Nga Flori BRUQI : ...Kanë dalë përsëri të verdhë, të kuq, soj i çuditshëm...

Akademik Prof.Dr.Naim Sali Kelmendi, Ph.D 

Lindi më 10 shtator 1959 në Ruhotin e Pejës.Rrjedh nga një familje e njohur për tradita patriotike në Rrafshin e Dugagjinit.

Ëshë biri i nacionalistit të mirënjohur Sali Ramë Kelmendi nga Haxhaj -Rugovë. Për të parët e familjes së tij është shkruar edhe në “Lahutën e Malësisë” së Gjergj Fishtës duke përmendur të parin e kësaj familje -Rrustëm Ukën…

Babai i Naimit,Salihu ishte i ndjekur dhe i burgosur nga shovenistët serb në kazamatat jugosllave(Bugun e Nishit etj).

Deri më vdekje babai i tij mbeti konsekuent ndaj çështjës gjithë kombëtare.

 Naimi, për disa vjet ka punuar në gazetën “Bota sot”. Gjatë luftës çlirimtare në Kosovë, ishte reporter në vijën e frontin , në  luftën famoze të Kosharës ( 1999) prej nga lexuesi shqiptar njoftohej për luftën heroike të vashave dhe djemëve shqiptarë. 

Poashtu ai njoftonte opinionin mbarë kombëtarë për të bëmat e lavdishme dhe heroizmin e kësaj beteje të lavdishme, por më vonë Naim Kelmendi shkroi edhe mjaftë radhë, artikuj , intervista, reportazhe ,libra  etj,për një tjetër betejë të lavdishme-Betejën e Loxhës në gazetën “Pavarësia News” etj.

Naim Kelmendi tërë jetën e tij e deri më sot ia kushtojë çështjes  kombëtare . Penda e tij prej floriri nuk pushojë kurrë së shkruari poezi , prozë,romane për Kosovën dhe popullin e robëruar të sajë , dhembjet e të cilit do t’i përjetojë rëndë në shpirt, njësojë sikur mallin për babanë e tij, ngrohtësinë dhe zërin e ëmbël të të cilit nuk e shijoi kurrë në jetë. 

Naim Kelmendi edhe tash vazhdon të shkruan poezi, të këndojë dhe t’i thurë këngë lirisë së fituar me aq shumë gjak, do të këndojë bashkë me popullin e tij të cilit i thuri aq shumë vargje, dhe për lirinë e të cilit ishte i gatshëm të sakrifikohet në çdo çast.

Poetët janë zëri më i bukur i një populli, janë këngëtarët më të mëdhenjë që i këndojnë lirisë, janë bilbilat më të bukur të botës që ia thonë këngës në çastet më të vështira kur të tjerët vajtojnë, vetëm e vetëm që ta mbajnë të gjallë shpirtin e popullit kur ai kërcënohet me zhdukje, siç ishte rasti para një decenie me popullin ,të cilit i takonte  edhe vetë Naimi. 

Për këtë ai deri më tani ka botuar dhjeta  përmbledhje poezish, ka shkruar me mija  punime publicistike dhe gazetareske, është marrë me aktivitete të shumta kulturore, qoftë në Kosovë (Pejë , Ruhot,
Prishtinë) në Zvicër, Shqipëri etj.

Naimi ishte redaktor i disa revistave shqipe në diasporë si “Top-Kultura” , “Mërgimtari”, etj. si dhe ka organizuar me qindra  takime kulturo-artistike dhe mbrëmje letrare, promovime librash.

Ishte pra gjithmonë ndër të parët në front, në ate intelektual dhe ate të luftës, nuk i frikësohej as vdekjes, sepse trimërinë ia kishin lënë trashëgim të parët e tij nga Rugova, gjysh e stërgjysh, denbabaden deri në ditën e kijametit.

