harrue / Edhe në vorr me t’ përmend kam.

            At Fishta, po na zgjon dhe po na tund nga kjo letargji e rëndë për situatën që po jetojmë:

            Malet po shkundnin supe e pluhnosuna nga (kërcënimi, që vazhdojnë fqinjët tonë. Shën im). Na kujton për t’i  thënë Partisë nazifashiste greke “Agimi i Artë”,  arrin me shpifje të ulta kundër kombit shqiptar, duke etiketuar shqiptaret si  “mbeturina të Perandorisë Osmane dhe si “një komb kaçakesh kërcenon Janullatosin”.

            Mësoni të dini se kush janë shqiptarët; Është gjetur në hyrje të ngushticës së Dardaneleve rrasa e gurit në fshatin Kamin në Ujdhesën e Lemnit. Fillimisht banohej nga pellazgo-shqiptarë në vitin 1886 dhe sot e keni të vendosur në Muzeun Historik të Athinës.  Gdhendja të jetë bërë rreth viteve 1000-800 p.e.s. Është vërtetuar plotësisht se leximi i shkrimit është pellazgo-shqip.

            Prof. Dr. Lutfulla Peza thotë: “Historia e jonë e shkruar fillon me Homerin, Iliada e Homerit i kushtohet pellazgëve hyjnorë. Ata kanë luajtur rolin vendimtar në lindjen dhe zhvillimin e qytetërimit në Eurpë dhe Mesdhe. (“Dritë e re mbi pellazgët...”. bot. 2009, f. 30).

            Robert d’Angeli, shkruan: “... me shqipe, të njohur nga e gjithë bota e lashtë dhe të folur zakonisht kudo, nga Kaukazi deri te shtyllat e Herkulit. Kështu, që nga lashtësia e deri më 1850 e më tej, ka vijuar të flitet pa ndërprerjen më të vogël, kudo në Greqi; në fshat e në qytet. (“Enigma”, f. 273).

            Iliada, Odisea dhe vepra si Rasa e Lemnit janë përkthyer nga pellazgo-shqipja në greqish rreth shekullit të 4 p.e.s. nga Eskili dhe Pindari. Ju grekët duhet të mësoni historinë para se të flisni.

            Janullatosi i ardhur me një telegram urgjentë dhe i aprovuar nga ish presidenti tradhetar Ramis Alia dhe më vonë nga Fatos Nano e Sali Berisha me marëveshje nën rogos me Greqinë, për të hedhur në dorë Kishën Noliane, që greku e quan fitoren e shekullit të kaluar.

            “Vendosja e Janullatosit në krye të KOASH-it është padyshim më fatalja e veprave anti kombëtare të kryera në këta 100 vjetë të shtetit tonë nga politikanët shqiptarë.

            Kurorëzimi i kontestuar i Janullatosit, jashtë ambjenteve të kishës e në prani të emisarëve të shumtë të Athinës politike fetare, ishte rezultati i një pazari që u bë në atë kohë mes Athinës e Tiranës Zyrtare”. (Pëllumb Xhufi, gazeta Illiria, “Hirësia Janullatos...”, 18-10-2010).

            Sikur të ndodhte mrekullia dhe të çoheshin nga varri Rilindasit: At Fishta, Noli, Imz. Kristofor Kissin, Petro Nini, Papa Kristo Negovani, Çerçis Topulli etj. Ata do të shpërthenin me një buçimë të madhe urrejtjeje duke kujtuar shokët e tyre Rilindas të masakruar nga kisha janollatiste greke dhe duke parë veprimtarinë helenizuese të kombit shqiptar sot.

            Janullatosi, Shqipërinë e Jugut e ktheu në arkivol, me pesë mazoleume të mbushur sarkofagët me kufoma shqiptarë për ushtarë grekë. D. Agolli citon: “Të ngrihesh për të nxjerrë eshtrat ne shek. XXI... një veprim i tylle që nuk mund të ndodhë as në popujt më primitive, një veprim i turpshëm e i frikshëm, i padenjë për asnjeri. Ata që kanë bërë këtë meritojnë denim të larte. Një zell tronditës e i rezikshëm që ndodh në vendin tonë. (“Illyria”, 25-8-2006, f. 30).

