“Shqiponjat” dhe “Kaltërsia” fituan çmimin e posaçëm të publikut

ROMANIA E TRËNDAFILAVE
 
    “Shqiponjat” dhe “Kaltërsia” fituan çmimin e posaçëm të publikut
 
                            
 

 Reportazh 
 
                    
 
Trëndafila….trëndafila ngado, pafund, gjithfarë ngjyrësh, të mëdhej, të paçelur 
mirë, gonxhe. Trëndafilë papërjashtim në oborret e të gjitha rrugëve, në të 
gjitha rrugët, në të gjithë ballkonet – edhe ballkonet e të dyja bashkive. 
Budallallëku I Tiranës aktuale për t’I lënë ato pak hapsira që kemi “bar të 
blertë” , pra, sipas përrallës së njohur të tre dembelëve e dhelprës, nuk shihet 
gjëkundi. Aroma dhe fletët e ndezura të marrin me vete drejt hënës së bardhë ku 
nuk ka mëkatarë apo nëpër qiellin blu. Marinela Paciurea , organizatorja e 
festivalit folkloric ndërkombëtar  të komunës së vogël të  Pieleshtit, në 
rrethinat e qytetit me 600 mijë banorë të Krajovës, ngjan me një kaçube 
trëndafilash që vetëm lëviz.  Gjith temperament, edhe kur qeshën me të madhe, 
edhe kur nxehet, edhe kur rend me vrap, edhe kur të vështron në dritën e syrit 
gjith dinakëri të bukur, ajo ka mundur të organizojë një të tillë festival që ka 
kërkuar një barrë shpenzime duke future  në lojë edhe vetë kryetarin e bashkisë, 
z. Dan Viorel Dica; patjetër edhe biznesin vëndas. Kurse as Tirana e as Kamza, 
prej nga vijnë artisët e dy ansambleve “Shqiponjat” dhe “Kaltërsia”, jo vetëm që 
as flitet të organizojnë ndonjë të tillë festival ndërkombëtar, por, 
personalisht unë, jam skeptic të besoj se Bashkia e Njësisë Nr 8 dhe ajo e 
Kamzës, do t’i ftojnë për t’u dhënë dorën artistëve të tyre që sollën nga 
Romania në atdhe një çmim. Nuk i ka përcjellë askush nga bashkiakët këta artistë 
që do të prezantonin folklorin tonë të mrekullueshëm jashtë atdheut. Për fatin e 
keq dhe dhimbjen time të thellë që e shpreh publikisht, folklori, që është gjëja 
nga më të afërtat e identitetit kombëtar të popullit tonë, këta provincialët 
tanë pasionantë për të patur të tjerë nën urdhëra, për t’u kënaqur me laj kat e 
servilëve që I njohin mirë si ujku çakallin, përbën brimën e fundit të 
kavallit.. Populli ynë i vogël këmbëngul për të hyrë në hapësirën e paanë  
Evropiane , por, për pancirët e tija mbrojtëse kundër asimilimit, që janë 
folklori,gjuha dhe letërsia, kush dhe sa të kujdeset nga mjeshtrat e 
mentaliteteve fshatare që sundojnë nëpër kupolën e organizimeve tona shtetërore? 
Nuk është fatkeqësi të lindësh fshatarë, por është fatkeqësi të vdesësh fshatar, 
thotë një aforizëm. Kudo ku kemi qënë nëpër festivale folku, kryebashkiakët kanë 
qënë të pranishëm me të tërë mirësinë dhe fuqinë që të jep posti, siç është Dan 
Viorel Dica, që duke qeshur , zbulon një të vërtetë të bukur që mbase nuk u 
pëlqen kollarezhinjëve tanë – “Unë vishem me kostum dhe kollare vetëm në ditë 
dasmash”.
Edhe në gjuhën romune, është e njëjta fjalë sikurse në të gjithë ballkanin për 
këtë lule që I ngan vajzave të shëndetëshme dhe që e dijnë fare mirë mrekullinë 
e bukurisë së tyre. “Trëndafil”. Vallë të kenë kaq shumë dashuri për trëndafilët 
në Greqi, prej nga ka shkuar në tër Ballkanin ky emër dyfjalësh “tridhjetë 
fletë”?
Rreth katërind km nga ne ndodhet Bukureshti.
Përkthyesja jonë delicate dhe e zgjuar si një bugenvile, një valltare e 
mrekullueshme dhe studente e vitit të katërt në juridik, Andreea ( te meshkujt 
Andrei), si mendon ca, tregon se fjala “Bukur” që  ndodhet në përbërjën e emrit 
të kryeqytetit të vëndit, nuk I kujton asgjë. A, “Bukurije”, po. Don të thotë 
“Gëzim”.   Unë çuditem se si nuk janë kujtuar të  pyesin kështuë  qejfllinjtë e 
spegimeve linguistike që kanë dhënë spiegimin gazmor   të prejardhjes  së emrit 
“Bukuresht” apo “Berlin “ (Berrat e Linit).
    Nuk ka mundur të vijë të na takojë poeti, publicisti dhe botuesi I njohur 
Baki Ymeri, një krijesë e hijëshme e dy prindërve , babai ngaShipkovica 
shqiptare dhe nëna romune. Me siguri çështje shpenzimesh. Në tër botën poetët e 
vërtetë I kanë xhepat e shpuar. Poetët kuptojnë gjithëçka më mirë se sa të 
tjerët dhe, “të tjerët” mendojë për herë se ua kanë hedhur, apo, kur kuptojnë më 
shumë, duke ditur shpirtin e  tyre të shimbshur, bëjnë në kurrizin e tyre edhe 
gjëra të pahijëshme . Bakiu nga Saranda nuk ka ardhur, por ai na ka lënë një 
kujtim. Poezia “Pisha me bugenvile” me motive nga Saranda. E kam të ruajtur në 
usb dhe , kaq mjaftojnë për entuziastin e rrëmbyer si një përrua I kulluar, 
Et’hem Gegën, ppresidentin e “Kaltërsisë” që t’u tregojë të gjithëve adej e 
këndej se, ja, me ta është edhe një poet nga Shqipëria. 
 