Veprimtaria letrare e Naim Kelmendit , siç na është e njohur mirë përveç vlerave të larta letrare, stilistike, ka edhe vlera pozitivisht të theksuara gjuhësore.

 I lindur e i rritur në Ruhot, ai si një fëmijë e më vonë si një djalë e veçmas më vonë si nxënës dhe student vërejti se të folurit e Rugovës ka një veçori të vetën e cila po të mbledhet e të ruhet, jo vetëm që do të jetë një thesar i paçmuar për gjuhësinë, por edhe burim e leksik i pashterrshëm për letërsinë, posaçërisht për poezinë.


Qysh në përmbledhjen e parë të poezive me titull “Shtreza në fjalë” është hetuar tek ai se adhurimi i tij është shumë i fortë për leksikun autokton rugovas dhe se ato fjalë të vjetra do të mund të shfrytëzohen pafundësisht në poezi. 

Kjo prirje e tij vazhdoi të thellohet edhe te veprat e tjera, deri tek ajo e fundit. 

Mund të thuhet se Naim Kelmendi një numër të madh fjalësh të leksikut rugovas e futi me gjeturi në poezi, ia gjeti vendin e përshtatshëm aty dhe ashtu e mbetur ajo u ngulit aty edhe më tej nga bashkëfrymëzuesit e tij, kështu që në saje të meritës dhe të pasuesve të tij, gjuha jonë e ka rinuar një numër fjalësh e shprehjesh të vjetra, ua ka rigjeturur vendin aty dhe aty kanë mbetur e do mbesin përgjithmonë si pasuri edhe e leksikut letrar. 

Një meritë tjetër e Naim Kelmendit si poet e prozator e ka edhe për gjetjen e neologjizmave (fjalëve të reja), për krijimin dhe formimin e tyre, duke i dhënë një kontribut të madh neologjisë shqiptare.
I dhënë pas letërsisë, ku e ka gjetur strofullën shlodhëse për shpirtin dhe ndjenjat e tij, ai si gjuhëtar tërthorazi ia begatoi leksikun gjuhës së vet, e cila në penën dhe gjeturinë e tij, gjeti një mjeshtër kulmor për ruajtjen e të vjetrave dhe krijimin e fjalëve të reja sipas dhe në saje të mendjes dhe syrit shigjetues të tij (Nyja e Gordit).

 

Nga leksiku popullor Akademiku i Akademisë së Shkencave dhe Arteve në Nju JOrk,Prishtinë, Tiranë Shkup,  Prof.Dr.Naim Kelmendi ,Ph.D ia doli të fusë në përdorimin letrar me dhjetra e dhjetra fjalë, të cilat, jo vetëm që nuk ia ulnin vlerën letrare asaj gjuhe, por, përkundrazi ia ngrisnin, ia larushonin dhe ia mbushnin me poezicitet. 

Natyrisht se një vlerë të tillë nuk mund ta ketë çdo fjalë e leksikut popullor, prandaj ai arriti mjeshtërisht të zgjedhë ato fjalë që në vetvete kishin bukuri fjale, bukurtingëllim, veçanësi emërtimi ose shënjimi(Pse ashtu Pandorë).

Nga sa u tha, Naim Kelmendi në lëmën e leksikut ka sjellur një pasuri leksiku jo vetëm me brumin vetanak por edhe duke e rikthyer në jetë një numër fjalësh të gjuhës sonë, të cilat poezisë i japin hijeshi, gjerësi kuptimi e sidomos melodicitet autokton.

Fjalët e reja të qëmtuara nga veprat, shkrimet dhe shënimet e tij mua më kanë hyrë në punë si lëndë e pakapërcyeshme në punën time gjatë hartimit të FJALORIT TË FJALËVE TË REJA. 

Ndër krijuesit më të frutshëm të fjalëve veçohet i dalluar edhe Naim Kelmendi ashtu si Azem Shkreli , Ramiz Kelmendi,Ymer Shkreli .

