Në tetor të vitit 1976, i pyetur për të nominuar tre libra që i ka lexuar së fundmi, Nabokov kishte zgjedhur një përkthim të ri të Ferrit të Dantes, një guidë të ilustruar për fluturat e Amerikës së Veriut dhe një libër të vetin, “një dorëshkrim të një romani ende të papërfunduar”. Ai së fundmi ka qenë i sëmurë dhe, në deliriumin e tij, e lexonte romanin me zë të lartë para një audience të vogël ëndërrimtare në përbërje të “pallonjve, pëllumbave, prindërve të mi të vdekur, dy selvive, disa infermiereve të reja që mblidhen rrethe rrotull dhe një mjek familjar aq të vjetër saqë duket i padukshëm”.
Më 17 nëntor të vitit 2009, ky roman, “The Original of Laura”, do të pushtojë një audiencë më pak halucinante, kur do të botohet për herë të parë. Nabokov kurrë nuk e kishte përfunduar dhe në shtratin e tij të vdekjes i kishte kërkuar bashkëshortes së tij Vera ta shkatërronte. Ajo nuk e kishte respektuar kërkesën e tij; siç nuk ka bërë pas vdekjes së saj as djali i saj Dmitri. Mbajtës i ashpër i shkëlqimit atëror, Dmitri nuk është oportunist. Por pas tridhjetë vjetësh dhe mjaft i pikëlluar, ai e ka rikthyer librin nga një kupolë zvicerane për botim mbarëbotëror, plotësisht ashtu siç e ka menduar Nabokov si një prej tri veprave më të rëndësishme.
Lolita, gjithashtu, vetëm mëzi i ka shpëtuar djegies. Por ajo ka qenë e përfunduar, derisa “The Original of Laura” është grumbulluar nga 138 karta. Në edicionin e Penguin, kartat, që tregojnë shkarravitjet e autorit, bashkë me gjurmët e njollave të gishtërinjve dhe njollat nga ushqimi, do të përfshihen mbi tekst; ato janë të shpuara, kështu që lexuesit mund t’i shkëpusin ato. Është një pjesë magjepsëse e krijimit të librit dhe kushdo që e adhuron Nabokovin do të dëshirojë ta ketë këtë libër. Por pjesë të tij janë vetëm në formë skeleti.
A duhet të dëgjohen shkrimtarët kur u kërkojnë të tjerëve t’i shkatërrojnë dorëshkrimet e tyre? Sigurisht jo. Nëse Max Brod do ta kishte dëgjuar mikun e tij Franz Kafka, “Kështjella” dhe “Procesi” do të ishin humbur – siç ka ndodhur edhe me ditarët e Philip Larkin, kur e dashura e tij Monica Jones e dëgjoi dhe i copëtoi ato. Kërkesat në shtratin e vdekjes janë shpeshherë ambivalente apo gjysmë të dëgjuara. Kur shkrimtarët kujdesën kaq shumë, ata sigurohen ta kryejnë vetë këtë punë – siç ka bërë Thomas Hardy, i cili ka hedhur në flakë një numër të madh të dokumenteve.
Testamenti puritan e dënon Dmitrin për mospërfilljen e babait të tij. Por ne të tjerët duhet ta falënderojmë atë. Vitin e ardhshëm lista e Nabokovit do të ribotohet; lexuesit e rinj do ta zbulojnë atë dhe ata të vjetrit do ta rilexojnë në mënyra të reja. Kjo është diçka për t’u festuar, pavarësisht nëse Laura është e mirë.
