Shkruan: (Refik HASANI)
Beogradi atë që kërkon për serbët lokal të Kosovës nuk mundë t’na mohon neve shqiptarëve në tri Komuna . Në Kosovë për serbët lokal kemi shumë oferta joshëse , jan të përfaqësuar në të gjitha nivelet kurse ne shqiptarët nuk gëzojm asnjë nga këto të drejta që na takojnë dhe që i gëzojn sot minoriteti serbë i Kosovës . Ky është dallimi në të drejta , kurse jan gati të ngjashmë përqindja e këtyre minoriteteve në Serbi dhe minoritetit serbë në Kosovë.
Shqiptarët e Medvegjës, Bujanocit dhe Preshevës dhe të drejtat që nuk i gëzojn
Ne popullata shqiptare edhe pas 20 vjete ku është mbajtur referendumit , 11 vjetori të nënëshkrimit Marrëveshjes së Konçulit dhe 12 vjetori i kryengritje së armatosur së UÇPMB-ja dhe sakrificës së popullit nuk gëzojm por kemi mbetur ende në nivelin e kërkesave , që të kërkojm të drejta që na takojn në përpjestim me popullatën që e përbëjm ne shqiptarët . Studentë shqiptarë studijojn nëpër Universitete shqiptare dhe jo shqiptarë që jan në Kosovë , Shqipërisë , Maqedoni e gjetkë . Në vitin që jemi ne kemi paknaqësi të shumta pasi gjendja dhe shkelja e të drejtave , apo thënë më shkurtë diskriminimi më i madhë është duke u bërë kundër shqiptarëve që jemi të diskriminuar në kuptimin klasik , më të injoruar , më të mllefosur, më të goditur nga padrejtësit e qeverisë së Beogradit . Ende nuk lejohet të valoj lirshëm flamuri shqiptarë . Ne shqiptarët nga kjo krahinë duruam padrejtësi dhe diskriminim .E në veqanti gjatë luftës së armatosur në Kosovë filluan dhuna e shfrenuar kundër neve shqiptarëve në këtë Krahinë , sepse po mbështesnim luftën në Kosovës . Pastaj me rastin e tërhjeqjes të gjithë ato forca u vendosën paramilitarë dhe të tjerë vrastar u stacionuan në këtë Krahinë , nëpër lokalitete dhe zona të banuara me popullatë shumicë shqiptare . Ne marrim pjesë me një deputet shqiptarë në parlamentin nacional të serbisë ,. Trupit Koordinues është themeluar dhe funksionon të formuar nga qeveria e Beogradit dhe Këshillit Nacional shqiptarë sipas ligjeve të miratuara serbe. Zgjedhjet lokal për tu zgjedhur këshilltarët komunal , Kryetarët e Komunave dhe drejtorët e Drejtorive Komunale si dhe udhëheqësat e ndërmmarrjeve publike jan dhe zbatohen ligjet në fuqi të Beogradit . E vetmaj gjë që u kundërshtua është rexhistrimi i popullatës shqiptare që është mbajtur nga qeveria e Beogradit vitin e kaluar nga data 1deri më 15 tetor . Me një farë mënyre sa i përket rexhistrimit të popullsisë , pasurisë e banesave , u kërkua që ne shqiptarët të rexhistrohemi ndaras prej atij të organizuar nga Serbia dhe të merrë pjes edhe diaspora dhe komisionerët e rexhistrimit të jen shqiptarë dhe formularët të jen në gjuhën shqipe . Ku në këtë rast duhet përshëndetur edhe unitetin e të gjithë subjekteve politike , ku këshilltarët komunal shqiptarë të tri Komunave kan filluar dhe duhet të mos e ndërpresin dhe të marrin vullnetin e popullatës në dorë . Këto tri Komuna lirisht mundë të themi se janë shëndrruar në poligone të vërteta ushtarake ku baza ushtarake e Cepotinit , ka shtatë kilometra afër qytetit të Bujanocit . Ne banorët e ksaj Krahinës shqiptare që kemi mbetur padrejtësisht ende nën admnistrimin e serbisëv u zhvendosëm , u dëbuam dhunshëm . Republika e Serbisë edhe pas këtyre viteve nuk dëshiron as edhe ta pranoj që në Kosovë , Maqedoni dhe vende të tjera , kemi të zhvendosur që janë jo vetemë nga këta tri Komuna të cekura , por edhe nga qytete të tjera të Serbisë . Duhet të ketë një dinamizëm për kthimin e të zhvendosurve për t’ju krijuar kushte për kthim të gjithë atyre që dëshirojn të kthehen në trojet e tyre ende nuk ka ndërtuar asnjë banes banimi për kthimin e të zhvendosurve shqiptarë veqmas në Medvegjë e Bujanoc .Deri më tani nuk ka treguar kurrfarë shenje të vullneti të mirë që dëshiron ti kthej të zhvendosurit përkundrazi me çdo kushtë