Të kam thënë:- Të fleh tek bytha e pelës ! ...

Tregim

 Nga Përparim Hysi

 E quanin Napoleon,po,me që këtë emër kaq të gjatë mezi e shqiptojnë drejt,e thërrisnin që të gjithë,Loni.Që ta merrni vesh mirë atë historinë e atij emri kaq të gjatë,është,pak a shumë, kështu.Kur do t'i vinte emrin të birit,Xhelal Lusharaku,kishin vënë mbi djepe të këtij,Lonit,ca lapsa,fletore,nja dy lekë nga ato "duçet" e qëmotshme dhe,me që Xhelali na kish qenë me luftën,akoma,kur i lindi i biri,kishte kobure.Pra,tek koka edhe koburen.Dhe gjinjda po vinte re:nga do t'i zgjasë doçkat ky kërthi?Të gjithë(Xhelua,veçanërisht),mendonin se duarët drejt e tek koburja.Po,jo,mor burazer?Drejt dhe mbërtheu ato dy"duçet".-Napolon,-bërtiti Xhelua!,-Napolon,do ta quajnë tim bir.Këtë"Napolon"pa atë e-në që ka drejtshkrimi,ndaj,për të më thënë që nuk e ke shkruar si duhet,këtej e tutje,kemi të bëjmë vetëm me Lonin dhe aq.Se,kështu vazhdojnë ta thëërresin dhe sot:Loni! I ati,i gëzuar që pas tri çupave me radhë.më së fundi,u bë me djalë,e mori këtë,Lonin,me dhele dhe e bëri,kur i thonë fjalës,me sy në ballë.Napolon,or jahu,- thoshte.Do bëhet i madh im bir.,-parashihte.. * * * Kur i erdh mosha e shkollës,u pa dhe "madhështia" e Lonit.Mezalla.s'e e shkrepte.E kish mëndjen veç tek lekët.Epo,a nuk zuri "duçet" me dorë?Sa kishte në dorë ndonjë lek,që ia jitpe,e ëma,Sheqerja,gjasme ia kërkonte mësuesja për në shkollë,drejt dhe në dyqan ku blinte ndonjë gjë për të ngrënë.Edhe filoren e bëri për 6-vjet.Parë,kur thonë në Myzeqe,me shkollën si me hënë jashtë.Sa mbaronte shkollën,mbasditeve,nuk e kish për gjë që të zinte ndonjë lek në pazar(larg një tri-katër km nga fshati qe qyteti),por nukk thehej bosh:o kish shitur një trastë me kumbulla sheqeri,o kishte shitur një pulë,o...po ku numërohesdhin "pazaret" e Lonit?!Po rirrtej nga dtat në ditë dhe shkollës,pas fillores,nuk ia pa më bojën.I jati,Xhelali,që shpresonte shumë tek i biri,sikur po i humbte shpresat për "madhështinë" e të birit dhe,kur pa,që as me lopë nuk dëgjonte të shkonte,tha një ditë mes fshatit: -I dhashë shkollën,nuk mësoi.I dhashë lopën,nuk e ruajti.E futa dhe në punë(në fermë,sigurisht.se ku tjetër?),dhe nuk e "hëngri".I dhashë copën e bukës,,,, dhe e përrlau.Mos e hëngësh,o Loni!-lëshoi mallkimin.E tha atje,mes fshatit,dhe u bë vazhdë.Sa shikonim Lonin,i bërtisnim:-Mos e ngrënçë,o Loni! Ky,në vënd të zëmërohej,qeshte së bashku me ne.Se,për ashtu,nuk zëmërohej Loni,jo.Qe,ç'është e drejta,qejfpaprishur dhe sherreve u ruhej.Mëndjen e kish vetëm tek"duçet".Dhe,kur ia shihte nndonjë fëmije varur si gjerdan mbi qafë,do të zgjaste duarët dhe do t'i përkëdhelete.-Këto,- më thoshte,- të nxjerrin në selamet.Po ku t'i gjesh?!