“LISI I TAMLIT” NJE LIBER I VEÇANTE KUSHTUAR MALESORES SE MALESISE MADHE

…kesaj radhe nga Zef Pergega

Ne muajin prill 2019 doli nga shtypi dhe u vu ne qarkullim libri i Zef Pergegges “Lsi i Tamlit” kushtuar heroizmit dhe fisnikerise se lokeve malesore te Malesise Madhe ne disa periudha historike. Autroi me nje shtjellim brilant, me fakte e metafora, me krahasime dhe ngjyrime emocionale te fjales i ka pershkruar disa nga figurat me te spikatura te Malesie, te cilat gati sa burrat e kaluar atyre u dalluan ne jeten e veshtire te maleve, jo vetem si model i trashegimise se traditave, por edhe ne pejesmarrje ne ngjarje historike te malesoreve, po te kemi prasyshe se sani i tyre kishte mberritur edhe ne Amerike per shkak te kontributit te tyre ne lufte per clirimin e vendit nga pushtimo osman

Nё traditёn shqiptare, por sidomos nё atё veriore katolike femra ёshtё quajtur Lisi i Tamlit nё familje dhe me tej. Ajo qё e ka manifestuar mrekullisht deri nё ditёt e sotme ёshtё malёsorja e Malёsisё Madhe, madje edhe nё mёrgim nё botёn e lirё e veçanёrisht ndёr malёsorёt nё Shtetet e Bashkuara tё Amerikёs. Lashtёsia e tipareve mendore dhe trupore tё rracёs shqiptare gjёnden sot nё portretin e hyjnueshem tё malёsores, qё lind sokola edhe jashtё shtetit tek nёnat dhe burrat arbёresh nё Italinё e jugut, nё ato troje kur nё kohёn e Ilirikut disa teritore u pёrkisnin atyre, ku mё shumё se 500 vjet e ruajten gjuhёn, kuturёn, flamurin, mallin, veshjet tradiconale shqiptare dhe kujtimin pёr Shqipёrinё dhe tё heronjёve tё saj! Malёsoret e Malёsisё Madhe dhe arbёreshёt e Italisё janё sot i vetmi shenj i bekuar i rracёs tonё pellazgjike me xhubletё, deri nё preher tё historisё! Nder te tjera ne nje paragrafet e librit lexojme:

Malёsia nё pamje tё parё tё duket si njё perandori, qё lashtёsia e ka mbёshtjellё me qindra shalle tё bardhё. A nuk i mbёshtollёn kёshtu plagёt e Jezuzit nё kryq?! Kur i prek pemet e saj origjinale, tё cilat e kanё qendisur supin legjendar te heroizmit, yjet vetёm sa heqin vallen e mikpritjes. Aty mikpritja pёr udhёtarin e largёt ёshtё si flaka pёrmbi prushin e lisit, qё me mijra imazhe ledhatojnё gurin e kullёs dhe çuditesh si ato e bёjnё gurin tё flasё pas njё heshtje tё gjatё. Gёzimi nё kullёn e tij ёshtё i papёrshkrueshёm. Piktorёt e lashtё i mbushnin tabllotё e tyre pёr çmimin e madh qё sot fle me themelet e olimpit tё kёsaj perandorie tё races tonё tё pastёr…

Kam shkruar pёr Malёsinё dhe sa mё shumё bёhen nё numёr aq mё shumё ndjej boshllek nё thellёsinё e dijeve. Ata vetёm çelin edhe nё dimёr nё mёnyrё tё papritur.

 Me petale tё urojnё mirёseardhjen. Dhe kur duan tё shfaqin respektin dhe kur duan tё tё ndihmojnё nё nismen tёnde, ato e çelin shtegun me jehonёn. 

Duhet tё ecesh qё tё arrish aty, nё kёmbёt e statujёs sё priceshёs Malёsi. 

Kopёshtin e madh tё Lisit nё Tamlit nё Malёsi ende nuk e ka pёrshkruar njeri.

 Ata qё jetojnё atje u duhet te bёjnё rolin e kopshtarit dhe tё kujdesen si vreshtarё tё mirё pёr pjergullat e perandorisё qё mushti tё jetё i ёmbёl pёr mikun. 

Tё huajt dhe miqtё e largёt nuk e kanё patur kohёn dhe as mundёsinё tё jenё banorё tё thesareve qё ka nёntoka e Malёsisё.

Botuesi,Spiro Dede dhe redaktori Marash Mirashi

Njerёzit, larg ia çuan zanin kёsaj treve qё tё duket sё u lind e mbijetoi nga shkrepje rrufeje e Zeusit perёndi.

 Kush e prek apo kush ka provuar t’a prekё, kёmbёt i ndeshin nё zjarrin e kёsaj rrufeje qё rri ndezur nё unurin e eshkёn e diellit. Edhe Amerika ka kureshtje pёr kёtё qiell e pёr kёtё dhe!

Libri eshte shume i pasur me kronika historike dhe jetesore si dhe me fotografi me ngjyra dhe bardh e zi.

 Mendojme se eshte nje vazhdim i librit “Malesoret” edhe si kontribut i vyer i ketij autori per treven e Malesise mbasi ai ne kolanen e librave e ka trajtuar me se shumti Malesine e Madhe.

 Zef Pergega eshte mirditori i dyte qe ka shkruar aq shume libra per Malsine me nje dashuri dhe respekt per kete treve dhe njerezit e saj.

Interesant nje nga vargjet poetike te Pergegs qe i drejtohet malesores:

Ejani ju nana malёsore

E mblidhuni nё votrёn tuaj

Qё tё mos na kёndojё

Qyqja pa emёr vorr nё vorr

Nё Dhe tё huaj

Ejani tё madhёrushme si hije tё bekueme

Se keni qenё e jeni tё lume!