Prej pendës së Naimit kam qëmtuar dhe shënuar me dhjetra fjalë të tipit të neologjizmave.

 Naim Kelmendi këngën e ka ndërtuar me fjalë ngjyrimesh të ndryshme ndër të tjera edhe me përmbledhjen me poezi “Nyja e Gordit” .

Ai me një “daltë fjale” në dorë këndoi edhe kur shkroi përmbledhjen me poezi “Përballje me vdekjën” me atë formën më të bukur që dinë poetët të bëjnë mjeshtërinë e fjalëve (Eklipsi i diellit,Albanoi,Nyja e Gordit,Pse ashtu Pandorë,Kohë për të folur gurët,Sipërfaqja e padukshme etj). 

Për krijimtarinë letrare e publicistike të shkrimtarit tonë të mirënjohur Naim Kelmendi kanë shkrur  Basri Çapriçi ,Iljaz Prokshi ,Fatos Arapi , Azem Shkreli , Agim Vinca , Shyqri Galica, Abdullah Konushevci , Rushit Ramabaja ,Skënder Buçpapaj , Arbër Ahmetaj ,Januz Fetahaj , Elida Buçpapaj , Hasan Mujaj , Sejdi Berisha , Shefqet Dibrani , Shaban Cakolli, Ali D. Jasiqi,Flori Bruqi ,  Sinan Gashi , Rrustem Geci ,Avni Nezaj, Rexhep Elezaj , Nazmi Lukaj , Ndue Ukaj , Prend Buzhala, Shahbaze Vishaj , Sarë Gjergji ,Valdet Hysenaj , Sali Bashota etj.

Publicisti Naim Kelmendi ka shumë libra dhe vlejnë t’i veçojmë disa prej tyre:

1.Shtreza në fjalë,poezi,Prishtinë ,1984.

2.Albanoi,poezi,Prishtinë,1986.

3.Nyja e Gordit,poezi,Prishtinë,1987.

4.Ç’ të bëj me dhembjen,poezi,Prishtinë,1987.

5.Pse ashtu Pandorë,poezi,Prishtinë,1989.

6Përballje me vdekjën,poezi,Prishtinë,1993.

7.Eklipsi i diellit,poezi,Prishtinë,1993.

8.Vrasja e deputetit,monografi,Prishtinë,2003.

9.Shqiptari vdes duke kënduar,poemë për Adem Jasharin,Prishtinë,2003.

10.Kohë për të folur gurët,poezi,Prishtinë 2004.

11.Sipërfaqja e padukshme,poezi,Prishtinë 2005.

12.Beteja e Kosharës,monografi,Prishtinë,2008.

13.Pikëpamje dhe reagime ,2008.

14.Në një jetë pas Krishtit,2010

15.Esenca,2010

16. Shqiptari vdes duke kënduar,botim i dytë,2010

17.Antologjia e dhembjes poetike,2012

18.Është vetëm kujtesë,2012

19.Po i flisja vetës,2013

20.NJë gjurmë intelektuale përgjatë një jete,2014

21.Kronika e një vrasje të paralajmruar,2014

22.Fjala e dhembjes,2015

Etj.

Naim Kelmendi është njëri nga publicistët që, me penën e tij, i doli përballë krimit që mbiu në Kosovë menjëherë pas përfundimit të luftës, pjesëmarrës i së cilës ka qenë edhe vetë si reporter lufte në Koshare.

Për këtë guxim të tij, për këtë përpjekje në funksion të ndërtimit të një shteti të mirëfilltë ligjor, për vizionin e tij për një Kosovë demokratike-ishte për një kohë të gjatë i kërcënuar nga grupet kriminale që u konvenonte anarkia, për ta shfrytëzuar këtë (anarkinë) për pasurim brenda nate.