është munduar ti pengoj direkt apo indirekt në forma nga më të ndryshme ashtu si di vetë ajo .Serbia deri më tani nuk ka patur asnjë ofertë për të zhvendosurit nga Krahina shqiptare , asnjë shtëpi nuk është ndërtuar për të zhvendosurit shqiptarë . Beogradi duhet të na bëjë ofertë për kthim , të ndaj mjete nga buxheti i vetë për investim në këtë rajon , për integrim të banorëve të zhvendosur shqiptarë , për plotësimin e kushteve , të drejtave dhe standardeve evropiane . Sa mjete ka ndarë Beogradi për shqiptarët që dëshirojn të kthen , cila është oferta për kthim .! Rajoni më i pazhvilluar në Serbi pikërisht është ky Rajon pa investime në infastrukturë , punësim zhvilim ekonomik etj . Beogradi ka investuar vetëm përgjat kufirit me Kosovën duke ngritë mbi 35 baza ushtarake më të mdhat janë si Cepotini , Malësi të Bujanocit në Karadak të Preshevës dhe pjesë të Medvegjës . Serbia duhet të kushtëzohet që të integrohet tërësisht në Eurozonë nëse nuk na plotëson të drejtat individuale dhe kolektive , lirit e plota të gjuhës , shkollimit të lartë dhe superior .Ne shqiptarët e Krahinës së mbetur nën Serbi askush nuk është interesuar sikur ato banorë të jen të askuj , të mos i përkasin asnjë shteti ! .Delegacionet e Tiranës dhe Prishtinës nuk lejohen ti vizitojn këto tri komuna . Faktori politik dhe ushtarak ndërkombëtar ka investuar dhe monitoruar këtë Rajon vazhdimisht , por meqë të drejtat tona nuk kan përmisim sikur popullata shqiptarë ende prêt me të drejtë ndihmë . Marrëveshja e Konçulit idshte një e arritur , por duhet ta shqyrtojm , ta plotësojm të mbahet ndonjë konsultim që cilat pika jan realizur dhe në cilat duhet kërkuar që të plotësohen . Së paku nuk është mbajtur një takim , debat , tribunë , nuk jan ftuarë palët fare në një konsultë lidhur me mënyrën se si po implementohet kjo marrëveshje e njohur dhe nënë prezencën dhe garancit ndërkombëtare . Si një dokument me pesh dhe vlera në praktike . Kështu do ti realizojm që të kemi një universitet publikë në gjuhën shqipe , të kemi të drejtën e përdorimin e flamurit dhe simboleve tjera tona kombëtare por edhe vendosjen e shtatoresë së heroit tonë kombëtarë Skënderbeut në qendër të Bujanocit . Ende nuk një maternitet apo spital të përgjidhshëm të karakterit rajonal në Medevegjë , Preshevë apo Bujanoc . Ende në Bujanoc dhe Medvgej nuk lejohet ndërrimi i emërtimve të rrugëve , shesheve , bulevardeve dhe institucioneve në emërtime shqipe ku pengon dhe i ka në dorë kompetencat dhe ingirencat qeveria e Beogradit . Ende kemi gjygje politike dhe arrestime të ushtareve të UÇPMB-së edhe pse është nënshkruar demilitarizimi dhe amnistia . Kjo krahinë nuk ka as edhe statut autonom kulturor dhe shumë , shumë pakë ndahen mjete për arsim , kultur monumente të trashigimisë kulturo-historike edhe pse si territor dhe popullatë historikisht ka dallime të veqanta me serbët që kjo dihet dhe pranohet botërisht . Për Beogradin nuk jan të dëshirueshëm shqiptarët që të punojn në institucione publike si në gjykata , kadastër , admnistratë Komunale por edhe ato qeveritare si në zingjirin komandues të ushtrisë , policisë . Ne resore të ministrive me ndonjë postë politikë , nuk kemi përfaqësues në ambasad , konzulata në shërbime të presidencës , Parlamentit dhe Kryeministrisë etj . Me një fjalë nuk kemi kurrfarë përfaqësimi as në nivel lokal e as atë qendror në raport me përbërjen e popullatës . Shqiptarë nuk ndihmohen nga Tirana dhe Prishtina nuk ka investime përveqë disa abetareve . Shqiptarët nu kan institucione paralele që mbështeten nga këto dy qendra . Ne nuk kemi të rezervuar vende në parlament nuk ka ligje zgjedhore të favorshme , që në komisione të nivelit republikan të ketë edhe shqiptarë nuk ka është ulur pragu zgjedhor për deputet për pakicat kombëtare dhe ky Rajon nuk është një zonë e veqantë zgjedhore , si një Krahinë shqiptare me veqori