            Kjo është një maskarada që luan ky prift? Po sot çfarë po ndodh tek ne? Një filozof gjerman thotë: “Populli i kupton avash avash gjërat, por kur i kupton, bëhet i papërmbajtur.

            Prof. Dr. Eshref Ymeri shkruan: “Të gëzon shpirtin fakti që aleanca Kuq e Zi, evetmja parti më e re politike në Shqipëri, ka ngritur zërin kundër Janullatosit dhe ka kërkuar shporjen e tij nga Shqipëria. Kundër Aleancës Kuq e Zi, si me komandë, ngrihet zëri i Anastas Janullatosit, i cili ka deklaruar se nuk do të largohet nga Shqipëria, ngrihet përfaqësuesi politik i shtetit grek, konsulli grek në Gjirokastër Nikolas Kotrokois, ngrihet partia nazifashiste me emrin “Agimi i Artë”. Madje konsulli grek, në sulmin e vet kundër aleancës Kuq e Zi deklaron fare shkoqur: “...shpreh bindjen time se detyrimi i politikës dhe sidomos i partive të mëdha politike në vend duhet të veçojnë këta zëra ekstremist”. (gazeta “Tema”. 22-8-2012).

            Partitë politike PD dhe PS të lidhura ngushtë me dy partitë greke “Ta Nea Demokrcia” dhe me “PASOK-un”, janë të zbuluara prej kohësh për tradhëti ndaj atdheut duke patur Janullatosin mbi kokën e tyre.

            Flet Fishta para 100 vjeteve kur u shpall pavarësia, është e vlefshme për ditën e sotme.

            Një gjamë dëshpërimi...”

            Këtu, këtu Shqiptarë!... A ndiet? ... Ku ju kam... Ku jeni?

            Mo ‘ leni burra!... M’ armë!... Mbaroi Kosova!...

            Janina humbi!... e ndoshta Tepeleni...

            Shkoi Manastiri! Dibra dhe Gjakova!...

            Vendet ma t’ mira ne na i mori shkjau,

            E, çka asht ma zi, në vëlla me vëlla na ndau.

            Edhe tek neve, u pa në festën e 100 vjetorit të pavarësisë, një kompaktësi, një solidaritet të bashkuar me trojet shqiptare rreth flamurit Kuq e Zi, sa që Janullatosi mbeti i kiçur mbrenda se mund ta hanin të gjallë po të dile jashtë derës.

            E sot para 20 vjetëve grekët kanë hedhur në dorë Kishën Autoqefale Ortodokse Shqiptare dhe e konsiderojnë kishë greke. Kur prifti grek ka mbeshtetjen e plotë të qeverisë dhe të Akademisë të Shkencave merr guximin dhe zbaton aplikimin e helenizimit të shqiptarëve me formulën e udhëzuar nga trepaleshja Ruso-sërbo-greke, Helenizim=kishë greke+shkollë greke+vorreza greke.

            Ndërsa Ismail Qemali ka ngritur zërin: Ballkanit i duhet këmba e katërtë, Shqipëria, pa këtë këmbe nuk ka dhe nuk do të ketë qetësi, deri sa të vendoset kjo këmbe, për bashkimin i katër vilajeteve.

            Ndërsa, më 29 nëntor 1944, po në kompanjelin e fretënve, aty ku Fishta vendosi Flamurin Kombëtar në 1913, partizanët komunista të Enver Hoxhës vendosën Flamurin e zhigatun me yllin e kuq jugosllavë, porosi e “shokut” Tito, në shënjë pushtimi...  Me të drejtë Fishta shkruan: (e vlefshme për kohën e sotme që greku i zë frymën Shqipërisë bashkë me komunistat shqiptarë).

            “Një gjamë dëshpërimi...”

            Veç sot pse Europa, sot asht gjith ‘uzdaja

            Se Shqipëria e lirë del zonjë n’vetveti,

            Pse sot Europa, - do Mbretni t’ Mëdhaja –

            Duen me e ngushtue kah toka edhe kah deti,

            E n’ vende tona duen që shkjau të shklasë

            E fisi shqiptarit n’ dhe t’ humbasë?...

