Mediat dhe propaganda kane qene gjate viteve 90-te disa prej armeve me te fuqishme ne duart e zoterve te lufterave. Thirrjet per kryengritje ofendimet dhe sharjet e shqiptareve serbeve boshnjakeve kroateve apo maqedonasve kane qene perditshmeri pothuajse ne te gjitha mediat e kontrolluara prej regjimeve ne ish - republikat jugosllave. Makineria e propagandes perhapte frike dhe urrejtje qe shpesh shkaktonte dhe zhvendosje masive te bashkesive te ndryshme etnike. Gati dhjete vjet prej perfundimit te lufterave ne hapesirat e ish - Jugosllavise rralle gjejme ne media propagande te drejteperdrejte kunder bashkesive te tjera etnike por jane shtuar sulmet ne vecanti ndaj grupeve te ndryshme minoritare grupeve te ndryshme seksuale dhe fetare.
Ne Bullgari per shembull me se shumti ofendohen romet dhe turqit si dy grupet me te medha etnike ne kete vend thote Ognian Zlatev drejtor ekzekutiv i Qendres per Zhvillimin e Mediave ne Sofje. Ndersa ne Shqiperi per problemin e romeve ndonese eshte i madh heshtet shpjegon Remzi Lani drejtor i Institutit per Media ne Tirane.
Gjuha e urrejtjes ne Shqiperi eshte ndryshe nga ajo ne hapesirat e ish-Jugosllavise. Qe te jemi te ndershem gjuha e urrejtjes ne Shqiperi me shume prodhohet nga politikanet se sa nga mediat. Por ne Shqiperi kemi nje fenomen tjeter shqetesues - heshtjen per urrejtjen Kjo do te thote se per disa grupe sic jane romet ne nuk flasim. Ka permiresime por gjendja eshte teper e rende. Romet nuk sulmohen ne media ata nuk ekzistojne fare ne media - thote Lani.
Ndryshe nga Shqiperia e cila vetem ne menyre indirekte ishte e perfshire nga shkaterrimi i pergjakshem i ish-Jugosllavise Bosnje - Hercegovina ishte nje prej vendeve me te prekura nga gjuha e urrejtjes dhe lufta. Lejla Turcilo nga Universiteti i Sarajeves shpjegon se situata sot ka ndryshuar por gjuha e urrejtjes nuk eshe zhdukur ne teresi.
Bildunterschrift Groszligansicht des Bildes mit der Bildunterschrift Pjesemarres te konferences Mediet ne Evropen Juglindore- ne mes Lejla Turcilo.
Gjuha e urrejtjes ne baza etnike eshte gjithnje e me pak e pranishme per shkak te rregullimit te mire ligjor ne sektorin e informimit te mediave elektronike ne Bosnje-Hercegovine. Ne mediat e shkruara kemi nje prani me te madhe te gjuhes se urrejtjes. Parimet etnike respektohen gjate raportimit por jo edhe grupet tjera te cilat ose injorohen fare ose per to flitet me nje gjuhe shume te thate sterile. Prolemi i trete i gjuhes se urrejtjes eshte e ashtuquajtura lufte mediatike mes drejtuesve te mediave. Ne 2008 kemi pasur nje lufte te vertete te pronareve te mediave qe ka lidhje edhe me bazat etnike.
Po cfare ka ndodhur me te ashtuquajturit gazetare te cilet gjate viteve 90-te me shume kane qene ne sherbim te propagandes se sa profesionit te tyre Ky eshte nje problem shume serioz per Bosnje-Hercegovinen thote Turcilo.
Problemi me i madh me ata te cilet para dhe gjate lufte kane nxitur urrejtjen dhe luftes eshte qe asnje prej tyre nuk eshte pergjigjur para drejtesise. Gazetari Bora Kontiq se fundi ka paraqitur nje liber per luftenxitesit me te medhenj gjate luftes dhe ka ardhur ne perfundimin se ata sot jane te punesuar ne universitete prej ketyre fakulteteve kane marre ndonje titull shkencor ende punojne ne media ose jane aktiv ne kulture dhe arsim.
Gjuha e urrejtjes per shkak rregullimit te mire ligjor eshte larguar ne mase edhe nga hapesirat e Kosoves por ende nuk eshte zhdukur. Serbeze Haxhiaj Isufi thote
Ne vendet e dala nga konfliktet si ne Kosove ka shume gjuhe urrejtjeje por ne Kosove nuk ka pasur nje gjuhe kaq te perhapur. Kjo per shkak se Kosova ka qene e kontrolluar prej faktoreve nderkombetare. Megjithate ka pasur raste. Interesante eshte qe ne asnje prej ketyre rasteve nuk ka pasur ndjekje penale apo denim te atyre qe kane perhapur gjuhen e urrejtjes.
