Nga Fahri Xharra
Sa më shumë po kalon koha; sa ma shumë po i afrohemi një errësimi të madh kombëtar aq më shumë po e shoh se pse i gjithë ky mohim i vetvetes. Mos groponi se nuk duhet, mos i preni thonjtë natën se nuk duhet, mos i numëroni yjet natën se nuk duhet; kështu na thoshin. Dhe ne, ashtu pa menduar fare se pse ishin këto këshilla, bënim atë që na thoshin dhe i përkuleshim mosdijes, e përqafonim errësirën dhe dritën nuk na e donte syri. Na janë fshehur gjërat me shekuj, e edhe vazhdojnë të na fshihen. Prapë rreth rrethit dhe në rrethin pa dalje dhe prapë në frikën nga shpejtësia e informimit, mësimit dhe vetëdijesimit. Terr! Agjencia Amerikane e Hapësirës NASA në vitin 2005, i përcaktoi këto pesë vende, si trashëgimi botërore e vendeve nga ku është vrojtuar qielli mijëra vjet më herët: Abu Simbel ( Egjypt), Stonehenge ( Britani e Madhe), Angkor Vat ( Kambogja), Goseck (Gjermani) dhe... jo nuk e them dot, se ne shqiptarët kemi nga ata të cilët nuk e besojnë dhe nuk na lejojnë t`i besojmë. Vendi i pestë i botës ku kishte observator, prej nga vërehej qielli dhe lëvizja e yjeve dhe e Diellit, edhe sot e kësaj dite banohet nga shqiptarët dhe është në bjeshkët e Kumanovës. Quhet Kokino.( Më vjen keq që unë nuk e di se si ajo bjeshkë quhet shqip)
Kush e thotë që Kokino ishte Ilire?, por kjo është e vërtetë. Kemi pra të bëjmë me të parët tanë që kishin njohuri astrologjie, mjekësore, anije ndërtimtarie; i kishin qytetet e tyre, i kishin mbretëritë e tyre, i farkonin monedhat dhe shpatat. Pse tani Kokino, kur përditë e më tepër ballafaqohemi me papunësi, me ulje të standardit jetësor dhe me... me...? Por ne duhet të dimë se kush ishim dhe si të tillë ta rrisim krenarinë tonë kombëtare e të mos biem pre e mashtrimeve, vetëmohimeve dhe autozhbërjes. Ishte viti 2001, në udhën që mund të ecet vetëm këmbë deri në maje të bjeshkës, afër fshatit Kokino, arkeologu Jovica Stanovski e zbuloi një vend arkeologjik që daton që nga Koha e Bronzit. Vendzbulimi që e ka një dimension hijerëndë është i gdhendur në dy nivele. “Ulëset” prej guri e mbizotërojnë vendin dhe janë të pikëzuara drejtë lindjes. A ishin ato vende ashtu të paprekura nga dora e njeriut? Jo. Që nga vizita e parë vërehen gjurmët e ndërhyrjes së dorës së njeriut. Çdo gjë është e rregulluar që ti përshtatët një observatori qiellor. Sipas koordinatave të Diellit si dhe nga qeramika e gjetur është konstatuar që Observatori daton që nga viti 1800 para Krishtit. Ishim pra, ne aty. Të tanët, punonin aty. Gropime arkeologjike aty afër apo aty në vend zbuluan material të çmuar fragmente qeramike , eshtra shtazësh ,peshore piramidale, fragmente të gurëve të bluarjes dhe zoti e di çka tjetër që nuk tregohet. Është vërtetuar se vendi i gjetur është përdorur për gjatë dy mijëvjeçarëve prK si Observator, me të cilën shihet kultura e lartë e popullit, si dhe organizimi shoqëror i pellazgo-ilrëve të kohës . Materialët e gjetura në platformën e epërme e që mund të barten tregojnë se ato i kishin edhe qëllimet tjera të përdorimit e që nuk dihet se pse. Por vet vendi dhe koncepti i vendit tregon se aty ishte edhe një Maje e Shenjt
Sa më shumë po kalon koha; sa ma shumë po i afrohemi një errësimi të madh kombëtar aq më shumë po e shoh se pse i gjithë ky mohim i vetvetes. Mos groponi se nuk duhet, mos i preni thonjtë natën se nuk duhet, mos i numëroni yjet natën se nuk duhet; kështu na thoshin. Dhe ne, ashtu pa menduar fare se pse ishin këto këshilla, bënim atë që na thoshin dhe i përkuleshim mosdijes, e përqafonim errësirën dhe dritën nuk na e donte syri. Na janë fshehur gjërat me shekuj, e edhe vazhdojnë të na fshihen. Prapë rreth rrethit dhe në rrethin pa dalje dhe prapë në frikën nga shpejtësia e informimit, mësimit dhe vetëdijesimit. Terr! Agjencia Amerikane e Hapësirës NASA në vitin 2005, i përcaktoi këto pesë vende, si trashëgimi botërore e vendeve nga ku është vrojtuar qielli mijëra vjet më herët: Abu Simbel ( Egjypt), Stonehenge ( Britani e Madhe), Angkor Vat ( Kambogja), Goseck (Gjermani) dhe... jo nuk e them dot, se ne shqiptarët kemi nga ata të cilët nuk e besojnë dhe nuk na lejojnë t`i besojmë. Vendi i pestë i botës ku kishte observator, prej nga vërehej qielli dhe lëvizja e yjeve dhe e Diellit, edhe sot e kësaj dite banohet nga shqiptarët dhe është në bjeshkët e Kumanovës. Quhet Kokino.( Më vjen keq që unë nuk e di se si ajo bjeshkë quhet shqip)