të posaqme . Ne përfaqësohem me një deputet me z.Riza Halimin , Kryetar i PVD-së në Preshëvë të cilit i është dashur ti grumbulloj 17.350 vota për tu bërë deputet në parlamentin e serbisë . Në këto tri komuna nuk organizohen zgjedhjet e Republikës së Kosovës apo asaj të shtetit Shqiptarë . Po ashtu nuk kan dokumenta që jan të dallueshme prej atyre të serbisë si Letërnjoftimë , pashaporta , targa të automjeteve etj . Edhe pse kemi mbajtur referendumin për tu bashkangjitur me Kosovën kjo ka mbetë si vetëm si dëshir dhe nevoj po u përcjellur me veprimë konkrete politike . Informim nuk është kurrfare nuk ka radio stacion dhe tv që financohet nga buxheti i Beogradit . Shteti i serbisë ende nuk është decantralizuar . Shqiptarët jo që nuk pengojn Beogradin dhe vendkalimin kufitar me Maqedonin me Tabanovcë të Preshevës nuk punon asnjë doganierë dhe nuk përfitojn nga ky vendkalim i Serbisë që e lidhë me Maqedonin , Greqin dhe vende tjera të Kontinentit . Shqiptarët nuk jemi duke e penguar funksionimin , duke shkele ligjete dhe kushtetutën por edhe integritetin dhe dhe sovranitetin e shtetit të pavarur të Serbisë .
Minoriteti serbë në Mitovicë dhe të drejtat që i gëzojn
Sërbët lokal të Kosovës e përdorin e flamurit dhe simboleve tjera , studentë studijojn në Universitetin e Mitrovicë . Nëpër lokalitete dhe zona të banuara me popullatë serbë kemi formimin e disa komunave te reja serbe . Ata i kan të rezervuar 1o vende në pralamenti e Kosovës . Serbët kan themeluar dhe funksionon Këshilli Nacional serbë jashta ligjeve të Kosovës .Zgjedhjet lokal për tu zgjedhur këshilltarët komunal në Komunat e reja dhe ato të përziera mbahen edhe sipas ligjeve të Kosovës . Por kemi edhe institucione paralete që organizon Beogradi . Kemi Kryetarë të Komunave serbe të zgjedhura sipas ligjeve të Beogradit e jo të Kosovës . Serbët si minoritet posedojn dhe udheheqin disa ndërmmarje publike dhe zbatohen ligjeve në fuqi dhe direktivat e Beogradit . Rexhistrimi i popullatës serbe që u mbajtë vitin e kaluar është bojkotuar . Me një farë mënyre sa i përket rexhistrimit të popullsisë , pasurisë e banesave , u kërkua nga faktori ndërkombëtar që serbët lokal të rexhistrohen ndaras prej atij të organizuar nga Republika e Kosovës . Nëpër lokalitete dhe vendbanime serbe nuk ka të përqendruar ushtarë që krijojn dhe mbjellin frikë dhe pasiguri . Nënshtetasit serbë të Kosovës që u zhvendosëm që nga qershori i vitit 1999 kemi me mijëra e miliona investime nga qeveria e Kosovës , nga Qeveria e Beogradit dhe OJQ e projekte ndëkombëtare . Në Kosovë për serbët lokal kemi shumë oferta joshëse , për të gjithë ato që dëshirojn të kthehen edhe ate nga qeveria e Kosovës , ajo Serbisë dhe donator të huaj . Kemi të ndërtuar shtëpi për familje serbe dhe objkete banimi kolektiv-banesa në çdo komunë të Kosovës , një shembull vetëm ne fshatin Babush të Komunës së Ferizajit kemi investime nga qeveria Kosovës 35 milion euro . Kurse në Komunën e re të Graqanicës kemi investime 68 milion euro përë ndërtimin një banese pë të kthyerit serbë që u zhvendosën . Kemi një investim në vazhdimsi për kthimin e të zhvendosurve për t’ju krijuar kushte për kthim e të gjithë atyre që dëshirojn të khehen në trojet e tyre . Qeveria e Kosovës deri më tani ka treguar shenja të vullneti të mirë që dëshiron ti kthej të zhvendosurit serbë . Prishtina ka ofertë serioze për kthim , që ndan mjete nga buxheti i vetë për investime për të kthyerit , për integrim, për plotësimin e kushteve , të drejtave dhe standardeve evropiane . Edhe Komunat serbe nuk jan mbrapa me zhvillim të gjithëanshëm , punësim etj . Prishtinës vazhdimisht i vëhen kushte që të plotësohen të drejtat individuale dhe kolektive , lirit e plota të gjuhës , shkollimit të lartë dhe superior . Si që e din edhe i tërë opnioni botëror delegacionet më të larta të lidërve institucional dhe partiak