Nga Namik Selmani
Globalizmi është një term që përherë e më shumë po përdoret në jetën shoqërore . në ekonomi dhe në politikë. Në modë e në mënyrën e jetesës. Padyshim që ka vendin e vet edhe në shkollë Në kushtet e globalizmit të gjitha komunitetet vendore, kombëtare dhe ndërkombëtare veprojnë në mënyrë aktive në të gjithë forcën e bashkëveprimit të tyre sa spontan aq edhe të organizuar . Në kushtet e shkollës sonë ku përgatitet e ardhmja as që bëhet fjalë që edukimin e nxënësve t’ia lëmë thjesht natyrshmërisë, përditshmërisë pa vizion, por duhet menduar për një mësim që t’i përshtatet atij. Ata përgatiten që të jetojnë e të punojnë në botë ku ka shumë kultura e shumë ndërvarësi kulturore . Gjuha dhe letërsia e kanë shumë të ndjeshme këtë ndikim. Të gjithë kombet e trajtojnë në mënyrë specifike gjuhën e letërsinë e vendit të tyre. Kanë praktikën e njohjes dhe të përhapjes së tyre. Konceptet kryesore të tyre janë të njëllojta në vende të ndryshme të botës . Bëhet fjala për konceptet universale të të drejtave të njeriut.
Gjuha e secilit komb sot është para alternativave për të përdorur një informacion të pasur që ka për to dhe më tej për të shfrytëzuar të gjitha teknologjinë që i afron shkenca shkollës. Kjo bëhet e domosdoshme edhe për njohjen e gjuhëve të huaja që kanë shumë lidhje organike me gjuhën amtare.. Parimi i globalizmit në dhënien e mësimit të gjuhës e letërsisë së një kombi shtron në të njëjtën kohë një pyetje madhore se cilat janë konceptet kreyesore bazë më të nevojshme për të pranuar më mirë botën që na rrethon e që ndikon aq shumë në jetën tonë të përditshme. Të gjithë kombet e qytetëruar e kanë kuptuar se gjuha është një art më vete i shprehjes së komunitetit. Kjo shërben edhe për gjuhën e shkruar dhe për atë të folur.
Para komuniteteve vendore sot paraqiten shumë probleme për zgjidhje ku gjuha dhe letërsia janë në vendin e parë të ndihmës për to. Përdorimi i gjuhës për të marrë, për të përfituar, për të interpretuar, vlerësuar, zbatuar, analizuar, sintetizuar dhe prodhuar informacion tashmë duhet të jetë jo vetëm prioritet i një pjese të vogël njerëzish, por edhe të një mase që sa vjen e po rritet në të gjithë kombet e ndryshme. Nga ana tjetër dhe projektet ndërlëndore kërkojnë medoemos edhe një kontribut të veçantë të gjuhës dhe letërisisë që në shkollat e mesme po zë një vend të rëndësishëm . Po futet në kornizat e globalizmit ku po futet e gjithë shoqëria njerëzore.
Duket se të gjithë jemi të përshirë në ganxhat e rënda po edhe aq të domosdoshme të globalizmit. Në xhepa na duhet që të kemi një monedhë që e përdorim bashkëkontinentasit tanë në të gjithë Evropën, qoftë edhe dollari amerikan aq i lakmuar për xhepat tanë për arsye të kontakteve gjithnjë në rritje me këtë shtet të madh dhe superfuqi kulturore në mbarë botën. Kjo problematikë komplekse që lidhet me globalizmin dhe varësinë e gjuhës amtare nga kjo dukuri sociale, ka nisur me kaq ritëm që në vitet 90, kur u bë edhe hapja masive shpesh edhe e paorganizuar me Botën, qoftë në Shqipëri, qoftë në Kosovë, etj Pa asnjë mëdyshje zhvillimet e reja ekonomike, teknologjia informative, një masivizim sasijor dhe cilësor i medias krijuar hapësira për të përparuar ciëlësisht në bashkëpunimin që do ë kishte bashkësia shqiptare mes vetes. Heqja e pengesave për lëvizje mes shqiptarësh solli edhe krijimin e disa njësive gjuhësore që shqiptarët i quajtën dhe i quajnë ende si forma të përbashkëta dhe të pranueshme që duhen zbatuar në terrenin gjuhësor të tyre qoftë në atë libror, qoftë në atë bisedor. Të gjithë jemi dëshmitarë që bashkëpunimi ekonomik