            Atëhere kur shteti shqiptar dhe qeveria provizore e Tiranës u zgjodhën dhe vazhduen me u drejtue nga komunistët shqiptarë, shërbëtorë besnik të Titos dhe të Stalinit, çfarë mund të pritej një pushtimi të ri, që po zëvëndëson atë fashist e nazist? E të mendosh se Shqipnia, mbas pushtimit fashist të vitit 1939, kur kryeministër ishte Mustafa Kruja, arriti me hapë 120 shkolla shqipe jashtë tokës Nanë në territoret e pushtuara nga Sërbia, në Ulqin, Tivar, Hot, Grudë e Kosovë, e kudo kishte në organet shtetnore vetëm Shqiptarë. Pushtuesit nazist njohën edhe të drejtën e vendosjes Flamurit Kombëtar Shqiptar pa shënjat e fashizmit apo të nazizmit.

            At Fishta vazhdon: “Asht kjo arsyeja që pushtuesit kudo në botë, ma parë se keshtjellat, rafshojnë shkollat, themelin e ndërgjegjes kombëtare e liri dashëse pa kufi të tij”.

            Po citojmë pjesërisht nga materiali i Daniel GAZULLI – Fritz RADOVANI: AT GJERRGJ FISHTA O. F. M. asht mendja, zemra e shpirti i popullit Shqiptar viti 2010.

            Kjo është figura e dritës e kombit tonë.

            Zef... Kur ishte 9 vjeç, porsa françeskanët kishin çelë në Troshan një shkollë, ndër nxënësit e parë ishte edhe Zefi i vogël. At Lavro Mihaçeviq, zgjodhi dhe çoi në Bosnjë për studime At Gjergj Fishtën dhe at Shtjefën Gjeçovin. Atje morrën nektarin e dijes. Sipas rregullave Françeskane ndërroi emnin nga Zef në Gjergj. Ishte një përkim fatlum të merrte emnin e Kastriotit të Madh, e mbau me nder.

            Me 1893 Fishta i ri u kthye në atdhe. Më 25 shkurt 1894 meshoi për herë të parë në Troshan.

            Kurse më 1897-1898 shërbeu si kapelan në Lezhë.

            Në janar 1899 themelohet shoqnia “Bashkimi” me antarë Imzot Prengë Doçin, Dom Ndoc Nikajn, At Gjergj Fishtën, Luigj Gurakuqin, At Shtjefën Gjeçovin dhe Dom Ndre Mjedën.  “Bashkimi” u ba një votre atdhetarësh që shkelqeu në gjithë Shqipninë.

            At Gjergj Fishta u konsiderue menjëherë Apostull i Shqipnisë, por me një vizion përveçse thellësisht kombëtar, kryekëput edhe perëndimor dhe europian. Me aq mjeshtëri, mundi me lidhe fjalën me psikologjin e popullit të vet, për me lane në thesarin e kulturës kombëtare “Lahuta e Malsisë”, e cila gërthen 15.563 vargje ndër 30 kangë. Krijimtari poetike e botueme kalon 50. 000 vargje. ... po një çështje kombëtare që kërkonte BASHKIM e ngritje mbi çdo ndasi, grindje, mni, e ngatërresë për atë gjuhë që ishte.

            Porsi kanga e zogut t’ verës, / Që vallëzon n’blerim të prillit; / Porsi i ambli fllad i errës, / Që lëmon gjinjtë e trandofilit: / Porsi vala e bregut t’ detit, / Porsi gjama e rrufesë zhgjetare, / Porsi ushtima e një tërmeti, / Ashtu asht gjuha jonë Shqiptare.

            Lahuta ka në themel shkambinj ciklopikë  (si muri pelargikon që rrethon Akropolin e Athinës ndërtuar nga Pellazgët para 2000 vjet para Krishtit. Shënimi im).

            Si mund të quhet shovenist poeti i një kombi 12 shekuj në robni sllave e osmane pse lëshon anatemën ndaj arijve të bardhë të ardhun prej stepave ruse e që ende guxojnë e na quajnë sot e kësaj dite Kosovën Martire Sërbi e vjetër?! Atyne po, u thotë:

            T’i mësojmë fëmijtë mbas sotit / mos t‘ lakmojnë tokës s’ Kastriotit, / se u bjen shtrejt, qe besa e Zotit!