Ndërsa kalojmë nëpër rrugët me njerëz dhe trëndafila e me fëmijët tanë të veshur 
me kostumet tona të mrekullueshmë, ai buçet andej e këndej “Albania – Albania” 
duke I ftuar banorët të duratrokasin dhe, ata, sigurisht intensifikojnë 
duartrokitjet. Ilona Catalina Lica, një valltare nga Bukureshti, bashkëshortja e 
mikut të ansambleve shqiptare , turkut Cengiz, spiegon se lulet, blerimi e 
sidomos trëndafilat patjetër që kanë ndikuar në shpirtin e gëzuar dhe aq të 
dashur të romunëve.
Eqerem Tuga, nuk ka mundur të  vijë këtë radhë me ansamblin e tij “Shqiponjat” 
që ka sjellë trofe në Atdhe që nga viti 1994. ai telefonon përditë dhe kërkon të 
dijë gjithëçka.
Por…Që të nesërmen e natës së parë, pronari I hotelit, duke shoqëruar në mënyrë 
demonstrative vendimin e  tij kategorik, kërkon që net ë largohemi menjëherë nga 
hoteli I tij. Mbase ai është njëri prej sponsorëve. Fëmijët tanë natën kishin 
luajtur, bëritur e kënduar  deri në orët pas mesnate. Disa ishin futur për t’u 
larë në pishinë pa lejën e askujt. Situate është krjet dramatike. Më bie në sy e 
bërtitura e drejtuesit artistic Muhamet Melanit dhe Marinelës së bukur. Që të dy 
I drejtohen njëritjetrit me britma në gjuhën e vet. Si lodhen ca, sa për të 
marrë frymë, unë u kujtoj se ata kanë marrë vesh nga kjo grindje vetëm se çfar 
thonin secili për veten e  tij. Të dy luftarakët kujtohen se duhej patjetër edhe 
përkthyesi. Më tej, I patundur në vendimin e tij, rri si një statujë pronari I 
hotelit. “Thotë se është gati të paguajë nga xhepi I tij, port ë largoheni që të 
gjithë nesër në mëngjes. Menjëherë”. Është bija e Marinelës, përkthyesja jonë e 
bukur dhe delicate si një bugenvile dhe e saktë si ajo lule. Sytë e saj si dy 
petale janë poshtë. Turp më të madh se të largohemi nga hoteli sit ë padëshëruar 
është I frikëshëm. Nuk na ka ndodhur asnjëherë.
Marinela dikënd merr në telefon dhe, pas pak, vjen pikërisht kryebashkiaku Dan 
dhe, më së fundi…Vendimi anulohet. Fëmijët janë të trëmbur, por I zoti I hotelit 
duket ka të drejtë. “Edhe Cengizi po të ishte në vëndin e  tij, ai Cengiz që 
është vërtetë aq I mirë, edhe ai do të kishte qënë aq I prerë. Rregullat janë të 
rrepta ngado dhe ju I keni shkelur rëndëshëm duke prishur qetësinë”, më thotë më 
vonëIlona e mirë dhe e shkathët, e cila I tregon gjithëcka në telefon 
bashëshortit të saj, që ka ndërhyrë që ne  vijmë për herën e parë në Romani 
kësaj radhe..
Albania!
Kanë nisur  shfaqet e ansambleve.
Pas disa motiveve muzikore që prezantojnë vallen e parë, befas…Një fëmijë del 
para publikut, duke breë lëvizje me trup në kërcimine valles me motive kuksiane, 