po vjen në rritje të ndjeshmë këtej e andej kufijëve ku banojnë shqiptarë, pavarësisht se cilin flamur vënë në ballkone, në tavolina apo në presidiume në festa të ndryshme shtetërore e kombëtare. Po kështu jemi të një mendjeje se bashkëpunimi kulturor ende nuk është në nivelin e kërkuar. Edhe pse ka organizma që e administrojnë këtë situatë të re gjeopolitike dhe kulturore në Ballkan, akoma ky bashkëpunim kulturor dhe shkencor i paorganizuar. Është i pakët. Në këtë sferë futet edhe gjuha amtare. Në këtë bashkëpunim bëjnë përjashtim paketat televizive që kanë bashkuar shqiptarët në të gjithë trojet ballkanike e më gjërë si transmetimet satelitore. Sot televizione të fuqishme në Shqipëri e në Kosovë si TOP CHANEL, TVSH, KLAN, RTK, KOHA VIZION janë bërë “pronë” shpirtërore e shqiptarëve jo vetëm në informacionin e pasur për jetën ekonomike shpirtërore të shqiptarëve, por ndikojnë edhe në kultivimin e një shqipeje standarte për fëmijët e vegjël shqiptarë në Ballkan e në për ata të emigrantëve shqiptarë në Evropë . Kërkesat për një abetare të njëjtë në Shqipëri, Kosovë e gjetkë, kërkesart e veprimtaritë e shumta e të njëpësnjëshme të Instititut të Integrimit të Kulturës Shqiptare e zbusin shumë efektin e ndikimin negativ e gjuhësor që mund të sjellë globalizmi në gjithë shtetet, sidomos në shtetet ku ka shqiptarë pavarëssht se në cilën popullsi janë ata
Në ekranet e televizioneve të shumta në lirinë e shikimit përtej asaj prangosjeje të lirisë së kontaktit me botën, në planin fizik dhe kulturor ku ishim dhe jemi përshirë të gjithë, pa patur as pengesën më të vogël, në çdo vend që të ndodhemi, duket se na vrundullon era e fortë e globalizmit ekomomik, filozofik, social, informativ. E në këtë vrullnajë globalizmi, gjuha jonë amtare duket se po mban peshën e madhe të komunikimit. Aq sa duket nganjëherë edhe e brishtë. Edhe pse duket paksa e lodhur në këtë “betejë” ndikimi e huazimi i anglishtes si huazime kulturore është i dukshëm. Proceset ekonomike, politike, kulturore dhe sociale ku po kalon kombi ynë, kudo ku ndodhet, duket se e ndjen këtë ndikim për ekonomi tregu, me të huajt, integrimi në NATO, në BE e në mjaft organizma bën që të shfaqen mjaft njësi gjuhësore që e sendërtojnë këtë globalizëm dhe këtë ndikim. Duket se fjalori i politikanëve, ekonomistëve me analizat e tyre, me debatet në ekrane, me shkrimet në gazeta ku nuk gjen asnjë gjuhëtar që t’i vërë “pengesën” shqipe, na i ka bërë të ditës terma të tilla si integrim, tregjet globale, privatizim, draft, biznesi, menaxhim, auditim, tregjet kapitale, integrimi euroatlantik, resurese, etj iu imponohen ( detyrohen) qytetarëve shqiptarë për t’i bërë pjesë të fjalorit të përditshëm të tyre.
Për të mbyllur këtë diskutim që mbetet shumë i hapur e i përhershëm në të gjithë mjediset intelektkale, të medias së shkruar e vizive, do të shtronim një pyetje në formën e një kërkese shumë njerëzore, shumë kombëtare edhe në emër të atyre që nuk kanë lindur ende në këto troje: “A janë hartuar saktë, në kohën e masën e duhur të gjitha politikat gjuhësore kombëtare përballë këtij globalizmi që ka vendin e vet dhe është një dukuri objektive?” Duket saktësisht e pa asnjë mëdyshje se kjo politikë ende nuk po duket në horizont as këtu, në vendin amë, as në Kosovë pale në ndonjë shtet ku ajo është gjuhë e dytë. Le të jetë edhe ky vëzhgim gjuhësor si një mesazh për ata që e bëjnë e duhet ta bëjnë këtë gjë.
Globalizmi dhe gjuha amtare sidomos e kombeve të vegjël duket se do ta shoqërojë për shumë vite edhe gjuhëshqipen. Uroj që në këtë betejë të dalim të gjithë e gjithmonë fitimtarë….