-pyeste,pa pritur përgjijge. * * * Kur u kthye nga ushtria,kish hedhur goxha trup dhe sikur qe ndryshuar.Në të parë,nuk kishe seç i shaje.Po tani e shihja ,që mbas punës ( po në fermë,de), sulej andej nga qyteti.-E,-i thosha,- nxore ndon jë"duçe" apo jo?!-Aha,pakogjë! Se nuk tregonte kurrë.Po çdo mbasdite dhe kjo punë.Tutje,i ngarkuar (me "çiko gjë?"),dhe,tek kthehej,me duar në xhepa.Siç duket,shtonte"duçet".Ndërkaq,Xhelali me Sheqeren,pasi e martuan,e ndanë dhe,kur doli më vete,aq i shtoi këto"duçet",sa me këto,duket se i zuri kokën me derë,ndonjë drejtori ndërmarrjeje në qytet,se,një ditë prej dtësh,Loni filloi punë në një ndërmarrje industriale.Natën,se nata,- thoshte,-nuk ka sy.As sheh se çfarë bën dhe ku bën.Punoi,-më tha,- si frezator,-Po si,i them?Ti me "shkollë të madhe",ku mësove për frezator?"Duçet","duçet".në ke nga ato të shkreta,as që të duhet shkolla.Dëgjo,- shtoi si në intimitet,- i gjalli ka gojë.Do të hajë.Dhe unë,or burazer,ia mbusha gojën dhe drejtorit,dhe atij të kuadrit dhe,domosdo,edhe brigadierit.Në mes të natës e filloi punën,si ndihmës.Po atij"mjeshtërit",po i çoj pjesën dhe saf rmos,or tunjatjeta.Dhe më ke parë.Ca pula,blerë me të lirë këtu,vete i shes gjëkundi.Nesër një dele a sheleg.Me lopët është ndryshe:këto i mbaj nga një javë a një muaj dhe,si i shëndosh ca,dhe fitimi është më i madh.Hajde,Loni,që nuk mësoje në shkollë,hajde! Bërë "mjeshtër" që mallin kallp,ta shetë për flori. * * * Kur qeveria i mbylli ato"vrimat"për"duçet" e Loni,përsëri ,nuk ndënji rehat.Trapiti deri në ato zonat malore dhe nuk kthehej pa gjë.-Po lëvize,do gjallisësh gjëkafshë,-filozofonte.Pastaj kish zbuluar një "burim" tjetër për"duçe".Po merrej me lajmësi.Lajmësi veç për burra dhe gra të moshuara..Këta,-thoshte,-ia dinë vlerën familjes.Dhe një rrugë e dy punë.Kur litarit i "shtrëngesave" ekonomike,filloi e të zgjidhej(se po vinte demokracia),u bë,pothuajj,me krahë. Djalin emadh,Floririn,e kish martuar dhe ky,e kish bërë shtëpinë më vete.Sado që u mundua që dhe këtij t'i jepte "huqet për duçet",ky,Floriri siç kish emrin mbeti.Qe jo vetëm punëtor,por të bëhek kurban në kishe hall.Ndryshe,krejt ndryshe,nga i ati,Loni.Erdhi dhe demokracia.Tani Loni nuk mbahej.Tregëti e lirë dhe ndjehej si peshku në ujë.T'i kërkoje diçka,e kishe kot:"Ca çikalekë" që kisha i kam ndarë me fajde.Dhe vallë kur do t'imarrë,- qahej.Pazaret tani nuk i bënte në këmbë.Kish blerë një pelë,e mbrihte në biroç dhe frymën në pazar.Ah,-thoshte,- sa e kam pritur këtë ditë!! je i lirë si zogu i pyllit.Mos pirt,- më thoshte,- të bien kocka nga qielli,por bëj rrrëke bythhës,në do të jetosh.Hajde,filozof,hajde! Ky është ai Loniqë nuk mësoi në shkollë dhe më mban mua lexione për jetën. * * * Dhe Floriri,i biri i Lonit,ka një pelë.Këtë e mbreh në karrocë dhe është bërë si diell që ngroh tërë fshatin.Se ky,nuk është si Loni.Fshati vuan për ujë dhe Floriri,që në