që I detyron të duartokisin të gjithë nxetësisht. Është Elton Prenga nga Puka me 
origjinë por që banon në Kamzë. Juria e përbërë nga koreografët e njohur Florin 
Teodorescu, Marin Stelea, Adriana Stelea dhe Ilona ka harruar pozicionin prej 
flegmatiku që duhet të mbajë ajo në konkurime dhe duartroket me zjarr këtë valle 
me koreografinë e Avni Ndreut, birit të talentuar të Artisti të Popullit , Aziz 
Ndreu. Vërej dy vajza romune që janë krah meje, se si lujanë duart e këmbët 
sipas ritmeve të valles sonë që nuk e kanë parë e dëgjuar kurrë.Ndreu I 
“Kaltërsisë” dhe Aida Xhamballati, koreografia e “Shqiponjave” kanë punuar me 
shumë passion dhe përkujdesje në paraqitjen e valleve tona.
Tini 15 vjeçar, regjistron ngado me kamerën e  tij , e herë me aparatin. Ai 
është qejflli I njohur I lëndëve të shkencave egzakte dhe internetit, më thotë 
në darkë I ati I tij Et’hemi, duke u ankuar se mund të rrijë pa ngrënë edhe 
njëezetekatër orë mbërthyer pas kompiuterit, internetit apo mësimeve të fizikës 
.
Festivali zhvillohet në një shesh të madh, mes plantacioneve të blerta dhe 
shtëpive plot trëndafilë. Një tribunë e bërë me drunj të zgjedhur, qarkuar me 
tollumbace dhe ngado ka lodra gjithfarëshe për fëmijë. Në qiell po afrojnë retë 
e zeza. Ne na ka rënë radhe të tretët, por …dikush tjetër dueht të provojë 
terrorin e  shiut. Dy pasdreket më vendimtare kanë qënë me shi. Dhënia e çmimeve 
më së fundi vendoset të realizohet në shtëinë e kulturës. Ajo është plot 
artistë. Koreografia vëndase, Marga, na fton të hyjmë në zyrën e saj. Kemi 
rendur nëpër shi paksa deri sa kemi arritur këtu.
Çmimi I veçantë I publikut shoqërohet me duartrokitje nga të gjithë. Spikerja e 
programeve, spikere edhe e TV shtetëror të Romanisë por që ka ardhur 
vullnetarisht të prezantojë programin, më pëshpërin në vesh se ishte e mahnitur 
nga valet dhe kostumet tona. Ajo nxiton të ftojë në skenë liderët e shqiptarëve. 
Mua më shkon mëndja te Eqeremi që nuk ka mundur të vijë këtë radhë. Popo. Të 
nisë koncertin Shqipëria e para.
Nata e përcjelljes. Një darkë dhe, që andej, Gjergji, shoferi ynë do të marrë 
kursin për në atdhe. Ai rri I pandarë me Aurelin, një shofer romun I 
mrkullueshëm, shumë I zgjuar dhe I patëkeq, që e ngacmonin papushim vajzat 
romune.
Fëmijët tanë nisin të qajnë ndërsa ndahen me romunët, me të cilët është e 
pamundur ndarja. 
 
“Bota është kaq e vogël për kaq shumë dashuri” – ndjej mërmërimën e Ilonës që do 
të bëjë çmos të vijë të na takojë dhe në Turqi, atdheun e saj të dytë, kur të 
nisemi pas pak ditëve për të shpalosur vallet tona….
       
                       RIZA LAHI