Naim Kelmendi krejt çka mendoi për zhvillimet e pasluftës në Kosovë, e tha haptaz. Prandaj, vlera e shkrimeve të tij qëndron jo vetëm te ana cilësore e tyre, por edhe te guximi për t’i thënë me emrin e vërtetë të bardhës e bardhë dhe të zezës e zezë.

Në shënjestër të shkrimeve të Naim Kelmendit, ndër të tjera, ka qenë edhe politika e “re” e Beogradit dhe lëvizjet e saj të vazhdueshme për ta frenuar procesin e pavarësimit të Kosovës.

 Çdo lëvizje anti Kosovë nga ana e kësaj politike, publicisti në fjalë bën përpjekje ta demaskojë në sytë e opinionit tonë.

Njëkohësisht, i analizon edhe politikat ndërkombëtare në raport me Kosovën dhe, sa herë sheh të meta në të, bën thirrje që ajo të mos bjerë viktimë e taktikave të reja të politikës së “re” të Kalimegdanit kundër pavarësisë së saj. 

Po ashtu, parashtron fakte të shumta në favor të pavarësisë së Kosovës, e cila edhe u realizua më 17 shkurt 2008.

Shkrimet e përmbledhura në këtë libër janë të shkruara në gazetën “Bota sot”, “Pavarësia”, “Pavarësia news” etj. gjatë viteve të pasluftës.

Në të janë përfshirë vetëm disa prej shkrimeve të tij të shumta të publikuara në këto gazeta. 

Me penën e tij, ishte njëri nga heronjtë e demokracisë në Shqipërinë Etnike .

 Themi Hero për faktin se t’i identifikosh gjërat negative për një shoqëri dhe një komb, kur nata qe bërë kulçedër që i “hante” atdhetarët e Kosovës, është vërtet heroizëm.

T’ua vësh gjoksin përpara grupeve kriminale, që gati sa s’e patën dërrmuar përpjekjen e Kosovës për pavarësi, ishte ana tjetër e atdhetarizmit të Naim Kelmendit, pas përfundimit të luftës. 

Ana tjetër e atdhetarizmit të tij të treguar qysh në kushtrimin e parë për luftë kundër Serbisë.

Shkrimet e publicistit ,shkrimtarit ,gazetarit dhe patriotit Naim Kelmendi do ju shërbejnë gjeneratave te ardhshme se si mbrohet Kosova edhe në liri. Se si liria e merr kuptimin e saj të vërtetë…