Nje prej vendeve ku me se shumti eshte perdore gjuha e urrejtjes gjate viteve 90-te eshte edhe Serbia ku edhe sot shpesh gjejme gjurmet e shprehjes se ketyre opinioneve. Udheheqesja e rrjetit BIRN Gordana Igriq shpjegon
Dikur kemi pasur me shume gjuhen e urrejtjes mbi baza etnike. Nje koncept ka vazhduar edhe sot ne kohen kur jetojne ne shtetet tona le te themi te pastra etnike. Por tani me shume sulmohet dhe ofendobhet kundershtari politik. Pra sot kemi me pak te bejme me urrejtjen mbi baza etnike dhe me shume me urrejtjen ndaj kundershtareve politike dhe nje shoqerie te ndare.
Ne Bullgari per shembull me se shumti ofendohen romet dhe turqit si dy grupet me te medha etnike ne kete vend thote Ognian Zlatev drejtor ekzekutiv i Qendres per Zhvillimin e Mediave ne Sofje. Ndersa ne Shqiperi per problemin e romeve ndonese eshte i madh heshtet shpjegon Remzi Lani drejtor i Institutit per Media ne Tirane.
Gjuha e urrejtjes ne Shqiperi eshte ndryshe nga ajo ne hapesirat e ish-Jugosllavise. Qe te jemi te ndershem gjuha e urrejtjes ne Shqiperi me shume prodhohet nga politikanet se sa nga mediat. Por ne Shqiperi kemi nje fenomen tjeter shqetesues - heshtjen per urrejtjen Kjo do te thote se per disa grupe sic jane romet ne nuk flasim. Ka permiresime por gjendja eshte teper e rende. Romet nuk sulmohen ne media ata nuk ekzistojne fare ne media - thote Lani.
Ndryshe nga Shqiperia e cila vetem ne menyre indirekte ishte e perfshire nga shkaterrimi i pergjakshem i ish-Jugosllavise Bosnje - Hercegovina ishte nje prej vendeve me te prekura nga gjuha e urrejtjes dhe lufta. Lejla Turcilo nga Universiteti i Sarajeves shpjegon se situata sot ka ndryshuar por gjuha e urrejtjes nuk eshe zhdukur ne teresi.
Bildunterschrift Groszligansicht des Bildes mit der Bildunterschrift Pjesemarres te konferences Mediet ne Evropen Juglindore- ne mes Lejla Turcilo.
Gjuha e urrejtjes ne baza etnike eshte gjithnje e me pak e pranishme per shkak te rregullimit te mire ligjor ne sektorin e informimit te mediave elektronike ne Bosnje-Hercegovine. Ne mediat e shkruara kemi nje prani me te madhe te gjuhes se urrejtjes. Parimet etnike respektohen gjate raportimit por jo edhe grupet tjera te cilat ose injorohen fare ose per to flitet me nje gjuhe shume te thate sterile. Prolemi i trete i gjuhes se urrejtjes eshte e ashtuquajtura lufte mediatike mes drejtuesve te mediave. Ne 2008 kemi pasur nje lufte te vertete te pronareve te mediave qe ka lidhje edhe me bazat etnike.
Po cfare ka ndodhur me te ashtuquajturit gazetare te cilet gjate viteve 90-te me shume kane qene ne sherbim te propagandes se sa profesionit te tyre Ky eshte nje problem shume serioz per Bosnje-Hercegovinen thote Turcilo.
Problemi me i madh me ata te cilet para dhe gjate lufte kane nxitur urrejtjen dhe luftes eshte qe asnje prej tyre nuk eshte pergjigjur para drejtesise. Gazetari Bora Kontiq se fundi ka paraqitur nje liber per luftenxitesit me te medhenj gjate luftes dhe ka ardhur ne perfundimin se ata sot jane te punesuar ne universitete prej ketyre fakulteteve kane marre ndonje titull shkencor ende punojne ne media ose jane aktiv ne kulture dhe arsim.
Gjuha e urrejtjes per shkak rregullimit te mire ligjor eshte larguar ne mase edhe nga hapesirat e Kosoves por ende nuk eshte zhdukur. Serbeze Haxhiaj Isufi thote
Ne vendet e dala nga konfliktet si ne Kosove ka shume gjuhe urrejtjeje por ne Kosove nuk ka pasur nje gjuhe kaq te perhapur. Kjo per shkak se Kosova ka qene e kontrolluar prej faktoreve nderkombetare. Megjithate ka pasur raste. Interesante eshte qe ne asnje prej ketyre rasteve nuk ka pasur ndjekje penale apo denim te atyre qe kane perhapur gjuhen e urrejtjes.
Nje prej vendeve ku me se shumti eshte perdore gjuha e urrejtjes gjate viteve 90-te eshte edhe Serbia ku edhe sot shpesh gjejme gjurmet e shprehjes se ketyre opinioneve. Udheheqesja e rrjetit BIRN Gordana Igriq shpjegon
Dikur kemi pasur me shume gjuhen e urrejtjes mbi baza etnike. Nje koncept ka vazhduar edhe sot ne kohen kur jetojne ne shtetet tona le te themi te pastra etnike. Por tani me shume sulmohet dhe ofendobhet kundershtari politik. Pra sot kemi me pak te bejme me urrejtjen mbi baza etnike dhe me shume me urrejtjen ndaj kundershtareve politike dhe nje shoqerie te ndare.