            At Fishta nuk ngurron t’i lëshojë namen as Europës në London, në Versajë, pse e la këte dhe të coptuem, prandaj:

            Me gjith këta, por larg nuk shkon / e me i vra ka rr’feja e Zotit / t’ shtat mbledhë si janë n’London.

            At Fishta vetë ishte një shembull i shkëlqyeshëm i mbylljes së tragjedisë së gjakmarrjes, një vepër e pandërpreme e Françeskanëve Shqiptarë, sa kur i vranë të vëllanë, Çupin, jo vetëm fali vrasësin,  po edhe lëshoi thirrjen: Ndalnju, burra! Ku veni! / Pashi Zotin, lëshoni hutat, / se mjaft gjak ashtë derdhë!...

            Në vitin 1913, themeloi dhe drejtoi deri sa vdiq revistën  “Hylli i Dritës.

            Në vitin 1919 asht sekretar i delegacionit shqiptar në Konferencën e Parisit.

            Në vitin 1921 ashtë zgjedhë deputet i Shkodrës në Parlamentin shqiptar, asht edhe nënkryetar i Parlamentit tonë.

            Në vitin 1930 asht në Athinë antar i delegacionit të Konferencës Ndërballkanike.

            Në vitin 1931 ashtë ftue për mbrojtjen e të drejtave të shqipnis dhe të shqiptarëve në disa shtete, ku ka spikatë fjala e tij, ne 1931 në Stamboll dhe 1932 në Bukuresht.                                 Në vitin 1931 ashtë ftue në New York me përfaqësuesit e 60 shteteve të Botës ku u zgjodh antari i Bashkimit Ndërkombëtar të poetëve në Amerikë.

            Ajo që ndodh sot me qeveritarët tonë, Fishta i jep shpirt satirës kundra pseudoatdhetarëve  “me barkun kodër”  “ dhe xhepat e frymë”.

            Më 1925 At Fishta detyrohet të emigrojë në Itali për të mos pasë fatin e Currit, Gurakuqit e të Dom Gjon Gazulit. Para arkivolit të Avni Rustemit; “fatzeza, moj shqipni – po ishte faj me të dashtë ty”.

            Sa ishte gjallë arriti majat më të nalta të vlerësimit, sa u quejt Poeti Kombëtar i Popullit Shqiptar, Tue u vlerësue dhe nderue me një mirënjohje të madhe me shumë dekorata e medalje.

            Në 1911, Kunorë e argjenti nga Klubi “gjuha shqipe” e Shkodrës.

            Në 1912, Dekoratën Ritterkreuz nga Mbreti i Austrisë.

            Në,1913, Penë florini nga qyteti i Beratit .

            Në, 1925, Medaglia di Benemerenza, nga Papa Piu XI.

            Në, 1929, Lector Jubilatus, prej parisë së Urdhnit Françeskan.

            Në, 1931, Dekoratën Phoenix nga Greqia.

            Zemra e Fishtës, një ditë, si llave vullkani, shpërtheu në kangët e pamort të Lahutës së Malësisë. Ato kangë ishin jehonë malesh e betejash, pabesie e babëzitjeje, nje kapërthim i egër ndjenjash, siç ishte e ashpër, deri në dhimbje, vetë historia e këtij populli: Lufta e tij një çetë fatosash ndër shpella e në male, një grusht trimash në grykë, nje pritë skifterash në rranza, njeri në Kosovë, tjetri në Hot, këndej kundër turkut, andej përballë sllavit, këtu i pabesi atje trdhëtari... Kush e kërkon Lahutën një poemë si mbas rregullave klasike, nuk njeh historinë e popullit të cilit i këndoi. Ka vërtet një hark kohor në të cilin zhvillohen ngjarjet e Lahutës, ...vitet 1858-1913, At Gjergj Fishta dhe vepra e tij, ja si u vlerësua para vitit 1945.

            “Fishta  është shkëmbi i tokës dhe shkëmbi i shpirtit shqiptar”. Lasgush Poradeci.

            “Koha e ardhshme ka me dijtë me e çmue edhe ma mirë randësinë e këtij njeriu, sidomos kur vjershat e Tij të jenë përkthyer ndër gjuhë ma të përhapuna”. Prof. Dr. M. Lambertz.

