Ballkani i ngarkuar me nacionalizma

Shkruan:Mr. sc. Halim EMËRLLAHU, sociolog

Të gjithë popujt e botës janë të ndarë në kombe-shtete. Popujt, etnitë, racat, kombet, dhe shtetet kanë kultura të ndryshme, besime të ndryshme fetare dhe ceremoni të tjera shoqërore e shtetërore që dallohen në mes vete. Për të pasur kombet shtetin e tyre, është dashur ta ndjekin rrugën e nacionalizmit, pasi ka ndodhur t'u jetë mohuar vullneti, liria dhe e drejta e vetëvendosjes. Autori i njohur, Ernest Gellner, për nacionalizmin thotë: "Nacionalizmi në thelb është parim politik, i cili konsiderohet që njësia politike dhe ajo kombëtare duhet të përputhen". Megjithëse nacionalizmi është një teori që u përmbahet ideve të ndryshme, ku të gjitha kombeve u takon e drejta për vetëvendosje dhe kjo e drejtë e kërkon shtetin. Sipas Michael Ignatieff, "nacionalizmi është një doktrinë që u përmbahet ideve, (1) se popujt e botës janë të ndarë në kombe, (2) se këto kombe duhet të kenë të drejtën e vetëvendosjes, dhe (3) se vetëvendosja e plotë kërkon shtetin". "Nacionalizmi (nationalism) - ndjenjë, aspiratë dhe ndërgjegje, janë tema që i aplikohen asaj çka përbën nacionalizmi, ose vlerësimi i shtetit-komb përmbi gjithçka. Ndërkaq, ai nënkupton po ashtu disa pohime mbi vullnetin për vetëvendosje, mbi ekzistencën dhe madje të mirën e diversitetit, mbi epërsinë e shtetit sovran ndaj formave të tjera të sundimit, si dhe mbi karakterin qendror të besnikërisë kombëtare ndaj pushtetit politik, si formë themelore e legjitimimit". Shumë prej etnive, kombeve që kanë qenë të pafuqishme dhe pa mbështetje për ta shprehur vullnetin e lirë për mes të drejtës së vetëvendosjes, në mënyrë për ta fituar shtetin, për ta ndërtuar shtetin dhe për të pasur shkëputje nga një komb apo nga një shteti tjetër, është dashur ta ndjekin rrugën e nacionalizimit, për ta fituar lirinë dhe shtetin.

Koncepti i nacionalizmit
Nacionalizmi i ka idealet e veta që kombet përmes nacionalizmit kanë pasur ndryshime dhe kanë arritur ta fitojnë shtetin e tyre dhe të jenë të pavarur nga shtetet e tjera që kanë qenë kolonializuese. Këto janë idealet morale të nacionalizimit, ku shtetet, kombet, janë organizuar dhe kanë sakrifikuar në emër të nacionalizmit, për të luftuar dhe për t'u mbrojtur nga shtetet kolonialiste. Madje, përmes nacionalizmit, shumë kombe e shtete janë zhvilluar dhe kanë përqafuar vlerat moderne dhe në drejtim kanë bërë edhe reforma institucionale. Nacionalizmi, përveç që ka arritur të bëjë ndryshime të mëdha në shumë shtete, ka lënë edhe pasoja të mëdha, që ka qenë si një armë shkatërruese, duke shkaktuar gjakderdhje dhe shkatërrime të mëdha materiale në shumë shtete. Nacionalizmi është shumë ngushtë i lidhur me kombin, sidomos që nga shekulli XVIII, që është përhapur e përqafuar nga kombet e ndryshme. Nacionalizimi "zanafillën dhe ngritjen i ka në Evropë, bashkë me shtetin modern". Koncepti i nacionalizmit është para se gjithash dashuri ndaj kombit, dashuri ndaj atdheut, ku njerëzit lidhen në mes vete, për mbrojtjen e kombit, shtetit, gjuhës, territorit etj. Përmes nacionalizmit bëhet përpjekje për t'u çliruar nga hegjemonistet, për ta bërë shtetin dhe kulturën e tyre sovrane dhe për ta mbrojtur politikën e shtetit. Luftërat e zhvilluara në Ballkan, të nxitura nga hegjemonizmi serbomadh si në Kroaci, Bosnjë e Hercegovinë, Kosovë, i shtyri kombet e këtyre vendeve të luftojnë për të mbrojtur identitetin e vet etnik, që këto kombe të luftojnë për ta fituar lirinë, shtetin nga pretendimet kolonializuese të shtetit serb.
Ka shumë lloje të nacionalizmit, si: 1. Nacionalizmi etnik, njerëzit fillojnë t'i ndajnë në bazë të gjenezës, sepse kanë prejardhje të përbashkët dhe kulturën e përbashkët dhe janë në mbrojtje të etnisë etj. "Nacionalizmi etnik, që njerëzit i ndan sipas gjenezës së tyre, sipas gjakut, formë kjo që vë shenjë barazimi mes popullit dhe shtetit kombëtar. 2. Nacionalizmi social, nuk bën identifikimin përkatësisë racore, por vetëm atë kulturore etj. "Nacionalizmi social nuk e thekson përkatësinë racore, por atë kulturore si p.sh. ndjeshmërinë gjuhësore dhe të traditave. 3. Nacionalizmi zyrtar, është i bazuar në atdhe, në ruajtjen e territorit, ku mbron shtetin dhe është në kontekstin e qytetarisë, dhe nuk shikon përkatësinë e etnicitetit etj. "Nacionalizmi zyrtar, që bazohet në atdhedashuri, nënkupton nacionalizmin shtetëror të organizuar në kontekstin e të drejtës së qytetarit dhe që nuk shikon etnicitetin, përkatësinë kombëtare ose tiparet kulturore.

