Posi…. U ba Shqipnija. Dalin të marrët e vikasin rrnoftë Shqipëria! Ti i mençëm përgjigje tue bërtit në kupë të qiellës: rrnoftë, po, e shpejt me porositë flamuj. Na shkyeju rrnoftë, e ti shit, ban pare tue tregue mbi ndiesit tona. Lojë e bukur, por s’të ka dalë… (“Tregtar Flamujsh”, 1935). Kur Ernest Koliqi i shkroi këto radhë, Shqipëria qe ende mbretëri, e autori ende “patriot”. Duhej të kalonin ende edhe ndoca vite, që ai të bëhej ministër Arsimi nën okupimin italian, e më tej edhe ndoca vite të tjera që me ardhjen e komunistëve ai të quhej më në fund edhe kolaboracionist, e gjatë këtyre viteve, emri e letërsia e tij, të shuhej, të fshihej për të pritur që pas ’90-ta ta shpallte sërish patriot. Djali i Shanit dhe i Age Simonit lindi në Shkodër më 20 maj të 110 viteve më parë. Ministria e Kulturës e përkujtoi dje datëlindjen e tij, duke e konsideruar atë, shkrimtar, vizionar dhe mendimtar të shquar shqiptar. Në kuadër të datëlindjes, ministria u fokusua në purifikimin e figurës së Koliqit, saqë ai u cilësua edhe si kolaboracionisti më i mirë. Në këtë vazhdë, u fol gjatë për meritat e padiskutueshme të përhapjes së arsimit shqip në Kosovë. “Ai dërgoi mbi 200 arsimtarë shqiptarë, normalistë, nga më të mirët në Kosovë, hapi atje shkollat shqipe dhe të parën shkollë të mesme. Me punën dhe përkushtimin e tij, Koliqi vendosi bazat e arsimit shqip në Kosovë, që do të sillte ato ndryshime rrënjësore në zhvillimin e kulturës dhe formimin e elitave arsimore e kulturore në Kosovë në vitet që do të vinin”, – do të shprehej ministri Zhiti.
Takimi
Të pranishëm në takimin e djeshëm përkujtimor ishin: ministri i Kulturës, Visar Zhiti, ish-ministri Bujar Leskaj, Ylljet Aliçka, shkrimtari Lazër Stani, dhe miku i hershëm i Koliqit, Mërgim Korça. Në fjalën e tij, ministri Zhiti vlerësoi lart personalitetin krijues dhe kulturor të Ernest Koliqit, që la gjurmë të thella në kulturën kombëtare. “Fenomeni ‘Koliqi’ i tejkalon vdekjet e veta, atë që është e natyrshme për jetë njerëzish dhe veprash, por dhe ato që ia dhanë plot me mëri, vdekjet si dënim dhe hakmarrje parake. Sipas sentencës latine, mund të themi se vepra koliqjane tashmë i është vënë udhës së ringjalljes e jo vetëm të vetvetes”, – tha ai. Sipas Zhitit, duhet theksuar rëndësia e jashtëzakonshme e veprës së Koliqit dhe cilësia e saj e veçantë gjithashtu. “Koliqi është shkrimtar i klasit të parë, që bashkë me Mitrush Kutelin, janë themelues të tregimit modern në letërsinë shqipe”, – vlerësoi ai.
E ndërsa fliste për kohën kur Koliqi ka qenë ministër i Arsimit në qeverinë shqiptarë nën pushtimin italian, Zhiti u shpreh: “Si ministër Arsimi, ai punoi për përhapjen e mësimit shqip në Kosovë. Në kohën kur në Shqipëri komunistët shqiptarë bashkëpunonin me jugosllavët për të themeluar Partinë Komuniste që do ta izolonte Shqipërinë për pesë dekada, Koliqi ngriti shkolla të mesme në Kosovë. Ato vite që shënuan bashkimin e Shqipërisë me Kosovën, po themelohej partia që do ta harronte pjesën tjetër të Shqipërisë”. Sipas Zhitit, Koliqi arriti të parashikonte edhe rënin e regjimit me veprat e tij. Mërgim Korça, mik i Koliqit i pranishëm në takim, tha para të pranishmëve se e ka dashur shumë shkrimtarin, edhe pse për herë të fundit e ka takuar kur qe vetëm 12 vjeç. “Ndër kolaboracionistët, ai është sharë më shumë, është lënë në harresë më shumë, është nëpërkëmbur më shumë, por padyshim, ai kishte më të drejtë se të gjithë. Ai ishte shumë largpamës, e ata që i dilnin kundër, pa vizion, ai ishte më largpamës se miqtë e tij që dolën të bëjnë Luftën Nacionalçlirimtare”, – tha Korça. Ai theksoi se ka qenë fat i madh që Koliqi ka qenë ministër Arsimi.
Edhe Lazër Stani, në fjalën e tij i qëndroi idesë se postin e ministrit të Arsimit, Koliqi e përdori për përhapjen e fjalës shqipe.
Vepra në letërsi
Sa i takon letërsisë së tij, ministri Zhiti tha se me nismën e Koliqit janë botuar antologjitë e para të letërsisë shqipe, të folklorit shqiptar, është nismëtar i ngritjes së bibliotekave në qytetet e ndryshme të Shqipërisë, ka kontribut të jashtëzakonshëm në shtypin kulturor si publicist dhe mendimtar. Ai nënvizoi se Ernest Koliqi, me vizionin e tij është shkrimtari i parë që parashikoi vdekjen e komunizmit dhe shembjen e regjimit totalitar nëpërmjet dramës së tij të njohur “Rrajët Lëvizin”. Në përfundim të fjalës së tij, Zhiti tha se “kultura shqiptare, e çliruar më shumë tashmë nga paragjykimet dhe sundimi i tepërt ideologjik, po kupton gjithnjë e më mirë të kaluarën dhe vlerat e trashëguara, si një pasuri e përbashkët që i duhen kthyer asaj që i përkasin, së ardhmes. Askush nuk ka të drejtë të dënojë të tashmen me gjymtimin e kulturës”.
Fatmira Nikolli
No comments:
Post a Comment