mëngjes,u bënë zë grave dhe plakave të fshatit,ua merr bidonat bosh dhe frymën tek burimi i vetëm,rreth dy km larg,i mbush atje dhe për lekë,sa t'i japin.Me asnjë nuk bënë pazar,po gratë e fshatit jo vetëm ia japin lekët,sipas hakës,po i japin dhe njëmijë urata nga pas.Ai,buzëqehsur dhe qejfpaprishur me njeri,plakave dhe grave të pamundura,u fut bidonat deri brenda në shtëpi.Dhe të gjithë e mbajnë në gojë vetëmë për mirë.Kurse për Lonin,askush nuk e thotë një fjalë të mirë.Plaka Qeriba,që është e rrahur me vajë e me uthull,paska thënë një ditë,kur ky,Floriri,po i fuste bidonat në shtëpi:-Or bir,t'u bëftë dita njëmijë dhe shyqyr që ke ngjarë nga pela,se ai"sterraniku",yt atë,Loni "Duçja" , vetëm tek "duçet" e ka mëndjen.Edhe gur,po t'i kërkosh,për të thyer kokën,nuk të jeP,se thotë:-Më duhet për vete.Njerëzia u gajasën me atë"ke ngjarë nga pela",se e kuptonin që qe fjala,për Zaren,të ëmën e Floririt.Floriri u gajas për vete.Se kush mund t'i zëmërohet,plakës Qeriba?!... * * * Gratë më shumë se sa burrat e dhanë berihajin:-Bobo!Floririt të shkretë i kanë vjedhur pelën!Lajmi ra si bombë dhe vërtet,këtë vjedhje,e vuanim secili.Sidomos,gratë:se për to qe dhe "hataja".Djemtë e fshatit,kush e kush me makina(se kishin hyrë makinat private në fshat),pa u thënë askush,guiduan me tërë shpejtësinë andej,nga ish prrë,së fundi,pela e Floririt.Dhe,në të hyrë të Lushnjes,aty ku ka qenë,dikur,fabrika e letrës,e gjetën mes një karvani arixhinjësh shtegtarë."Hajduttët" u justifikuan se pela,kish ardhur pas"erës" së kuajëve".Floriri,i gëzuar që rigjeti" pelën et ij,nuk il a miqtë et ij të bënin sherr,po i kërceu pelës në kurriz,e,drejt e në fshat.Gratë,prapë të parat e morën vesh,dhe frymën për ta ururar.-Shpëtove ti,po shpëtuam dhe ne dhe,sekush,la ndonj ë"darovi"të voëgl,sipas zakonit.Se nuk i thoshin shaka,një pelë donte një milion lekë ta blije,në atë kohë.Kur erdhi dhe Loni.-Po si,or bir,ta vodhën pelën?-Po ma vodhën,o pepe,po shyqyr,edhe nga këta shokët,që e gjetën.-Po nuk të kam thënë që të flesh mu tek bytha e pelës?-sokëlliu dhe iku,si ndërkryer. * * * Zoti,-thonë,-lart është dhe mban shënime.Për të mira dhe të liga.Po kështu do të jetë se ja seç ndodhi.Plot nja dy javë pas kësaj ndodhie, na vjedhin pelën e Lonit.Atë,"Kërren" që mbrente në biroç.Lajmi u hap,po njeri nuki shkeli në derë atij.Dhe,pas nja dy ditësh,kish dalë mu aty,tek "mërzejmë" në hije të ullinjëve.Qe i mërzitur dhe kjo dukej qartas,por unë,enkas,për t'i shtënë çikë,kur thonë,i them:-Ore Loni po ç'ke kështu që rri sikur të ka ngrënë gomari bukën?-Lëre,-më tha,lëre,më thanë kupën,më vodhën pelën! U shpreh aq vajtueshëm,sa priiste ndonjë fjalë ngushëlllmi.-Të vodhën pelën!,- bëra si të habiturin unë,po nuk të kam thënë që të flesh mu tek bytha e pelës!!! ....

17 korrik 2011