4. Nacionalizmi kulturor, mbron trashëgiminë kulturore në mënyrë të përbashkët. "Nacionalizmi kulturor (cultural nationalism), sipas Nielsenit, është antipod i nacionalizmit etnik, në kuptimin se kombi përcaktohet jo nga etniciteti, e as për nga institucionet, por në bazë të kulturës së përbashkët (të trashëguar)". 5. Nacionalizmi paskolonial, ky nacionalizëm është i lidhur me idetë që janë shfaqur me lëvizjet nacionaliste, në shumë shtete të Botës dhe të Evropës, që ishin të kolonjalizuara, dhe ka shkaktuar politikat hegjemoniste, imperialiste, që shumë shtete kanë qenë të poshtuar dhe në drejtim të ndërtimit të shtetit kombëtar."Nacionalizmi paskolonial (postcolonial nationalism)- formë e nacionalizmit që lidhet me idetë dhe lëvizjet nacionaliste të shfaqura në botën e kolonjalizuar nga vendet evropiane (Azia, Afrika, Lindja e Largët etj)". 6. Nacionalizmi paskomunist, pas rënies së këtij sistemi është ngjallja e ndjenjave te njerëzit për çështjen kombëtare dhe kundër këtij sistemi politik, që ishte një regjim, që nuk është respektuar vullneti i popullit. "Nacionalizmi paskomunist (postcommunist) - fenomen i ngjalljes së ndjenjave kombëtare dhe i ekstremizmave nacionaliste pas rënies së sistemit komunist, gjegjësisht në periudhën paskomuniste, të cilën Habermasi e quan "revolucion kompensues", nacionalizmi si vatër e rezistencës, teori e "ngritjes së thellë". 7. Nacionalizmi i bardhë, mbron identitetin e racës së bardhë dhe insistojnë të dominojnë dhe luftojnë, të jetë një vend apo shtet me një racë të bardhë. Dhe, ky lloj nacionalizmi është në SHBA, që njihet si lëvizje për dobësimin e racës së bardhë. "Nacionalizmi i bardhë (ishte nationalism)- qëndrim që mbron idenë e përkufizimit racor të identitetit nacional të bardhë. Lëvizje demografike në SHBA, që shfaqet si reaksion ndaj dobësimit demografik, politik dhe kulturor të të bardhëve". 8. Nacionalizmi zezak, ka të bëjë me lëvizjen e zezakëve për mbrojtjen e kësaj race që ka për qellim pavarësim nga raca e bardhë dhe ka për qëllim bashkimin e racës, përmes gjuhës, besimit fetar që e kanë të përbashkët dhe kundër mbisundimit të racës së bardhë."Nacionalizmi zezak (black nationalism), lëvizje sociale që thekson nevojën për pavarësimin e zezakëve nga kontrolli që të bardhët ushtrojnë mbi institucionet bazale".
9. Nacionalizmi teknologjik, me ketë nacionalizëm mund të zhvillohet dhe të ruhet ekzistenca e shtetit demokratik e sovran dhe mund të jetë i pavarur, që mund të sjellë zhvillim të madh teknologjik në të mirë të shtetit, duke krijuar lidhje të mira shtetërore me shtetet e tjera. "Nacionalizmi teknologjik (technologia nationalism) - bindje se ekzistenca e një shteti sovran dhe e një kombi të pavarur varet nga shkalla e shfrytëzimit të teknologjisë dhe të mirave prej saj". Dhe, shumë lloje të tjera të nacionalizmit, që mund të jenë prezent gjithkund, në çdo kategori shoqërore.

Kundër nxitjes së
konflikteve ndëretnike
Sot, pakicat etnike, religjioze, në Ballkan duhet të jenë nacionaliste në reformimin e institucioneve shtetërore dhe duke kërkuar që ta kalojnë fazën e tranzicionit dhe duke instaluar vlerat e modernizimit dhe në drejtim të një sistemi politik që mund të instalohen politika sociale e kapitaliste. Madje, pakicat etnike duhet të jenë nacionaliste për të mos lejuar që të ketë paragjykime dhe diskriminime racore, etnike, fetare etj., që në një të ardhme të shkurtër Ballkani të jetë i barabartë me shtetet e zhvilluara dhe moderne. Dhe, kështu mund të dobësohet nacionalizimi i nxitjes së konflikteve ndëretnike. Konfliktet ndëretnike, siç po ndodhin edhe sot në Bosnje e Hercegovinë, Maqedoni, në pjesën Lindore të Kosovës, janë të papranueshme, se tashmë të gjithë shtetet janë të pavarura nga njëra-tjetra. Sot në Ballkan janë dy shtete që ngrehin nacionalizmin që është me përmbajtje të konflikteve ndëretnike, si Maqedonia dhe Serbia, që dëshirojnë një ngritje të një nacionalizmi që shkon drejt konflikteve, që kërkojnë të krijojnë mure në mes të pakicave etnike. Këto nuk janë politika nacionaliste, për të reformuar institucionet shtetërore dhe për t'u përgatitur për të përqafuar e pranuar kulturat e tjera që nuk janë me përkatësi jo sllave dhe besim të ndryshëm fetar. Këto ishin disa nga fushat që përmendëm se ku mund të jetë nacionalizmi dhe pse qëndron nacionalizmi, do të thotë nacionalizmi mund të jetë prezent gjithkund, në çdo kohë, dhënë çdo kategori shoqërore. Shtetet e Ballkanit, duhet të bashkëveprojnë së bashku kundër diskriminimit etnik, racor, ekstremizmit, terrorizmit etj., që të ndërtohen raportet e mira etnike, ndërshtetërore dhe mos të ketë provokime të dhunshme në këtë rajon të Evropës.