Kohët moderne janë përcaktuar në mënyra të ndryshme në literaturë, ndonjëherë si epoka e makinës, ndonjëherë si epoka e teknologjisë, dhe shpeshherë si epoka në të cilën njerëzit e zakonshëm shfaqen në skenën historike, një epokë e revolucionit shoqëror dhe industrial, e udhëtimeve hapësinore, e globalizimit, e shteteve të mëdha, e luftrave botërore etj.
Pavarësisht nga emërtimet që i ngjiten epokës moderne, është pa dyshim e rëndësishme për njeriun modern që kjo epokë ka nxitur pasqyrime të reja mbi çështjen e identitetit. Edhe para kësaj, ne ishim qenie tokësore, por për t’u lidhur me planetin Tokë në mënyrë shpirtërore ne kryesisht komunikonim përmes një universi fetar. Toka dhe Qielli ishin të bashkuara me njohurinë se ato ishin krijesa hyjnore, secila prej tyre shumë njerëzore, natyra, Toka, dhe Qielli. Madje vetë historia është parë si asgjë tjetër veçse si vepër e Zotit, e dallueshme vetëm në atë se ajo u shpalos para syve tanë dhe me pjesëmarrjen tonë. Ajo ka qenë në këtë mënyrë për disa mijëra vite.
Megjithatë, fuqia teknologjike zbuloi dhe zhvilloi që para 3 shekujsh se ajo gjithnjë e më shumë po lë shenjën e saj mbi ne. Ajo është një fuqi që vetë ne e kemi menduar dhe e kemi vendosur në vetë duart tona. Ideja e fuqisë, fuqisë njerëzore, është tani një çështje e filozofisë, teologjisë, dhe shkencave të tjera shoqërore dhe natyrore.
Tani, në epokën e teknologjisë, ne jemi bërë sundimtarë, ndërmjetës dhe udhëheqës të shumë gjërave, duke përfshirë dhe çështjet e të tjerëve. Nëse feja ka pohuar se ne do të jemi zot të Tokës në emër të Zotit, tani, në moshën e teknologjisë, ne jemi duke u bërë gjithnjë e më shumë zot të Tokës - shpesh pa Zotin, dhe pa asnjë kufi të shenjtë.
Megjithatë, qëllimi ynë nuk është që të nisim një debat mbi zotësinë moderne të njerëzimit për të sunduar Tokën, por për të bërë disa vërejtje mbi problematizimin e identitetit në kohën tonë, në përputhje me librin e Prof. Dr. Adnan Silajdžić.
Në mesin e kësaj fuqie të pamasë teknologjike, shpirti njerëzor e pyet sërish veten se kush jemi ne dhe çfarë është shpirti, kush dhe çfarë është njeriu vetë. Besimi është ende me ne, diku, me ngathtësinë e tij dhe shpesh me pyetjet dhe përgjigjet shqetësuese. Nuk ka asnjë teknologji të aftë që t’i mohojë këto pyetje dhe përgjigje, që t’i zhvlerësojë ato, sepse vetë teknologjia është e vdekshme, meqenëse ajo është vepër e qenieve të vdekshme. Qeniet njerëzore të riprodhuara (klonet), gjithashtu, qofshin të shëndetshme dhe të forta, bile edhe të pashëm, do të përballen me vdekjen dhe, në çastin e vdekjes, ata do të pyeten se kush dhe çfarë janë.
Kështu që edhe në epokën e teknologjisë, ne jemi në kërkim të identitetit, jo vetëm siç ndodhte shekuj më parë. Identiteti ka nevojë për një atdhe, por gjithashtu na e ofron neve një të tillë, në të vërtetë shpesh duke zëvendësuar atdheun fizik.
Në këto ese të shkëlqyera, Prof. Dr. Adnan Silajdžić ofron shumë përgjigje në këtë kontekst ose në një të ngjashëm. Si pjesë e studimeve që ai jep mësim, i cili merret hollësisht me besimet më të mëdha botërore në epokën e modernizmit dhe të aftësisë teknologjike, esetë e Prof. Silajdžić janë një sfidë dhe një përgjigje ndaj shumë pyetjeve.
Një tipar veçanërisht i çmuar i këtij libri është se Prof. Silajdžić i drejtohet dilemave që u dalin përpara besimtarëve në përgjithësi, dhe muslimanëve në veçanti.
Në përmbledhjen e eseve në anglisht të cilën Prof. Dr. Adnan Silajdžić e ka titulluar Muslimanët në kërkim të një identiteti, ai e përqendron vëmendjen tonë në çështjet kryesore në ditët e sotme, që është gjithashtu edhe ajo e muslimanëve. Tradita, modernizmi, autoriteti, burimet e fesë, interpretimi i burimeve, pandryshueshmëria (taklid), risitë, interpretimet e reja të teksteve të shenjta (ixhtihad), globalizimi, patriotizmi, universaliteti - të gjitha këto janë tema të ndara në shumë fragmente të këtij libri të rëndësishëm, të cilat janë sjellë së bashku në një tërësi të kuptueshme. Dr. Adnan Silajdžić, një profesor i plotë në Fakultetin e Studimeve Islame, i cili mëson lëndën e akaid-it, nuk përshkruan vetëm çështjet dhe problemet e traditës (modernizmin, autoritetin, globalizmin, reformën etj.) vetëm nga perspektiva e tij, por, gjithashtu, duke u bazuar në teoricienët e modernizmit islam, Shah Vali Allah, Muhamed Abduhu, Shaukani, Fazlur Rahman, Sejjid Husein Nasr dhe të tjerë, ai shfaq pikëpamjet e tij dhe shtrirjen e tyre në kohët e sotme.
Me stilin e tij të veçantë, të drejtuar në mënyrë të jashtëzakonshme me metafora të poezisë ose me filozofi të brendshme, Dr. Adnan Silajdžić është përfshirë thellë siç e përzien në një përshkrim të ndeshjeve dhe përplasjeve bashkëkohore mes traditës islame në njërën anë dhe interpretimeve islame dhe muslimane të traditës në anën tjetër, në kontekstin e llogaritjeve historike të urdhëruara nga perëndimi dhe temave të globalizmit, laicizmit, modernizmit, pluralizmit etj.
Muslimanët janë në kërkim të identitetit të tyre - jo identitetit të tyre fetar, por të identitetit që ata mund ta fitojnë përmes përpjekjeve të tyre intelektuale dhe të marrin zotërimin e arritjeve të tyre shpjeguese përballë globalizmit, laicizmit dhe modernizmit. Këto janë pyetje për të cilat mendja moderne muslimane kërkon përgjigje; dhe janë këto pyetje, dhe përgjigjet ndaj tyre, të cilat do të përkufizojnë nëse muslimanët do të gjejnë forcën për të përcaktuar trajektoret e tyre të modernizmit.
Këto ese të shkruara nga Dr. Adnan Silajdžić mund të lexohen gjithashtu si komentimi i tij mbi temat dhe debatet kryesore teologjike të ditëve tona. Kjo është një tjetër vlerë e veçantë e faqeve të këtij libri.
Dr. Enes Karić
Fakulteti i Studimeve Islame - Universiteti i Sarajevës
Boton:
“QENDRA SHQIPTARE PËR STUDIME ORIENTALE”
Tirana-Albania