Kush e thotë që Kokino ishte Ilire?, por kjo është e vërtetë. Kemi pra të bëjmë me të parët tanë që kishin njohuri astrologjie, mjekësore, anije ndërtimtarie; i kishin qytetet e tyre, i kishin mbretëritë e tyre, i farkonin monedhat dhe shpatat. Pse tani Kokino, kur përditë e më tepër ballafaqohemi me papunësi, me ulje të standardit jetësor dhe me... me...? Por ne duhet të dimë se kush ishim dhe si të tillë ta rrisim krenarinë tonë kombëtare e të mos biem pre e mashtrimeve, vetëmohimeve dhe autozhbërjes. Ishte viti 2001, në udhën që mund të ecet vetëm këmbë deri në maje të bjeshkës, afër fshatit Kokino, arkeologu Jovica Stanovski e zbuloi një vend arkeologjik që daton që nga Koha e Bronzit. Vendzbulimi që e ka një dimension hijerëndë është i gdhendur në dy nivele. “Ulëset” prej guri e mbizotërojnë vendin dhe janë të pikëzuara drejtë lindjes. A ishin ato vende ashtu të paprekura nga dora e njeriut? Jo. Që nga vizita e parë vërehen gjurmët e ndërhyrjes së dorës së njeriut. Çdo gjë është e rregulluar që ti përshtatët një observatori qiellor. Sipas koordinatave të Diellit si dhe nga qeramika e gjetur është konstatuar që Observatori daton që nga viti 1800 para Krishtit. Ishim pra, ne aty. Të tanët, punonin aty. Gropime arkeologjike aty afër apo aty në vend zbuluan material të çmuar fragmente qeramike , eshtra shtazësh ,peshore piramidale, fragmente të gurëve të bluarjes dhe zoti e di çka tjetër që nuk tregohet. Është vërtetuar se vendi i gjetur është përdorur për gjatë dy mijëvjeçarëve prK si Observator, me të cilën shihet kultura e lartë e popullit, si dhe organizimi shoqëror i pellazgo-ilrëve të kohës . Materialët e gjetura në platformën e epërme e që mund të barten tregojnë se ato i kishin edhe qëllimet tjera të përdorimit e që nuk dihet se pse. Por vet vendi dhe koncepti i vendit tregon se aty ishte edhe një Maje e Shenjt
Poçaria e Kokinos
Shenjat e gjetura të gdhendura mbi gurë i tregonin shënimet e të gjitha pikave karakteristike të lëvizjes së Diellit dhe Hënës në horizontin Lindor. Observatori ishte stacionar ( i pa lëvizshëm) nga i cili shënoheshin pozitat e diellit në dimër e verë. Lartësia e tij mbidetare ishte 1013m. Banorët pellazg i përdorën shkëmbinjtë natyror vullkanik për të shënuar lëvizjet e trupave qiellor duke e bërë edhe kalendarin lunar (të Hënës). Por vendi i zbuluar e kishte edhe rëndësinë e tij edhe si vend i ceremonive fetare të hershme historike. Sipas të gjitha gjasave, në kohën më të rëndësishme të vitit në kohën e korrjeve “lidheshin” me Perëndinë e Diellit për falënderime dhe për shpresë për në korrje më të madhe në vitin tjetër. Ky mal dhe rreth malit janë quajtur “Mali i Shenjt”. Në regjionin Kumanovë-Kratovë janë gjetur mbi 10 tempuj, që i takojnë kulturës Kokino, duke shkuar prapa 40 shekuj. Janë gjetur vizatime mbi shkëmbinj e posaçërisht vizatimet e shqiponjave. Janë gjet gjithashtu edhe figurina të njeriut dhe kafshëve. Kokino kultura është një kulturë shumë e vjetër në tokat ilire. Observatori Megalitik i Kokinos është në veri-lindje të FYROM-t afër kufirit me Serbinë; afër fshatit Kokino në vijë - kufitare me fshatin Arbanasko. Në të tërë rajonin janë regjistruar vendet arkeologjike që datojnë nga koha e Neolitit duke mbajtur në vete vendbanime të rëndësishme, vende të shenjta dhe ngjarje deri në 6000 vjet të vjetra. Vendi ku është vrojtuar pozita verore e diellit është e ruajtur mirë, vendi i vjeshtës dhe pranverës ka dëmtime të vogla, kurse aty ku është vërejtur pozita më e lartë në qiell e diellit gjatë dimrit ka dëmtime të mëdha. Të gjitha këto dëmtime janë të mundura nga tërmetet që kanë dridhur tokën gjatë historisë. Edhe pozita qendrore e Observatorit është e ruajtur dhe e shënuar mirë. Të gjitha i kishim, por sot?