            “Kot përpien grekët e sotëm të gjëjnë në letërsinë e tyre një vepër me të plotësuar se Lahuta”. Faik Konica.

            “Lahuta e Malsise” mund të qëndrojë përkrah veprave poetike ma të shqueme të popujve të tjerë”. M.A. Freun fon Godin.

            “At Fishta, ky gjeni me rrajë në tokën amtare të Popullit Shqiptar, që për shkak të njohjes së thellë që kishte për letërsinë klasike dhe mbi jetën e sotme shpirtnore të kombeve të Europës, u ngjit deri ndër majat më të larta të kulturës.” Prof.  Dr. Nobert  Jokl.

            “Fishtën,  poet me temperament thjesht klasik nuk do ta frymëzonte asgjë më parë e më shumë se Atdheu. Gati krejt vepra e tij i është kushtuar Atdheut”. Lefter Dilo.

            “Poemi epik “Lahuta e Malsise” asht një vade “mecum i çdo atdhetari”. K. Prennushi.

            “Sa qe gjallë, Fishta arriti apogjeun e vlerësimit;  duke u ngritur në piedestalin e lartë të Poetit Kombëtar. Vetëm katër – pesë vjet pas vdekjes, jeta dhe vepra e Fishtës u përbaltën në mënyrë të pashëmbullt, me synimin që ai të varrosej njëherë e përgjithmonë, ose, e shumta, të mbetej si një njollë e zezë dhe e turpshme në historinë e letërsisë shqiptare...” Prof. Ndue Zef Toma

            I nderuar lexues, At Fishta, vargëzon gjëndjen e sotme të Atdheut:

            Por, po ndodhi se vjen dita, / Që me faj Shqipnin e darni, / Që e Liris u erret drita / Edhe n’ t’ huej Atdheun e mevarni, / A për pare a marri t’ tjera, / Si ndër kohë, që shkuen, atëhera, / JU MARROFTË I MADHI ZOT !

            “Por ajo që të bën më shumë përshtypje, është fakti që 42 klerik ortodokës të Kryepeshkopatës së Tiranës, me sulmin e tyre që ndërmarrin kundër Aleancës Kuq e Zi, marrin në mbrojtje Janullatosin, duke u radhitur për krah nazifashistëve të Agimit të Artë, të cilët në sheshet e Athinës kanë deklaruar se “Një komb kaçakësh kërcënon Janullatosin”. (Prof. Dr. Ymeri, “Përsiatje e Shkurtër...” Floripress 6-1 -213)

            Këta 42 klerikë ortodoks shqiptarë mbështetës të grekut Janullatos e din fare mir që baballarët dhe gjyshërit e tyre janë përsekutuar nga kisha greke dhe ishin vrar, helmuar apo coptuar me sopat nga agjentёt e kishës, për ktë urrejtje. Më 1909 patriotët shqiptarë të Korçës kishin shpallur Autoqefalinë e kishës ortodokse, nje vit më parë në Korçë kishin vrarë peshkopin grek Fotin.

            Ndërsa Klerikët katolik shqiptare janë atdhetarë, me devotshmëri deri në flijim për kombin.

            Bashkëpuntorët: Fritz Radovani e Daniel Gazulli. “I dëbuemi”... “I dëbuem” ... “I... Lamtumirë!... Vendet e mia... Që po zhduken... dajngadalë... Lamtumirë! Ti shtëpia e t’ Parëve, ku ma s’ pari m’ agoi drita... ...E ku strehë u dhashë shtegtarëve... Miqt e babës edhe ku i prita. Lamtumirë, ...carani n’ votër! Lamtumirë, ju armët e shkreta!... Lamtumirë, ti Nanë e motër! Lamtumirë, per s’ të jetë jeta!.. O shtegtar, n’ një vorr të ri N’ hasësh ndonjëherë ti, tue ndjek shtegun, T’ çelun n’ për ndonjë shkreti,  Aty vetë kam me kenë vdekun. Një kryq druni, të kjofsha true, Nxirre e venma përmbi krye, E, nëmosë, ti për mue Lutju Hyjit për çka t’kem fye... Dhetor 2010.

                                                                                                                                                                                    Rasim Bebo  Addison  Çikago  janar 2013