Poezi  nga Naim Kelmendi

POR, NE ISHIM

Pa dritat e mendimit…

jemi thjeshtë pjesa e pjesës të pjesëve

diçka që s’do ta shpjegoj assesi

nga erdhëm e kah shkojmë

mor askush s’do ta ndryshojë ligjin

e heshtjes bizare pasi tradhtojnë

dhe veten në fund të fundit

deri këtu kemi ardhur

duke u kapur për një fije t’mendimit

pas betejave të gjëllimit ofshajmë thekshëm

në tërë rrugëtimin tonë vetmitar

ekziston ana e errët që ne s’e shohim

pikërisht aty kemi kurthën

e shpirtit të lënë vishkull

s’është e rëndësishme

nga na vjen gjykimi

ne edhe vetëgjykohemi

për ato që s’ia arritëm qëllimit

tash qetësia ime vajton papajtueshëm

por, ne ishim…

pikëllim fatesh nëpër kohë

RISANI

Aty, vetëm pluhuri

i Ilirisë së madhe

një dhembje

për t’humburën

po ma brente shpirtin

askund mbretëresha

Teutë,

unë - askushi aty

dhe askund

fjala e bukur shqipe

veç kthimi në kohë

dhe një dritë në kujtesë

për luftërat, tmerr i njerëzimit

ika për ta shëruar plagën

atje te lumi Shkurd

PERASTI

Perasti ishte dikur

një pikë në Iliri

tash detit iu kthye

mendimi se është

dikund përsëri si pikë

me bokelët vendas

nga rrënja ilire

me vetëm dy fije emri

ballabanët dhe Lindi

a thua do të Ri-lindin

LUMI SHKURD

Lum shkurti,

po të thellë burimin

po të shkurtër rrugën

po të lashtë rrjedhën

më thuaj kah i del

më shkurt, për t’jetuar

shqip me detin

E PAMUNDSHMJA

Mësa një fije bari

që mund ta dijë për një fije bari tjetër

që ekziston dikund larg në botë

aq e pamundshme është ta dijë

dikush e dikund se ekzistojmë

ti dhe unë në këtë çast, pra

po flas, ja për çka po flas

për të pamundshmen

dijmë vetëm për raca njerëzish e popuj

kufij, luftëra, dhe tragjedi jetësh

por ne s’e dijmë biografinë e secilit

prandaj ne s’e dijmë as pse jemi këtu

e dikush tjetër e atje dikund

dijmë vetëm se jemi dhe në këtë formë

pra, ja për çka po flas

për të pamundshmen e njohur

E PANDRYSHUESHMJA

Ekziston diçka e paarritshme

për ta njohur deri në fund

në botën e kujtesës

qiriu i mendimit rri ndezur

në mua, përreth meje ekziston

e reziston deri në paskajësi

e mjegullt e panjohur

që rrjedhë përditë çdo çast

Panta Rhei, dhe

një ditë që s’do të jemi

më kështu në këtë ajër

po si luan teatër me ne

e padukshmja

e paprekshmja dhe hija

e atij që rrënon dashuritë

ne mbesim veç hijesim, shenja

për t’na çajtur mjerueshëm

pasaktësia nëpër hirin e asgjësë

KORI I KORBAVE

Amen, mos ua kopjoni krrokamën

s’thonë gjë prej gjëje

që i duhet bardhësisë

pos zhurmës së korbët

në shumës janë bërë të zhurmshëm

kor i mërzitshëm deri te retë

kur ta vajtojnë fatin e atdheut

janë duke ia sqepuar mëlqitë

pasi ia kanë shtjerrur

tërë qumshtin e nënës

posi, i dalin zot në secilën krizë

së bashku në kor me gjuhën e korbët

NË FOLTORE

Si po djersijnë fjalëve

fytyrave nuri i bardhë

si po ushtojnë kërcëllimës

për t’parin e radhës

askushët sërish te vargu

betohem në verën e kallirit

të thatë, në stinën e verdhë

dyll do të na dalin

veç një herë do t’i shohin

fjalë të zbrazëta prej asgjëje

paskëtaj do t’i takojmë heras

n’peshoren e ndërgjegjes së vrarë

askushët sërish në krye të vargut

NËN DIELLIN TIM

Ecjen e bëj të flashkët

me thirrjet në vetvete

dhe ngrohem

ashtu si di vet

në botën time të vogël

vetëm poezinë e kam

dashnoren më besnike

që s’më lë të vetëm

edhe atëherë kur s’më shohin

edhe atëherë kur s’ më njohin

o ati ynë, bota dhe njerëzit

qenkan një reklamë e madhe

të mërdhijnë hipokrizitë

kur ndeshesh ballëpërballë

me intrigat, laviret e demonët

kujt t’i qahem e kujt t’i besoj

veç poezisë që më mbetet afër

një pikë helmi në dhembje fjalësh

PRAPË DEMONËT

Dje ishin kokë cerberësh

kryerrugës, kryejetës

nëntokës kaliruan me biografitë

e egra prapashpine

plehu i kohëve t’perënduara,

ende ua zbardhë rrugët

e idealit t’një plehurine

në kryejetë në kryerrugë

kanë dalë përsëri

të verdhë, të kuq,

soj i çuditshëm

helmin e gjuajnë kujdesshëm

në kohë tjetër në njeri

dhe prijnë me flamujt

e dufit të tmerrshëm

në krye të radhës

nën dardhë kokrrojnë

Prishtinë, 25 prill 2020.