vijnë në Kosovë që ti vizitojn kishat , vendabanimet dhe Komunat serbe pa u penguar . Të drejtat e tyre kan përmisim dhe jan të priviligjuar në çdo aspekt pasi kem i monitorim se si po implementohen këto të drejta . Në Mitrovicë egziston një universitet publikë në gjuhën serbe që nuk pengohet nga qeveria e Kosovës por përkrahet edhe nga Beogradi dhe ndërkombëtarët . Serbët i shfrytëzojn të gjitha të mirat nga buxheti i Kosovës dhe Beogradi . Kan spitale të përgjidhshëm të karakterit si p.sh për Anamoravë , për Mitrovicë , Shtëprcë . Nëpër qytete lejohet dhe bartin emërtime të rrugëve , shesheve , bulevardeve dhe institucioneve në emërtime të figurave dhe personaliteteve serbe . Nuk kemi gjygje politike të serbëve por edhe shumë policë ve u është dashur t’ju bëhen gjyqe në bazë të fakteve e dëshmive për krimet e kryera në Kosovë ato shetisin të lirë . Nga buxehti i Kosovës ndahen mjete për arsim , kultur monumente të trashigimisë kulturo-historike . Për Prishtinën jan të mirëseardhur ky minoritet që të punojn në institucione pubike si në gjykata , kadastër , admnistratë Komunale por edhe ato qeveritare si në zingjirin komandues të ushtrisë , policisë . Ne resore të ministrive kemi zëvendëskryeministër , ministër , zëvendësministra . Me një fjalë kemi përfaqësimi në nivel lokal e qendror bile më shumë në raport me përbërjen e popullatës . Serbët lokal të Mitrovicës ndihmohen nga Republika e Kosovës ka investime edhe pse kan edhe institucione paralele që funksionojn në mbështetje me direktivat e Republikës së Serbisë . Në tri komuna të veri të Kosovës , si : Mitrovicë , Leposaviqë dhe Zubin Potok ende nuk pranohen ligjet , kushtetuta e Kosovës . Ku organizohen zgjedhjet e Beogradit . Po ashtu shtypin dhe ende lëshojn dokumenta që jan të dallueshme prej atyre të Kosovës si letërnjoftim , pashaporta , targa të automjeteve dhe dokumenta tjera . Në Kosovë ato funksionojn pa i përfillur organet e Kosovës . Pra serbët flamurin dhe llogon e republikës së Kosovës nuk e pranojn dot . Sivjet më datën 13 e 14 shkurt organizuan referendumin për pranim ose jo të institucioneve të Kosovës . Beogradi mban pengë këto duke investuar , instrumentalizuar dhe bërë vegla për politikë ditore dhe duke i bërë si një kartë që kur ti duhet të shfrytëzon këtë . Serbët të ndihmuar nga Beogradi i mbajnë dy vendkalime të izoluar , kështu duke e penguar me çdo kushtë njohjen ndërkombëtare , integritetin dhe dhe sovranitetin e shtetit të pavarur të Kosovës . Mitrovica dhe serbët lokal ende jan JO të integruar në të gjitha poret e jetës në Kosovë . Çështja e Mitrovicës tani pasi kaluan 13 vite është bërë një problem i ndieshëm për ta zgjedhur nga vetë Kosova sepse serbët e veriut e ndiejn ende që nuk ka tjetër pushtet përveq të ati të shtetit të Serbisë .
***
Ne shqiptarët e Komunës së Medvegjës , Bujanocit dhe Preshevës na takojn të drejtat e tona nacionale që kemi mbajtur referendumin dhe është bërë lufta e armatosur . Faktori ndërkombëtarë nuk e ka vështirë të peshoj drejtësin aspak , prandaj është sfidë për ta , por duhet kërkuar që të gjindet një zgjidhje e pranueshme .
***
Mitrovica ishte e populluar gjithmonë me popullatë shumicë shqiptare dhe çka është më e rëndësishmja serbët lokal nuk kanë kurrfar të drejte të mëtojnë se ky territor ishte dhe mund të jet i tyre .Serbia ka investuar shumë kohë , mjete dhe ka lëvizur në favorin e tyre .Mitrovica duhet dhe mund të integrohet në jetën e Kosovës sepse është një krizë artificiale e krijuar nga vetë Beogradi që ka përqendruar atje minoritetin serbë , që do ti duhet dhe do ta ketë si kartë të fortë , para të gjithve pa përjashtim .
Për fundë , ne shqiptarët e Medvegjës , Bujanocit dhe Preshevës me serbët lokal të Kosovës kemi ngjashmëri sikur që kemi edhe dallime të ndieshme . Lexuesi do të vie në përfundim shumë lehtë në këto dallime dhe ngjashmëri.
